Stakingsrellen in Polen
Jordanië op zoek naar
samenwerking met PLO
Mary Rose: wrak nu museum
Onderdeel coupplan:
bom op Spaans paleis
Gdansk hermetisch afgesloten
Nobelprijs voor Walesa?
Paramaribo:
paniek door
"oefening"
weet méér
Foto's laten zien:
Vlaggeschip uit 1545 geborgen
Prins Claus het laatste
jaar sterk verouderd
DINSDAG 12 OKTOBER 1982
Buitenland
PAGINA 9
AMMAN - Koning Hoessein van
Jordanië en PLO-leider Yasser
Arafat werken aan een vorm van
politieke samenwerking, moge
lijk via de oprichting van een
permanente gezamenlijke poli
tieke commissie. Koning Hoes
sein hoopt op die manier Arafats
medewerking te krijgen voor zijn
plan om te komen tot een federa
tie tussen een door de Israëli's
vrijgegeven westelijke Jordaan-
oever en Jordanië. Arafat is mo
menteel in Jordanië.
Jordaanse zegslieden geven te ken
nen dat voor Arafat het uur der
waarheid is aangebroken. Er
moet nu een keuze gemaakt wor
den voor een mogelijkheid waar
door de bezette gebieden bevrijd
kunnen worden van de Israëli's,
of het is een verloren zaak. Het
Amerikaanse plan-Reagan biedt
volgens de Jordaniërs een derge
lijke kans, waar Arafat aan mee
dient te werken via het federatie
plan.
De Jordaanse pers prijst in alle
toonaarden het federatieplan als
in het belang van Jordanië, de
Palestijnen en de hele Arabische
natie. De vraag wie uiteindelijk
door
Jaap van Wesel
de soevereiniteit over de Westoe
ver krijgt, is van later zorg, een
standpunt dat naar verluid ook
door Saoedi-Arabië wordt ge
steund.
Tegelijkertijd wordt Arafat met al
le egards behandeld: nadat eerst
alle gevangenen uit de tijd van
de burgeroorlog van 1970 amnes
tie hadden gekregen, heeft Ara
fat in Jordanië nu een ongeken
de bewegingsvrijheid gekregen.
Hij bezocht gisteren eenheden
van het Palestijnse bevrijdings
leger, en Palestijns leger onder
Jordaans toezicht, dat in de Liba
nese oorlog met de Palestijnen
heeft meegevochten. De koning
heeft op Arafats verzoek toege
zegd dat dit leger met zware wa
pens zal worden uitgerust.
Verder is op Arafats verzoek een
naaste medewerker des konings
naar Beiroet gegaan om er bij
president Gemayel op aan te
dringen de campagne tegen de
Palestijnen stop te zetten.
Alles wordt gedaan om Arafat op
zijn gemak te stellen en het duis
tere verleden van de burgeroor
log te vergeten. Maar de PLO-lei-
der houdt zich zeer op de vlakte
wat betreft de politieke tegen
prestaties. Voor het Palestijnse
bevrijdingsleger verklaarde hy
dat „de PLO bereid is tot iedere
regeling die het mogelijk maakt
een Palestijnse vlag in Jeruzalem
te hijsen", hetgeen uitgelegd kan
worden als een indicatie dat Ara
fat iets voor het federatieplan
voelt.
De besprekingen tussen de komng
en Arafat duren voort, waar
schijnlijk tot morgen. Als het
derdaad tot een geinstutitionali
seerd politiek samenwerkings
verband komt tussen Jordanië
en de PLO, is dat een belangrijke
stap. die eenmaal goedgekeurd
door het Palestijnse parlement in
ballingschap, de Nationale Raad,
een springplank kan worden
voor verdere politieke samen
werking.
De Palestijnse Nationale Raad zal
de volgende maand in Damascus
of Tunis bijeen komen. Volgens
de laatste berichten zou het Tu
nis worden, omdat Arafat er wei
nig voor voelt zich de wet te laten
voorschrijven door Syrië, dat
probeert iedere vorm van samen
werking tussen de PLO en Jor
danië te saboteren.
GDANSKAVARSCHAU (Reuter/AFP/UPI/DPA) Zeker 8000 Poolse arbeiders hebben
gisteren gehoor gegeven aan de stakingsoproep van de door de regering 'opgeheven'
vakbond Solidariteit. In Gdansk hebben zich volgens journalistieke waarnemers op
grote schaal rellen voorgedaan. Ook kwamen er onbevestigde berichten over stakin
gen in Sczcecin en uit de streek rond Koszalin.
