Strafverleden
blokkeert vaak
overheidsbaan
Baby's kun je
niet verwennen
E""
Nieuw opvoedingsboek Heieen Crul
v
hechtenis
4ns levenshnj een hqncjicqp
ïjj Sollicitatiesj
V
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1982
PAGINA 21
Niet iedereen kan zo maar
voetbalscheidsrechter bij
de KNVB worden. Kennis
van de spelregels is niet
voldoende. De kandidaat-
scheidsrechter dient ook
in het bezit te zijn van een
bewijs van goed gedrag,
afgegeven door de burge
meester van zijn woon
plaats. Zo wil de KNVB
blijkbaar de kans vergro
ten dat mensen van onbe
sproken gedrag een partij
voetbal leiden.
De Leidse gemeenteambtenaar
die zich bezighoudt met ante
cedentenonderzoek, vindt
het onzin om voor een derge
lijke functie iemand door te
lichten op zijn mogelijk duis
tere verleden. Weigeren doet
hij echter niet. 'We doen het,
omdat andere gemeenten wèl
gehoor geven aan het KNVB-
verzoek. Door weigering zou
den we de scheidsrechter in
spe in problemen brengen'.
Ongelijk
Het zijn niet alleen de KNVB,
bedrijven of andere particu
liere instellingen, die inlich
tingen wensen over een even
tueel strafverleden van nieu
we mensen in de gelederen.
De overheid zelf is het meest
nieuwsgierig. Voor al haar
functies trekt zij het verleden
van de desbetreffen de solli
citanten na. Ook dat van de
aankomende magazijnbe
diende, die niets anders te
doen krijgt dan schappen bij
vullen, en voor de kandidaat-
koffiejuffrouw in de kantine.
Een belachelijke zaak, vin
den reclassering en Coorn-
hert-liga in hun rapport 'Ge
lijke kansen'. De overheid
heeft juist de taak om men
sen die zijn 'ontspoord' te
helpen bij het vinden van
hernieuwde aansluiting bij
de maatschappij. Door bij
sollicitaties mensen steeds
weer met hun verleden te
confronteren geeft de over
heid bepaald niet het goede
voorbeeld. Sterker nog: de
overheid discrimineert, aldus
het rapport.
De ongelijkheid wordt met na
me in de hand gewerkt door
de wijze waarop anteceden
tenonderzoeken worden ver
richt. De bekendste vorm is
de zogenaamde verklaring
omtrent het gedrag (VOG).
Overheid en particuliere be
drijven kunnen van sollici
tanten een dergelijke verkla
ring verlangen, die via de ge
meentesecretarie kan wor
den aangevraagd. Gemeen
ten kunnen weigeren een
aanvraag in behandeling te
nemen - bijvoorbeeld wan
neer de chef van een super
markt een gedragsverklaring
verlangt van een meisje dat
solliciteert naar een baantje
als caissière -
Wordt de aanvraag wel geac
cepteerd, dan treedt het amb
telijk apparaat in werking.
Bij het ministerie van Justitie
wordt nagegaan of de betrok
kene voorkomt in het strafre
'Eens een dief, altijd een dief lijkt voor de overheid 'altijd' een dief. Mensen met een niet geheel
brandschoon verleden komen vrijwel niet in aanmerking voor een baan bij de rijksoverheid. Dat is
een van de stellingen uit bet rapport 'Gelijke kansen' van de Vereniging van Reciasseringsinstellingen
en de Coornbert-liga. Het rapport is een pleidooi voor meer gelijke kansen voor ex-delinquenten bij
sollicitaties. Vooral de overheid maakt zich schuldig aan discriminatie van mensen met een
strafverleden, aldus het rapport
Ieder die bij de rijksoverheid in dienst wil treden, wordt onderworpen aan een zogenaamd
antecedentenonderzoek. Een speciaal rijksbureau van de overheid zelf gaat nauwkeurig na of de
sollicitant ooit met politie of jastitie in aanraking is geweest. Ais blijkt dat de betrokkene één of meer
veroordelingen achter zijn naam heeft staan, wordt 'de aard van de fnnctie afgewogen tegen de aard
van het misdrijf. Ook provincies en gemeenten houden antecedentenonderzoeken. Een
gemeenteambtenaar uit Rotterdam: 'Een gemeente met baar monopoliepositie moet zorgen dat
degene die achter het loket zit bonafide is. Daar heeft de consument recht op'.
door Margot Klompmaker
gister. Ook het politieregister
wordt geraadpleegd.
