Brinks "Bessen"
redelijk succes
c
~y
'Zonder maatschappij
kritisch bewustzijn
gaan we voor de bijl'
3
3
PODIUMBLIK
-C
Genuanceerd spel
Vaughan Schlepp
Balletpremière
Scheepvaart
C
DONDERDAG 4 NOVEMBER 1982
Redactie Pieter C Rosier
LEIDEN Toneelgroep
Theater komt op maan
dagavond 8 november
Kunst
naar de Leidse Schouw
burg met "De dood van
een handelsreiziger" van
Arthur Miller.
"De dood van een handels
reiziger" is Millers ver
maarde aanklacht tegen
een wereldbeeld waarin
prestatie, carrière en tech
nocratie als belangrijkste
maatstaven gelden.
Het gaat in dit stuk om de
63-jarige Willy Loman,
die het leven als handels
reiziger niet langer aan
kan.
Wist Ko van Dijk destijds
glasnrijk gestalte te geven
aan handelsreiziger Willy
Loman, nu wordt de
hoofdrol gespeeld door
Bernard Droog.
Het stuk wordt in ons land
bijna tachtig keer ge
speeld in de regie van Jo
chen Neuhaus. Op deze
pagina een interview met
de regisseur.
AMSTERDAM - Na zijn twee succesvolle musi
cals, "Maskerade" en "Amerika Amerika" heeft
Jos Brink zich aan een komedie gewaagd. Het is
hem niet slecht afgegaan. Was "Amerika Ameri
ka" verhaaltechnisch en wat aankleding betreft
wel erg zwak, "Bessen" zit een stuk beter in el
kaar. Dit speciaal op de actrice Henny Orri ge-
schreven stuk speelt zich af in een bejaardente
huis, waar een nieuwe bewoonster zich maar niet
van haar revueverleden kan losmaken, en her
haaldelijk in haar zoon, de directrice van het be
jaardentehuis en een bejaardenhulp personen uit
het verleden herkent. Dit leidt tot botsingen met
de directrice, die tapdansjes boven op een tafel
niet kan waarderen. Tot slot wordt de bejaarde
dame afgevoerd naar een verpleegtehuis.
Voor dit niet al te vrolijke onderwerp heeft Brink
vooral geput uit zijn ervaring als pastor in een
bejaardentehuis. Het stuk heeft toch een kome
die, omdat de warme genegenheid tussen revue-
ster en bejaardenhulp een grote rol speelt, waar
door de schrijnende kantjes wat verzacht wor
den. Bovendien zijn Henny Orri een groot aantal
kwinkslagen en nogal cabaretteske grappen in
de mond gelegd, die feitelijk misstaan. Het is dui
delijk dat zij ertegen aangeplakt zijn om voor de
vrolijke noot te zorgen. Het zou sterker geweest
zijn wanneer de komische momenten het gevolg
waren van echte geestigheden die bij het karak
ter van het personage behoren. Een opmerking
als "Die Fred Emmer is zo knap, hij zegt zijn
tekst zonder te lezen en weet toch altijd wanneer
hij het blaadje moet opslaan" hoort daar niet toe.
"Bessen" heeft een stevige, doortimmerde struc
tuur. Alle handelingen zijn tot een bepaald punt
terug te voeren, de dingen grijpen goed in elkaar
en er worden geen overbodige zijpaden bewan
deld. De, voor het publiek, plotselinge omslag in
het tweede bedrijf is feitelijk goed voorbereid en
stelt het eerste bedrijf in een heel ander licht.
De glansrol van het stuk is weggelegd voor Henny
Orri. Haar tekst is het scherpst, en de handelin
gen van de andere personages zijn geheel op de
Jochen Neuhaus over 'De dood van een handelsreiziger'
hare afgestemd. De overgangen van heden naar
verleden en terug gaan haar moeiteloos af, en tot
op zekere hoogte weet zij van het personage een
persoonlijkheid te maken. De rol van directrice
biedt ook enige aanknopingspunten voor ver
dere verdieping, met name wanneer zij verliefd
dreigt te worden op zoon Hans. In haar spel laat
Hetty Verhoog echter teveel niet te rijmen tegen
strijdigheden zien. De dubbelrol als tweede re
vuester ligt haar overigens veel minder goed. Ed
dy Brugman zet vooral als klaploper Fred een
fraai type neer; Teuntje de Klerk als bejaarden
hulp en kleedster toonde wel weinig variatie in
haar spel.