Arbeiders in Gdansk houden de poort van de Leninwerf bezet. Zij gin
gen gisteren in staking uit protest tegen de ontbinding van de vakbond
Solidariteit, die op deze werf werd opgericht in 1980.
STRAATSBURG Het Europese Parlement heeft gisteren Lech Walesa,
de geïnterneerde leider van de Poolse vakbond Solidariteit, voorgedra
gen voor de Nobelprijs voor de vrede. Dit heeft zijn voorzitter, de Ne
derlander Piet Dankert, bekendgemaakt bij de opening van de oktober-
zitting van het parlement.
Een desbetreffende motie was met 223 handtekeningen aangeboden, het
geen het vereiste aantal is voor automatische aanvaarding. Zij was inge
diend door de Italiaanse liberale afgevaardigde Jasgawronski. Morgen
wordt bekend aan wie de prijs is toegekend.
De arbeiders van de Leninwerf in
Gdansk eisten gisteren vrijlating
van de gënterneerde leiders van
Solidariteit en intrekking van
het besluit tot opheffing van de
verboden vakbond. Zy hebben
gedreigt de staking te zullen
voortzetten.
De staking is één van de grootste
sinds het uitroepen van de
noodtoestand op 13 december
vorig jaar. De Poolse televisie liet
weten dat gisteren ook "even" in
andere bedrijven in Gdansk en
in de zustersteden Gdynia en So
pot het werk is neergelegd. Ver
slaggevers, die gisteravond in
Gdansk aankwamen, constateer
den dat de politie op minstens
vier plaatsen in de stad pantser
wagens, traangas en waterka
nonnen hadden gebruikt om de
monstraties te verspreiden.
De wijk Wrzezsz was gisteravond
nog afgesloten. In deze wijk, die
grenst aan Sopot, ligt het voor
malige hoofdkwartier van Soli
dariteit. De ongeregeldheden
zijn hier het hevigst geweest, zo
verklaarden ooggetuigen. Verder
kwam het tot botsingen bij het
centraal station, de Leninwerf
(geboorteplaats van de vrije vak
bond in 1980) en het hoofdkwar
tier van de communistische par
ty (PVAP).
De werf lag gistermorgen volgens
de geciteerde ooggetuigen zo
goed als stil. Voor het hek verza
melden zich enkele duizenden
burgers, die voedsel, sigaretten
en bloemen naar de stakers
brachten. Portretten van Lech
Walesa en paus Johannes Paulus
II sierden de poort. De paus riep
de leiders van Polen gisteren op
een eind te maken aan het lijden.
"Mijn land verdient het met in
tranen en wanhoop te worden
gestort", zo zei hij tegen een ge
hoor van ongeveer 10.000 landge
noten die hij in een speciale au
diëntie ontving. Onder de aanwe
zigen bevonden zich ook af
gevaardigden van de regering
Zij werden uitgejoeld door hun
landgenoten, die in Rome waren
ter ere van de heiligverklaring
van de Poolse priester Maximi
lian Kolbe een dag eerder.
Bij de demonstraties in de steden
werd aanvankelijk weinig politie
op de been gebracht Een beto
ging bij het monument voor de
in 1970 bij onlusten omgekomen
arbeiders van de Leninwerf zwol
aan tot ongeveer 10.000 mensen,
terwijl de politie toekeek. Pas
toen de betogers zich verspreid
den om in groepen door de stad
te trekken en geen gehoor gaven
aan de bevelen van de Zomo-op-
roerpolitie naar huis te gaan,
greep de politie in.
De stad was toen reeds afgegren
deld van de buitenwereld. Ook
verbindingen met Gdynia, Sopot
en Sczecin waren verbroken.
De Poolse autoriteiten hebben aan
gekondigd nieuwe vakbonden te
willen oprichten, die naar wordt
aangenomen onder streng toe
zicht van de overheid zullen
staan. De Poolse leiders ver
klaarden, dat deze bonden echt
onafhankelijk zullen zijn en de
belangen van de arbeiders zullen
verdedigen. Ondergedoken lei
ders van Solidariteit hebben op
geroepen tot boycot van deze
vakbonden. Zij willen een lande
lijke proteststaking van vier uur
organiseren op 10 november.