De uiteindelijke beslissing of
een verklaring wel of niet
wordt afgegeven ligt bij de
burgemeester van een ge
meente. Hij beoordeelt of
eventuele veroordelingen in
het verleden van belang zijn
voor de beoogde functie. Ie
mand die solliciteert als
chauffeur, met herhaaldelij
ke overtredingen van de Ver
keerswet op zijn kerfstok,
wordt in negen van de tien
gevallen een gedragsverkla
ring geweigerd. Tegen dit
systeem heeft de reclassering
grote bezwaren.
Uniforme regels voor de inter
pretatie van gegevens uit
strafregisters ontbreken. El
ke gemeente beoordeelt op
zijn eigen wijze. Dat werkt
willekeur in de hand. Het kan
voorkomen dat iemand in ge
meente A een gedragsverkla
ring wordt geweigerd, terwijl
gemeente B in een vergelijk
bare situatie wèl een verkla
ring geeft. Gemeenteambte
naren geven de grote subjec
tiviteit van dit beoordelings
systeem toe. 'Eigenlijk is het
systeem niet eerlijk, al weige
ren we zelden een verklaring.
Je dupeert mensen'.
Ook het feit dat het politieregis
ter dient als een van de infor
matiebronnen is de reclasse
ring een doorn in het oog.
Een politiedossier bevat na
melijk niet alleen bewezen
feiten en overtredingen. Ook
allerlei vermoedens worden
vermeld en persoonlijke ge
gevens als 'is homofiel',
'heeft getippeld', 'is
drugsverslaafde', 'staat be
kend bij de zedenpolitie'. Een
telefoontje naar de politie is
vaak voldoende voor een
stroom van niet altijd be
trouwbare gegevens, die van
beslissende invloed kan zijn
op een succesvol sollicitatie-
verloop. Ook bedrijven ge
bruiken de politie als inlich
tingenbron, ondanks een
wettelijk verbod.
Onderzoek
Los van gemeenten en provin
cies voert de rijksoverheid
haar eigen onderzoeksbeleid.
Aan indiensttreding van het
rijk - ook als de eerder ge
noemde koffiejuffrouw en
magazijnbediende - gaat zon
der uitzondering een antece
dentenonderzoek vooraf.
Daartoe heeft de rijksover
heid een eigen centraal ante
cedentenonderzoeksbureau
met rechtstreekse toegang
tot straf- en politieregisters.
Het aantal mensen met een
strafverleden in dienst van de
overheid is uiterst klein vol
gens het reclasseringsrap-
port. Velen nemen niet eens
de moeite om te solliciteren.
Het onvermijdelijke antece
dentenonderzoek en de
voortdurende angst afgewe
zen te worden vormen een te
hoge drempel.
De reclassering noemt dit over
heidsbeleid 'discriminatie
van ex-delinquenten'. Lang
niet alle wetsovertreders
worden gepakt: zij hebben
een blanco strafblad en zijn
dus bevoorrecht. Bovendien
is het niet eerlijk iemand
steeds met zijn verleden te
achtervolgen. Niet iedere dief
blijft een dief, meent de re
classering. Een woordvoer
der van het ministerie van
binnnenlandse zaken vindt
echter niet dat de overheid
discrimineert door onderzoe
ken te houden. Volgens hem
valt bij een sollicitatie ie
mand met een strafblad niet
automatisch af. Alleen wan
neer er sprake is van 'onver
enigbaarheid van het misdryf
met de beoogde functie'. De
ambtenaar ziet niet in waar
om deze regeling veranderd
zou moeten worden. Al heeft
ook hij de indruk dat mensen
niet bij de overheid sollicite
ren uit angst voor een antece
dentenonderzoek.
