Ander type 'huwelijk' in zicht
KERKDIENSTEN
Thema-nummer Christen-vrouwenbond over "Echtscheiding"
Militairen
niet
inelaatser
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1982
C Geestelijk leven
"Ik zal je de verhalen over
alle conflicten en ellende
die we met elkaar hebben
doorgemaakt besparen,
evenals de achtergron
den en oorzaken van onze
scheiding. Waar ik je wél
over wil vertellen, is hoe
je door mensen in je om
geving na een scheiding
iedere keer weer in de na
righeid wordt terugge
duwd. Als je dat eens
wist!"
Citaat uit het verhaal van
een gescheiden vrouw,
opgetekend door Hanne-
ke te Winkel-Komijn, tot
september van dit jaar
stafmedewerkster van
een protestantse stich
ting die voorlichting
geeft over relaties en sek
sualiteit.
Uit verhalen van geschei
den mensen maakte zij
een brief, waarmee het
thema-nummer van het
blad 'In formatie' van de
Christen-vrouwenbond
(73.0000 leden) over 'Echt
scheiding' - dat deze
week in een extra grote
oplage is uitgekomen -
begint.
Redactie-secretaresse en
eindredactrice Gré van
Daatselaar-Somsen (Lei
den) vertelde mjj, dat voor
dit onderwerp was geko
zen omdat velen - nü
GRÉ VAN DAATSELAAR
....houding vinden....
meer dan vroeger in
aanraking komen met
mensen die scheiden of
gescheiden zijn. "En men
weet daar niet goed raad
mee".
"Het thema-nummer wil
mensen helpen om een
houding te vinden tegen-
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
over het probleem zélf en
de mensen die daar mid
denin zitten. Het verdriet,
de rouw, de bitterheid bij
veel vrouwen waren voor
onze redactie de aanlei
ding. Kerngedachte was
of de omgeving van de ge
scheiden mens het ver
driet meedraagt en of de
gescheiden mens zich ook
gedragen kan voélen".
Dat is zeker niet altijd het
geval.
Uit de brief van Hanneke te Win
kel. samengesteld dus uit ver
scheidene verhalen van geschei
den 1
"Aan alle verdriet is nog ééns zo
veel toegevoegd door mensen in
mijn omgeving, al zullen ze dat
vaak niet zo bedoelen. Zo valt
het mij op - eerlijk gezegd ook
pas sinds ik gescheiden ben
hoezeer niet-gehuwden en niet-
meer-gehuwden in de kerk bui
tenspel staan. Wat wordt er veel
gepraat en gepreekt over liefde
en huwelijk, maar wat is er wei
nig aandacht voor het feit dat
veel mensen niet kunnen of wil
len trouwen, en dat het steeds
moeilijker wordt een eenmaal
begonnen relatie vol te houden.
Waarom hebben we zo weinig
oog voor de werkelijkheid?
Waarom hebben we de neiging
onszelf in slaap te sussen met
mooie verhalen of vrome
"Een stukgelopen huwelijk is na
tuurlijk in de eerste plaats een
persoonlijke zaak. Maar er is
méér aan de hand. Er is kenne
lijk iets in de maatschappij aan
het gebeuren waardoor relaties
veel moeilijker worden dan vroe
ger het geval was. En dat gebeurt
niet alleen buiten maar ook bin
nen 'onze kringen'. Waarom pra
ten we dan niet veel meer met el
kaar over wat er aan de hand is?
Mensen zijn pas bereid om er
echt over te gaan nadenken als
het hun dicht op het lijf komt"
De bewuste vrouw had het geluk
om via een vriendin die predi
kante is in een andere plaats
bij een gespreksgroep voor ge
scheiden mensen terecht te ko
men. "Zo'n plek waar je keer op
keer gewoon je verhalen kwijt
kunt is een zegen! In zo'n groep
merkje, wat onderling pastoraat
kan zijn".
"Ik wou, dat al die mensen die zo
lekker meeroddelen eens beseften
wat een verwoestende invloed zij
hebben. Misschien dat we daarin
iets kunnen veranderen als we
ons ervan bewust zijn, wat onze
houding en ons gedrag voor an
dere mensen betekenen".