Met "Bessen" geeft Brink er blijk van een goede
structuur te kunnen maken. Zijn dialogen zijn
nog niet sterk, maar zijn niet meer zo vervelend
en voorspelbaar als in zijn vorige produktie. Een
serieus stuk van zijn hand zonder gedwongen
leukheden zou een boeiend resultaat kunnen op
leveren.
"Bessen" speelt tot en met 13 november in de Klei
ne Komedie (Amsterdam) en is op 18 december
in de Leidse Schouwburg te zien.
JACQUELINE MAHIEU.
NIJMEGEN GPD- Jochen
Neuhaus regisseerde bij de
Arnhemse toneelgroep Theater
'De dood van een handelsreizi
ger' van Arthur Miller (welk
stuk tot en met december zo'n
80 keer gespeeld wordt in Ne
derland en België) en dat lever
de de Westduitser menig ver
haal op over de acteur Ko van
Dijk. „Ik heb hem nooit zien
spelen, maar hij moet een feno
meen geweest zijn. Het opmer
kelijke is, dat niemand naar
aanleiding van de voorstelling
van toen iets vertelt over het
stuk zelf Onze technicus Ger
Voskuilen werkte eraan mee,
zag de voorstelling keer. Maar
over iets anders dan Ko van
Dijk hoor je hem niet".
De handelsreiziger Willy Loman
wordt bij Theater gespeeld
door Bernhard ('Bob' voor zijn
collega's) Droog. Neuhaus,
grinnikend: „Bob is destijds
met opzet nooit naar Van Dijk
gaan kijken. Bob is een heel
andere figuur, hij heeft dat ba
rokke niet".
Herinneringen aan Ko van Dijk
achtervolgen Neuhaus allang.
In de twee vorige seizoenen re
gisseerde hij stukken van Her
man Heijermans, waarin Van
Dijk ooit schitterde. Dat hij nu
weer zo'n stuk ter hand heeft
genomen, heeft evenwel niets
van Van Dijk te maken, maar
met het feit dat toneelwerken
als 'Schakels', 'De Opgaande
Zon' en 'De dood van een han
delsreiziger' inhoudelijk op
één lijn zitten; over een proble
matiek gaan, die de regisseur
interesseert.
„Misschien is het de leeftijd. Het
gaat steeds over ouders, die
hun idealen aan hun kinderen
willen overbrengen, maar het
mislukt. Ik heb zelf geen kin
deren, maar ik weet heel goed
hoe het is. Een vader, die con
structief bezig is, maar zijn kin
deren niets meegeeft. En als hij
merkt, dat hij zich totaal heeft
vergist, wat doet dan die gene
ratie? Ze geven het op. keren
zich naar binnen, vluchten in
sarcasme, of plegen zelfmoord.
Ze weten, dat ze een fout ge
maakt hebben, maar met het
erkennen van die fout wordt
niets gedaan".
"Het je een maatschappij-kriti
sche instelling, dan doe je ieu>
aan deze problemen, dan breek
je ze open. Daar heeft iedereen
iets aan".
„De schrijvers van deze stukken
geven de oplossingen niet. Die
moeten we zelf zien te vinden".
Neuhaus heeft zich verdiept in
de vele interpretaties, die er
aan Miller's werk gegeven zyn.
Vaak wordt in de oudste zoon
van Willy Loman iets van een
lichtende toekomst gezien.
„Dat vind ik niet De vader kan
door persoonlijke problemen
zijn werk niet goed meer doen
en wordt ontslagen. Uiteinde
lijk pleegt hij zelfmoord in zijn
auto. Hij denkt dat er dan ver
zekeringsgeld los zal komen,
waarmee zijn zoon iets kan
gaan opbouwen. Maar het is de
verzekering al bekend, dat Lo
man met opzet dingen uithaalt.
Is dit wel een ongeval? Betalen
ze wel uit? Daar zet ik al vraag
tekens".
