c
3
Eerbied voor
de levensweg
van de ander
Gereformeerden
overwegen
steun aan ICTO
Interview
Pater van Kilsdonk (65)
legt [flatpastoraat neer
ZATERDAG
VOORDEEL
Weerstand tegen IKV neemt toe
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1982
Varia
Ik las het gisteren in de krant: de
Polen krijgen met kerstmis een
kilo suiker, 300 gram waspoeder
en een stuk zeep extra. Die komen
dus nog bovenop de anderhalve
kilo suiker per maand, de 300
gram waspoeder per maand en
het stuk zeep per twee maanden
die zij toch al altijd krijgen!
Wij zijn verwend in Nederland,
maar in Polen kunnen ze van een
kilo suiker, 300 gram waspoeder
en een geraspt stukje zeep nog
een hele smakelijke kerststol bak
ken.' Daarom vond ik de bericht
geving over Haarlem-Spar tak
Moskou en Inter Milaan-AZ'67
gisteren een beetje tegenstrijdig.
Men maakte met voldoening ge
wag van de spandoeken bij
Haarlem ten bate van de opgehe-
ven vakbond Solidariteit, maar
schreef met minachting over de
Poolse arbiter Jargusz in Mi
laan: „Poolse arbiter twaalfde
man bij Inter tegen AZ„ en „Ar
biter knettergek" luidden enkele
koppen.
Ook ik stelde tevreden vast dat
naast een der doelen een span
doek met SOLIDARITEIT CA-
STRICUM (AB) een reclamebord
half afdekte waardoor de Studio
Sport-camera's er des te gretiger
op konden inhaken, alleen vroeg
ik me af wat de Russen thuis en
op de tribune ervan zouden den
ken, omdat de letters niet in het
cyrilisch waren geschreven en de
toevoeging Castricum kon doen
vermoeden dat het om een aldaar
gevestigde voetbalclub ging die
de naburig club Haarlem kwam
aanmoedigen. Maar goed, het
hing er, het bleef er hangen, en
het kwam een paar keer terloops
in beeld tijdens de samenvatting.
Minder gelukkig verging het de bei
de andere spandoeken. Vlak voor
de aftrap verrees, precies recht
tegenover de camera aan de
overkant op de tribune, een span
doek met in rode letters het be
kende merkbeeld van Solidar-
nosc. Wellicht is het in de Sowjet-
Unie op het scherm geweest, want
de wedstrijd werd daar, niet zon
der lef, rechtstreeks uitgezonden,
maar in de Studio Sport-samen-
vatting zat het in elk geval niet.
Dat gold ook voor het zeer grote
spandoek dat in de eerste helft
plotseling vanachter de tribune
bij de cornervlag verrees, maar
weer even snel verdween. Wegge
haald door de politie? Door
Haarlem-suppoosten, of door en
kele geheime agenten van de
KGB? Was men bevreesd dat de
Russische gasten onrustig zouden
worden van zo'n groot spandoek?
Maar het is toch niet de taak van
Nederlandse gezagsdragers, van
welke snit dan ook, om het merk
beeld van een onderdrukte volks
beweging te onderdrukken ter-
wille van de gemoedsrust van de
onderdrukkers, zat ik op de tri
bune al gepikeerd te bedenken,
niet wetend dat het allemaal veel
simpeler lag, zoals een politie
functionaris mij later mededeel
de. Op die plek waar het span
doek verrezen was stonden de po-
litiepaarden, en die waren daar
onrustig van geworden. Die za
gen natuurlijk weer de tekenen
van een grote protestbetoging die
uit elkaar geslagen moet worden
en wilden er instinctief op af, ik
begrijp dat best! En daarom had
den de protestanten het spandoek
van ennkele meters hoog en vele
meters lengte uit eigen beweging
weer omlaag gehaald. Niet de
Russen waren dus onrustig ge
worden, maar de paarden van
de Russen! In zo'n geval halen we
in Nederland zo'n spandoek rus
tig weg, want behalve voor de Po
len zijn we ook voor de zeehond
jes, en dus ook voor onrustige po-
litiepaarden! Zeker in dit geval,
want als er één paardentand in
Europa is, is dat Polen wel!