ELLENDIG, VERLATEN, ONTHEEMD
de Christen-vrouwenbond - ver
telt hoe pijnlijk voor haar de hou
ding van de kerk was bij de echt
scheiding.
Van de meer dan 1000 kerkleden
reageerde één gezin positief.
"Heel onze kennissenkring liet
degene die vertrok met de vier
kinderen als een baksteen vallen.
Nu we allebei hertrouwd zijn,
willen sommigen mij weer groe
ten. Ik val nu weer een beetje
binnen de gevestigde orde van
huisje-boompje-beestje".
Ander type
Mevrouw dr. ir. Martha Beuckens-
Vries promoveerde indertijd op
een proefschrift over de toekom
stige ontwikkeling rond huwe
lijk en gezin. Zij behandelt in het
thema-nummer de geschiedenis
van huwelijk en gezin.
Het aantal echtscheidingen is de
laatste vijftien tot twintig jaar
verdrievoudigd. Er is sprake van
een 'explosie'. Andere ontwikke
lingen in deze eeuw waren, dat
men in vergelijking met de vori
ge eeuw steeds jonger ging trou
wen en dat er ook steeds méér
mensen trouwden.
Het tegenwoordige huwelijk is
vooral gebaseerd op liefde tus
sen de partners. Het is niet zo
zeer een zakelijk-economische
relatie meer. Een huwelijk dat
vrijwel alleen is geworteld in on
derlinge genegenheid is kwets
baar en broos. Die verandering
in het huwelijk zelf is een van de
oorzaken van de vele echtschei
dingen. "Raken de partners ver
van het ideale beeld van echte,
wederkerige liefde verwijderd,
dan komt echtscheiding als een
oplossing in het vizier".
Martha Beuckens voorziet een
nieuw huwelijks- en gezinstype.
In dat van de negentiende eeuw
stond de familie met haar belan
gen centraal, in dat van onze ei
gen tijd het gezin van man.
vrouw en kinderen als zelfstandi
ge eenheid. "Wellicht dat in het
toekomstige huwelijk de zelfont
plooiing van beide partners cen
traal staat. In zo'n open huwelijk
zal beëindiging van de relatie die
de partner juist in die zelfont
plooiing belemmert min of meer
voor de hand liggen".
Wel vraagt Martha Beuckens, hoe
ver je met zelfontplooiing dan
wel kunt gaan. "Is dat het groot
ste levensgeluk? Zou het dan niet
mogelijk zijn, dat twee mensen
elkaar toch een leven lang warm
te geven, niet ondanks maar
dankzij de groei die beiden door
maken?"
Kruispunten
De theoloog Corrie Jacobs waar
schuwt voor een 'bepaald soort
bijbelgebruik', waarbij de bijbel
een 'citatenboek' wordt dat voor
elke situatie een passend ant
woord geeft "Binnen het eigen
wereldje moeten immers duide
lijke regels gelden. Die hebben
dan vooral betrekking op gezin,
trouwen en seksualiteit Dat
geeft tenminste nog een gevoel
van veiligheid".
Corrie Jacobs vindt datje met bij
belteksten geen algemeen gel
dende uitspraken kunt doen, los
van de situatie, de tijd en de per
soon van toen en nu. "We kun
nen niet zomaar één massieve
huwelijksopvatting uit de bijbel
distilleren. Veel beter is het,
werkelijk inhoud te geven aan
relaties dan alles op te hangen
aan de vorm. Het huwelijk is
geen doel in zichzelf. Bijbeltek
sten worden vaak tegen anderen
gebruikt omdat die anderen niet
meer passen in het beeld van hoe
het wés en hoe het hóórde".
"Bijbelteksten kunnen wel een
richting aangeven, als je ze pro
beert uit te leggen in hun ver
band. Alle woorden en regels zijn
hulpmiddelen om als liefhebben
de mensen met elkaar op weg te
zijn. Liefhebben van God en je
naaste. Er zijn kruispunten on
derweg, waar mensen verschil
lende wegen kunnen kiezen en
gaan. Het betekent ook: vallen
en opstaan. Het scheiden van de
wegen....."
