De Mank van
het wapperen
Eenzaamheid als
gat in de markt
Nederlands bankbiljet bijna niet te vervalsen
E"" >-
ZATERDAG 23 OKTOBER 1982
door Bert Paauw
Vergeleken met het Hollandse bankbiljet is de Amerikaanse dollar maar een vodje. In
opsporingskringen wekt het dan ook geen verbazing dat met name de dollar het meest
vervalste biljet ter wereld is. Toch duiken telkens weer berichten op over vervalst
Hollands geld, zoals onlangs nog briefjes van 25 en 1000. Een moeilijk karwei
overigens, voor wie let op het verloop van de kleursterkte en de klank van het wapperen.
Een dan praten we nog niet over watermerk, slappe opdruk en voelbare plaatdruk. Bert
Paauw ontdekte dat een goede vervalsing geen sinecure is.
De Nederlandse bankbiljet
ten zijn de meest vooruit
strevende en meest aan
trekkelijke geldpapieren
in de wereld. Die kwalifi
caties werden twee jaar
geleden tijdens een inter
nationale tentoonstelling
over bankbiljetten in Pa
rijs aan de Nederlandse
produkten uitgereikt. Een
duidelijk signaal dat de
door 'hoftekenaar' profes
sor Oxenaar gemaakte
ontwerpen en bij de firma
Joh. Enschede in Haarlem
met veel zorg gedrukte
biljetten internationaal
hoog staan aangeschre
ven.
Toch zijn er steeds weer men
sen die de Nederlandse biljet
ten proberen na te maken.
Met een zekere regelmaat
duiken berichten over vals
geld op. Ook dit jaar werd het
pubhek gewaarschuwd, in
dit geval voor vervalsingen
van briefjes van 25 en 1000.
"Het verlangen om geld te
vervalsen is er altijd al ge
weest en zal ook wel niet ver
dwijnen", zegt inspecteur
D.Schuurman, hoofd van de
Falsificaten Centrale bij de
Recherche Informatiedienst
in Den Haag.
Hoewel dat verlangen onui
troeibaar lijkt, is het volgens
Schuurman niet zo dat de
geldmarkt continu wordt
overstroomd met vervalsin
gen. "Het gebeurt met zekere
tussenpozen. In '73 en '75
hebben we de valse duizend
jes gehad, in '78 en '79 de val
se honderdjes en nu dan de
briefjes van 25 en de duizend
jes".
Zodra ergens vals geld opduikt
wordt de Centrale Recherche
Informatiedienst (CRI) inge
licht. Schuurman: "Wij heb
ben, samengevat, een coördi
nerende taak. Alle meldingen
over vals geld komen hier
binnen en op die manier heb
ben wy dus een goed over
zicht van het verspreidings
gebied van de falsificaten.
Wij kijken na of het gaat om
een nieuw of een oud falsifi-
caat. Vervolgens geven wij
van belang zijnde gegevens
door aan de plaatselijke poli
tiekorpsen die belast zijn met
de opsporing. Wij doen als
voorbeeld is een vodje verge
leken by de Nederlandse bil
jetten. Schuurman:"De dol
lar is het minst beveiligd en
daarom ook het meest nage
maakte biljet ter wereld. De
Amerikanen zitten daar ove
rigens niet zo mee, al doen ze
wel aan opsporing en ben je
nog niet jang als je daar met
vals geld wordt gepakt Ne
derland beschikt over zeer
hoogwaardig bankpapier".
De nieuwe briefjes van hon
derd en onlangs, de biljetten
van vijftig, zijn duidelijke
voorbeelden van die hoog
waardigheid. De ter beveili
ging aangebrachte techni
sche elementen en de moeilij
ke 'kleurstelling' maken ver
valsingen van die biljetten
volgens kenners op dit ge
bied tot een uiterst moeilijke
zo niet onmogelijke aangele
genheid.
Kwalijk
En datzelfde zal ook wel gelden
voor de over enkele jaren uit
te geven nieuwe biljetten van
250 gulden. Maar fraai en
technisch volmaakt de biljet
ten ook zijn of zullen zyn,
vervalsingen zullen blijven
voorkomen. Daarvan is ook
Schuurman overtuigd. "Het
enige mooie aan dit misdryf,
voorzover je van mooi kunt
spreken, is dat er geen bloed
en geweld bij te pas komen.
Maar bestrijding blijft gebo
den, want het is en blyft een
kwalijk delict".
waar op wordt gelet. "We
kunnen gegevens ontlenen
aan het produkt zoals het er
uitziet. Met name het verloop
van de kleursterkte van de
biljetten. Het blijft overigens
maar een schatting. We kun
nen er best zo'n 10.000 naast
zitten maar geen 100.000".