Bij Inter-AZ lag de situatie een
beetje anders. Daar stuurde de
scheidsrechter Pier Tol al voor de
rust het veld uit met zijn tweede
gele kaart. De eerste had hij al na
drie minuten gekregen, voor
niks, en de tweede voor wat om
schreven wordt als het trekken
van een lange neus naar de
scheidsrechter. Parbleu, sinds
wanneer mag je in het land van
Pinocchio geen lange neus meer
trekken?
Nu weten we al jaren dat Italiaan
se clubs er geen been in zien af en
toe een scheidsrechter om te ko
pen, dus wat ligt meer voor de
hand dan te veronderstellen dat
dit ook bij de Pool Jargusz ge
beurd is? Men zegt (maar men
zegt zoveel) dat Jargusz het sta
dion verliet met een grote marga
rinedoos inhoudende 1 kilo sui
ker, een pak waspoeder, drie
stukken Vinoliazeep, een blik
espressokoffie, een pakje thee,
twee paar nylons, een paar zo
goed als nieuwe kinderschoenen
en een pakje cacao met (voor alle
zekerheid) een Poolse vertaling
van de gebruiksaanwijzing.
Dat was nu alles! Ik vind het van
onevenwichtigheid getuigen als
je eerst met mond en spandoek
belijdt dat het Poolse volk gehol
pen moet worden, maar daarna
heel gepikeerd doet zodra een Ita
liaanse club een vertegenwoordi
ger van dat noodlijdende volk
daadwerkelijk te hulp schiet. De
spelers van AZ hebben door die
nederlaag geen hap minder gege
ten, maar de gezinsleden van
Jargusz des te r eer! Dat zou ons
moeten verheugen inplaats van
vergrammen...
Pater Van Kilsdonk is onlangs 65 jaar geworden. Sinds 1947 heeft hij in Amsterdam
geleefd en gewerkt onder studerende jonge mensen. Ofschoon zijn opvolging nog niet
geregeld is, wenst hij afstand te doen van de taken van het studentenpastoraat. Zijn
afscheid wordt gevierd in de Nieuwe Kerk aan de Dam, vanavond van 20.00 tot 01.00
uur.
Misschien wil hij zich be
hoeden voor wat er met
de drie broers van zijn
vader is gebeurd. Dat
waren mannen die met
een volstrekte passie in
weer en wind aan het ja
gen waren en uiteinde
lijk door een longontste
king gevloerd werden.
Gestorven aan de jacht.
Iets van dat jagerstype heeft pa
ter Van Kilsdonk ook. In een
voor buitenstaanders onvoor
stelbare wildernis, met een on
begrijpelijke passie, pastorale
kansen benutten.
Jan van Kilsdonk werd in 1917
geboren in het Peeldorp Zee
land. Samen met wat familiele
den had vader Van Kilsdonk
daar een maalderij annex brou
werij. De jonge Van Kilsdonk
was verslingerd aan boeken en
vooral aan poëzie. In een inter
view met Ton Regtien in de
Waarheid (maart 1980) zegt hij
daarover: „Toen ik 18 jaar was,
had ik voor zo'n 2000 gulden
aan boeken en omgerekend in
de prijzen van toen waren het
er héél wat".
Jezuiet
Op die leeftijd kwam hij van de
middelbare school en wilde
monnik worden. Een reis langs
een aantal abdijen deed hem
besluiten niet een klooster in
te gaan, maar toe te treden tot
de Jezuieten. In 1945 werd hij
priester gewijd. Van 1944 tot
1947 was hij aalmoezenier in
kampen voor politieke delin
quenten in Maastricht, Valken
burg en Vught.
