c
Misdrijven voorkomen
kan, maar vraagt tijd
Zuid-AMka: wie kritiek heeft is communist
D
LEZERS SCHRIJVEN
DONDERDAG 28 OKTOBER 1982
De hoofdredacteur van deze krant legde mij kort geleden
een wat lastige vraag voor. Die luidde ongeveer als volgt:
"Omdat de criminaliteit in Nederland zo toenam hebben
de ministers van binnenlandse zaken en van justitie in
december 1979 een organisatie Voorkoming Misdrijven
ingesteld. Nu, bijna drie jaar later, blijkt er vrijwel geen
verandering te zijn gekomen in de ongunstige crimina
liteitsontwikkelingen. Hoe zit dat?"
Meningen
Omdat ik van huisuit gewend ben
de dingen uit elkaar te halen, vat
ik deze vraag, die overigens wel
vaker wordt gesteld, op in de zin
van: is die organisatie er nu? Zo
ja, wat doe-ie dan allemaal? En:
heeft het nu wel enig effect? Kort
gesteld komen de antwoorden
hierop neer. Ja, de organisatie is
momenteel voor ongeveer drie
kwart bemensd. De twee hoofd
zaken waarmee men zich bezig
houdt zijn ondersteunen bij poli
tiële preventie-activiteiten en
een ingang verkrijgen bij de poli
tiekorpsen om die ondersteu
ning te kunnen verlenen. In dat
laatste zit overigens voorlopig
nog de meeste tijd.
Van het eerste zal ik een voorbeeld
geven dat slaat op een inbraak-
bestrijdingssysteem waarvan
men onlangs in de media heeft
kunnen vernemen dat er een
proef is gestart in Deventer en
omstreken. En heeft misdaad-
voorkoming nu wel enig effect?
Het antwoord daarop is zonder
meer bevestigend, al vraagt het
wel enige kanttekeningen.
Regionale bureaus
De organisatie die de ministers op
verzoek van de politie hebben in
gesteld, bestaat uit 22 regionale
bureaus Voorkoming Misdrijven
en één landelijk bureau. De tota
le bezetting zal bestaan uit onge
veer 100 mensen, die tot taak
hebben de politie te ondersteu
nen bij hun preventie-activitei
ten. zo'n organisatie-opbouw be
gint met het opstellen van func
tiebeschrijvingen, met wervings-
en selectieprocedures en wordt
afgesloten met de aanstelling
van hen die dit alles overleven.
Dan komt er een fase van opleiding
en inwerken. De laatste jaren zijn
er op dit gebied wat tegenwin
den geweest, voornamelijk van
organisatorische en financiële
aard, die vertragend hebben ge
werkt.
Al deze omstandigheden in aan
merking genomen kan men niet
ontevreden zijn met de huidige
bezettingsgraad van ongeveer
driekwart bijna drie jaar na het
"slaan" van de instellingsbe
schikking. Maar de organisatie-
opbouw was natuurlijk geen
doel op zichzelf.
De functie ervan, het ondersteu
nen en afstemmen van politie-
preventiewerk, daar ging het uit
eindelijk om. Toch moet ik over
dat soort politiewerk een wijd
verbreide misvatting wegnemen.
De misvatting namelijk dat de
politie (en justitie) alléén voor
een veilige samenleving zou(den)
kunnen zorgen: die tijd, zo hij er
al geweest is, is voorbij.
Vakbroeders
Ter toelichting moet ik u even
meevoeren naar een nog niet zo
ver verleden, toen de meerder
heid van de misdrijven werd ge
pleegd door een verhoudingsge
wijs gering aantal daders, onder
wie velen die daar een carrière
van maakten. De vakbroeders
dus.