„En die zoon zelf is helemaal niet
volwassen geworden. Hij voelt
zich niet lekker in de grote
stad, maar kan ook niets op de
boerderij waar hij ooit is ge
weest. Als hij zich niet van zijn
situatie bewust wordt, zal er
voor hem in het leven niets
veranderen".
- Jochen Neuhaus
„Dat is ook het rampzalige van
de tijd van nu. Zonder een
sterk maatschappij-kritisch
bewustzijn gaan wc allemaal
langzaam voor de byl".
Neuhaus wil het stuk geen poli
tieke. maar een humanistische
strekking meegegeven. „Als je
gaat vragen, boren in het pro
blematiek, een beetje ingaat op
die mensen, dan kom je ver
der".
Tijdens de repetities bleek al, dat
er sentimenteel gereageerd
wordt op wat vader en zoons
elkaar aandoen op het toneel.
„Maar ik wil niet, dat er senti
menteel wordt gereageerd. Er
moet analitisch worden gerea
geerd. Ik kreeg te horen, dat de
emotie toch sterker is. Ik hoop
nu maar, dat er in de zaal emo
tioneel gereageerd wordt, maar
dat er op weg naar huis ook
nog anders over het stuk nage
dacht wordt".
Miller, die getrouwd was met
Marilyn Monroe, was met zijn
kritisch-realistische werk een
doorn in het oog van commu
nistenjager McCarthy. „Miller
is een goeie, slimme man. Hij
kan zeer stringent iets vertel
len over de samenleving. Nu
hoor je niets meer van hem.
Vreemd is dat, want hij was
een vechtjas. De zelfmoord van
Marilyn Monroe heeft diepe in
druk op hem gemaakt. Over
die gebeurtenissen zullen we
nooit het fijne weten...?
LEIDEN - 'Romantiek' stond gis
teravond centraal in het pro
gramma dat de pianist Vaughan
Schlepp in de Kapelzaal ten ge
hore bracht Door niet de overbe
kende werken te nemen van de
grote componisten van deze tgd,
was het programma zeker niet
cliché-matig.
Pe Sonate nr 12 in As grote terts
van L. van Beethoven zal niet ie
dereen bekend in de oren ge
klonken hebben. Het eerste deel.
Andante con Variazioni, werd
gekenmerkt door het ontspan
nen en fnsse spel van Schlepp,
dit mede ten gevolge van zijn uit
gebalanceerde pedaalgebruik.
Zijn spel was in het Scherzo-tno
fraai doorzichtig want het thema
presenteerde hij met portato
spel. Na een wat langdradig der
de deel kwam er een perfecte
overgang naar het laatste deel
wat in een prima gekozen tempo
werd vertolkt
De twee etudes van F. Liszt waren
schilderend van karakter, het
geen bij etudes zeker niet ver
wacht wordt
Een schitterende vertolking was te
horen van het lied 'Auf dem Was
ser zu singen' van F Schubert
bewerkt door F. Liszt. Door de
eigen interpretatie van Schlepp
had het haast niet mooier kun
nen worden gezongen
Na de pauze werden de Variaties in
bes grote terts op een thema van
G.F. Handel van J. Brahms over
tuigend vertolkt. Schlepp's kwa
liteiten kwamen hier uitstekend
tot zijn recht. De verfijnde en
zeer subtiele nuances in zijn aan
slag konden in deze variaties pri
ma worden tentoongesteld.
De fuga spande de kroon als laatste
deel. Het moet zeker een genot
zijn om deze pianist de fuga's
van Bach te horen spelen. Na het
enthousiaste applaus was een
toegift geheel op zijn plaats.
CAECILE HOUTMAN
LEIDEN/DEN HAAG - Het Neder
lands Danstheater brengt op
donderdagavond 18 november in
het Scheveningse Circustheater
een nieuw ballet van James Vin
cent, 'MaDA', in première. Ver
der worden op deze avond twee
balletten van Jin Kylian. 'No
vember steps' en de 'Glagoliti-
sche Mis' uitgevoerd. Voor deze
voorstelling en de herhaling op
vrijdag 19 november verzorgt
K&O weer een losse-kaartver-
koop. Op beide avonden zullen
gratis bussen van de Leidse mo
len 'De Valk' naar Scheveningen
en terug rijden, vertrek om 19.15
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "The Road Warrior",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Van de koele meren
des doods", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur,
zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Monthy Python life at the Hol
lywood Bowl", da. 14.30, 19.00 en 21.15
uur, zo. ook 16.45 uur, al.
