Welcome
Achtergrond
Dr. Weijland algemeen adviseur
Tussentijdse verkiezingen in FS:
Bij Gereformeerde Kerken
VRIJDAG 29 OKTOBER 1982
Varia
PAGINA 17
De bijeenkomst, gisteravond bij
drukker Piet Clement op de Prin
sengracht in Amsterdam, moet
welhaast een hoogtepunt in het
leven van Cees Nooteboom zijn
geweest. Niet alleen werden daar
zijn zes gedichten bij zes etsen
van Jan Montyn onder de titel
'Het Landschap Verteld' - 'Pae-
saggi Narrati' (een titel ontleend
aan Leonardo da Vinci) ten doop
gehouden, maar ook kreeg Cees
Nooteboom de Cestodaprijs 1982
uitgereikt 'voor het moeiteloos
beoefenen van de Nederlandse
taal in al haar genres', zoals de
formulering sinds jaar en dag
luidt.
Vorig jaar kreeg Annie M. G.
Schmidt de Cestodaprijs 1981, in
1980 kreeg K. Schippers hem, in
1979 Kees van Kooien, in 1978
Hugo Brandt Corstius. in 1977
Harry Mulisch, in 1976 Herman
Pieter de Boer. in 1975 Gerrit
Komrij en in 1974 Nico Scheep
maker, maar die was, zoals u
zich misschien van vorige prijs
uitreikingen herinnert, de enige
die hem bij wijze van fopperij of
unpractical joke kreeg uitgereikt
via het ANP en het humoristische
trio Eelke de Jong, Theun de Win
ter en K. Schippers. Ik heb die
prijs toen onmiddellijk geïnstitu
tionaliseerd, mijzelf voor het le
ven benoemd tot het enige jurylid
(tevens voorzitter van de jury),
en nu is de Cestodaprijs al sinds
1975 met grote regelmaat en pre
cisie, namelijk altijd op de 29ste
oktober, behalve gisteren, aan de
fine fleur van de Nederlandse let
terkunde uitgereikt. De enige
twee voorwaarden waaraan
men moet voldoen is: kwaliteit en
veelzijdigheid.
Voldoet Cees Nooteboom aan deze
twee voorwaarden? Als geen an
der, zou ik bijna zeggen. Wat de
kwaliteit betreft: hij kreeg in het
verleden al enkele prijzen voor
zijn romans (Philips en de ande
ren', 'De ridder is gestorven') en
dichtbundels ('Ibicenzer gedicht',
'Gesloten gedichten', 'Open als
een schelp, dicht als een steen'),
en meer recent kreeg hij voor zijn
derde roman 'Rituelen' de Borde-
wijkprijs en de hoogst belangrij
ke Pegasusprijs, die inhield dat
de roman in het Engels vertaald
in Amerika zal verschijnen.
En wat zijn veelzijdigheid betreft:
behalve de reeds genoemde ro
mans en gedichten schreef hij ja
renlang columns voor de Volks
krant, zeer veel reisverhalen die
in een zevental boeken werden
gebundeld ('Voorbije passages'
was de laatste bundel), de novelle
'Een lied van schijn en wezen',
enkele toneelstukken waarvan
hij 'De zwanen van de Theems'
ook voor TV bewerkte, verder re
portages, en vertalingen van to
neelstukken en van veel gedich
ten uit het Spaans, Catalaans,
Frans, Duits, Engels en Ita
liaans.
En alsof dat voor de Cestodaprijs
al niet genoeg zou zijn geweest,
heeft Cees Nooteboom, die nog
lang geen 50 jaar is (volgend
jaar pas), ook nog menige lieder
tekst geschreven, en reclametek
sten gemaakt, voornamelijk voor
de sigarettenmerken Rothman's,
Pall Mall en Stuyvesant, die hij
alle een eigen signatuur moest
geven. De these .dat Cees Noote
boom de Nederlandse taal, al
dan niet moeiteloos, in al haar
genres beoefent, lijkt me dus
moeilijk voor bestrijding vat
baar...