De politie was hun vaste tegenspe
ler. En de burgers in de samenle
ving waren - als u my het jargon
wilt vergeven - de passieve con
sumenten van het "produkt" vei
ligheid dat op deze wijze door de
politie werd aangeleverd. De zin
spreuk "Wij waken opdat u rus
te", die zich op het embleem van
de gemeentepolitie bevindt,
geeft deze zienswijze treffend
Maar de vraag naar het "produkt"
veiligheid is vele malen sterker
toegenomen dan de produktieca-
paciteit van de politie. Iets derge
lijks heeft zich overigens ook op
vele andere terreinen van over
heidszorg voorgedaan. De ach
tergrond is dat de aantallen per
sonen die misdrijven plegen en
het aantal misdrijven dat zij ple
gen, de laatste decennia een mas
sale omvang hebben aangeno
men. Zeer "to the point" heeft
Lambiek in een van zijn laatste
avonturen eens opgemerkt: "Er
zijn tegenwoordig geen dieven
meer, de mensen stelen zelf'.
V oetbalvandalisme
De wanverhoudingen worden dui
delijk wanneer u bedenkt dat,
per hoofd van de bevolking, de
politie met ongeveer hetzelfde
aantal mensen momenteel vijf
keer zovéél misdrijven te verwer
ken krijgt als dertig jaar geleden.
Een vijf keer zo groot werkaan
bod dus, voor hetzelfde aantal
politiemensen. En dat is alleen
nog maar het zichtbare gedeelte
van de criminaliteitsijsberg. Bo
vendien is er een aantal zaken op
de politie afgekomen waar we
dertig jaar geleden nog niet van
konden dromen. Voetbalvanda
lisme, grootschalige ordeversto
ringen of demonstraties, gijzelin
gen, milieudelicten, beveliging
van kernafvaltransporten en
koppelbazen-affaires, om er
maar een paar te noemen.
De conclusie die hieruit onafwend
baar naar voren komt is dat
handhaving van de gedachte dat
de burger kan rusten terwijl de
politie wel voor de veiligheid
waakt, dramatisch achterhaald
is. Wanneer niet de burger, zijn
bestuur en de instellingen, be
drijven en organisaties in de sa
menleving, ieder voor zich, al
hetgeen doen ter bestrijding van
misdaad-bevorderende situaties
en gedragingen, dan is het tij niet
te keren. De grenzen van wat
strafrechtelijk door politie en
justitie kan worden gedaan, zijn
Voetbalvandalisme: een van
de vele nieuwe fenomenen die
het "werkaanbod" van de poli
tie aanzienlijk hebben tver
ruimd.
Kennis
Bij het zoeken naar nieuwe ant
woorden op deze problematiek
hebben de ministers zich gereali
seerd dat een beroep op de ge-
meeenschap om "ieder het zijne"
in dit verband te laten verrich
ten, alléén niet voldoende zou
zijn. Om in eigen kring maatrege
len te kunnen nemen, moet je
ook nog beschikken over kennis
omtrent de te treffen maatrege
len. Die kennis ligt nu in essentie
opgeslagen binnen de politie-or-
ganisaties. Door de ruime erva
ring met criminelen, hun werk
wijzen, de situaties waarin straf
bare feiten plaatshebben, en met
slachtoffers van misdrijven,
heeft de politie in de loop der ja
ren een schat aan kennis opge
bouwd die ook ter preventie van
misdrijven kan worden gebruikt.
Het systematisch ordenen, toegan
kelijk maken c.q. toepassen van
die informatie dèèr waar geen ef
fect kan woren verwacht, is een
activiteit die bij de politie nog
min of meer in de kinderschoe
nen staat. Niet omdat ze het er
principieel moeilyk mee hebben
- er zijn al sinds het midden van
de jaren vijftig initiatieven in de
ze richting geweest.
Het probleem is dat de werkdruk
van actueel aandacht vragende
zaken zo groot is, dat men in veel
korpsen nauwelijks kan toeko
men aan de meer afstandelijke
analyse, planning en evaluatie
die een dergelijke aanpak vraagt.
Het is vooral in dit opzicht dat de
organisatie Voorkoming Misdrij
ven de politie kan ondersteunen.