In 1947 werd hij plotseling over
geplaatst van kamp Vught
naar het St. Ignatiuscollege op
de Amsterdamse Hobbemaka-
de. Hij kwam daar voor de klas
te staan als godsdienstleraar en
kreeg tevens de opdracht te as
sisteren bij het studentenpas
toraat in Amsterdam. Vanaf
1950 begon hij ook met het ge
ven van retraites aan priesters.
„Ze inleiden in het gebed",
noemt hij het. De helft van alle
priesters in Nederland maakte
op die manier met hem kennis.
In 1962 komt hij stevig in aanva
ring met het katholieke esta
blishment. Zijn redevoering op
de landdag van de katholieke
Adelbertvereniging werkte, zo
als hij zelf zegt, „als beschuit".
De rede, die ging over „het
recht van de loyale oppositie in
de kerk", sloeg mede door de
televisieregistratie in als een
bom.
„Men kende mij als de inleider in
het gebed. Het was bekend dat
ik daarbij langs niet gebaande
wegen ging, maar die toe
spraak vonden ze verbijste
rend. Hij heeft ons in de steek
gelaten, hoorde je overal. Men
kende mii zo niet".
Onvrij
Een vraag over zijn relatie met de
officiële kerk typeert hij zon
der aarzeling als „weinig inte
ressant". Pater van Kilsdonk:
„De laatste eeuwen zijn de bis
schoppen nooit vrije en oor
spronkelijke mensen geweest
Ze werden benoemd vanwege
hun conformistische kwalitei
ten".
Ook de Nederlandse bisschop
pen geeft hij een dergelijke
kwalificatie: „Als vrije en den
kende mensen, als stuwende
en inspirerende krachten zijn
ze volstrekt oninteressant. Bo
vendien is hun verdeeldheid
een bron van aanstoot en er
gernis". Naar woorden hoeft
hij niet te zoeken als hij dit oor
deel uitspreekt, het klinkt ook
niet provocerend. „De bis
schoppen zijn mijns inziens
nergens, ik ben tenminste er
gens. Het is niet meer, maar
ook niet minder".
Het draait bij pater Van Kils
donk om het eenvoudige feit
dat hij „weinig aan paus en bis
schoppen denkt", maar des te
meer aan de duizenden men
sen „die mijn nabijheid en be
langstelling vragen en mijn
eerbied voor hun levensweg".
Uit zijn mond zul je nooit horen:
Mijn naam is pater Van Kils
donk en ik kom namens de
kerk. Naar zijn zeggen heeft
het te maken met geloofwaar-
Pater van Kilsdonk: "De bisschoppen zijn mijns
digheid. „Het instituut kerk is
niet uitnodigend en wordt er
varen als angstaanjagend". En
hij heeft natuurlijk gelijk. Ie
mand die zich regelmatig dis
tantieert van die kerk moet
zich er niet uitdrukkelijk op la
ten voorstaan er lid van te zijn.
Explosie
„Als je alle studentenparochies
in Nederland zou bezoeken,
dan weet ik zeker datje een ui
terst zorgvuldige prediking
zult aantreffen. Het inzicht is
zeer poog en er vindt een
voortdurende studie plaats".
Pater van Kilsdonk is ervan
overtuigd dat over 50 jaar de
historici van het religieuze le
ven over deze jaren zullen zeg
gen dat „er in de studentenpa
rochies van Nederland een he
vige explosie van geestelijke
inspiratie en godsdienstige
cultuur in prediking plaats
vond".
