Eiffel
toren
kan niet
meer omvallen
Morgen lekker
geen wekker.
Vier eeuwen Hervorming in Alphen
Hm
VRIJDAG 15 OKTOBER 1982
„Van de Koele Meren des Doods" is,
in bepaald opzicht, een perfecte
film. Het ziet er allemaal i
prachtig uit, er wordt over de he
le linie goed geacteerd (ik kom
straks nog terug op de uitschieter
onder de acteurs en actrices), en
het thema is „modern" ook al
speelt het verhaal een eeuw gele
den: de sensuele vrouw in een
mannenmaatschappij, de homo
fiele echtgenoot, verslaving aan
cocaine, prostitutie, pianospel,
zelfmoord, je kan het zo eigen
tijds niet verzinnen of het zit er
op harmonieuze wijze in ver
werkt (religie en krankzinnig
heid was ik nog even vergeten,
evenals de isoleercel en overspel;
je houdt het ook bijna niet voor
mogelijk dat zo'n opeenhoping
van hedendaagse thematiek ook
een eeuw geleden al „en vogue"
was!). De film mag dan ook
emancipatorisch en feministisch
genoemd worden, hoewel u zich
daardoor niet moet laten af
schrikken, als u als man zijnde
toevallig allergisch bent voor de
ze moderne fratsen.
Ik zie nu dat ik impotentie nog ver
geten ben, maar die is onlosma
kelijk verbonden met homofilie
van de onmachtige echtgenoot.
Hoe komt het nu dat „Van de Koele
Meren des Doods" toch geen vol
maakte film is? Je kijkt en kijkt,
je aanschouwt, je knikt van ja,
jazeker, zo zal het zeker geweest
zijn, maar als P. C. Hooft naast
me had gezeten had hij, zichzelf
citerend, ongetwijfeld na een
tijdje gevraagd:
Nee P\et-Cees, had ik dan moeten
antwoorden, mijn hart voelt geen
bewegen, het is allemaal erg mooi
en interessant, maar het emotio
neert me niet, al wordt er nog zo
veel overhoop gehaald. Misschien
komt dat, doordat regisseuse
Nouchka van Brakel de heden
daagse thematiek (die dus blijk
baar van alle eeuwen is) in de
antieke japonnerie van de 19e
eeuw heeft uitgedost, op de ma
nier waarop de Russen steeds
weer eigentijdse problemen in
een verfilmd Tsjechov-verhaal
binnensmokkelen. De Russen, die
goede verstaanders zijn, komen
dan volldig aan hun trekken,
maar bij ons, die geen goede ver
staanders hóeven te zijn, werkt
die omweg eerder remmend dan
stimulerend.
Toch raad ik iedereen aan „Van de
Koele Meren des Doods" te gaan
zien, ten eerste omdat het toch een
film is die je, als filmliefhebber,
„gezien moet hebben" en ten
tweede omdat de film in de twee
de helft wèl met de toeschouwer
begint te communiceren. Zo voel
de ik het althans aan. Vanaf de
scène met de dode baby (de dode
baby, hoe heb ik die in mijn lijst
je kunnen vergeten!), krijgt
hoofdrolspeelster Renée Sou ten-
dijk definitief greep op de kijker,
met als indrukwekkend hoogte
punt haar waanzinscène in de
isoleercel, gadegeslagen door de
psychiater en de bioscoopbezoe
kers. Waarom gaat die scène j>
(mij althans) door merg en been
Om de waanzin, waarmee ze van
de ene muur van de cel naar de
anere rent, en weer terug, en
weer terug, met hoofd en lichaam
tegen de muur bonkend? Om
haar naaktheid, die in deze si
tuatie zoveel onverbloemder
naakt is dan wanneer ze zoals in
„Spetters" en trouwens ook in
„Van de Koele Meren des Doods")
in liefdesscènes van erkende
functionaliteit half afgedekt
wordt door de minnaar? Of om
het voyeuristische element, waar
bij we samen met de psychiater
door het kijkgat in de celdeur
meekijken naar dat volstrekt
weerloze, spartelnaakte meisje?
En nu we het toch over het naakt in
de kunst hebben: wie zijn onze zes
beste, bekendste, talentrijkste
filmactricesIn volgorde van op
komst Willeke van Ammelrooy,
Sylvia Kristel, Monique van der
Ven, Marja Kok, Renée Souten-
dijk en Linda van Dyck. Wij,
filmliefhebbers, hebben ze alle
vijf al een of meer keren in al hun
naaktheid mogen aanschouwen.