Effectieve weerstand
Wat valt er nu te verwachten van
het beleid dat de ministers van
binnenlandse zaken en van justi
tie op dit gebied voeren? Kan in
derdaad op de beschreven wijze
de misdaad worden bestreden?
Het antwoord is volmondig ja.
De projecten waarbij effectief de
licten worden tegengegaan, bij
voorbeeld vernielingen en dief
stallen in kelderruimtes van
flats, diefstal van gereedschap
pen en materialen op bouwplaat
sen, zakkenrollerij en vandalis
me, nemen snel in aantal toe.
Door de samenwerking die via
de organisatie Voorkoming Mis
drijven mogelijk is, kunnen deze
projecten weer worden verbe
terd en kan de ervaring daarmee
snel beschikbaar worden gesteld
aan anderen.
Het blijkt dus wel degelijk moge
lijk om effectief weerstand te
bieden tegen criminaliteit Maar
voordat dit in de samenleving als
geheel te merken valt. zal de
schaal waarop deze projecten
worden uitgevoerd, véél groter
moeten zijn.
Bovendien valt te verwachten dat,
als het vertrouwen in zulke be
strijding toeneemt, degen die in
Zuidafrikaanse persattaché
moet uitwijzen. Terug in Ne
derland schreef hij onder
staande beschouwing over
wat hem in Zuid-Afrika
vooral opviel.
door drs. Max L. Snijders
Het International Press Insti
tute IPI is een organisatie
van ruim 2000 hoofdredac
teuren en uitgevers in 60
landen. Hoofdredacteur
Max Snijders van het
Je moet er geweest zijn om er
over te kunnen meepraten,
zeiden ze altijd. Dat waren
degenen die apartheid verde
digden en die niet wilden
aanvaarden dat je een beleid
dat op verwerpelijke beginse
len berust, ook kunt afkeuren
zónder er de gevolgen van te
hebben gezien.
Ik ben er nu geweest en ik zou
dus mogen meepraten. Maar
negen dagen, gewijd aan
persvrijheid, geven onvol
doende gelegenheid om zo
diep op andere, vooral poli
tieke kwesties in te gaan, dat
ik daarover een oordeel kan
vellen. Toch doe je ook in ne
gen dagen wel veelzeggende
indrukken op.
De mevrouw, die de dinerzaal
rondkijkend zegt: „Onze kin
deren zullen zoiets niet meer
meemaken". En op mijn vra
gende blik aanvult: „Het is
toch ondenkbaar dat de wel
vaart die wij blanken hier ge
nieten, kan blijven voortbe
staan zonder dat de meerder
heid van de bevolking - ze be
doelt de zwarten - daarvan
ook een deel opeist".
Heel realistisch, denk ik. Maar
een half uur later, pratend
over de kinderen van haar
zuster in de Verenigde Sta
Voetafdrukken
In deze krant van 10 oktober las ik
tot mijn verwondering een be
richt waarin identificatie via voe
tafdrukken als novum werd ge
lanceerd. Mijn insziens komt de
ze eer de Leidse hoofdinspec
teurs Hofstede en Van der Zeij-
den toe. Deze heren kwamen
destijds op de gedachte of het
mogelijk was door middel van af
drukken/indrukken van de voet
de dader te identificeren.
Ik verwijs naar het proces W.L.
644;62 van het Gerechtshof in
Den Haag, inzake de inbraak in
het Acadmisch ziekenhuis in
Leiden op 26 januari 1962. Nadat
Utrechts Nieuwblad is mo
menteel de voorzitter van
het IPI. In die functie woon
de hij vorige week in Zuid-
Afrika het eeuwfeest van de
Zuidafrikaanse journalisten
bü-
ten, die 's ochtends vroeg al
de keuze hebben uit 15 televi
sieprogramma's, waarvan
een groot aantal helemaal
niet voor kinderen geschikt,
zegt ze: „Er zitten toch wel
goede kanten aan censuur".