En om alle tijfels dienaangaande
toch nog weg te nemen, heeft De
Arbeiderspers dezer dagen drie
Nooteboom-bundels gelijktijdig
het licht doen zien: 'Mokusei!'
(een liefdesverhaal), 'Aas' (ge
dichten) en 'Gyges en Kandaules'
(een koningsdrama, bestemd
voor de televisie). Alle drie voor
afgegaan door één (of zelfs twee)
citaten uit de wereldliteratuur
als motto, want ook op dit gebied
is Cees Nooteboom onverslaan
baar. Geen dichtbundel, roman,
novelle of bundeling van reisver
halen of hij heeft weer een pas
send citaat weten te vinden van
Sir Walter Raleigh, Frederik van
Eeden, Baudelaire, Eugenio
d'Ors, W. B. Yeats, Sugawara no
Michizane of Stendhal.
In 'Rituelen' kon hij het zelfs niet
laten om ook nog alle drie hoofd
stukken te laten voorafgaan door
citaten van Theodor Fontane, de
Canon van de Heilige Mis en
Okakura Kakuzo èn E. M. Cio-
ran, waarna hij wat spijtig con
stateerde dat de roman uit was
en er nog een tweede citaat van
Okakuro Kakuzo tot slot aan toe
voegde. Cees Nooteboom schrijft
dus niet alleen veel, hij léést ook
nog veel! En wat mij ook nog zo
bevalt, is dat hij in zijn prachtig
uitgewogen proza, waarvan ook
de nieuwe novelle 'Mokusei!'
weer een voorbeeld is. de lange
zinnen niet schuwt! Ik geen één
voorbeeld:
„Hoe kun je tegen een ander, zelfs
al is het je beste vriend, zeggen
datje aan de greep van een vrou
wenhand kon voelen dat die aan
gedreven werd door een begeerte
die ver boven elk kortstondig be
zit uitging, dat die hand naar
zijn gebeentje greep, naar zijn
schouders, zijn ellebogen, zijn
knieën, zijn bekken, zijn hoofd,
overal waar hij meer been was
dan vlees, alsof zij wist dat daar
zijn essentie zat, dat zijn ziel eer
der in het harde technische deel
van zijn lichaar i huisde dan in
het zachte dat zoveel eerder ver
dwijnen zou".
WASHINGTON - De
Amerikanen gaan op 2
november naar de
stembus: zo'n 56 mil
joen naar schatting
voor de verkiezing van
alle 435 leden van het
Huis van Afgevaardig
den, 33 senatoren, 36
gouverneurs en reek
sen plaatselijke func
tionarissen tpt en met
sheriffs en hondevan
gers. Aan de verkie
zingscampagnes zijn
honderden miljoenen
dollars uitgegeven,
maar opiniepeilers
voorspellen dat deson
danks niet meer dan
een derde van de stem
gerechtigden de moeite
zal nemen zijn demo
cratisch aandeel in het
bestuur van land en
staten op te eisen.
Bij sommige Amerikaanse
commentatoren bestaat blijk
baar net als bij de kiezers de
neiging deze zogenaamde
tussentijdse verkiezingen
een slechts zeer betrekkelijk
belang toe te kennen vergele
ken bij een stemming waarbij
het presidentschap in het ge
ding is. Maar gegeven de bui
tengewoon sombere tijden,
de sociale veenbrand van de
voortwoekerende werkloos
heid (ruim 11 miljoen en ver
moedelijk meer momenteel),
de twijfel aan Reagans econo
misch beleid en zijn confron
tatiepolitiek tegenover de
Sowjet-Unie zolang er geen
graanleveranties in het ge
ding zijn, zal deze kiezersuit-
spraak ook een oordeel vel
len over de kwaliteit van Rea
gans bestuur.