Corrie Jacobs denkt, dat echtschei-
den ook een opening naar een
nieuw leven kan zijn. "Mensen
mogen niet de dupe worden van
een koste wat het kost bij elkaar
blijven. Naar de inhoud is er dan
geen sprake meer van een ver-
Zelfhulp
Monica Wolffensperger studeerde
theologie in Leiden en Amster
dam en sloot haar studie af met
een onderzoek naar 'rouw' bij ge
scheiden vrouwen.
"Scheiden", zegt zij, "grijpt diep in
in iemands bestaan. Veel vrou-
wen-in-scheiding hebben het ge
voel, dat hun hele bestaan op de
helling komt Ze voelen zich el
lendig, verlaten en ontheemd.
Meer dan de helft van de vrou
wen zoekt hulp. Huwelijkspro
blemen en mensen-in-scheiding,
de doorsnee pastor kan er dag
werk aan hebben. Voor de pastor
gaat intussen het andere werk
gewoon door".
Vrouwen zijn, volgens Monica
Wolffensperger. met die indivi
duele pastorale hulpverlening
ook niet zo gediend. Scheiding
wordt dan bijna automatisch ver
smald tot een privé-probleem
van déze vrouw: de mislukking
van haar relatie. Het huwelijk als
maatschappelijke instelling blijft
dan buiten de kritiek.
"Vrouwen die in hun huwelijk een
maatschappelijke identiteit wil
len opbouwen - naast het gezin
een eigen bestaan buitenshuis -
lopen het risico dat hun huwelijk
stuk loopt, tenzij de man hun
verwachtingen deelt. Het huwe
lijk als maatschappelijke instel
ling is er niet op gericht Dat leidt
tot emotionele spanningen".
Monica Wolffensperger noemt
scheiding in dat geval geen
kwestie van 'schuld'. Het is een
gevolg van het huwelijk als
maatschappelijke instelling: het
uitbreken uit een onderdrukken
de structuur.
Begeleiding txxn vrouwen-in-schei-
ding kan beter worden toever
trouwd aan vrouwen die zelf ge
scheiden zijn, vindt Monica Die
zelfhulp heeft het voordeel dat de
problemen uit eigen ervaring be
kend zijn en dat het pastoraat als
taak van de kerkelijke gemeente
door gemeenteleden zélf wordt
gerealiseerd. "Een gemeente die
de opvang van vrouwen-in-schei-
ding - een van de 'moeilijke ge
vallen' - overlaat aan de pastor,
en niet stilstaat bij de oorzaken
van scheiden doet niet aan pasto
raat", is haar stelling.
Aanzet
Om enigszins tegemoet te komen
aan vragen over hoe het met de
kinderen moet en over rechten,
plichten, huisvesting en dergelij
ke, noemt het thema-nummer -
te verkrijgen bij het bureau van
de Christen-vrouwenbond, Val-
kenboslaan 150, 2563 CP Den
Haag. telefoon 070-602258 - een
aantal hulpverlenende instanties
en titels van boeken, bladen en
brochures.
Gré van Daatselaar: "Met aanvul
lende literatuur en een goede ge
spreksleiding kunnen de discus
sievragen aan het eind van elk ar
tikel een aanzet zijn tot verder
gesprek in kleine kring".
Er is een toenemende neiging
om demonstraties tegen de
kernbewapening te houden
vóór de poorten van militaire
bases. De secretaris van de
hervormde Raad voor de Her
derlijke Zorg. ds W R van
der Zee (Den Haag), vindt
dat niet terecht. "Als er gede
monstreerd moet worden,
dón het liefst op het Binnen
hof. En als dat te klein is, dan
maar weer op het Museum
plein in Amsterdam, en op al
le pleinen van alle steden,
taant dat betekent: voor het
forum van iedereen".
Volgens Van der Zee - die zelf
op 21 november vorig jaar
van harte meedeed aan de
grootse demonstratie in Am
sterdam - suggereren acties
bij militaire bases, dat mili
tairen de boosdoeners zijn en
het leger de plek is waar de
heilloze beslissingen worden
genomen. Het kent het mili
taire apparaat een macht toe,
die het niet heeft.