Uniform onderzoek
Om de hausse en willekeur in
antecedentenonderzoeken in
te dammen bepleit de reclas
sering in haar rapport onder
meer één uniform onderzoek
voor overheid en bedrijfsle
ven: de gedragsverklaring
(VOG), die via de bugemees-
ter loopt. Niet langer een ei
gen antecedentenonder
zoeksbureau voor het rijk en
ook geen uitzonderingen
meer voor semi-ovcrheidsbe-
drijven zoals de KLM, de
PTT. de NS. van Gend
Loos, de Staatsmijnen en de
Nederlandsche Bank. Deze
instanties hebben nu wette
lijke bevoegdheid recht
streeks inlichtingen in te
winnen bij justitie en politie.
Ook het aantal functies waar
voor een antecedentenonder
zoek wordt uitgevoerd zou
drastisch moeten worden be
perkt. Dat kan een halvering
van het aantal onderzoeken
opleveren. Voor verreweg de
meeste banen bij de overheid
en particuliere bedrijven is
geen antecedentenonderzoek
nodig, meent de reclassering.
Een uitzondering kan wor
den gemaakt voor een be
trekking als bewaker, portier,
geldtransporteur, kassier of
drukker. Of voor functies
binnen het onderwijs, de wel
zijnssector en het openbaar
vervoer. En binnen de rijks
overheid kan het onderzoek
verplicht worden gesteld
voor hoofden van dienst en
directie-functies.
Verder stelt het rapport voor
niet langer politieregisters als
informatiebron te gebruiken,
maar alleen het strafregister
by justitie. Voor het verloop
van het an teceden tenon de-
zoek zouden strakke nchtly-
nen moeten komen, om aan
de willekeur in afgifte van de
gedragsverklanngen een ein
de te maken. Het liefst ziet de
reclassering een speciale
commissie benoemd die
beoordeelt of een verklaring
moet worden afgegeven.
Vertrouwelijk
Antecedentenonderzoeken he
lemaal afschaffen zou vol
gens de reclassering nog be
ter zijn. Toch stelt zij dit niet
voor. De kans is niet denk
beeldig dat by afschaffen van
de antecedentenonderzoeken
het aantal zogenaamde veilig
heidsonderzoeken drastisch
zal toenemen. Het ryk kent
ongeveer 52.000 vertrou
wensfuncties. waarvoor een
simpel antecedentonderzoek
met voldoende is Kandida
ten voor dergelijke functies
worden onderworpen aan
een uitgebreid onderzoek
door inlichtingendiensten,
zoals de BVD.
Als het antecedentenonder
zoek in de vorm van de ge
dragsverklaring wordt afge
schaft, is de reclassering
bang dat een verschuiving
plaats heeft naar meer veilig
heidsonderzoeken. Een onge
wenste ontwikkeling, temeer
daar de overheid zelf toegeeft
al veel teveel functies als ver
trouwelijk te hebben geken
merkt.
Voorlopig wachten de samen
stellers van het rapport af. Er
zyn wetten in de maak. zoals
de Wet op de persoonsregi
stratie. die het gebruik van
persoonsgegevens aan ban
den wil leggen. Een speciale
commissie heeft onlangs een
aantal aanbevelingen gedaan
om de rechtspositie van solli
citanten te verbeteren. Er zijn
veranderingen aangekondigd
in de registratiewijze van jus
titiële gegevens, waarbij ook
het strafregister zou worden
herzien. Toezeggingen en
aankondigingen, die tot nu
toe geen enkel concreet re
sultaat hebben opgeleverd.
Vandaar dat de reclassering
zelf het initiatief heeft geno
men tot een studie naar ante
cedentenonderzoeken Het
uitgebrachte rapport geeft tal
van suggesties om mensen
met een strafverleden gelyke
kansen te geven.
Want de reclassering staat be
paald niet alleen in haar me
ning dat er sprake is van on-
gelykheid.
Uitgehold
Een Rotterdamse gemeente
ambtenaar die zich met ante
cedentenonderzoek bezig
houdt: 'Ik vind dat het uit
voeren van antecedentenon
derzoeken het werk van de
reclassering in de weg staat.