Besmetting
Dat soort onverwachte gedach
temengsels ben ik vaker te
gengekomen: enerzijds een
kritische houding tegenover
het beleid van het land, te
genover de beperkende bepa
lingen en de maatregelen die
de regering nodig denkt te
hebben om kritiek te smoren
- anderzijds een besmetting
met ideeén die rechtstreeks
uit die autoritaire wereld
voorkomen.
De leiders zeggen zo vaak dat
het land door het communis
me wordt bedreigd, dat je je
kunt voorstellen dat tenslotte
iedereen daarin een beetje
gelooft. Er is veel inzicht in
nationale en internationale
verhoudingen voor nodig om
dit schrik-aanjagen te kun
nen zien als een vorm van
Zuidafrikaans McCarthyis-
me. Iedereen die kritiek oe
fent moet wel een betaalde of
onbewuste propagandist van
bovengenoemde hoofdinspec
teurs hun idee hadden gelan
ceerd, rees de vraag wie deskun
dig genoeg zou zijn om een en
ander aan te tonen. Voor dit doel
stelde men zich in verbinding
met prof. J.D. Mulder, eerste chi
rurg van de Anna Kliniek voor
Orthopaedie.
De zaak werd toen gedelegeerd aan
ondergetekende, als adviseur
aan de kliniek verbonden, met
enige ervaring en beschikkend
Tijdens dat jubileum werd be
kend dat de Nederlandse
journalist Gerard Jacobs
het land-van-de-apartheid
wordt uitgezet. Snijders
vindt dat Nederland nu de
het communisme zijn, is de
redenering. Dat maakt de
stryd tegen kritiek gemakke-
lyk.
Communisme is immers zo af
keurenswaardig in de ogen
van de grote meerderheid
van de bevolking, dat je ie
mand die als communist is
gedoodverfd, verder niet
meer op zijn ideeén behoeft
te bestrijden. Hij deugt niet,
dus zijn ook zijn ideeën geen
tegenargumenten waard.
Ontrechting
Of gaat het veel dieper en kan
een Zuidafrikaanse regeerder
die zich realiseert wat een
minderheid van 4 miljoen
blanken een meerderheid
van 18 miljoen zwarten en ge-
kleurden aandoet zich haast
niet voorstellen dat die men
sen van een dergelijke ont
rechting iets anders worden
dan communisten?
Dat de Cubanen in Angola de
oorzaak zijn van die angst
voor communisten is wel een
veelgehoord argument, maar
de ware oorzaak ervan kan
dat niet zijn. Want het anti-
communisme in Zuid-Afrika
is veel ouder dan de aanwe
over een archief van enige dui
zenden voetafdrukken. Na een
tweede bespreking, nu met de
Officier van Justitie erbij, moest
ik voor de Rechter Commissaris
verschijnen voor beëdiging en
met de opdracht een rapport op
te stellen.
Dit rapport werd aangevallen door
een contra-expert, bij wie des
tijds een flinke portie politieran-
cune de voornaamste drijfveer
was,en die bovendien de volledi
De schrijver van bijgaand arti
kel, Max Snijders.
zigheid van de Castro-solda-
ten in het buurland.
Schrikbarende drogredenen
gedijen trouwens toch goed
in zo'n klimaat. Zegt een ui
terst aimabele aanhanger van
de regering: „De Amerikanen
hebben geen problemen met
de oorspronkelijke bewoners
van hun land, want die heb
ben bij de verovering ervan
bijna alle indianen vermoord.
De Australiërs hebben ook
geen pijn, want die hebben
de meeste Aborigines omge
bracht. Maar onze voorou
ge medewerking van de verdach
te had. Helaas (voor hem) moest
hij tot dezelfde conclusie komen,
en zeer tegen zijn zin moest hij
inplaats van pro, contra getuigen
in de openbare zitting.
In het Politieblad van 8 februari
1964 verscheen een verslag met
foto's, ook in Duitsland. Frank-
njk en Israël. Ook de FBI toonde
belangstelling: er volgde dan ook
een uitnodiging om aldaar een
paar lezingen te komen houden.
ders - en vooral die van jullie,
de Nederlanders - hebben
vanwege hun geloof dat niet
gedaan. En daardoor zitten
wij nu in dit land met de pro
blemen". Een huiveringwek
kende redenering als je je
realiseert wat de spreker dus
als een minder moeilijke toe
stand had beschouwd.