"Zolang wij geen militaire jun
ta hebben, wordt er niet in
kazernes beslist over vrede en
veiligheid en de weg daar
heen, maar op het Binnenhof,
waar de politici zetelen. En
ook achter de militaire poor
ten zitten mensen die moeite
hebben met de wapenwed
loop, zeker na de pastorale
brief van de Hervormde Kerk
over de kernbewapening".
Schrijft Van der Zee in het
blad Woord en Dienst', waar
van hij hoofdredacteur is.
"Als de kernbewapening ons
'melaats' maakt - en ik ge
loof dat dit zo is-, dan geldt
dat de hele samenleving. Het
is een politieke zaak. Daar is
elke burger bij betrokken, ja
zelfs mede verantwoordelijk
voor. Zolang wij ook als
christenen menen een krijgs
macht nodig te hebben, zullen
wij deze mensen niet in de
zondaarshoek mogen zetten.
Wat niet wegneemt, dat ook
en juist in de krijgsmacht de
kernbewapening - en zo
langzamerhand de hele be
wapening - punt van be
zorgdheid en discussie zal
moeten zijn".
Militairen zijn niet melaatser
dan alle anderen. "In een
kerk waar een duidelijk ge
luid werd gehoord tegen deze
bewapening, zal men ook op
dit punt duidelijk moeten
zijn. Terwille van de eerlijk
heid".
VAN DER ZEE
....eerlijkheid....
LEIDEN: Herv. Gem. HoogL kerk 10 ds.
v. Leeuwen, 11.45 oecum. dienst;
Marekerk 10 dr. Meijers. 5 ds. v.d. Vel
den, Woerden;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra
mer en ds. Bakker, afscheid ds. Atze van
den Broek (wegens vertrek naar Gha
na);
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Horten-
sius en pastoor v. Well, 11.15 ds. Horten-
sius;
Bethlehemk.(Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 9 dr.
Jongeneel, 10.30 ds. Wolthaus, 5 ds.
Koolstra;
Vredesk.(Burggravenl.) zie Zuiderkerk;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bakker.
Diakonessenhuis 10.30 ds. v. Achter
berg, zat. 13 nov. 10.30 rk. dienst, H. De-
lamarre.
Endegeest: zie Oegstgeest
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 10 dr. Vlijm en ds. De Mey,
gemeentezondag;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Ferwerda,
S.heim;
Oude Vest 10 ds. Koolstra, 5 ds. Riet
veld;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Ver
doorn.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 ds. Sme-
lik, 5 ds. De Putter.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5 ds.
Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. v.d. Mey, emer.-pred.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr 10.30 ds. Koek, verwel
koming nieuwe leden.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 9 bijbel-
school, 10 ds. Bosveld, doopdienst en
avondmaal, wo. 10 en do. 11 nov. 8 bü-
belschool.
Evang. Christengem. (Middelstegr. 3):
10 hr. Dikkes.
Zendingswerk Middemachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 hr. De Brabander.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zijlstra, vr. 8 jeugdsam.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
sam., 5 verlossingssam.
Nieuw-Apost Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
Zevendedagadventisten (Lokhorstk.):
elke zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl9.30,10.30 en 11.20
Oud-Kath. K. (Zceterw.singel): 10.
Church of England: 5 nam. in oud-kath.
kerk. Zoeterw.singeL
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat 7, zo. 9
en 10.45;
Herensingel zat 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7. zo. 8.30, 10. 11.30, 6
en 7;
Haar 1. straat zat. 7, zo. 9.30, 1
12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. Oostenbrug, Ridderkerk, 3 ds. Vree,
Alphen, gez. kinderdienst.
Geref. K.: 10 ds. Stroes, Nieuwerkerk
а.d. IJssel, 3 zie herv. gem.
Chr. Geref K.: 9.30 ds. v. Beek, 5.15 ds.
Den Hartog, beiden uit Veenendaal.
Rk Kerk: zat. 10, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. De Jonge, 5 ds. v.d.
