Steeds
Gemeenteraad niet
overtuigd van nut
atoomschuilkelders
'"SSSa,
"Zelfs als ik druk ben, doe ik
mijn drukwerk liever zelf'
Extra kans
op f100.000,
Elke week.
Nog geen besluit
'Gemis eigen stads
archeoloog wordt
steeds meer gevoeld'
ADVERTENTIE
VOOR LOTTO-EN TOTO-SPELERS!
Dus doe voor maar f 1,50
mee aan het Cijferspel en
kruis het "ja"-vakje aan.
Faisuhet wannende
Ji r
Drukkerij De Bink bestaat honderd jaar
Redactie: Bart Jungman en Jaap Visser
Bijdrage: Conny Smits
Sen niet icclmnb blad&teeld
DINSDAG 2 NOVEMBER 1982
Leiden
LEIDEN - "Neem me niet kwalijk
hoor, maar wij leveren toch echt
vakwerk. Zelfs als ik druk ben
doe ik toch liever m'n drukwerk
zelf, besteed ik niets uit. Oh.
klinkt dat arrogant, maar zo heb
ik dat toch niet bedoeld: ik stel
feitelijkheden vast". H. Schoon-
derwoerd is directeur van de
Leidse drukkerij De Bink, een
bedrijf dat deze maand honderd
jaar bestaat.
Oprichter De Bink begon aan de
Aalmarkt met een bedrijfje. Veel
weet Schoonderwoerd niet over
hem te vertellen. Ja, wacht even:
behalve dan dat De Bink al di
rect de nadruk moet hebben ge
legd op kwaliteit. En zich boven
dien liet voorstaan op de snel
heid waarmee hij werkte. A la
minute, stond er op zijn winkel.
"Natuurlijk gaat dat wel samen:
door
Wim Brands
kwaliteit en snelheid", aldus
Schoonderwoerd.
Bink drukte vooral voor families;
geboorte- en trouwkaarten dus.
In 1918 overleed hij; zoon Nico-
laas, die toen een jaar of dertig
zal zijn geweest, nam de drukke
rij over. Wilde evenals zijn vader
een vakman zijn. Zijn dochter
schrijft daarover: "Het drukwerk
moest altijd iets aparts hebben,
opvallen door cachet".
Moet een ontwikkeld en bereisd
man zijn geweest, die Nicolaas.
Wederom zijn dochter: "Menig
veijaarsfeest luisterde hij op met
pianomarsen; samen speelden
wij quatre mains". Schoonder
woerd zegt dat de voornaamheid
waarmee Nicolaas de Bink
placht op te treden het 'm deed.
"Wassenaarse families deden graag
een beroep op hem. Dat zegt toch
genoeg zou ik zo denken. Er wa
ren ook veel studenten die als ze
eenmaal waren afgestudeerd en
elders woonden toch De Bink
nog inschakelden".
Niet lang na de oorlog kwam
Schoonderwoerd by De Bink in
dienst De firma was inmiddels
verhuisd naar de Stille Rijn. Nog
steeds was het produceren van
familie-drukwerk de voornaam
ste bezigheid. Maar daar zou snel
verandering in komen nadat
Schoonderwoerd directeur
werd.
"Laat ik eerst even vertellen wat er
veranderde na de dood van Nico
laas de Bink. Om te beginnen
Directeur H.
Schoonderwoerd
in de drukkerij
van De Bink aan
de
Rooseveltstraat.
werden de gebroeders Visser uit
Den Haag eigenaar. En ik dus di
recteur. Tegenwoordig bezitten
HC. Visser en ik de aandelen.
Maar goed, toen ik kwam, dacht
ik: ik wil fraai kleurig drukwerk
maken. En van lieverlee is me
dat ook gelukt".
Boekomslagen
Schoonderwoerd begint een ar
chief systematisch uit te pakken
om te showen wat hem van lie
verlede nu precies is gelukt
"Kijk eens hier dit zyn toch
prachtige boekomslagen. Die
worden aan ons uitbesteed, om
dat wy goed zyn in de gouddruk
ken. Folders en brochures ma
ken we ook".
Hierna komt Schoonderwoerd
aanzetten met een boekwerk dat
zo zwaar is als wel twintig bak
stenen. Een Belgisch produkt zo
blijkt, waarvoor firma De Bink
de reproducties heeft verzorgd.