Maar kritiekloos de gang van za
ken in de Amsterdamse stu
dentenparochie benaderen is
zijn stijl niet. „We schieten te
kort in de theologische en reli
gieuze didactiek. Wat we doen
is te weinig feestelijk en ont
roerend. Het speelt te weinig in
op de hele eenvoudige emoties
van de mensen. Wat we doen is
meer om te lezen dan om te ho-
Het gevolg is dan ook dat de tek
sten en Liederen die de laatste
jaren uit de studenten-ekklesia
zijn voortgekomen, vaak moei
lijk zijn te volgen voor de niet-
ingewijden. Het vreemde is
echter dat ze bijna in alle ker
ken, katholieke en niet-katho-
lieke, zijn te horen. Overigens,
tot ergernis van pater Van Kils
donk, vaak m een voor de ge
wone man aangepaste vorm.
Van Kilsdonk: „De Amsterdam
se studenten-ekklesia, de Am-
stelkerk, is nu eenmaal de
vruchtbaarste broedplaats ge
bleken van het nieuwe kerke
lijk lied in de Nederlandse
kerkprovincie. Dichters en
componisten zijn daar al jaren
samen bezig in de diepte te
groeien en dat merk je in de
teksten. Ze zijn sober, discreet
en zeer terughoudend".
Flatpastoraat
door
Jan Geert Majoor
voortdurend twee of meer
functies gehad. Formeel was
dat de laatste tijd dan wel niet
zo. maar de manier waarop hij
werkt is zo arbeidsintensief dat
je kunt spreken over een dub
bele. misschien wel driedubbe
le dagtaak.
Tot 1965 had je in Amsterdam
studentenverenigingen. Daar
was hy als studentenpastor
thuis als geen ander, hoewel
hij zich nooit met bepaalde
verenigingen heeft vereenzel
vigd. Van Kilsdonk ..Het was
makkelijk, je liep een sociëteit
binnen en sloeg aan het pra
ten".
In 1965 liep dat allemaal mis.
Binnen korte tijd verdwenen
de meeste studentenverenigin
gen en er ontstonden nieuwe
manieren van groepsvorming.
„De grootste alternatieve
groepsvorming waren de stu
dentenflats Op het ogenblijk
wonen er 14.000 studenten op
flats in Amsterdam"
Van Kilsdonk: „Ik heb toen te
gen mezelf gezegd ik zal me
kind aan huis gaan voelen in
die studentenflats". Dat heeft
hij gedaan. Vijf dagen in de
week, van zeven uur 's avonds
tot twee uur 's nachts is hij te
vinden in deze wonderlijke
werkkring. „Luisteren naar Lief
en leed van studenten".
In de loop der jaren is zijn werk
wel van karakter veranderd.
Pater Van Kilsdonk omschrijft
het kernachtig: „Jonge men
sen vragen sinds twintig jaar
nog maar zelden om raad. wel
willen ze aandacht en eerbied
voor de brokken die ze ma
ken".
Wildernis
Over het werk zegt Van Kils
donk: „Dit flatpastoraat is zo
inspannend en zo wildernis
achtig dat ik het nu prijs wil
geven". „Maar", voegt hy er
aan toe. „ik blyf toegankelijk
voor iedereen die contact met
mij wil zoeken". Het is en blijft
echter een afsluiting van een
fase in zijn leven.
„Ik ben nu beland in de laatste
fase van mijn leven en dat is
een onvoorspelbare fase Ik
ben weliswaar kerngezond,
maar je weet er immers mets
van". Elke dag fietst hy nog
naar zijn werkgebied in de bui
tenwijken van Amsterdam.
Zelf noemt hij dat „een teken
van volmaakte vitaliteit" en
een „triomf op de slijtageslag".
Hy omschrijft zyn werk van de
laatste jaren als „het jagen op
mensen die pas gevonden wil
den worden als er naar ze ge
zocht werd". Het zal duidelijk
zijn dat die mensen ook bij
hem zullen komen als er niet
naar ze gezocht wordt. Voorlo
pig zullen zijn werkdagen er
dan ook niet veel anders uit
zien dan de laatste jaren ge
bruikelijk was.