De ene keer mét, de andere keer
zonder bonkebonkebonk. Kan het
absoluut niet zonder? Ik zou zo
vijf vooraanstaande Ameri
kaanse. Engelse en Franse film
actrices kunnen opnoemen, in de
zelfde dankbare leeftijdsklasse
als Renée Soutendijk c.s, die ik
alleen maar met blote armen heb
zien spelen. Diane Keaton bij
voorbeeld, en... maar bij Jane
Fonda, Glenda Jackson en Faye
Dunaway begin ik toch al te aar
zelen. Too naked or not too na
ked, that is the question. Maar nu
iets heel anders. Weet u wat ik de
beste Nederlandse films van de
laatste jaren vind? Charlotte,
Het Meisje met het Rode Haar, De
Smaak van Water en Golven Ik
kan me uit geen van deze films
een naaktscène, in- of exclusief
bonkebonkebonk, herinneren.
Het kan dus blijkbaar ook zon
der.
Toeristen van Tokio tot Toronto kunnen tevreden zijn: de Eiffeltoren maakt het
weer best. De stalen kolos is zojuist gedeeltelijk voor 205 miljoen francs opgeknapt
en het werk gaat nog voort. Er wordt dan ook alles aan gedaan om te maken dat hii
met omvalt.
Het 320 meter hoge symbool van de Lichtstad prijkt met zijn 3,5 miljoen bezoekers
per jaar aan de top van de lijst met wereldwonderen. De toren-toeristen staan wel
twee of meer uren in de rij voor ze naar boven kunnen.
Het opzienbarende is dat je in
die lange rijen van mannen,
vrouwen en kinderen bijna
nooit gemok hoort. Dat is een
kwestie van magie.
Ik nodige mezelf uit voor een
inspectietocht op de pas her
opende eerste etage en werd
met drie kwartier vertraging
ontvangen door een „public
relations officer" die welis
waar niet in de rij had ge
staan, maar eenvoudig door
het Parijse verkeer was opge
houden. Terwijl ik geduren
de die vijf en veertig minuten
mijn ziel in lijdzaamheid be
zat, begon ik te begrijpen wat
de magie van de Eiffeltoren
is. De enkeling die beweert
dat hij vliegen fijn vindt, zegt
wel dat dit komt omdat je bij
het binnengaan van een Jum
bojet het gevoel krijgt terug
te keren in de moederschoot.
Zoiets overkwam me toen ik
was opgenomen binnen de
brede omarming van de vier
bronskleurige pijlers waarop
de Eiffeltoren rust. Hier kan
je niets overkomen: het is Ju-
les-Verneland, je droomt er
van reizen met een luchtbal
lon, of 20.000 mijlen onder
zee, de mensen zijn hier weer
kinderen. Wachten is dan ook
geen moeite meer.
Overtollig
De afgelopen jaren is er nog al
wat over de toren te doen ge
weest. De stad Parijs is er de
eigenaar van en geeft exploi
tatievergunningen uit: de
eerste concessie kreeg bou
wer Gustave Eiffel zelf. De
vorige concessie liep in de
cember 1979 af en men kreeg
toen het gevoel dat het alle
maal wat uit de hand gelopen
was. Het onderhoud liet te
wensen over en het beroem
de restaurant op de eerste
etage, waar eens sterren als
Patachou, Piaf en Trenèt de
diner-gasten bezig hielden,
was vergrijsd. De Parijse ge
meentebestuurders keken
dan ook naar wat anders uit.
De keus viel toen op een Parij
se firma die zich bezighoudt
met sociale woningbouw en
voor de gelegenheid een spe
ciale organisatie afsplitste die
de exploitatie van de toren op
zich nam. Het eerste wat men
deed, was de 80-jarige Eras
mus-prijswinnaar Jean Prou-
vé - architect en constructeur
met staal - te vragen met een
equipe de toestand van de to
ren te onderzoeken. Dit on
derzoek viel voor de bijna
honderdjarige dame (want
tenslotte is toren in het Frans
vrouwelijk) niet al te slecht
uit. Gustave Eiffel had zelf
eens gezegd dat zijn bouwsel,
mits goed onderhouden,
praktisch voor de eeuwig
heid kon blijven bestaan.
En dat schijnt ook zo te zijn.