LIDO 3: "Rocky 3", da. 19.00 en 21.15
ir, do., v
i di. ook 14.30 uur, 16
jr-
Kindermatinee: "The Aristocats", za.,
zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur.
LIDO 4 "Ademloos", da. 14.30,19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur. al.
STUDIO (133210): "Porky's pikante
pretpark", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
zo. ook 16.45 uur, 16 jr
TRIANON (123875): "Young doctors in
love", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Snoepjes die vreugde
brengen", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "Sweet young girls",
vr. 23.30 uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "The Road Warrior", da. 13.30,
18.45 en 21.15 uur, za. 13.30, 18.30, 21.00
en 24.00 uur, zo. 13.30. 16.00, 18.30 en
21.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
da. 18.45 en 21.15 uur, do., vr., ma. en di.
ook 13.00 uur, za. 18.30 en 21.00 uur, zo.
16.00, 18.30 en 21.00 uur, 16 jr.
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Ziekenhuizen
Kindermatinee: "Oom Ferdinand en de
toverdrank", za., zo. en woe. 13.45 uur.
Nachtvoorstelling; "Marathonman", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Lemon popsicle", da.13.30,
18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45
en 21.15 uur, 12 jr, za. ook 24.00 uur, 16
jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "On golden pond", do.
15.45 en 18.15, zo. 15.45 en 18.15 c
Exposities
Gemeentearchief - Boisotkade 2a, 'Lei
den in koper gesneden', kopergravures
en etsen, t/m 6/11, ma t/m vr van 9-17
uur, do 9.30-21.30 uur, za 10-12 uur.
Stadhuis - foto-impressie van het pop
festival gehouden in het Van der Werff-
park, van de groep Reflex '82, t/m 19/12,
3 t/m
)-17 t
Rijksmuseum voor Volkenkunde - ten
toonstelling van Japanse prentkunst,
tot 9/1, ma t/m za van 10-17 uur. zo en
feestdagen van 13-17 uur.
Ars Studio - Pieterskerkgracht 9,
werken van Fer Hakkaart, Peter Cox,
Popco Bakkers, tot 6/11, ma t/m do 19-21
uur, di t/m do 9.30-12 uur.
Galerie De Oude Rijn - Stille Mare 4, ex
positie Anja Duyvesteyn, olieverfschil
derijen en aquarellen, tot 10/11, di t/m za
10-19 uur. do 10-21 uur, zo 11-18 uur, ma
12-18 uur.
Galerie Denise Stephan - Bakkersteeg
18-20, expositie Marry Hövig, collages
en tekeningen, t/m 21/11, vr, za, zo van
13.30-17.30 uur.
Hofland Galerie - Langebrug 32a, ten
toonstelling Things Japanese', moder
ne keramiek, tot 7/11, do t/m za van 11-
17 uur, zo 13-17 uur.
"Die Falschung", zo. 21.00 uur, 16 jr.
"Das zweiten Erwochen der Christina
Klages", ma. 21.00 uur, 16 jr.
"Schwestern", di. 13.30 en 21.00
woe. 20.30 uur, 16 jr
Kindermatinee: "Pinkeltje",
14.00 uur, woe. 14.30 uur.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Le professionel", ma. en di.
20.00 uur, woe. en do. 14.45 en 20.00 uur,
16 jr.
CITY 2: "Vrijdag de dertiende, deel 2",
zelfde tijden als City 1.
CITY 3: "The last hunter", zelfde tijden
als City 1, 12 jr.
CITY 4: "In de voetsporen van Bruce
Lee", do. 14.45 en 20.00 uur, vr. 14.45,
18.45 en 21.15 uur, 12 jr
LAK-foyer - Levendaal 150, tekeningen
van Geert Baas, t/m 15/12.