Heiden; Kruisk. 10 ds. Wieman, Bode
graven; Opst.kerk 10 ds. v.d. Heiden, 5
hr. v. Es, jeugddienst; Nabij 10 hr. v. Es;
G. Herderk. 10 kand. Taselaar, 6.30 ds.
Nieuwenhuis; De Bron 9 ds. Oosthoek,
10.30 en 6.30 ds. Moll; Ashram (Mars
diep) 10 ds. Mulder; Driehoome 7 nam.
interk. dienst; Albanianae (Diamantstr.)
9 ds. Moll, 10.30 ds. Nieuwenhuis (dien
sten met scholen); Onderweg (Lijsterl.)
10 kand. Smit, Leiden; Sionskerk (Pla-
netensingel) 9.30 ds. Ouwendijk, 6.30 ds.
Den Boer, Woudenberg.
Geref. Kerk: Mar.kerk 10 ds. Vree, 6.30
ds. Stolk; Salv.kerk 10 ds. Stolk, 6.30 ds.
Schoep, Gouda. Zie ook herv. gem.
Ned. Geref K. (school Willemstr.): 9.30
en 4.30 ds. Houtman, Wezep.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst 2-30 ds.
Blom.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4 leesd., do. 11 nov. 3 en 7.15 ds. v.d.
Meer, dankdag.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 ds.
Koekkoek, 6.30 dr. Monroe.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. W. Veenstra
Volle-evang.gem. (techn. school Bos-
parkweg): 10 hr. v.d. Hoorn.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30;
De Bron zat 7. zo. 9.30 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Exalto, 6 ds. Kievit Gouda.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Droogers, Werkendam, 6.30
hulppred. Burger, Wadd.veen;
Salv.kerk 10 kand. De Boo, Koudekerk.
б.30 ds. Wieman;
Bethl.kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds.
Schrijver, Woerden.
Geref. K.: 9.30 ds. Elderman, 6.30 ont-
moetingsdienst mmv Petra-jeugdkoor
uit Leiden.
Geref. K. Vrijg.: 9.30 ds. Hidding. 4.30
ds. Strating.
BOSKOOP Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
en 6.30 ds. Vlasblom;
De Stek 9.30 ds. Oort, Alphen.
Geref. K.: 9.30 en 5 ds. v.d. Stoel, Bergen
op Zoom.
Chr. Geref. K.: 9.30 en 5 ds. Peels, Zoe
te rm eer.
Geref. Gemeente: 9.30 en 7 leesd.
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek)en 7, zo. 9.30
en 11.
Rk Kerk: dorp zat 7. zo. 9.30 e
Anker zat 7. zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
H1LLEGOM: Herv. Gem. 10.15 ds.
Rothfusz, oogstdienst 5 ds. Krispijn.
Geref. K.: zie herv. gem.
Chr. Geref. K.: 10 leesd., 5 ds. Slofctra.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. v.d.
Hoek.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 ds. Kolkman,
gezinsdienst.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
Pnièlk. 9.30 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Drie
bergen;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever 293) 10
prof. dr. v.d. Beek, Valkenburg;
Overduin 2.15 ds. Baas; De Hoeksteen
10 hr. Haaring, dovendienst
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): 10 ds. v. Veen, Was-
Geref. K.: VrJcerk 10 ds. Koster. 5 ds.
v.d. Horst;
Triumfatork. 10 ds. Kersten, 6.30 ds.
Ferwerda, Sassenheim, jeugddienst
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Heida.
Ned. Geref. K.: 8.45 ds. Janse, 7 br.
Horsman, Dordrecht
Chr. Geref. K.: 10 en 5 ds. v.d. Mey, 3 ds.
v.d. Mey, aangepaste dienst voor gehan
dicapten ('Philadelphia').
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RUN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré, 7 ds. Elgersma,
Noordwijk, jeugddienst.
Geref. K.: 10 prof. mr. Reugebrink,
L.dorp, 7 zie herv. gem.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
K. Dorpsk. 10 en 6.30 ds. v. Loenen;
Hoofdstr. 10 ds. v.d. Born;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds Stegeman.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr. De
braad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad. 6.30 ds. Aar-
ents.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college): zie Katwijk aan
Zee (bij geen vermelding geen dienst).