De werkgroep ('deputaten') fi
nanciën en organisatie van de
synode van de Gereformeerde
Kerken in Nederland heeft het
algemene bestuur ('breed mode-
ramen') voorgesteld, in 1983 ook
financiële steun te verlenen aan
het ICTO, het Interkerkelijk Co
mité Tweezijdige Ontwapening.
Tot nu toe steunen de gerefor
meerden alleen het IKV, het In
terkerkelijk Vredesberaad,
waarin zij met nog acht andere
kerken officieel vertegenwoor
digd zijn.
Mocht het breed moderamen in
zijn vergadering van volgende
week donderdag dit voorstel
Tol 11 UUI:
3 grote zakken
bemeste tuingrond
voor
.slechts
griffioen
overnemen, dan zou dat de eer
ste keer zijn, dat een landelijke
kerk het ICTO subsidieert. Op
dinsdag 16 november praat de
gereformeerde synode over de
verhouding tot het IKV.
De werkgroep financiën en organi
satie wil niet voorbijgaan aan de
financiële gevolgen van de weer
stand in de kerk tegen het IKV.
Kerkleden en ook kerkeraden
houden op het ogenblik bijdra
gen in of dreigen hiermee. Daar
om stellen de deputaten het
breed moderamen ook voor, de
bijdrage voor het IKV-secreta-
riaat niet langer uit de algemene
middelen te betalen maar via de
advieslijst voor steunaanvragen.
Deze lijst wordt de plaatselijke ker
ken toegezonden met een advies
hoeveel per gemeentelid zou
moeten worden bijgedragen. Op
deze manier steunen de gerefor
meerden al de IKV-campagne
'Help de kernwapens de wereld
uit, om te beginnen uit Neder
land'.
Het IKV kreeg van de Gerefor
meerde Kerken dit jaar een bij
drage van f. 26.000 voor het se
cretariaat. Voor volgend jaar is
een bijdrage van f. 29.000 voorge
steld. De werkgroep financiën en
organisatie stelt voor, het ICTO
volgend jaar met een bedrag van
f. 10.000 te subsidiëren. Dat is 20
procent van het tekort van f.
50.000 op de ICTO-begroting
Ook aan het IKV en andere lan
delijke organisaties is de gerefor
meerde bijdrage 20 procent.
Het breed moderamen kan volgen
de week het voorstel van de de
putaten aannemen of verwerpen.
Drie leden van het moderamen
kunnen echter een beslissing op
houden. Dan zal de synode een
besluit moeten nemen. De syno
de is ook gerechtigd, énders te
besluiten dan het breed modera-
Negen kerken
Het Interkerkelijk Vredesberaad
om 10 uur in de Zuiderkerk be
gint
Na de dienst wordt informatie ver
strekt over dne kortlopende ge
spreksgroepen die men wil gaan
vormen. Gedacht wordt aan dne
bijeenkomsten per groep in twee
maanden Dr A J Lamping gaat
een groep leiden over het thema
'Samen onder één herder', ds. De
Mey over 'Samen door één doop'
en dr. Vlijm over 'Samen erfge
namen - een plurale gemeente'.
Het jongerenkoor 'De Menswor
ding' (Leiderdorp) werkt mor
genavond om 7 uur mee aan een
mis in de Wilhbrorduskerk te
Oegstgeest en zondag om 12 uur
aan een mis in de eigen kerk te
Leiderdorp. Zondag is het 'WilÜ-
brord-zondag'. Het thema voor
beide missen is 'Geloven is meer
dan de kerk alleen'.
Zendingsdag
werd in 1966 door een negental
kerken en groepen opgericht:
rooms-kathoüeken, hervormden,
gereformeerden, doopsgezinden,
lutheranen, remonstranten, oud
katholieken, de Evangelische
Broedergemeente en het Ge
nootschap der Vrienden (Qua
kers). Sinds 1977 voert het IKV -
met op het ogenblik zo'n 400
plaatselijke kernen een cam
pagne voor eenzijdige stappen
naar ontwapening - speciaal te
gen de kernbewapening om
mogelijk tweezijdige ontwape
ning te bewerkstelligen
Dit voorjaar besloot net IKV tot in
stelling van een 'campagneraad'.