Holiday Inn - Haagse Schouwweg 10,
schilderijen Anny Casteelen en Alexan
der Sippel, t/m 24/11.
Leiderdorp - gemeentehuis, weefkleden
van A.E. Sassen-van Wermeskerken,
Hanneke Schuitema keramische plas
tieken, t/m 24/11, ma t/m.vr van 9-17 uur
do van 19-21 uur.
Muzenhof - Gordijnsingel 4. olieverf
schilderijen van Alice Knufman, tot24/
11, ma t/m vr van 14-22 uur. za 9-14
Lisse - Artopa, Grevelingstraat 50, expo
sitie Mieke Janson-Overdevest, t/m 7/11,
do, za, zo van 13.30-16.30 uur, do 19.30-
21.30 uur.
't Atelier - Heereweg 309, ingang Vuur-
steeglaan, expositie Frans v.d. Veld en
Giel Langeveld, tot 8/11, dag. 10-17 uur,
do ook 19-21 uur.
Oegstgeest - Jacques van Bellen, Lange
Voort, expositie batik - paintings van
Jan Piet Enklaar, t/m 20/11, di t/m za van
8-18 uur, vr tot 21 uur.
Kunstcentrum Langevoort - expositie
van werken van Frans Eradus, C.G Eu-
link, Annelies de Graaf, A.J. Kuiper,
Joop van Ulden, tot 23/11, di, woe, do, vr
van 13.30 -17.30 uur, vr van 19-21 uur, za
van 12-17 uur
Bezoekuren St. Eusabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige r
r specia-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19 00 uur.
de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd dage
lijks van 11.15-12.00 u»T, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 ur
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.0C
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen:
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18 30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage-
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19 30 uur
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19 00-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
14 30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderer
kaïf er een afwijkende tyd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
y WgU T
1/ N0OPKIOK
-MifescHWsj If Kugpr
lb> W£TLOT" öO^t^bONJ- I
it-
Alphen aan den Rijn fOudC l l ieUlUS
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18 30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
4 NOVEMBER 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Eene Fransche barones
kwam dezer dagen voor den
rechter wegens kennelijken
staat van dronkenschap". Zij
bracht eene zeer vreemde reden
van verschooning in. Een tijd
lang geleden had zij in eene
courant gelezen, dal de beste
manier om bont vrij van mot
ten te houden, deze was: het in
een ledig jenevervat te bewa
ren. Zij liet daarop zulk een vat
koopen en bewaarde daarin
haar bonten mantel. In de vori
ge week moest zij buitenshuis
den ochtendmaaltijd gaan ge
bruiken, en wijl het koud was
trok zij haar bonten mantel
aan, die rechtstreeks uit het vat
in gebruik kwam. De alcoholi
sche dampen uit den mantel
hadden haar in de koude lucht
bevangen en haar duizelig ge
maakt, zoodat zij het voorko
men van een dronken persoon
had. De agent die haar in hech
tenis nam. getuigde dat zij
naar jenever riekte op 15 pas
a/stands, een getuigenis, dat
haar verhaal volkomen beves
tigde. De rechter sprak de be-
schuldige vrij, maar drukte de
hoop uit dat de dame een ande
re bergplaats voor hare klede
ren zou kiezen.
- (Adv Hotel Gilbert Zeh.
Patjenongan, Batavia, in hel
midden der stad. Groote en klei
ne appartementen, bijzonder
voor Familièn.
VijJXig jaar geleden
In verscheidene Amerikaan-
sche staten, zoals Texas. Zuid-
Carohna en Louisiana, rijden
auto's over katoenen wegen.
die, volgens het Katoen-Insti-
tuut, door hun goede hoedanig
heden en ook uit een oogpunt
van bezuiniging hun bestaans
recht bewezen hebben. Bij den
aanleg wordt een katoendek ge
legd op een onderlaag van
zand. kiezel en klei, vlakge-
maakt met asfalt. Over hel ka
toendek komt weer een laag as
falt, waardoor een waterdichte
wegbedekking wordt verkre
gen In Zuid-Carolina ligt al
zes jaar zulk een katoenen weg
bedekking, zonder dat er ooit
iets aan gerepareerd u De weg
is nog steeds in goeden toe
stand.