Geref K.: 9 30 ds. Heule, Wassenaar, 5
ds. Kersten.
Vliegkamp Valkenburg: 10.30 ds. v.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Vroegindewey, 6 ds.
Schuurman;
O. Kerk 10 ds. Driebergen, 6 ds. v. Slie
dregt;
Ichthusk. 10 ds. v. Roon, 5 ds. De Jong;
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk.
Geref. K.: 9.30 dr. Houtman, Amstel
veen, 7 kand. v. Wallinga.
Rk Kerk: zat 7, zo. 7.30,9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
De Gelder;
Pauluskerk 10 en 7 ds. 't Hooft
Geref. K.: 10 en 7 ds Boswijk.
Geref. K. Vryg.: 8.45 ds. De Putter. 130
ds. Kamphuis.
Ned Geref K (Salvatori): 9 ds. Schuur
man, 5 ds. Koolsbergen.
Chr. Geref K: 10 en 4.30 ds. v. Dijken.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat 7, zo. 9 en 11.30;
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. Le-
feber, Alphen, 6.30 ds. Oostinga, Slie-
drecht, jeugddienst
Geref. K: 10.30 oecum. dienst pastoor
Wüst en ds. Nooteboom, 6.30 ds. Noote-
boom.
Chr. Geref. K.: 9.30 en 6.30 ds. Bouw.
Scheveningen.
Remonstr. Gem.: 10 ds. Kassens.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv Gem. 9.30 ds. Mo
lenaar, 6.30 ds. Klein Kranenburg,
jeugddienst.
Geref K.: 9 30 kand. v. Wallinga, 7 ds.
Steenstra, Adam.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9JO hr.
Hoffenaar, Voorhout 7 ds. v. Roon, Kat
wijk aan Zee.
Geref K 9 30 en 4.30 ds Rang.
Chr Geref K: 9.30 en 4.30 ds. Hoogen-
NOORDEN: Herv. Gem. 9 30 ds Zwa
nenburg, Ede, 7 kand. 't Lam, Houten.
Geref K.(W. Verlaat) 10 hr. Koenes.
Adam, 7 ds. v.d. Berg, Bodegraven.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5 kand. Den
Toon, Hardinxveld, 7 ds. Korenhoff,
Heemstede;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Buurt
kerk 5 ds v d. Lee;
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Gysbertsen.
Geref K Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Koren
hoff. 5 ds v.d. Lee;
VinkenL (Binnen) 9.30 ds. Elgersma; So
le Mio 9 hr. v. Duin;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra. Zie ook
herv. gem.
Rk Kerk: Zee zat 7. zo. 9.30 en 11;
Binnen zat 7. zo 8.10 en UJO.
NOORDWUKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
OEGSTGEEST Herv Gem Groene of
WUl.kerk 11 ds. Wemer. Wassenaar;
Pauluskerk 9.30 ds. Kooman. ha;
Gemeentecentrum (Lijtwj 10.30 ds. Ter
Linden, 7 ds- Kooman.
Geref. K.: 10 ds. Jacobs, Adam. Zie ook
herv. gem.
Geref K Vrijg.: 10 J0 ds. De Putter. 3.30
ds. Heida.
Ned. Geref. K. (Gem.centrum) 8.45 en 4
ds. De Lange.
Van Wyckerslooth: 4 ds. Visch.
Endegeest: 9.30 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk: WULkerk zat 7. zo. 9 en 10.30
OUD-ADE: Rk Kerk zat 7. zo. «JO en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte, 5 jeugd
dienst in geref. kerk.
Geref K: 9.30 dra. Schep». Heerlen, 5
jeugddienst
Rk Kerk: zat 7. zo. 9 JO en 11J0.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat 7, zo. 8. 9.30 en 11;
Petrus-B. zat 7. zo. 9.30 en 11.30.
RUNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9 J0
ds. v.d. Kamp, 7 ds. v. Doorn, Alphen.
Chr Geref. K.: 9.30 dienst 2.15 ds
Bouw.