In de dagen tot 2 november is
president Reagan van hot
naar her gesneld om Republi
keinse kandidaten te steu
nen. Het Witte Huis echter
heeft het reisschema zo opge
steld dat plaatsen waar Rea
gan publicitair onverkwikke
lijke confrontaties kunnen
wachten zoveel mogelijk
worden vermeden. De Repu
blikeinse politieke strategen
zijn ook uiterst zwijgzaam
over het aantal Republikein
se kandidaten dat beschei
den doch dwingend heeft la
ten weten dat hun kansen
met een bezoek van 'de grote
communicator' niet zouden
stijgen.
Per traditie verliest de regeren
de partij, de Republikeinse in
dit geval, zetels bij de tussen
tijds verkiezingen. In het
Huis van Afgevaardigden,
waarvan alle leden per twee
jaar moeten worden herko
zen. blijkt een 'politieke
trend' duidelijker dan in de
Senaat, die elke twee jaar een
derde van zijn leden moet on
derwerpen aan het stembu
soordeel, en dit brengt dit
jaar mee dat de Democraten
naar menselijke berekening
niet in staat kunnen zijn daar
de meerderheid te veroveren,
die zij in 1980 kwijtraakten.
Er staan te weinig Republi
keinse zetels op het spel.
In het Huis echter hebben de
Democraten een smalle
meerderheid destijds kunnen
behouden, te smal om Rea
gans fiscale, economische,
sociale en militaire plannen
te blokkeren, doch breed ge
noeg om hem in de afgelopen
maanden enkele malen te
overstemmen: geen aanvul
lend budget over het afgelo
pen jaar, wel belastingverho
ging in afwachting van een
tot recordhoogte gestegen
begrotingstekort. De vraag is
dan ook niet óf de Democra
ten in het Huis zullen win
nen, maar hoevéél.
Democraten
Voor Reagan is daarbij vooral
in het geding of die Democra
tische meerderheid wellicht
zo ver zal groeien, dat de pre
sident in de komende twee
jaar de stemmen ontbreken
om zijn economisch pro
gramma tot verdere wasdom
te brengen. De Republikei
nen maken zich bezorgd over
de toekomst van de breekba
re conservatieve coalitie die
de scheidslijn tussen de par
tijen ten spijt Reagan heeft
helpen regeren - de Democra
ten vrezen voor het enorme
financiële geweld dat de Re
publikeinen tot in de kleinste
uithoeken van de VS in de
strijd hebben geworpen.
David Gergen, die voor het Wit
te Huis de 'communicatie'
beheert, zei onlangs dat een
verlies van minder dan twin
tig zetels mag worden be
schouwd als een overwin
ning voor Reagan. De Demo
craten voorspellen officieel
een winst van 25 tot 30 zetels,
spreken binnenskamers over
35 tot 40 en bespeuren tijdens
de laatste weken een politiek
tij dat zich onder de druk van
economische misère zo tegen
Reagan keert, dat zelfs een
winst van 40 zetels niet on
denkbaar zou zijn.
Twee november wordt een spannende dag voor Ronald Reagan.
De Democraten, zo heet het,
'ruiken bloed'. Een gerespec
teerd politiek commentator
als David Broder van de Was
hington Post signaleerde gis
teren zelfs dat het de Repu
blikeinen al hun dollars ten
spijt ook in de Senaatsraces
slecht gaat. De Democraten
moeten vijf zetels netto win
nen om de meerderheid terug
te krijgen en die schijnen bin
nen handbereik, hoewel de
wetenschappelijke opiniepei
lers het er nog steeds op hou
den, dat Reagan deze klap be-
sDaard zal bliiven.