Bacillen
Maar, zoals gezegd, ook de pro
gressieven zijn soms met ba
cillen van het racisme be
smet. „Kijk eens naar die
man", zegt een ervan in een
dichte drom mensen en wijst
met zijn ogen een heer aan
die iets verderop staat. „Zou
jij zeggen dat dat een kleur
ling is? Nee toch? Is het dan
geen waanzin dat die man
niet dezelfde rechten heeft
als wy, dat hij niet in dezelfde
wijk mag wonen en niet voor
dezelfde functies in aanmer
king komt?"
„Geldt dat dan alleen voor ie
mand die niet van een blanke
is te onderscheiden?" kan ik
niet nalaten te vragen.
En waarom wordt, terwijl de
'kleine apartheid' groten
deels is opgeheven, de ras
senscheiding op sommige
Nadien is nog enige malen door
Justitie van onze diensten ge
bruik gemaakt. De volledige dos
siers met sommige politiebladen
met verslag, alsmede alle aante
keningen en verdere gegevens
zijn in mijn bezit
In uw bericht treft mij de zin 'de
verdachte moet met blote voeten
op een latex zakje gaan staan'. Zo
eenvoudig ligt het niet De ver
dachte moet niets, geen enkele
verdachte hoeft mee te werken
stranden nog in stand gehou
den? Ik laat me dat haarfijn
uitleggen: het heeft niets met
racisme te maken. Maar weet
je. sommige mensen kunnen
zich niet gedragen. Die ma
ken het verblyf op het strand
voor anderen onaangenaam.
Nou zijn dat wel in meerder
heid de zwarten.
Dus vandaar. Maar er zyn ook
stranden zonder rassenschei
ding. Daar moet voor de toe
gang worden betaald en daar
mogen dan wel zwarten ko
men. Zo eenvoudig zit dat
dus in elkaar. Omdat er maar
weinig zwarten zyn die geld
genoeg hebben om voor de
toegang tot het strand te be
talen, heb je op die betaal-
stranden dus 'geen proble
men'.
En iets dergelijks is er ook met
de gedwongen woonwijken
voor zwarten, zoals het droef-
makende, eentonige. Soweto
buiten Johannesburg: stel je
eens voor dat ze allemaal op
eens in de stad zouden willen
wonen. Dat gaat toch eenvou
dig niet?
Het is verleidelijk om op basis
van dit soort voorvallen een
aan een bewys van zijn schuld.
Tot slot: deze afzuigmethode is
door de Anna Kliniek al ruim 10
jaar geleden in samenwerking
met de heer Wykmans van TNO
uitgeprobeerd
Conclusie: identificatie via voetaf
drukken resp indrukken is in
1962 door de Leidse politie voor
het eerst toegepast in Nederland;
door intensief werk van hoofdin
specteur Hofstede als identifica
tiemiddel erkend en aanvaard
PAGINA 11
het verleden geen aangifte deden
als ze slachtoffer van een mis- m
dryf werden, dat m de toekomst
meer zullen gaan doen. De statis
ticken zullen daarom de komen-
de jaren deze "schyntoename" te'
zien geven.
"Goed gewerkt"
Omdat dit artikel geen ruimte
biedt voor een uitvoerige opsom
ming van preventieprojecten,
licht ik er ten illustratie één uit.
dat thans voor landelyke intro
ductie wordt voorbereid. Onder
de naam "Goed Gemerkt" wordt
sinds 14 oktober in Bathmen.