Wel werd besloten de eerste
etage te ontdoen van duizend
ton overtollig geworden
staal, omdat nu lichtere con
structies mogelijk zijn. Die
operatie maakte al tien pro
cent van het totale gewicht
van de toren uit, die overi
gens op de grond en per vier
kante centimeter niet meer
druk uitoefent dan een op
een stoel zittende man. En
dan komen er nieuwe liften -
in dubbele bezetting - naar de
top, en wordt er geverfd, ge
poetst en gekrabt om de to
ren aan te passen aan de „mo
derne tijd".
Noodzaak
Langs de wachtenden heen
mag ik meteen in de lift naar
de eerste etage, waar te zien
is wat de nieuwe exploitan
ten onder de „moderne tijd"
verstaan. Mooi is de Eiffelto
ren nooit geweest en zijn
vorm kreeg hij niet omdat
Eiffel die „artistiek" vond
maar alleen omdat het de eni
ge vorm was waarbinnen de
15.000 aaneengelaste losse
stukken staal recht overeind
zouden blijven staan. De eer
ste etage-nieuwe-stijl doet
kunstkenners niet uitbarsten
in gezang. Het oude restau
rant heeft plaats gemaakt
voor een uit twee verdiepin
gen bestaande constructie,
waarin men voor gemiddeld
honderd francs (boven) en
voor vijftig francs (beneden)
kan eten.
In beide zalen is er het adembe
nemende uitzicht op de Seine
en het Palais Chaillot, en het
goedkoopste is het gezellig
ste. Met elkaar kunnen er te
gelijkertijd 250 gasten in, wat
niet veel is al men statistisch
rekent op 10.000 bezoekers
per dag; dat wordt dus weer
in de rij staan, op een warme
vakantiedag.
De eerste etage beslaat maar
liefst 4200 vierkante meter en
er is dan ook plaats genoeg
voor het uitleven van de „mo
derne tijd". Haaks op de res
taurants staat een gebouwtje,
waar onder de naam „Cine-
max" de historie van de toren
wordt getoond. Vergeet het
maar! Het is een artistiekerig
tableau met een aantal televi
sieschermen, die elk voor
zich een ander geluidloos
programma laten zien. In een
pluche filmzaal daarnaast
loopt dan nog een onzegbaar
infantiel kleurenfilmpje
waaruit blijkt dat de maker
(Gaumont) de massatoerist
geestelijk niet erg hoog aan
slaat. Uit deze filmzaal ko
mend loopt de bezoeker dan
tegen drie hologrammen aan
(driedimensionale projecties
in de ruimte) en volgens het
programma is het de bedoe
ling dat iedereen even „au"
zegt en toch niets voelt. Het
entree voor dit wezenloze
spektakel beloopt 12 francs,
exclusief de trap.
Geld
quieur (48) me dat ook hij
geen hoge pet op heeft van
Cinemax. De toeristen zullen
moeten wachten tot het beter
wordt. Maresquieur vertelt
verder dat de exploitatiekos
ten extra hoog zijn omdat de
toren het hele jaar door, elke
dag open is. De machinerieën
stammen uit de tijd dat per
soneel nog geen geld kostte.
Zijn organisatie heeft ten ba
te van de reparatie een twin
tig jaar lopende lening geslo
ten (door de stad Parys gega
randeerd) die uit de op
brengst van de toegangskaar
tenverkoop helemaal zal wor
den terugbetaald.
Overal probeert men dan ook
geld uit te slaan. Een van die
financiële bronnen is de zo
genaamde Eiffel-zaal, op de
eerste etage, die men kan hu
ren voor alle gelegenheden.
Van hieruit is het uitzicht (op
de Sacré Coeur) het mooist
en de stoelen kunnen binnen
een paar seconden onder de
vloer worden weggeklapt, zo
meldt men trots.
Waarom zijn deze bouwwerkjes
- overigens binnen het geheel
van de toren onzichtbaar
weggestopt - ingericht in „de
stijl bakkerswinkel 1900" of
de „stijl pakketboot 1900",
zoals in de Peraman vol trots
staat uitgelegd? Volgens Di
recteur Maresquieur. die het
ook niet allemaal weet, is er
wel heel lang over gepraat.