Bovendien wordt er nu voor
van alles een gedragsverkla
ring gevraagd. Op die manier
wordt de waarde van de ver
klaring uitgehold. En ik ge
loof dat door de willekeur
van het al of niet afgeven van
de verklaring mensen wor
den benadeeld. Daarom ben
ik voor afschaffing'.
Tijd voor beroering onder
het legioen opvoeders in
Nederland. Want wat
beweert de schrijfster
Heieen Crul-van Brussel
(38) in haar pasgèooren
boek 'Kijk op kinderen'
ineens? Dat je een huilende
baby wél uit de wieg mag
halen. Dat het on£in is om
te beweren dat een baby
daardoor wordt verwend.
Integendeel, zo schrijft de
voormalige Leidse: "Heel
jonge baby's kun je niet
verwennen. Je kunt ze wel
te weinig aandacht geven.
Huilen is het enige signaal
dat een baby ter
beschikking heeft om zijn
ouders te laten horen dat
er iets met hem of haar
aan de hand is".
Heieen Crul, die al eerder over
kinderen schreef, is zelf mis
schien nog wel het meest ver
baasd over het stof dat deze
opvoedkundige raad deed
opwaaien. "Het is toch te gek
dat men nog altijd vindt dat
je een huilende baby moet la
ten liggen? Dat was vroeger
de algemeen heersende op
vatting, maar er is inmiddels
zoveel onderzoek naar ge
daan dat je erop kunt ver
trouwen dat het een fabeltje
is. Maar zo zie je dat zo'n ver
ouderd idee nog jarenlang
een eigen leven blijft leiden.
Ach, elke tijd heeft wat dat
betreft zijn eigen fouten en
verworvenheden
Standaardwerk
Heieen Crul heeft zich bij het
schrijven van 'Kijk op Kinde
ren' grotendeels door haar ei
gen ervaringen met de doch
ters Cathelijne (12) en Liselo-
re (10) laten leiden. Dat kon
ook moeilijk anders. Het lijkt
onwaarschijnlijk, maar over
zo'n voor de hand liggend on
derwerp air de opvoeding
van kinderen die de peuter-
Heieen Crul-Van Brussel (38): "Opvoeden
je grenzen aangeeft"
en kleuterfase zijn ontgroeid
zijn nauwelijks boekwerken
voorhanden. Vandaar dat het
vrouwenblad Margriet haar
vroeg om de gelijknamige op
voedingsserie die Heieen
Crul in dat blad schreef tot
een boek te willen omwer
ken. Juist omdat er weinig
materiaal voorhanden was
moest Heieen Crul louter uit
eigen ervaringen en uit ge
sprekken met 'deskundigen'
putten.
Dat was ze wel gewend. Toen
ze haar eerste boek schreef
('Wij willen kinderen') werd
dat onmiddellijk tot een stan
daardwerk gebombardeerd.
In die tijd, de beginjaren ze
ventig, was er nauwelijks eer
der op een frisse, heldere wij
ze geschreven wat er allemaal
komt kijken bij het krijgen
van een kind. Haar vragen,
twijfels en bijeengesprokkel
de informatie kon Heieen
Crul daarin kwijt.
"Want vergeet niet dat ik bij de
eerste generatie vrouwen
hoorde die heel bewust met
dergelijke zaken bezig moest
zijn", zegt Heieen Crul. "Het
woord gezinsplanning werd
in die tijd geïntroduceerd.
Wel of geen kinderen, al dan
niet een baan, met dergelijke
vragen werd mijn generatie
voor het eerst geconfron
teerd".
'Tegelijk gold dat het allemaal
wel vanzelf zou gaan. Kocht
je een wasmachine, dan werd
je met folders overladen. Wil
de je een kind, dan was er
geen enkele informatie te
vinden. Het overkwam je ge
woon. Het was de kroon op je
vrouw-zijn. Nou. daarover
had ik zo mijn twijfels".