Nog eer er een stem is uitge
bracht. staat één ding vast:
bij alle persoonlijke sympa
thie voor de bejaarde maar
nog zo flinke president, is de
coalitie die hem naar het Wit
te Huis bracht als sneeuw
voor de zon verdwenen. De
algemene ontevredenheid
over Carter is geen sterke
lijm gebleken. De vertrouw
de bondgenootschappen tus
sen Democraten, arbeiders
en vakorganisaties, en ge
kleurde minderheden, is
minder machtig dan voor
heen, weliswaar herrezen - de
boeren zijn in opstand tegen
een golf van faillissementen.
van de 750.000 leden van de
United Auto Workers (vak
bond) lopen er 250.000 werk
loos op straat, in de staalin
dustrie wordt fabnek na fa
briek gesloten - de geest van
depressie die deze mensen
bevangt wier bestaan ogen-
schijnlijk verzekerd leek, laat
zich door de miserabele re
sultaten van de Reagano-
mics" een economisch beleid
dat alle voorspellingen om
trent een snelle opleving
voortdurend logenstraft, met
verdrijven.
Ronald Reagan, zo heet het in
politieke kringen, heeft zyn
besluit over een kandidatuur
voor nog vier jaar Witte Huis
afhankelijk gesteld van deze
verkiezingen. Zijn pochen op
de effectieve bestrijding van
de inflatie (ongeveer 5 pro
cent nu op jaarbasis) snijdt
geen hout bij de kiezers.
Want wat zei een hunner,
geen arbeider maar een fi
nancieel analyst van Wall
Street: „Wat maakt die lage
inflatie uit als de mensen
geen geld hebben om er pro
fijt van te trekken".
Lage opkomst
Bij deze verkiezingen, waar
voor de laagste opkomst
wordt verwacht van een tus
sentijds opgetrommeld elec
toraat sedert 1942, zal een be
langrijk deel van de Ameri
kaanse bevolking zich uit
spreken over andere kwes
ties die ook tot een vraag op
het stembiljet zijn geformu
leerd. De boeiendste daar
van, die voor Reagans beleid
de verst strekkende gevolgen
zou kunnen krijgen, richt
zich op een keuze voor of te
gen het gelijktijdig en geveri
fieerd bevriezen van de hui
dige kernwapenarsenalen
waarover Oost en West be
schikken.
In negen staten, dertig andere
bestuurlijke eenheden, mag
de kiezer zeggen of zijn af
gevaardigde zich voor zo'n
'nuclear freeze' moet inzet
ten. De rooms-katholieke bis
schoppen werken aan een
pastoraal schrijven dat de
vraag stelt of de ethiek van
hun geloof wel te rijmen is
met Reagans kernwapenbe-
leid. Reagan zelf heefl zijn
zaak een slechte dienst bewe
zen met zijn ongefundeerde
bewering dat de voorstan
ders van de bevriezing der
nucleaire arsenalen worden
gemanipuleerd door krach
ten die Amerika willen ver
zwakken
Hoewel de Republikeinen
staande houden dat de free
ze-be weging niet het politie
ke spnngty heeft gebracht
waarop sommige politici die
zich ermee vereenzelvigden
(zoals Edward Kennedy)
hoopten, zal in de laatste da
gen van oktober in veertig
staten een voor 300.000 dollar
vervaardigde tv-film worden
vertoond, die wil aantonen
dat bevriezing van de kern-
wa pen voorraden de VS voor
goed de mindere van de Sow
jet-Unie zou maken. Tegen
over de 2,5 miljoen handteke
ningen op petities van de
voorstanders van bevriezing,
staan miljoenen die de con
servatieve .Amerikaans Vei
ligheidsraad Stichting" (mil
joenen dollars) in dit project
stopt Een van de optreden-
den: minister van defensie
Caspar Wemberger
Het ministerie van buitenland
se zaken heeft tussen april en
eind september sprekers uit
gestuurd op 77 reizen naar
dertig staten om tegen de
'freeze'-voorstellen te pleiten
bij 220 gelegenheden. Van
die reizen leidden 46 naar de
negen staten waar de kwestie
op de stembiljetten staat en
het ministerie was in de helft
van de spreekbeurten de ini
tiatiefnemer. Die reizen wor
den uit belastinggeld betaald
en de bevnezers vragen zich
af of dat wel voor zo'n eenzij
dig doel mag worden ge
bruikt. Terzelfder tyd vol
voert de krijgsschool van het
Pentagon een onderzoek
naar de vredesbewegingen
en de veelal gelyk gestemde
'freezers' in de VS - ook van
belastinggeld en dit heeft
argwaan gewekt.