De werkelijkheid is waar
schijn lijk dat in Parijs op het
ogenblik (zoals bgvoorbeeld
in het zogenaamde ..gat van
de Hallen") overal in bak
kerswinkel- en pakketboten-
stijl anno 1900 ingericht wor
den. De een wil niet voor de
ander onderdoen en in dit in
spiratieloze tijdperk kijkt
men bever in het stal en boek
van het verleden
Misverstand
Na het bezoek aan de ver
nieuwde eerste etage is de
koek voorlopig op. De twee
de etage gaat geheel geres
taureerd open in juni van het
komende jaar, terwijl in sep
tember '83 het restaurant op
de tweede etage, bestemd
voor fijnproevers met geld op
zak, de deuren opent. Dit res
taurant wordt bereikbaar met
een aparte lift, zodat beneden
memand met een knorrende
maag in de rij hoeft te staan.
Wat de top betreft zijn de plan
nen nog in nevelen gehuld. In
ieder geval zal er voortaan
het pnvé-appartement te zien
zijn, waar Gustave Eiffel elke
dag over zijn toren droomde
en waar hg onder meer Tho
mas Alva Edison ontving
Andere attracties zullen er
helemaal boven niet zijn:
daar ben je voornamelijk om
naar buiten te kijken, aldus
directeur Maresquieur. wiens
werkformule luidt dat men
op de toren is om er „van het
panorama genietend omhoog
te gaan", waarbij in de hogere
regionen wordt gestreefd
naar een beschaafde maar
wel constant volgehouden
doorstroming.
Een wellicht opkomend mis
verstand moet worden ver
meden: tijdens de restauratie
is de Eiffeltoren (behalve de
top) voor het pubbek ge
opend. Wie niet anders doet
dan op- en neergaan betaalt
26 francs (iets meer dan tien
gulden), al zullen er in de toe
komst welbcht voor gezinnen
gunstiger regelingen komen
Wie naar de eerste etage wil
lopen, betaalt maar zes francs
(een rgksdaalder) en komt
dan nu - na de restauratie - als
troost meteen uit in een heer
lijk ruikende croissant-stand.
Deze heeft echter onlogi-
scherwgs mets weg van een
bakkerswinkel maar het is er
zeer gezelhg.
De deftige „guide bleu" raadt
de bestijging per trap echter
met klem af Vooral bij slecht
weer is het gevaarlgk, aldus
deze voorzichtige gids Daar
tegen werkt dan weer de ma
gie van de Eiffeltoren Jules
Verne was tenslotte ook voor
mets bang
De hervormde gemeente in Al
phen aan den Rijn bestaat 400
jaar. Met de komst van dominee
Petrus Hackius naar Alphen in
1582 kreeg de Reformatie hier
haar beslaa.
De viering van dit eeuwfeest is op
zondag 31 oktober. Dat is ook de
officiële kerkhervormingsdag
(op 31 oktober 1517 maakte Lu
ther zijn 95 stelbngen bekend).
De plaatselijke predikant R. H.
M. de Jonge zal die zondag om 10
uur voorgaan in de Adventskerk
aan de Julianastraat. In deze
dienst zal worden gezongen uit
alle bederenbundels die de afge
lopen vier eeuwen in de Her
vormde Kerk in gebruik zijn ge
weest. De kerkeraad neemt in de
oude opstelling plaats, er komt
een 'echte' voorlezer en de col
lecte gebeurt met ouderwetse
'hengelstokken'.
Ook de avonddienst (half 7) zal in
het teken staan van vier eeuwen
Hervorming in Alphen. Dan
gaan de predikanten J. H. Bogers
en J. J. van der Heijden voor. Het
Rijnlands Vocaal Ensemble
zingt in deze dienst met mede
werking van een speciaal voor
die gelegenheid samengestelde
instrumentale groep een cantate
van Bach, de grootmeester van
de reformatorische kerkmuziek.
In de ontmoetingsruimte van de
kerk wordt een tentoonstelling
ingericht van antieke voorwer
pen en archiefstukken.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Nigtevecht
(hervormd-gereformeerde fede
ratie) kandidaat J. P. Neels
Utrecht; aangenomen naar Wor-
kum (deelwerk) D. Nijenhuis
Tjerk werd-Dedgum
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Baarn W.
Kok Capelle aan de IJssel.
Zondagmorgen geeft het inter
kerkelijke Petra-jeugdkoor uit
Leiden in de dienst van de gere
formeerde kerk van Koudekerk
aan den Rijn, die om 10 uur be
gint. een uitvoering van de 'reli-
musical' naar het evangelie van
Marcus. Voorganger in deze
dienst is de plaatselijke predi
kant dr. H. Bade.
Zaterdagavond om 7 uur werkt
de jongerengroep The Lord's
Folks' mee aan een eucharistie
viering in de kerk aan de Heren
singel te Leiden. Het thema van
deze viering is: 'Samenwerking
broodnodig'. Voorganger is pas
tor De Ridder.