'Voor het publiek zijn er diver
se controlemogelijkheden
om na te gaan of men met een
goed of een vals biljet heeft te
maken. De beste controle is
het watermerk. Bij vals geld
is er sprake van een heel slap
pe opdruk. Na enige oefening
kun je het watermerk van
ste tijd veranderd. Via voor
lichting kan het publiek wor
den gewaarschuwd voor ver
valsingen".
'En dat is nodig, want verval
singen brengen soms veel el
lende. Vals geld kun je niet
inwisselen. Er leven in dat
opzicht veel misverstanden,
maar je bent je geld echt
kwijt. Dat kan een heel ver
drietige zaak zijn. Kijk, grote
bedrijven hebben zich wel
geprepareerd, een kassier be
drieg je niet. Maar de strop zit
bij de individuele man, die
gaat de boot in. En ach, een
vals brieve van 25, daar kom
geschoold in grafische tech
nieken: "De plaatdrukmachi
nes waarmee de echte biljet
ten worden gedrukt kosten
miljoenen guldens. Dergelij
ke machines worden bepaald
niet aan de lopende band ge
leverd. Bovendien zijn er
maar weinig plaatdrukkerij
en en als die aan de vervalsin
gen meedoen lopen ze denk
ik gauw tegen de lamp. Daar
om worden de valse biljetten
in de offset drukkerijen ge
maakt en dan is het resultaat
lang niet zo goed".
"Trouwens, al heb je wel de
niet bekend. Wel vervalsin
gen die bedrieglijk zijn voor
het publiek, maar wij bij het
CRI zijn niet voor de gek te
houden".
'Daarvoor zijn de methoden en
technieken om het echte van
het valse geld te onderschei
den te verfynd. Die metho
den en technieken zijn alleen
bekend bij de Nederlandsche
Bank, de firma Enschede en
het CRI. Die instituten gaan
dagelijks met het onderwerp
om. Het is dus niet iets wat je
bijvoorbeeld leert bij een po
litieopleiding. Dat hoeft ook
niet, want politieagenten krij
dus ook girale betalingen bij -
vormen de falsificaten nog
geen druppel op een gloeien
de plaat Óm echt goede bil
jetten in een geweldige opla
ge te kunnen maken is zoals
gezegd een miljoeneninveste
ring nodig. En dan zou je ook
nog vele biljetten moeten na
maken, want één biljet nama
ken loont niet Want stel dat
zo'n biljet uit de roulatie
wordt genomen".
Alle landen wapenen zich te
gen vals geld, al zijn er wel
die duidelijk achterlopen bij
de huidige technieken. Het
Amerikaanse dollarbiljet bij
CRI dus niet zelf aan onder
zoek, wij verlenen assisten
tie".
Interpol
"Wij zijn tevens een bureau van
Interpol en werken nauw sa
men met de Falsificaten Cen
trale van Interpol in Parijs.
Op die manier blijven we op
de hoogte van alle falsificaten
die er in de wereld circuleren.
Internationale samenwer
king is hard nodig, want je
bent tegenwoordig zo de
grens over".
Het delict is, waar ter wereld
het ook wordt gepleegd,
strafbaar. Overal gaat men
over tot vervolging, al ver
schilt de strafmaat per land.
Schuurman: "In Nederland is
de maximumstraf 9 jaar ge
vangenis. Dat staat ook op
het bankbiljet vermeld. Maar
ja, de mensen bekijken de
biljetten niet. Dat geeft dan
ook aan vervalsers de kans
om hun produkten te slijten".
Als er valse biljetten zijn ont
dekt komt er van de kant van
het CRI meestal een schat
ting omtrent de hoeveelheid.
Volgens Schuurman is die
schatting onder meer geba
seerd op de ervaring, op de
kennis van de oplage waarin
dergelijke falsificaten meest
al worden aangemaakt. Maar
er zijn ook andere punten
goede biljetten al op afstand
zien, dan hoef je zo'n biljet
niet eens tegen het licht te
houden".
Klank
"Een andere mogelijkheid is de
voelbare plaatdruk in de
beeltenis op een bankbiljet.
Bij valse biljetten voel je
niks. Verder is de achterkant
van valse biljetten vaak
slechter dan de voorkant.
Misschien raakt het geduld
van de makers op". "Soms
kun je ook wat afleiden aan
het wapperen met de biljet
ten. Bij de firma Enschede,
waar de bankbiljetten wor
den gemaakt, wordt een spe
ciale soort papier gebruikt
Dat geeft by wapperen een
bepaald geluid. Overigens
kun je niet altijd op de klank
afgaan".
"Er zijn nog wel meer controle
middelen maar die kan ik
niet vertellen. Dan kan de te
genpartij daar op inspelen.