Zodoende wordt 2 november
een spannende dag voor Rea
gan. In het Witte Huis is de
stormbal gehesen: de presi
dent heeft tijdens zijn rond
reizen geen enthousiasme
ontmoet de Democraten
hebben de werkloosheid tot
hun meest effectieve wapen
gemaakt - de strategie van
het Witte Huis richt zich nu al
op de vraag hoe op 3 novem
ber de resultaten tegenover
het pubhek anders dan nega
tief kunnen worden uitge
legd.
Dr. H. B. Weijland (54), nu nog
actuarius (soort secretaris) van
de gereformeerde synode, wordt
adviseur in algemene dienst van
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland. Hij zal zijn nieuwe
functie combineren met zijn
hoogleraarschap in het kerkrecht
aan de theologische hogeschool
van de Gereformeerde Kerken in
Kampn en met zijn adviseur
schap bij de synode voor kerkor-
delijke zaken.
In zijn adviseursfunctie zal dr.
Weijland met name ten dienste
staan van de synode-werkgroep
('deputaten') 'Oecumene binnen
land' - voor onder meer studie
opdrachten - en van het synode-
bestuur (moderamen) voor spe
ciale theologische vraagstukken.
Hij zal ook zitting nemen in de
werkgroep 'kerkordelijke zaken'
van het gereformeerd-hervorm
de samenwerkingsorgaan 'Sa
men op weg'.
De heer C. J. de Kruijter (41), sinds
1980 archivaris van de Gerefor
meerde Kerken bij het Diensten
centrum in Leusden, zal dr. Weij
land per 1 januari als actuarius
opvolgen. Hij behoudt de leiding
over de kerkelijke archieven,
maar krijgt als actuarius een 'uit
voerend medewerker' naast zich.
De functie van actuarius een
betaalde secretariaatsbaan
wordt meer organisatorisch en
administratief.
Beroepen. Hervormde Kerk:
aangenomen het beroep door de
classis Heusden tot predikant
voor buitengewone werkzaam
heden (jeugdwerk) kandidaat H.
Poot Doeveren; bedankt voor
Geertruidenberg en voor Hooge
Zwaluwe-Made kandidaat A. A.
van Hou welingen Leiden, voor
Workum G. H. Frederikze Hoor-
Gereformeerde Kerken Vrijge-
Dr. H.B. Weijland
maakt: beroepen te Kantens-
Middelstum A. de Jager Anna
Paulowna-Enkhuizen, te Grams-
bergen kandidaat J. F. de Haan
Leiden; bedankt voor Blija-Hol
werd H. Veldman Winsum-Ober
gum.
Gereformeerde Gemeenten: 1
dankt voor Haarlem J. J. van I
keveld Zeist, voor Meliskerke en
voor Werkendam J. C. Weststrate
's Gravenpolder.
Pers
De bisschoppen zijn er voor een
deel zelf schuldig aan, dat de re
latie met de pers nogal problema
tisch is. De kerk slaagt er maar
matig in, haar boodschap - die
vaak haaks staat op de vervlak
kende en soms mensonterende
tendenzen in onze consumptie
maatschappij over te brengen.
Dat gebeurt soms onnodig inge
wikkeld en weinig aantrekkelijk.
Maar bisschop Bluyssen - die gis
teren sprak over 'Kerk en pers"
op een symposium in Den Bosch
ter gelegenheid van het 60-jarig
bestaan van het 'Bisdomblad' -
stelde ook de pers verantwoorde
lijk. Die legt, naar zijn mening, te
veel nadruk op conflicten en in
cidenten. In kranten en tijd
schriften en op radio en tv zou er
meer aandacht moeten zijn voor
zaken van geloof, kerk en levens
beschouwing. Bij allerlei vraag
stukken in de hedendaagse sa
menleving heeft de geloofsge
meenschap toch wel iets te zeg
gen. De bisschop dacht met na
me aan vragen naar de zin en in
houd van het leven.