In de Groene of Willibrordkerk te
Oegstgeest wordt zondagmor
gen om 10 uur een oecumenische
dienst gehouden met bewoners
Samen
Vier organisaties op het gebied
van werelddiakonaat en ont
wikkelingssamenwerking heb
ben besloten tot oprichting van
een 'Beraad internationale
dienst van de Raad van Ker
ken'.
Het zijn de sectie 'werelddiako
naat' van de Gereformeerde Ker
ken en de Hervormde Kerk, de
Stichting Oecumenische Hulp
aan Kerken en Vluchtelingen
(SOH) en de Interkerkelijke
Coördinatie-commissie Ontwik-
kelingsprojekten (ICCO). De
Rooms-Katholieke Kerk doet
(voorlopig) met mee.
Het beraad - dat de samenwerking
tussen de organisaties moet be
vorderen en hun werk zoveel
mogelijk moet coördineren -
wordt voorlopig voor twae jaar
opgezet. Aan de orde komen vra
gen over een gezamenlijk beleid,
onderontwikkeling in arme en
rijke landen en de relatie tussen
bewapening en armoede
De Raad van Kerken in Neder
land wordt voor een jaar lid van
het Nederlandse comité voor de
mensenrechten in Turkije. Ge
woonlijk neemt de raad geen
deel aan landencomité's voor
mensenrechten, maar hier wilde
hij een uitzondering maken om
dat de raad de oprichting van het
comité zelf heeft gesteund.
Icto
Het blad 'Hervormd Rotterdam'
ontkent het bericht van het In
terkerkelijk Comité Tweezgdige
Ontwapening (ICTO), dat 14 her
vormde en gereformeerde kerke
raden in Rotterdam en omgeving
het comité geldelgke steun heb
ben toegezegd. "Naar de maat
staven van het ICTO" - dit comi
té stelt zich op tegenover het
IKV (Interkerkchjk Vredesbe
raad) "behoort blijkbaar het
ganse land bij Rotterdam",
schrijft 'Hervormd Rotterdam'.
Volgens het blad geven alleen de
hervormde gemeente van Rijs-
oord en de gereformeerde kerk
van Rotterdam-Feijenoord een
subsidie. Verder krijgt het ICTO
steun van de hervormde gemeen
ten te Bleiswijk, Goedereede,
Dirksland, Ooltgensplaat en Di-
dam en van de gereformeerde
kerken van Maasdijk, De Lier,
Strijen, Aarlanderveen en
Schoonoord.
Volgende week zaterdag, 23 ok
tober, wordt in Den Bosch het
25-jarig bestaan gevierd van de
Stichting Samen werking Vrou-
welgke Religieuzen in Neder
land. De stichting is een overkoe
peling van ongeveer 90 congre
gaties die bij elkaar zo'n 20.000
leden tellen. Bisschop Bluyssen
zal voorgaan in een plechtige eu
charistieviering in de Sint Jan
De Evangelische Kerk van West-
Duitsland roept in een bood
schap op tot solidariteit tussen
werkenden en werkozen en tot
zware offers van allen voor ver
groting van de werkgelegenheid.
De leider van de Italiaanse !u
theranen. Christoph Meyer, heeft
meegedeeld, dat de paus volgend
jaar in de lutherse Christuskerk
in Rome zijn visie zal geven op
de persoon en het werk van de
kerkhervormer Maarten Luther.
In 1983 is het 500 jaar geleden,
dat Luther werd geboren
in Italië wonen ongeveer 180 000
protestanten. De bevolking is op
papier voor 99,6 procent rooms-
katholiek.
De synode van de Nederduits
Gereformeerde Kerk in Zuid-
Afrika koos dominee Kobus Pot
gieter uit Pretoria tot haar voor
zitter. Potgieter staat bekend als
een conservatief en voorzichtig
man. Waarnemers verwachten
geen grote koerswijziging.
De synode weigerde de brief te be
spreken, waarin 123 theologen de
kerk vragen, de apartheidspoli
tiek van de regering af te wijzen
en neet-blanken toe te laten tot de
kerkdiensten. "De brief sticht on
rust en verwarring", was het mo
tie/. "Apartheid op kerkelijk ge
bied u in overeenstemming met
het gereformeerde verleden"
ADVERTENTIE
BESCHlTf EAT IS ALTIJD GOHE MORGEN.