Verantwoord
Heieen Crul wilde haar toe
komstige kroost naar beste
eer en geweten ter wereld
brengen. Alle informatie die
ze maar te pakken kon krij
gen verwerkte ze in 'Wij wil
len kinderen'
Haar nieuwe boek. bedoeld als
handvat voor ouders van kin
deren in de leefiyd tot 12 jaar.
lijkt een logisch vervolg op
dat standaardwerk te zijn.
Een vervolg dat lang op zich
deed wachten, alle aandrang
die op haar werd uitgeoefend
ten spijt. Heieen Crul heeft
bewust zo lang gewacht met
een vervolg. Ze wilde eerst
met haar kinderen mee
groeien. Nu haar dochters
wat ouder zijn vindt ze dat er
met recht over de dagelijkse
opvoeding van kinderen tot
12 jaar kan meepraten.
Anderzijds heefi ze van de
nood een deugd gemaakt. Ze
wilde het toch goed doen?
Dan moest ze er ook zijn voor
haar kinderen Een duidelijk
afgebakende betaalde dag
taak was er in die jaren niet
voor haar weggelegd, het
schrijven geschiedde tussen
de bedrijven door of op mo
menten dat de kinderen al
naar bed waren.
'Kijk op kinderen' is naar het
grootbrengen van het wat ou
dere kind toegeschreven. Het
behandelt vragen en twijfels
die vaak niet zo opzienba
rend of ingrijpend zijn, dat de
ouders linea recta naar een
beroepskracht stappen. Ad
vies is bij dergelyke opvoed
kundige problemen echter
dikwyls wel uitermate wel
kom. Heieen Crul geeft dat m
begrijpelijke taal Aan gort
droge psychologenkost a la
door Miep Hoenson
Spock heeft zij een broertje
dood. "Het ging mij om de
praktyk waarmee opvoeders
elke dag weer te maken krij
gen. Wat doe je als je kind
niets lust? Als het op oudere
leeftijd nog in z'n bed plast?
Als ze vieze spelletjes doen?
Wat moet ik met al dat ge
weld op tv9
Straffen
Zelf karakteriseert ze de aange
sneden onderwerpen als pro
blemen van de doorsnee kin,
deren. "Ik heb wel eens het
gevoel dat alleen kinderen
waarmee iets bijzonders aan
de hand is op school of thuis
alle aandacht krygen".
De problemen worden opge
diend met een geheel eigen
sausje, want Heieen Crul
steekt haar eigen visie daarop
onder stoelen of banken Zo
vindt ze het straffen van kin
deren meestal maar een zin
loze bezigheid. "Straf haalt
byzonder weinig uit Je kunt
een kind vroeg naar bed stu
ren, maar zo'n maatregel le
vert geen enkel resultaat op
Als je een kind goed opvoedt
is straf ook zelden nodig. Mis
schien wat dreigen, maar
straf... nee".
kwes-
de hele klas naar Dallas mag
kijken kan ik wel zeggen dat
ik het niet wil hebben, maar
daarmee plaats ik m'n km.ir
ren in een uitzonderingsposi
tie. En er is mets waar kinde
ren zo'n hekel aan hebben als
aan een buitenbeentje zijn.
Ze willen zich identificeren
met de andere kinderen".
Wel is ze een groot voorstand
ster van het aangeven van
grenzen. "Je moet opvoeden
zien als een spel. Je moot een
kind de grens aanreiken,
maar het is het spel van het
kind om die grens te over-
schryden"
Het ligt in de lyn der verwach
tingen dat er wederom een
vervolg op het boek komt zo
dra haar dochters de 'mocily-
ke leeflyd' hebben bereikt
Maar Helen Crul denkt dat
het schryven over pubers
weinig zin heefi. "Je rol als
opvoeder is wat naar de ach
tergrond geschoven als ze zo
oud zyn", geloofi ze.
Vooralsnog heefi ze andere pij
len op haar boog: zo wil ze
graag een roman schryven,
want dat is er nog nooit van
gekomen. "En ik wil graag
steeds nieuwe uitdagingen
voor mezelf scheppen Ik
hoef niet zo nodig steeds gro
ter en beter te worden, maar
ik wil wel iets
pakken"