Daar bewijzen we het pu
bliek geen dienst mee. En het
gaat er uiteindelijk om het
publiek tegen falsificaten te
waarschuwen. Dat is ook de
reden van de huidige open
heid en voorlichting. Vroeger
werd er weinig informatie
over vals geld verschaft uit
angst de politie bij de opspo
ring voor de voeten te lopen.
Maar de zienswijze is de laat-
Inspecteur Schuurman van de Falsificaten Centrale: vervalsing zelfs geen druppel op een gloeiende plaat.
je wel overheen. Een vals
honderdje wordt al erg verve
lend maar een vals duizendje,
dat kan grote problemen op
leveren. Men zal net iets
duurs hebben besteld of ge
kocht wat men dan plotseling
niet kan betalen".
Plaatdruk
Daarom blijft het opletten ge
blazen. En het is volgens
Schuurman onnodig om zich
vals geld in de handen te la
ten drukken, want bankbil
jetten zijn niet echt goed na
te maken. Schuurman, zelf
juiste machines, dan heb je
ook nog vakmanschap nodig.
Je komt er niet alleen met het
bezit van bepaalde appara
tuur. Voor het maken van
valse biljetten heb je een
drukker en een lithograaf no
dig of iemand die beide kwa
liteiten in zich verenigt. Wil je
althans tot een redelijk resul
taat komen dan heb je een
opleiding in die richtingen
nodig. De vervalsers zijn voor
een flink gedeelte vaste klan
ten. De recidive in deze bran
che is erg hoog. Maar hoe ze
ook hun best doen, geweldig
goede falsificaten zijn bij ons
gen maar incidenteel met
vals geld te maken. En bo
vendien zouden die metho
den dan te bekend raken".
Illusie
Dat het geldverkeer ooit nog
eens zal worden ontwricht
door een overdaad aan ver
valste exemplaren noemt
Schuurman een illusie.
"Voor vervalsers zal zoiets al
tijd wel een droom blijven.
Maar het geldvolume ter we
reld is daarvoor te groot
Heus, op het geheel van alle
geldverkeer - en daar horen
„Elke zaterdagavond ge
zelligheid en dans met
wekelijks wisselend or
kest in eerste klas hotel-
uitsluitend voor alleen
staanden van goed ni
veau" - „Sociëteit voor
vrije mensen met stijl en
allure. Borrel, hap en
dans in goed gezelschap"
- „Sfeervolle cocktail
party voor besloten kring
van alleenstaande dames
en heren van academisch
niveau of uit zakenmi-
lieu, vanaf 30 jaar".
Deze mededelingen komen uit
de rubriek kleine annonces,
uit willekeurige dag- en
weekbladen. Advertenties
voor die massa alleenstaan
den die nooit getrouwd, in
middels gescheiden of wedu
we cq. weduwnaar zijn. Een
uiterst gemengd en bont ge
zelschap, in alle lagen van de
bevolking en in alle leef
tijdsklassen vertegenwoor
digd. Alleen: dit soort adver
tenties heeft een ingebouwde
hindernis: ze zyn alleen be
doeld voor mensen van „enig
niveau". Niet voor Piet met
de pet, maar voor Hans met
de hoed.
Zoutjes
Terwijl in het Cultureel Cen
trum in de ene zaal een film
draait en in een andere zaal
beroepshalve toneel gespeeld
wordt, zit voor een vreugde
loos zaaltje op de eerste ver
dieping een vrouw met een
kaartenbak aan een tafeltje.
„Bent u nieuw?" vraagt ze.
Ze moet van iedere nieuwko
mer weten wat de leeftijd is,
wat de burgerlijke staat is en
wat voor beroep men uitoe
fent. Voor vrouwen luistert
dat minder nauw: het beroep
van de ex-man is voor ge
scheiden vrouwen en wedu
wen kennelijk voldoende ni
veau-bepalend.
Tafeltjes en stoeltjes, fris ge
wassen kleedje erover en een
drietal eenzame bloemen in
een goedkoop vaasje. Een
paar gratis zoutjes op een
schoteltje. De mannen zitten
vlak bij de ingang; logisch:
dat is de plek het dichtst bij
de bar. De vrouwen zitten
wat lastiger: aan de overkant
van de zaal. Om er te komen
moet je twintig meter kale
parketvloer oversteken, in de
rug gepriemd door de ogen
van het sterke geslacht, aan
de voorkant van top tot teen
kritisch opgenomen door het
zwakke geslacht. Links een
driemansband, die voor de
noodzakelijke en luidkeelse
warming-up zorgt. Leeftijd
van de heren: begin veertig,
met uitschieters naar boven
en beneden. Leeftijd van de
dames: vlak voor, in of na de
overgang.
Aarzelend worden de eerste
dansjes gemaakt; driekwart
van de aanwezigen blijft zit
ten. „Changez, dames, kies
een heer; we leven per slot in
de tijd van emancipatie en fe
minisme!" Hoongelach uit de
herenhoek. Tegen tienen
komt er een frisse, redelijk
jonge blom binnen. De man
nen veren op, de vrouwen
zyn geirriteerd, want de
nieuw-binnengekomene is
volgens haar sexegenoten
véél te jong om hier binnen te
mogen. Een kwestie van on
eerlijke concurrentie, kenne-
lyk.
Tegen het eind van de avond
hebben zich een paar koppels
gevormd: die gaan gezamen
lijk verderop een slok drin
ken. Er worden wat lacherig
gegevens uitgewisseld - ach
ternamen blijven achterwege
- over straat en huisnummer,
hoeveelheid beschikbare
drank „en vergeet de koffie
niet!" Öm twaalf uur is het
zaaltje leeg.
Legitimeren
Hof van Holland, Hilversum.
De vrouw by de deur wil dat
nieuwkomers zich legitime
ren. Ze is deze club begonnen
nadat ze zelf gescheiden was.
Op haar eigen club ontmoette
zij haar tweede echtgenoot en
zij hopen thans getweeén dat
alle bezoekers even gelukkig
zullen worden als zij zelf zyn.
't Is er stampvol. Tafeltjes,
stoeltjes, groepjes pratenden,
een kluitje mannen aan de
bar. Bekenden groeten elkaar
joviaal, maar de roddel wordt
acuut ingezet. Een groepje
dames uit zich over een goed
ogende man, begin veertiger,
type Lebemann, in enthou
siaste bewoordingen: fantas
tisch in bed, gul met een duur
drankje, volgende dag een
leuk briefje met prachtige ro
zen, maar hij heeft geen eeu
wigheidswaarde.
De alles overstemmende
ziek maakt enige
conversatie volstrekt onmo
gelijk. Aan de bar buiten het
clubgebeuren gaat dat een
voudiger.
Hans, een ingenieur, reist het
hele land af om dit soort par
ties mee te maken. Ook een
dansfanaat, maar door zijn
werkkring komt hy weinig
vrouwen tegen en dit soort
clubevenementen vindt hy
bij uitstek de gelegenheid te
gen appetytelyke vrouwen
aan te lopen. Trouwen - nee,
dat niet; hy heeft al twee hu-
welyken achter de rug, dus-
Maar van regelmatig sexueel
verkeer in beschaafde kring
is hij bepaald niet afkerig.
Petra, een gescheiden vrouw
tje. Om elf uur zit ze arm in
arm aan de bar met een heb
berig heer, die ze twee uur te
voren nog nooit gezien had.
Ja, gek op dansen, heerlyk
ook om er eens uit te zyn,
drie jaar gescheiden en le
vend van een redelijke ali
mentatie, met twee puberen
de kindeien thuis: ze heeft
recht op een eigen leven,
voor het te laat is. Want je
bent oud en verschrompeld
voor je er erg in hebt.
Bij de garderobe staat Lies: een
geinige, kleine vijftiger met
blauwe pretogen Ze wordt in
haar mantel geholpen door
een goed in het pak zittend
heer; hy biedt aan haar naar
huis te brengen. Opgewekt
lachend zegt ze: „Vriendely-
ke vriend, ik kwam hier om
te dansen en te lachen; dat
heb ik beide gedaan. Harte
lijk dank voor je medewer
king. Vergeet niet: ik ben al
leen binnengekomen, ik ga
dus ook alleen weg, met myn
eigen wagen."
Koehandel
Een brokje medemenselijkheid
noemen de organisatoren van
dit soort festiviteiten hun ac
tiviteiten. Want ze hebben
het allen zelf aan don ly ve on
dervonden wat het is om al
leen te zyn. 't Is toch een keu
rige, decente manier om
mensen van beiderlei kunne
met elkaar in contact te bren
gen? Er gebeurt binnen de
poorten toch mets onoir-
baars? En verder zyn de bin
nenkomenden allemaal vol
wassen mensen van goed ni
veau, dus...
Dat er een lief bedragje aan die
medemenselykheid verdiend
wordt, daar wordt liever met
over gepraat Voor alles moet
betaald worden, alleen de
zon gaat voor mets op. Maar
dat dit hele gemampulcer
met alleenstaande mensen ei-
genlyk verdacht veel lykt een
eng soort koehandel, waarbij
de eenzaamheid wordt gezien
als een zonder veel moeite lu
cratief te exploiteren gat in
de markt, dat is iets dat ten
minste de bezoekers zich wel
eens zouden kunnen realise-