Daarin krijgen zitting de 23 ver
tegenwoordigers van de 9 kerken
het oorspronkelijke beraad -,
35 mensen van de plaatselijke
kernen en nog enkele vertegen
woordigers van-het secretariaat,
onder wie secretaris dr. Mient
Jan Faber.
Als in deze nieuwe structuur de
mensen van de kerken een be
sluit van de campagneraad niet
kunnen onderschrijven, dan be
slist de vergadering van plaatse
lijke kernen.
Binnen de kerken is nu de vrees
ontstaan, dat hun vertegenwoor
digers in het beraad op deze ma
nier hun 'greep' op de gang van
zaken kunnen verliezen en dat
de verhouding van het IKV tot Beroepen
de kerken nog meer onder druk
komt te staan.
Deze werkgroep zal de komende
synode een nota overleggen over
de verhouding tot het IKV en een
verslag over het contact met het
ICTO.
Individuele kerkleden namen in
1979 het initiatief tot oprichting
van het ICTO. Zij wilden zich te
weer stellen tegen de - wat zy
noemden - eenzijdige koers van
het IKV. Bovendien waarschuw
de het ICTO de kerken, zich niet
door politieke acties te laten
meeslepen. Het ICTO heeft nu
ongeveer 5500 leden.
De gereformeerde synode besloot al
in het voorjaar, dat er naast het
IKV ook met het ICTO contact
moest worden onderhouden Zij
week daarbij af oan het advies
van haar eigen werkgroep voor
de bestudering van het oorlogs-
vraagstuk, die zo'n min of meer
gelijke relatie ongewenst achtte.
Hervormde Kerk: beroepen te
Alblasserdam S. T. Baarda Ze
venbergen, door de synode tot le-
gerpredikant C. Nieuwenhuis,
wonende te Renkum.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Den Helder (als vloot-
predikant) kandidaat J G Feen
stra Kampen.
Baptistengemeenten: aangeno
men naar Drachten (Bethel) J
Zoer Ter Apel.
Gemeentezondag. Zondag hou
den de hervormde en gerefor
meerde wyken rond d«- Yr<
kerk en de Zuiderkerk in Leiden
een gemeentedag (tot kwart voor
1onder het motto 'Samen onder
één herder' De predikanten S T
de Mey-Meulendyk en dr. J M.
Vlüm gaan voor in de dienst die
Volgende week zaterdag, 13 no
vember, wordt in hi t grbouw
'Nabij' aan het Lauraplein te Al
phen aan den Rijn een 'missio
naire werkdag' (vroeger 'zen
dingsdag') gehouden Deze be
gint om half 10 met oen ont
vangst en koffie en eindigt om
half 4
Het morgen program ma bevat na
de opening door dr D Bakker
een filmvertoning met inleidend
woord van de heer J van Capel-
leveen. Om 11 uur beginnen de
groepsgesprekken. Om half 1 is
er een gcmeenschappclyke
broodmaaltyd De zendingspre
dikant H. J Visch vertelt 's mid
dags (2 uur) over Zendingsge
meente zyn op Bali'
Er worden ook boekentafels en
stands ingericht Voor de kinde
ren is een eigen programma op
gezet
Kritiek op Reagan. De rooms-
katholieke bisschoppen in de
Verenigde Staten hebben kritiek
op het economische beleid van
president Reagan. Op hun jaar
lijkse vergadering midden deze
maand m Washington komt een
resolutie ter sprake, waarin een
beleid dat economisch herstel
nastreeft ten koste van de armen
en werklozen wordt veroordeeld
"Oplossingen moeten de eenheid
van onze natie vergroten in
plaats van de ongelykheid tus
sen de burgers"