"En wat zeiden die Belgen tij
dens de presentatie? Dat wij toch
maar mooi werk hebben gele
verd".
Er mag dan nog veel worden ge
drukt - een welvaartsbuikje heeft
De Bink niet meer. "Slecht is een
lelijk woord, maar je kunt toch
wel zeggen dat de zaken wat
minder gaan. De omzet stijgt niet
meer, de kosten wel. Onlangs
zijn er een aantal werknemers
weggegaan. Door natuurlijk ver
loop, dat wel".
Voor de klanten heeft het bedrijf,
dat tegenwoordig aan de Roose
veltstraat is gevestigd, in ver
band met het jubileum een boek
werk gemaakt Bert Muller, een
ontwerper, kwam op het idee.
Schoonderwoerd: "Vorig jaar
hebben we zitten brainstormen
over een speciaal cadeau, maar
d'r wilde maar niets uitkomen.
1001 ideeèn hadden we. maar
niets lukte. De volgende dag belt
Bert me op en zegt: ik heb het"
Honderd schrijvers
Het idee: honderd mensen hon
derd bladzyden laten schrijven
over honderd jaar. "We hebben
dus eerst allerlei feiten verza
meld", zegt Schoonderwoerd.
"Welke markante gebeurtenis
vond er plaats in... zeg... 1901?
Nadat we die gebeurtenissen op
een rijtje hebben gezet hebben
we schrijvers uitgenodigd".
Toch, het mag een leuk idee zijn:
honderd mensen honderd blad
zijden over honderd jaar laten
schrijven, maar wie de inhouds
opgave bekijkt krijgt toch enigs
zins de indruk van een rariteiten
kabinet Voeg daarbij het feit dat
het boek maar zeer weimg tekst
bevat en het is gerechtvaardigd
de vraag te stellen of het boek nu
wel zo geslaagd is.
Schoonderwoerd vindt in elk geval
van wel. "We hebben een indruk
willen geven van het leven en dat
is toch veranderlijk? En dat er
weinig tekst in staat vind ik juist
goed. We hebben ook tegen de
schrijvers gezegd: schrijf kort.
En daar hadden ze het knap
moeilijk mee getuige de vele te
lefoontjes".
Hij heeft een gezellig boek willen
maken, zegt Schoonderwoerd
"Dat verklaart de vele illustra
ties. En verder, verder hoop ik
dat oude mensen zeggen: Jeetje,
kyk eens: weet je dat nog! En
jonge mensen: Tsjonge. tsjonge,
moet je dat lezen! Begrijpt u"
Inbraak in
restaurant
leiden - uit een cate rcstaurant
aan de Rembrandtstraat is zon
dagnacht een bedrag van 6.S00
gulden gestolen De daders kwa
men het pand binnen door een
ruit kapot te slaan. Zesduizend
gulden werden gevonden in een
kastje, nog eens vyfhonderd in
de kassalade.
Stroomopwaarts
Afgeschrikt door de in de gym
zaal aan de Pieterskerkgracht
oprukkende schimmelcul
tuur willen de leerlingen van
de scholengemeenschap 't
Rapenburg niet meer naar
gym.
Eerst de troep eruit, dan wy er
weer in, luidt hun motto. Een
petitie van die strekking ging
vorige week richting stad
huis. De gymzaal aan de Pie
terskerkgracht is namelijk
van de gemeente. In de
school aan het Rapenburg
zijn nu tafeltennistafels neer
gezet om de gymles te com
penseren. Een gymlerares
geeft in een leslokaal zo goed
en zo kwaad als het gaat bal
letles.
Directeur Van Bommel van 't
Rapenburg staat geheel ach
ter de boycot van zyn leerlin
gen en leerkrachten voor li
chamelijke opvoeding: "Wij
huren al jaren de zaal aan de
Pieterskerkgracht en elke
week maken driehonderd
van onze leerlingen er ge
bruik van. Maar de zaal is ja
ren te smerig om aan te pak
ken. Er wordt zelden schoon
gemaakt, gymnastiektoestel-
len zijn beschimmeld, regel
matig ligt er glas van kapotte
tl-buizen op de grond, de toi
letten trekken niet door en in
de tochtige ruimten geven de
douches alleen ijskoud wa
ter".