Deventer, Diepenveen en Gors-
sel een proef gedaan met een in-
braakbestry^jngssysteem. Hier
by wordt dexwvolking opgeroe
pen om met behulp van een gra-
veerpen, die door de politie
wordt verstrekt, op diefstalge-
voelige bezittingen een merkte
ken aan te brengen, bestaande
uit postcode plus huisnummer
Door middel van een sticker wordt
vervolgens bereikt dat inbrekers
het desbetreffende pand met
rust laten. Stelen ze er toch goe
deren. dan is het risico van be-
wysvoenng en voorgeleiding
voor hen groter en brengt het -
goed minder op de zwarte markt
In de proef te Deventer e.o. gaat
het er niet zozeer om na te gaan
of het systeem wel werkt Hier
mee is al veel ervaring opgedaan
m het buitenland. Zo werden er
by ongeveer 5500 deelnemers in
Monterypark, Californiè. waar
het systeem in 1963 werd geïn
troduceerd, in tien jaar tyd 25
aangiften van inbraak geregi
streerd en by de ongeveer even
zovele met-deelnemers in die-
zelfde periode 2100 aangiften.
In de staat Kentucky hebben niet-
deelnemers volgens recente ge
gevens een 17 keer zo hoge kans
dat er by hen wordt ingebroken
dan deelnemers. Hoewel er best
haken en ogen aan het systeem
zitten, dient de proef voorname-
lyk om na te gaan hoe ze snel mo
gelijk deelnemers, op zo kort mo
gelijke termijn en zo goedkoop
mogelyk kunnen worden gewor-
Geld
Als de politie in voldoende mate
bereid en in staat is dit systeem
in te voeren, en als er een bron
kan worden gevonden voor de
ongeveer 3 miljoen gulden die op
jaarbasis voor het systeem nodig
is (op de departementen heelt
men dit soort bedragen niet meer
ter beschikking), dan zou eind
1983 of begin 1984 begonnen
kunnen worden met landelijke
invoering.
Ziedaar een voorbeeld van een van
de vele activiteiten die, goed
deels achter de schermen, wor
den verricht.
De vraag die ik in de aanhef van dit
artikel citeerde, zou over een jaar
of zeven nog eens moeten wor
den gesteld. Want het zaaien van
graan is niet hetzelfde als het
eten van brood. Daartussen is
tyd nodig.
(De auteur van dit artikel Is lan
delijk coördinator van de afde
ling ter voorkoming van mis
drijven op het ministerie van
justitie).
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs
beeld op te roepen van een
totaal verwrongen samenle
ving. Maar dat zou er hele
maal naast zijn. Want er zyn
tienduizenden in Zuid-Afrika
die tegen de basis-beginselen
zyn waarop het beleid van de
regering is gebaseerd. Er zyn
duizenden die dat openlijk
willen uitspreken en die by-
na dagelijks de burgerlyke
moed opbrengen om zich er
tegen te verzetten, daar waar
ze dat in hun eigen leefsfeer
kunnen.
Het progressieve parlementslid
Helen Suzman, bij haar leven
reeds een legende geworden
als eenzame strijdster tegen
de verkeerde koers van het
land. is nu een van de leden
van een omvangryke pro
gressieve oppositiepartij die
met kracht van zich laat ho
ren. ondanks pogingen tot in
timidatie en ondanks een
subtiel tekort aan volledige
berichtgeving in een deel van
de Afrikaander pers en op
(staats) radio en tv.
En er is ook een aantal dingen
die alle Zuid-Afrikanen met
elkaar gemeen hebben hun
vu. M.i. hjkheid. hun gastvry-
heid. En hun gevoel geiso
leerd te staan in de wereld,
hetgeen blydschap oplevert
tegenover wie uit het buiten
land komt, ook al wil hy van
apartheid niets weten
door Jusititie in 1962; ondergete
kende heefi door onderzoek hard
gemaakt dat geen enkele voetaf
druk eender is, evenals de pnnt
van vingerafdrukken, en dat
door het complexe samenstel
van botjes en gewrichten van de
voet een veelvoud van verschil
len kan worden aangetoond
T C. Vermeulen.
Hoge Morsweg 97,
2332 HJ Leiden
Het plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
redactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort
