Tatoeage in begin
een strafmaatregel
"Los Vast"
rechtstreeks
uit Leiden
Promovendus
Van Gulik:
Ik was er
mateloos door
gefascineerd
Radioprogramma NCRV
Geld gestolen
bij inbraken
Meerderheid
PvdA-fractie
tegen bouw
schuilkelders
Leidenaar
verongelukt
Protest tegen bezuinigingen
Theaterdirecteuren op
de bres voor het LAK
Leiden
Dr. W. van Gulik: als wereld
burger gevangen in Leiden.
"Zeg maar dat ik een rustpunt
verlangde"
Een Japanner,
gehele lijf is getatoeëerd.
LEIDEN In de zomer zie je ze
wel 'ns lopen: heren met ont
bloot bovenlijf die een draak of
een pioenroos op hun borst of
arm hebben. Een dergelijke ta
toeage is volgens dr. W. van Gu
lik gemaakt door iemand die
weet heeft van de Japanse ta
toeagekunst. Een gesprek met de
nieuwe directeur van het mu
seum van volkenkunde die van
middag promoveerde op een
proefschrift over het tatoeëren in
Japan. En die tevens van mening
is dat de in Nederland heersende
overtuiging dat men anderen ge
durig moet 'beleren' tot gevolg
heeft dat men zelf het leren wel
haast heeft afgeleerd. (Zie zijn
laatste stelling).
Van Gulik werd in '44 geboren in
het Chinese Chungking. Z'n va
der, de schrijver van de Rechter
Ti boekjes, was daar werkzaam
als tolk. Een jaar later verhuisde
de familie naar Amerika. "We
hebben eindeloos veel gezwor
ven. Ik heb achtereenvolgens in
Japan, Nederland, India en het
Midden-Oosten gewoond".
Hij heeft ongeveer negen kostscho
len versleten; woonde o.m. in
Beiroet, terwijl daar een oorlog
woedde. "Dat was in '57. We slie
pen achter zandzakken en m'n
vader had met een touwtje uitge
rekend waar we het beste kon
den gaan liggen. Dus op een
plaats waar we niet geraakt kon
den worden door een kogel.
Toch heb ik Beiroet ervaren als
het paradijs op aarde. Want waar
ter wereld kun je 's ochtends lek
ker gaan zwemmen en 's mid
dags op een besneeuwde berg
skieën? Ik heb daar ook m'n
Frans geleerd; en wat ik me ook
herinner: het brood was goed.
Dat zul je altijd weer zien: waar
de Fransen zijn geweest is het
brood goed"
Je leest wel 'ns dat mensen die op
kostschool hebben gezeten daar
trauma's aan hebben overgehou
den, maar Van Gulik heeft daar
geen last van, zegt hij. "Ja, dat
schoolsysteem was niet altijd
even leuk. We kenden bijvoor
beeld de lijfstraffen nog en ik
herinner me dat ik in een kloos
ter zat en als het 's nachts on
weerde uit bed werd gehaald
door de nonnnen om te bidden.
Maar dat dat nou zo vreselijk wa-
s..ach.. Veel belangrijker is het
.dat ik me dankzij het feit dat ik
op zoveel scholen in verschillen
de landen heb gezeten makkelijk
aansluit bij andere leefwijzen".
Hij kwam in '65 naar Leiden om te
studeren. Japans en Chinees.
Aanvankelijk deed hij ook nog
rechten, maar hield daar toch
maar weer mee op. "Na m'n kan
didaats ben ik ook culturele an
tropologie gaan doen; gezien m'n
achtergrond een logische stap".
Al vrij snel kreeg hij te horen dat
de conservator Japan van het
museum naar Zürich ging. Of
Van Gulik belangstelling had?
Zo ja, dan moest hij zo snel mo
gelijk afstuderen; die plaats zou
voorlopig nog wel vacant blijven,
omdat er toch te weinig kandida
ten waren. In '71 werd hij be
noemd. De wereldburger gevan
gen in Leiden? "Zeg maar dat ik
naar een rustpunt verlangde".
Zijn fascinatie voor het verschijn
sel tatoeëren ontstond in '65,
toen hij op bezoek was bij zijn
vader, die ambassadeur was in
het land van de rijzende zon. "Hij
zei tegen mij: besteed jij je tijd
hier maar nuttig. Dat betekende
dat ik in het voorjaar van '65 een
tijdje op de Sophia-universiteit
in Tokio heb gezeten. In die tijd
heb ik in Japan voor het eerst be
wust om me heen gekeken. Bij
tempelfeesten zag ik opeens ge-
tatoeeerde mensen. Dat fasci
neerde me mateloos".
Eenmaal conservator in Leiden zag
Van Gulik een collectie houtsne
den uit het midden van de acht
tiende eeuw waarop getatoeeer-
de mensen voorkwamen, start
sein om serieus te beginnen met
de studie van het verschijnsel.
Over de oorsprong van het ta
toeëren, zegt de museumdirec
teur: "De tatoeage werd in het
prille begin gebruikt als straf
maatregel".
Maar we nemen toch niet aan dat
de misdadiger een fraaie lelie op
zijn rug kreeg? "Nee, een merk
teken. Maar goed, laat ik verder
gaan. In het midden van de acht
tiende eeuw zie je opeens dat vrij
veel Japanners hele voorstellin
gen op rug, borst en schouders
laten tatoeëren, omdat ze dat
mooi vonden".
Die opkomst hangt samen met de
populariteit van een Chinees ver
haal, dat in het Japans werd ver
taald: de Suikoden-legende. Een
verhaal dat handelt over 108 ban
dieten van het kaliber Robin
Hood. De legende werd gretig
gelezen en inspireerde ook veel
kunstenaars om prenten te ma
ken.
Nu namen die het met de feiten
niet zo nauwkeurig. Komen er in
de legende slechts vier helden
voor die zijn getatoeeerd, de kun
stenaar Kuniyoshi liet op zijn
prenten veel meer getatoeeerde
bandieten voorkomen.
De vechtersbazen aan de zelfkant
van de Japanse samenleving, die
zo hun eigen opvattingen had
den over recht en onrecht, identi
ficeerden zich graag met de Chi
nese Robin Hoods. En lieten zich
dus bij voorkeur tatoeëren. Later
wilden ook andere Japanners
wel een voorstelling op hun li
chaam hebben. Dat kon, tatoea
ge-kunstenaars genoeg. Want
aangezien de prentkunst in de
negentiende eeuw minder popu
lair werd kwamen veel blokwer
kers zonder werk. Blokwerkers,
dat waren de mensen die de teke
ning van de Grote Meester in
hout graveerden. Een aantal van
hen ging dus tatoeëren om
brood...pardon...rijst op de plank
te krijgen.
"Tegenwoordig wordt er niet meer
zoveel getatoeeerd in Japan",
zegt Van Gulik. "En dat valt na
tuurlijk te verklaren. Neem bij
voorbeeld de timmerlieden.
Vroeger werkten zij gekleed in
een lendedoekje. Dus vonden ze
het mooi om getatoeeerd te zijn.
Tegenwoordig zijn ze gekleed en
kunnen ze zich door middel van
kleding onderscheiden".
In ons regenachtige land heeft het
natuurlijk weinig zin om je te la
ten tatoeëren, maar heeft Van
Gulik wellicht een fraaie, paarse
draak op zijn borst? "Het is voor
gekomen hoor, ik bedoel, men
sen die over het verschijnsel heb
ben geschreven en zich vervol
gens zelf hebben laten tatoeëren.
Maar nee, ik zou daar toch nog
eens een keer goed over moeten
nadenken. Wat me in Nederland
trouwens opvalt is datje in de zo-
LEIDEN - Het NCRV-Hilversum 3-
programma "Los Vast" (de 450e
aflevering) komt zaterdag 6 no
vember naar Leiden. Deze recht
streekse uitzending, die elke za
terdag tussen twaalf en twee uur
op de radio te beluisteren valt,
wordt dan gemaakt in de tennis-
hal van Holiday-Inn. Dit bete
kent voor de fans van "Los Vast"
uit Leiden en omgeving dat ze
zijn uitgenodigd om deze mu-
ziekshow bij te wonen.
Enkele maanden geleden heeft de
presentator en samensteller van
dit programma, Jan Rietman, be
sloten de studio te verlaten. De
populaire presentator is van me
ning dat het publiek meer bij de
uitzendingen betrokken moet
zijn. "Ik vind het de taak van el
ke omroep om naar de mensen
toe te gaan".
Het publiek kan deze dag niet al
leen bekijken hoe een live-radio-
uitzending tot stand komt, maar
wordt ook in de gelegenheid ge
steld om te praten met de vele
nationale artiesten. Al vast staat
dat in Leiden André Hazes en de
pop-groep "Spargo" zullen op
treden. Er wordt voor gezorgd
dat er een balans is tussen lande
lijk bekende en regionaal beken
de artiesten. Dus misschien ook
wel "Rubberen Robby"? De pre
sentator zegt daarmee nog in on
derhandeling te zijn. Meer na
men van artiesten wil hij nog niet
kwijt.
Brieven
Jan Rietman weet zelf maar al te
goed hoe nieuwsgierig de men
sen zijn naar het doen en laten
van de artiesten. Aan den lijve
heeft hij het ondervonden. Na
gestudeerd te hebben aan het
conservatorium in Arnhem met
als hoofdvakken piano en alge
mene muzikale vorming, speelde
Rietman bij Long Tall Ernie en
the Shakers, Unit Gloria, Rain-
bowtrain en niet zo lang geleden
begeleidde hij nog Boudewijn de
Groot.
Ook krijgt hij regelmatig brieven
van luisteraars met de vraag: Jy
hebt laatst met die en die ge
praat, hoe is hij nu in het echt?
"Dat kunnen ze hier nu met ei
gen ogen zien", zegt Rietman, die
even naar Leiden is getogen om
Holiday Inn te bekijken, waarin
hij drie tot vierduizend mensen
verwacht.
Over zijn rol als presentator zegt
hij: "Alle herrie, lawaai en ellen
de erom heen kunnen mij niet uit
het evenwicht brengen. Ik blijf
"Los Vast" presenteren. Ik wil
ook dat er vaart in dit program
ma zit. Nee, van die gebruikelij
ke promotiebabbel, zoals: 'wat
fantastisch zus en fantastisch zo',
hou ik niet. Artiesten kunnen
hier door de mand vallen. Als het
publiek ziet dat zo iemand er
maar een slag naar slaat en zich
met inspant gaan ze joelen en
worden ze rumoerig. Dat is ra
dio".
Dik Voormekaarshow
Het enige wat al 'ingeblikt' is in
'Los Vast', is de "Dik Voorme
kaarshow". Als de creaties van
André van Duin en Ferry de
Groot, zoals Ome Joop, Dik
Voormekaar en Harry Nak, aan
het woord zijn, kan het publiek
prijzen verdienen met het raden
van voorwerpen, één van de be
kende 'Los Vast'-spelletjes.
Met zijn 'Los Vast' programma
reist Jan Rietman de komende
winter heel Nederland rond. Hij
denkt daarom zeker ook nog een
keer een plaats in de omgeving
van Leiden aan te doen. "Sassen-
heim of zo. De kleinere plaatsen
worden niet overgeslagen. Ik
ken dat namelijk. Ik kom zelf uit
Doetinchem, een plaats in de
achterhoek, en altijd moesten we
op sjouw om ook eens iets leuks
mee te maken".
LEIDEN - Twee aangrenzende
woningen op het Charlotte de
Bourbonhof hebben gisteravond
tussen zeven en acht bezoek ge
had van inbrekers. In de ene wo
ning werd een bedrag van 2.600
gulden ontvreemd, in het ander
bleef het beperkt tot een luttel
bedrag. In beide gevallen was
het ongewenste bezoek via de
achterdeur binnengekomen.
LEIDEN - Bezuinigingen op de
Leidse theaters hebben nadelen
die in geen enkele verhouding
staan tot de voordelen van die
bezuinigingen. Dat schrijft de
Vereniging Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties in Ne
derland in een brief aan het ge
meentebestuur van Leiden. De
vereniging reageert daarmee op
de bezuinigingen die de gemeen
te wil doorvoeren bij het LAK-
theater en de Leidse Schouw
burg.
Het LAK zei al eerder in ernstige
moeilijkheden te komen wan
neer het theater de subsidie van
50.000 gulden niet meer krijgt. In
1983 zouden de kindervoorstel
lingen moeten afvallen en de
voorstellingen voor volwassenen
veel minder divers worden. "De
angst en zorg dat LAK-theater en
mer vrij veel mensen ziet die zijn
getatoeeerd. Meestal willen ze
daarmee een bepaalde band die
ze met iemand hebben bena
drukken, zoiets als het uitwisse
len van trouwringen".
Directeur van het museum werd
Van Gulik op 1 september.
"Geen beste tijd om zo'n baan te
nemen", vindt hij zelf. "Er zijn
beperkte mogelijkheden. Grote
tentoonstellingen organiseren
kan bijvoorbeeld eigenlijk niet
meer. Maar toch zullen we probe
ren om volgend jaar drie ten
toonstellingen naar Nederland te
halen. Ja, en gaat over Japan".
Is het niet moeilijk om leiding te
moeten geven aan een aantal
mensen, die allemaal hun eigen
specialisatie hebben, anders ge-
jzegd: is het voor hem, die veel
van Japan en China weet, niet
moeilijk om samen te werken
met bijvoorbeeld de Eskimo-
kenner van het museum? "Valt
reuze mee", antwoordt Van Gu
lik, "want we gaan tenslotte alle
maal van een volkenkundig basi
sprincipe uit".
Kan Van Gulik, ten slotte, iets ver
tellen over de stelling in z'n
proefschrift die luidt dat veel Ne
derlanders te belerend zijn? "Je
merkt dat toch vaak: dat Neder
landers soms nog steeds een do
minees-mentaliteit hebben. Ook
in internationaal verband wil de
Nederlander altijd graag verma
nend optreden. Het valt mij ten
minste op. Maar dat heeft van
zelfsprekend ook te maken met
het gegeven dat ik een interna
tionale opvoeding heb gehad".
WOENSDAG 20 OKTOBER 1982
LEIDEN - De PvdA-fractie is in
meerderheid tegenstander van
de bouw van atoomschuilkelders
in Leiden. De fractie nam hier
mee gisteravond een ander
standpunt in dan de PvdA-wet-
houders eerder hadden ingeno-
Het college van B en W heeft afwij
zend gereageerd op een motie
van PSP, PPR en CPN om geen
gebruik te maken van rijkssubsi
die, waarmee bijvoorbeeld een
parkeergarage geschikt gemaakt
kan worden als schuilgelegen-
heid. B en W denken dat een 'rui
me' subsidie de verwezenlijking
van een parkeergarage dichterbij
kan brengen.
De PvdA-fractie meende daarente
gen dat de kwestie principieel
benaderd moet worden. "Aan
atoomschuilkelders hebben we
geen behoefte en aan parkeerga
rages nou ook niet direct. We
staan althans bepaald niet te jui
chen, laten we wel wezen", aldus
fractievoorzitter Van der Molen.
De PvdA-fractie meent dat tegen
een atoomoorlog geen bescher
ming mogelijk is. Het inrichten
van een schuilkelder zou bij de
bevolking de illusie kunnen
wekken dat die bescherming wel
mogelijk is, zo was de meerder
heid van mening.
De motie van klein links zal het on
danks de steun van de meerder
heid van de PvdA-fractie niet ha
len als het in de gemeenteraad op
stemming aankomt. De PvdA-
wethouders en raadslid Eiker
bout kondigden aan tegen de
motie te stemmen. In de raads
commissie voor algemene en be
stuurlijke aangelegenheden, af
gelopen maandag, bleek er ver
der geen steun voor de motie.
CDA, WD en D'66 reageerden
afwijzend.
LEIDEN - De 43-jarige Leidenaar
Johan Derogee is gistermiddag
rond half drie dodelijk gewond
geraakt op het bouwterrein aan
de Pelikaanstraat. Hij viel van
een hoogte van negen meter op
de grond en werd met ernstige
verwondingen aan het hoofd
naar het Diaconessehuis ver
voerd. Bij aankomst bleek hy al
overleden.
Derogee was als vloerenlegger be
zig op het bouwterrein. Hij had
op een balcon op de derde ver
dieping zijn werkzaamheden
beëindigd en wilde overstappen
op een ander balcon. Hij greep
daarbij een muurtje dat de vorige
dag was gemetseld. Het cement
was nog niet hard en tijdens het
overstappen begaf de muur het,
waarna Derogee zijn evenwicht
verloor.
gezelschap van twee bekende en vaste gasten in zijn programma Ome Joop
Leidse Schouwburg met meer
zouden kunnen functioneren",
deed de Vereniging Schouw
burg- en Concertgebouwdirec
ties reageren op de bezuinigin
gen van Leiden.
Ook de Leidse Studentenbond
heeft bij het gemeentebestuur
geprotesteerd tegen de voorge
nomen stopzetting van de subsi
die aan het LAK. "Wij vinden het
erg belangrijk dat het LAK acti
viteiten kan blijven organiseren
omdat het theater een onmisken
bare brugfunctie heeft tussen de
universitaire en niet-universitai-
re wereld in Leiden". De studen
tenvakbond vraagt de gemeente
om de subsidiëring voort te zet
ten. De bond zal zich er dan sterk
voor maken dat ook de universi
teit geen belemmeringen zal op
werpen.
Energie
De Werkgroep Energiediscussie
(WED) zoekt contact met men
sen uit de Leidse regio die
mee willen doen aan het pro
ject energievoorlichting. Bij
de WED zijn meer dan vijftig
organisaties aangesloten. De
werkgroep tracht door mid
del van voorlichting zoveel
mogelijk mensen op te wekk-
ken mee te doen aan de Brede
Maatschappelijke Discussie
over energie. Wie belangstel
ling heeft voor de WED kan,
liefst voor eind oktober, con
tact opnemen met de werk
groep zelf, Damrak 29-30,
1012 IJ Amsterdam, tel. 020-
270328 of 217368 of met Gert
Jan van pelt in Leiden (tel.
071-125654) of met Wouda
Harteveld in Benthuizen
(079-313408).
O 42 Suite
De tienmansformatie O 42 Sui
te speelt zaterdagavond op
Jazzzolder Hot House, Bree-
straat 66, aanvang tien uur.
De groep speelt alleen eigen
composities waarin gearran
geerde delen met soli worden
afgewisseld.
Bingo
Het buurtcomitè Tuinstad)
Staalwijk houdt vrijdag een
bingo—avond in 'De Linde'
aan de Herenstraat 45.
Duivensport
De kampioenen van duiven-
sportvereniging LPC over
1982 zijn: midfond, fond, Vi
tesse, jongen, navlucht en to
taal oud N. de Groot en zn.
Generaal ongewezen: 1. N. de
Groot en zen.; 2. O. de Haas;
3. J. Staffelen; 4. A. Singeling;
5. G. Jongbloed; generaal
aangewezen: 1. P. de Haas; 2.
N. de Groot; 3. A. Singeling.
Visuitslagen
Hengelsportvereniging Rijn
land viste in het Noordzeeka
naal: 1. Van Velzen met 19
stuks van 7230 gram; 2. We-
stra 1920 gram; 3. Van Hut
1450 gram; 4. Schild 1390
gram; 5. Teske 950 gram; 6.
De Wit 770 gram; 7. Van der
Plas 600 gram; 8. Spieren
burg 515 gram; 9. Tuinder
275 gram.
Visuitslagen 2
Hengelsportvereniging 'De Fo
rel' viste de zesde wedstrijd in
Zaandam: 1. A. Ooijendijk
met 36 stuks van 6740 gram;
2. G. Ligtvoet 6190 gram; 3. H.
Ooijendijk 5220 gram; 4. J.
Beekman 4550 gram; 5. J. ten
Donkelaar 4050 gram; 6. L.
Disseveld 1510 gram; 7. J.
Zirkzee 1230 gram; 8. Th. vd
Holst en I. de Wetering 480
gram; 10. A. Bizzoni.
In de Leidse club- en buurthuizen zijn deze week allerlei activitei
ten in verband met de herfstvakantie. Zo was er gisteren in het
Vijfhovenhuis (Hoflaan) poppenkast te zien van het Voorschotense
kindertheater Wellus-N ie tus.