De scholengemeenschap be
taalt 24.000 gulden huur per
jaar aan de gemeente en daar
zit ook een bedrag in voor het
schoonhouden van de gym
zaal. Op herhaalde klachten
van de school over de vieze
toestand van de zaal werd
door de gemeente echter niet
gereageerd. Van Bommel:
"Wij willen dit op een fat
soenlijke manier oplossen,
maar dan moet de gemeente
ook zo behoorlijk zijn onze
brieven op zijn minst te
beantwoorden. Tot nu toe na
men de leerkrachten zelf nog
wel eens de bezems ter hand,
maar die lust ontgaat hen op
den duur ook".
Van der Zon van de directie on
derwijs van de gemeente kan
zich de klachten van 't Ra
penburg wel indenken.
"Maar ik weet zeker dat het
gebouw wél goed wordt
schoongehouden", laat hij er
meteen op volgen. "Elke och
tend komt er een schoon
maakploeg. Het probleem is
LEIDEN - Voor het bodemonder
zoek in Leiden was 1981 een be
langrijk jaar. Hoogtepunt van de
activiteiten was vorig jaar het on
derzoek in de Breestraat. Tijdens
de aanleg van een dik vijfhon
derd meter lang riool kon in een
diepe put voor het stadhuis de
samenstelling van de bodemla-,
gen en sporen van de alleroudste
nederzettingen worden bestu
deerd. In het weer fraai uitge
voerd jaarverslag doet de Ar
cheologische Begeleidingscom
missie uitgebreid verslag van dat
onderzoek.
In het voorwoord merkt commis
sievoorzitter, ir. H.H. Vos op "dat
door de forse toename van vaak
gelijktijdig uitgevoerde werk
zaamheden" iedereen zijn han
den vol had. "Alleen door grote
inspanning van de leden van de
commissie konden redelijke re
sultaten worden verkregen". Wat
betreft de werkzaamheden in de
Breestraat prijst Vos zich geluk
kig met de medewerking van
provinciaal archeoloog D.P. Hal
lewas. "Maar het gemis van een
eigen stadsarcheoloog wordt wel
in toenemende mate gevoeld".
De commissie blijft dan ook bij
het gemeentebestuur aandrin
gen op het aanstellen van zo'n
professionele functionaris.
Door de aanleg van een riool in de
Breestraat tussen Kort Rapen
burg en Koornbrugsteeg werd
"het bodemarchief van één van
de oudste delen van Leiden ver
stoord". Daaraan voorafgaand
werd in een put van vier bij twee
ëntwintig meter gedurende ruim
veertien dagen onderzoek ver
richt. De opgraving vond plaats
op het hoogste punt van de Leid
se binnenstad (straatniveau 3,85
meter boven NAP), zo legt ar
cheoloog Hallewas in het jaarver
slag uit.
De oudste aangetroffen bewo-
ningssporen - rond 1125 - lig
gen op een moeilijk te dateren
laag klei. Gedurende de verdere
twaalfde eeuw werd het terrein
snel opgehoogd, voor een groot
deel met mest. Hallewas conclu
deert daaruit dat tot in de der
tiende eeuw een belangrijk deel
van de Leidse bevolking nog in
het boerenbedrijf werkzaam
was. Aanwijzingen voor andere
ambachten zitten in vondsten
van leersnippers en afval van
kaardkampprodukten.
Het vondstmateriaal in de Bree
straat bestond voor het meren
deel uit aardewerk. Verder voor
werpen van onder meer metaal,
hout en glas plus botten en bij
zondere stenen.
Waterkelder
Tot één van de meest sprekende
vondsten kan ook die van een
17e eeuwse waterkelder onder
het pleintje voor de Burcht wor
den gerekend. De restanten wer
den ontdekt tijdens de restaura
tie van het Heerenlogement. Ver
der werd bij grondwerkzaamhe
den op het Doelenterrein een
vermoedelijke kelder van het
voormalige St. Catharinakloos-
ter blootgelegd en de vernieu
wing van de Doelenbrug bood de
mogelijkheid om de fundering
van de brug te bestuderen.
Tenslotte werd bij rioleringswerk
zaamheden in de Van der Werf-
straat een deel van de fundering
van een kademuur van de in 1861
gedempte Maredorpse Achter
gracht gevonden. Daarbij werd
ook een Delftsblauw bord gevon
den met daarop de tekst: 'Laat
haters haten en nijders nijden;
dat God ons gunt miet elk lijden'.
De schimmel
staat op de
toestellen ind e
gymnastiekzaal
aan de
Pieterskerkgrach-
t. Leerlingen van
't Rapenburg
pikken het niet
langer en
weigeren daar
nog te gymen.
(Foto Holvast)
alleen dat zodra de ploeg de
deur achter zich dichttrekt,
en dat niet zacht genoeg doet,
de stukken kalk alweer naar
beneden vallen. De oude
staat van de gymzaal maakt
het ondoenlijk de zaal goed
schoon te krijgen".
De gemeente beseft al een paar
jaar dat de gymnastiekzaal
aan de Pieterskerkgracht in
zeer vuile staat verkeert. Be
gin vorig jaar werd al een van
schoonmaakbedrijf gewis
seld, maar ook dat deed de
klachtenstroom niet stoppen.
Van der Zon: "De muren zijn
zo rot dat er regelmatig kalk
naar beneden valt en de open
kap van de zaal geeft veel
stofontwikkeling". Een ande
re zaal kan de gemeente 't Ra
penburg echter niet aanbie
den "omdat die er eenvoudig
niet is". Van der Zon: "Maar
't Rapenburg is volgens de
normen van het rijk groot ge
noeg om zelf een gymzaal te
mogen bouwen, die moge
lijkheid moet worden onder
zocht Tot zolang moeten we
gewoon roeien met de riemen
die we hebben".
Of pingpongen met de batjes
die we hebben.
C.S.
In de knel
De echte mevrouw Duiven
voorden is toch opgestaan.
Na onze oproep aan de ano
nieme 'moeders van de kin
deren uit Leiden Noord en de
Kooi' om zich op het stadhuis
bekend te maken, meldde
Marian Duivenvoorden van
de Zijlsingel zich bij de afde
ling post- en archiefzaken.
Nu weten ze op het stadhuis
tenminste met wie ze moeten
onderhandelen over ver
keersmaatregelen in Noord
en de Kooi.
Namens 'Stop de kinder
moord', stuurden bezorgde
moeders van schoolgaande
kinderen een paar weken ge
leden een brief aan de ge
meenteraad waarin een flink
aantal gevaarlijke en onbe
waakte oversteekplaatsen in
Noord en de Kooi werden op
gesomd. Ook werd de dames
en heren raadsleden ge
vraagd om "met ons te over
leggen met welke maatrege
len u denkt deze verkeers
knelpunten op te lossen".
De brief was ondertekend door
mevrouw Jansen, Ligtvoet
en Duivenvoorden. Een con
tactadres stond er niet by. Op
het stadhuis wisten ze dus
niet wat ze met de brief aan
moesten. Maar Nu Marian
Duivenvoorden zichzelf heeft
'aangegeven', is dat probleem
de stad uit
Ambtenaar Kuzee van ver
keerszaken heeft de brief
voor kennisgeving aangeno
men en doorgespeeld naar de
gemeenteraad. Gisteravond
prykte de brief als ingeko
men stuk op de raadsagenda.
De raad kwam niet aan be
handeling van het epistel toe.
Maar het zit er dik in dat de
brief binnenkort zal worden
behandeld door de commis
sie verkeerszaken.
De moeders die bij hun actie
worden gesteund door onder
wijzers en onderwijzeressen
van de lagere Heilig Hart-
school (Lusthoflaan), zullen
uiteraard de commissiever
gadering die waarschijnlyk
aan hun brief wordt gewyd.
komen opluisteren.
De bezorgde moeders willen de
vinger nadrukkelijk aan de
pols houden. "Want er móet
wat gebeuren omdat het in de
Kooi en Noord echt onveilig
is voor schoolgaande kinde
ren". beseft Marian Duiven
voorden. "Neem bijvoor
beeld die nieuwe, glijdende
bocht by de Kooilaan. Daar
kunnen de auto's nu lekker
hard doorheen scheuren. En
sinds er by de Willem de
Zwygerlaan aan een tunnel
wordt gewerkt is daar geen
oversteekplaats meer. Een
hele gevaarlijke siuatie die
nu al zeker een jaar duurt".
De kans dat de gemeente de be
zorgdheid van de ouders
wegneemt door meer bevei
ligde oversteekplaatsen in
Noord en de Kooi aan te leg
gen, is niet bijster groot. Dat
beseft Manan Duivenvoor
den ook. "Op de Heilig Hart-
school hebben ze deze week
een brief van verkeerszaken
gekregen over het plaatsen
van verkeerslichten op het
kruispunt Kooilaan-Bern-
hardkade. Dat gaat door de
bezuinigingen niet door. En
dat terwijl de lichten klaarlig
gen op de fabriek. Maar er
schynt geen geld voor onder
houd te zijn. Dat voorspelt
dus weinig goeds"
Het instellen van een 'klaar
over'-dienst ziet Manan Dui
venvoorden ook niet zitten
"Daar krygen we nooit ge
noeg mensen voor want het
gaat om zeker vyf gevaarlijke
plekken".
Misschien is het mogelijk om
ambtenaren die door de be
zuinigingen op straat komen
te staan een spiegelei' in han
den te drukken om daarmee
de door Noord en de Kooi ra
zende automobilisten in
toom te houden
J.V.
LEIDEN De vraag of Leiden atoomschuilkelders bouwt bleef gisteravond in de ge-
meenteraad nog onbeantwoord: Burgemeester Goekoop miste de overtuigingskracht
die nodig was om de raadsleden te doen geloven dat het bouwen van een parkeergarage
eerder financieel mogelijk is, als deze garage geschikt gemaakt wordt om als atoom
schuilkelder te dienen.
De discussie werd er niet
diger op. De vraag was niet al
leen of Leiden behoefte heeft aan
atoomschuilkelders, of deze vol
doende bescherming kan bieden
bij een atoomaanval en of er ooit
voldoende schuilgelegenheid is
voor de hele Leidse bevolking.
Nee, de vraag was meer: nemen
de partijen een principieel stand
punt in of een pragmatisch
standpunt. De principiëlen zou-
Thomas van Duin van het comité Leiden Atoomvrij overhandigde gis
teravond ongeveer tweeduizend handtekeningen aan burgemeester Goe
koop. De handtekeningen ondersteunden een open brief aan de gemeente
raad, waarin een uitspraak werd gevraagd over het vraagstuk van kern
wapens en kernenergie.
De ondertekenaars, vooral Leidse jongeren, verzochten de gemeenteraad
de plaatsing en het vervoer van kernwapens en kernafval en de bouw van
atoomschuilkelders en kerncentrales tegen te gaan.
De bouw van atoomschuilkelders stond gisteravond in de gemeenteraad
ter discussie.
Commissie in jaarverslag:
den menen dat dergelijke schuil
kelders nutteloos en ongewenst
zijn, de praktijk-denkers zouden
dat ook vinden, maar wilden niet
een eventuele subsidie op een
parkeergarage/schuilkelder mis
lopen (het college-standpunt).
Zo lagen de standpunten gister
avond verdeeld en het zag er
naar uit dat de pragmatici in de
meerderheid waren. Totdat de
burgemeester een als weinig
overtuigend ervaren verhaal
hield over de subsidie-mogelijk
heden en verder toch vooral het
nut van dergelijke schuilkelders
benadrukte.
"Uw argumenten zijn er niet ster
ker op geworden", zei PSP-
raadslid Van der Putten. En zijn
inzicht werd door velen gedeeld.
In een korte schorsing van de
vergadering kwam de PvdA-
fractie vervolgens tot de conclu
sie dat er geen behoefte is aan
atoomschuilkelders. De fractie
van D'66 was inmiddels ook aan
het twijfelen geslagen en weg
was de raadsmeerderheid voor
het standpunt van het college.
Toen de vergadering werd hervat
vroeg D'66-er Hoekema uitstel
van de besluitvorming. Hij no
digde burgemeester Goekoop uit
om de komende weken met meer
overtuigend cijfermateriaal voor
de dag te komen omtrent de fi
nanciële aantrekkelijkheid van
de bestaande subsidieregeling.
Het voorbeeld, dat de burgemees
ter had aangedragen, van de aan
leg van de metro annex schuilge
legenheid vond Hoekema niet
'hard' genoeg. Hy vroeg Goe
koop om voorbeelden waar de
bouw van een parkeergarage fi
nancieel gunstig zou zijn bein-
vloed door de combinatie met
schuilgelegenheid.