Bluyssen pleitte voor versterking
van de eigen media van de kerk:
de eigen zandtijd op radio en tv,
de bisdombladen en parochie
bladen. Het bisdomblad noemde
hij een 'uniek communicatiemid
del'. Er moet meer gedaan wor
den aan de training van eigen
mensen. Dat is ook belangrijk
met het oog op de ontwikkelin
gen in de media, bijvoorbeeld
met de lokale radio en tv.
Koerswijziging. De Sint Willi-
brord vereniging, het rooms-ka-
tholieke adviesorgaan en servi
ce-centrum voor de
bereidt zich voor op een koers
wijziging. Zy zal haar aandacht
behalve op de oecumene meer
gaan richten op 'evangehsenng',
gezien de toenemende onkerke
lijkheid in ons land.
Het verenigingsbestuur heeft hier
over met de bisschoppen gespro
ken. De mogelijkheid van een
'landelijk secretariaat voor niet-
gelovenden' is in gesprek met
het studiesecretariaat van de
rooms-katholieke kerkprovincie
uitvoerig aan de orde geweest.
De Willibrord-vereniging zou de
ze taak op zich willen nemen De
bisschoppen moeten hierover
nog beslissen.
Protest
De plannen vi
sociale zaken
slag voor een
buitenlandse werknemers met
75 procent te verlagen hebben by
de Raad van Kerken in Neder
land protest opgeroepen. De
raad heeft de minister gevraagd,
met andere voorstellen te ko
men. Die moeten gebaseerd zyn
op draagkracht en mét op natio
naliteit
Volgens de raad zyn de plannen
van minister De Graaf onbegrij
pelijk en onaanvaardbaar omdat
er sprake is van 'indirecte discri
minatie'. De minister maakt uit
zonderingen voor de kinderen
van ambassadepersoneel in het
buitenland en voor MriBMOMI
uit de landen van de Europese
Gemeenschap.
Het dagelijks bestuur van de her
vormde synode heeft de minister
voor ontwikkelingssamenwer
king gevraagd, de Stichting Oe
cumenische Hulp aan Kerken en
Vluchtelingen SOH- u-aanri
ook de kleinere kerken zijn verte
genwoordigd te betrekken bij
het werk van de nieuwe Nationa
le commissie voorlichting en be
wustwording Ontwikkelingssa
menwerking.
Metaalbedrijf
toch failliet
HOORN (ANP) - Door een
faillissement zullen by de
metaalgietery De Nyverheid
in Hoorn 115 banen verloren
gaan. Dit is gisteren meege
deeld op een persconferentie
van de industriebonden FNV
en CNV en de Unie blhp in
Hoorn.
Begin september kreeg het be
drijf. dat voor Nederland
unieke halffabrikaten maakt,
ur .e;. a ian t- tiling lp
verband met een miljoenen
schuld. Omdat het bedryf
echter een gezonde orderpor
tefeuille had, leek geruime
tyd een overname door de
holdingmaatschappij Smits
bouwbedrijf in Bcverwyk
uitkomst te bieden
De Am robank stelde echter als
finan< lering i.it de hul
dingmaatschappij de be-
dnjfspanden van de nyver-
heid by een onvermydelyk
faillissement voor bedragen
ver boven de taxatiewaarde
zou overnemen Dit was voor
Smits bouwbedrijf aanlei
ding de onderhandelingen af
te breken.
ADVERTENTIE
de minister van
■n de kinderbij
belangrijke groep
maar voor de baby er is,
gaat n een dagje winkelen bij ff 'elconie.
positiemode baby uitzet - kleertjes
tot m. 116 kinderw agens babykamers speelgoed
aautostoeltjes kinder
I 'raag on:< cratm Stoelen wandel
wagens kinderkamers
(o.a. doorgroeisysteem
k leuren- brochure
m-mm a l"u UCf/fgff/r
Centrum wxxMDeder&Kind -