RUNSBURG: Herv. Gem. Laurenbus-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Romein;
Bethelkerk 9.30 ds. Boer. Katwyk
Geref. K.: Petrak. 9.30 dr. v. Oeveren. 5
ds. Baas, S.heim;
Imm.kerk 9 en 10JO ds. Baayen, 5 ds.
Damsma;
Mar.kerk 9 J0 ds. Damsma, 5 dr. v. Oe
veren; De Kwetterpoel' 1030 hr Berg
man, evang.dienst
Geref K Vrijg 10 en 5.15 ds Grutter
Chr. Geref K. 9.30 enJdi. v. Sorge
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 ds.
Visser.
Rk Kerk: zat 7. zo. 1030
ten.
Geref. K: 10 ds. Baas, 5 da Baayen.
Rijns burg.
Chr Geref. K.: 10 en 5 da. Biesma.
H.gom.
Ned Prot Bond (Jul.laan 17) 10J0 ds
Blaauw, A dam.
Rk Kerk: zat 7, zo 9J0en lk
TER AAR. Herv. Gem. 9 JO ds Klein
Kranenburg. 6 30 ds. Molenaar
Geref K. 10 ds. Jaspers Focks 30 ds
Broer.
Rk Kerk Aardam zo. 9 an 12;
kerk Langeraar zat 7. zo 830, 9J0 en
UJ0.
VALKENBURG: Herv Gem. 10 ds
Vermeulen. 6 30 ds Batelaan. Voor
schoten.
Geref K. 930 hr Brouwer. «J0 ds
Kersten.
Marinevliegkamp: 10 30 ds v. MeDe
i 5 ds Poutsma,
Geref K. Vryg 9 30 leeed, 5 ds Heida.
VOORHOUT. Herv. Gem. 10 ds Fer
werda.
Rk Kerk: zat 7. zo. 9.10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds Sterrl -
De Ontmoeting
Hemmes O .geest;
Hulp en Heil (Schakenboech) 10 ds Ver-
heule, zang-oogstdienst
Geref K 10 ds De Zeeuw. 5 ds Ter
Linden, O-geest
Geref K Vryg10 4
Hardenberg.
Aulagemeenschap Noordhefland: 10J0
woorddienst met agapè, 'Beziel de
kerk'.
Rk Kerk Laur.kerk zat 7, zo. 11 JO;
M Godskerk zat 7. zo 10
WADDINXVEEN: Herv Gem. Brugk
9 J0 ds Visser, Katwyk, 5 ds. Roelofsen.
Zeist,
Hoeksteen 9J0 ds Roetman. 6J0 ds
Maasland;
Bethelk. 9.30 ds. Maasland. 5 ds Roet-
man;
Immkerk 10 ds Roos Admn. 7 ds v.d
Steen, jeugddienst
Geref. Kerk: Kruisk. 10 ds P. C. de
WARMOND Herv. Gem 10 ds Mac-
kaay. Leaden.
Rk Kerk: zat 7. zo «JO. 10 en 11 30
WASSENAAR Herv. Gem. Dorpek. 10
hr. Taal, 4.30 <M. Smaling, Runs burg. 7
ds v. Waasbergen,
Kievietk 10 ds v Bruggen.
Mess taak. 10 ds v Waasbergen.
Dorpscentrum 9 30 ds v Kooten.
R.dam.
Geref K Zyllaan 10 en ft ds vd. Meu-
len.
Zuid (Bloemcampleen) 10 ds Attema-
Roosjen, Nieuwerbrug
Ned Prot Bond (Kerkdam) 1030 ds
Spijker, Den Haag
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9J0 ds
Rk Kerk: zat 7, zo 10
ZEVENHOVEN Herv. Gem. 9J0 ds
Bronsgeest
Geref K 8 30 da Broer. 7 ds ramhout
Rk Kerk St Jan so. 9 J0 en 11;
Chr. Dienaark. zat 7. zo 10.
H Rijndijk zat 7. zo 9 J0 en 11.
ZWAMMERDAM Herv Gem 10 ds
Haakman. J0 ds Koetewyn
Geref K.. 10 en «J0 ds Butkema, hs