De autoriteiten hebben verder ge
zegd 308 gënterneerden zullen
vrijlaten, zonder evenwel te ver
melden wanneer. In de bekend
making wordt gezegd, dat het
gaat om personen van wie kan
worden aangenomen "dat zy
niets zullen ondernemen dat de
belangen van de volksrepubliek
Polen kan schaden". Als veilig
heid en orde in het land verder
verbeteren, zullen volgens de au
toriteiten meer vrijlatingen vol
gen.
Over het aantal gënterneerden in
Polen zijn geen exacte cijfers be
kend. Er bestaan schattingen
van tussen de duizend en twaalf
honderd.
MADRID - Het bombarderen
het koninklijk paleis van koning
Juan Carlos en van de residentie
van de Spaanse premier, het
Moncloa-paleis vormde een van
de essentiële onderdelen van het
plan van de Spaanse kolonels,
om op 27 oktober aanstaande in
Spanje een staatsgreep uit te
voeren. Deze nieuwe details wer
den gisteren door de minister
van defensie, Oliart, bekendge
maakt tydens een buitengewone
parlementaire zitting over de
achtergronden van het complot.
Deze onthulling vormde overigens
het enige nieuwe feit dat in de
uiteenzetting van Oliart, bijge
staan door zijn collega van bin
nenlandse zaken Roson, aan het
licht kwam. Voor de rest wimpel
de Oliart alle lastige vragen van
de verontruste parlementariërs
over implicatie van meer militai
ren of burgers af.
door
Gerrit Jan Hoek
By de weigenng om dergelijke in
formatie te verschaffen, ver
schuilde de Spaanse minister
van defensie zich keer op keer
achter de argumenten van het
procesgeheim en van belemme
ring van het verdere onderzoek
naar mogelijke medeplichtigen.
Minister van binnenlandse zaken
Roson deelde slechts mede dat
er een diepgaand onderzoek aan
de gang is naar de betrokkenheid
van een recent opgerichte partij
(doelend op de party van overste
Tejero, Solidaridad Espanola,
zonder deze groepering met na
me te noemen) bij de samenzwe
ring.
Na zijn weinig indrukwekkende
uiteenzetting kreeg Oliart van de
meeste fracties scherpe kritiek te
horen. Volgens sommige gede
puteerden was de Spaanse pers
veel uitvoeriger geweest m zyn
berichtgeving dan Oliart
De secretaris-generaal van de so
cialistische party, Felipe Gonza
lez, legde de twee ministers een
tiental concrete vragen voor, on
der meer over de datum van de
oorsprong van het complot en de
redenen van overplaatsing van
een aantal militairen betrokken
by de mislukte coup van 23 fe
bruari vorig jaar. Maar ook aan
deze vragen ging minister van
defensie Oliart grotendeels voor
bij.
Om het gevaar van herhaling van
een nieuwe coup-poging te voor
komen en de democratie te be
schermen, drong Gonzalez by
minister Oliart aan op snelle ver
wijdering van militairen, tegen
wie ernstige verdenkingen be
staan, uit de posten die ze nu be
zetten. Oliart toonde zich weinig
ingenomen met die suggestie en
verklaarde alleen bereid te zyn
administratieve of disciplinaire
maatregelen te treffen tegen no
toir rebelse militairen, als er kei
hard bewijsmateriaal tegen hen
wordt ingebracht
PARAMARIBO (ANP) - In de Su
rinaamse hoofdstad Paramaribo
raakte de bevolking gistermor
gen omstreeks elf uur in paniek
toen militairen met zwaar mate
rieel schoten in de lucht losten.
Het werd een grote chaos in het
verkeer, scholieren werden naar
huis gestuurd en bedryven de
den hun deuren dicht. Een uur
later berichtte de nationale voor
lichtingsdienst dat het hier een
alarmoefening van de militairen
betrof die over het gehele land
werd gehouden. Op de bevolking
werd een beroep gedaan zich
rustig te houden en alle mede
werking te verlenen voor een
vlot verloop van de oefening.
Waarnemers brengen deze actie
van de militairen echter in ver
band met de verschijning van
luitenant Rambocus voor de
krygsraad morgen, die verdacht
wordt van een couppoging op 10
en 11 maart jl. Zakenlieden in
Paramaribo besloten na een
poosje hun deur voor de rest van
de dag weer open te doen voor
het publiek.
Gezegd werd dat in het verleden
wel door de garnizoenscomman
dant tijdig melding werd ge
maakt van dergelyke oefeningen
en deze keer niet Men was er
ook verbaasd over dat enkele mi
nuten na het bericht van de na
tionale voorlichtingsdienst dat
het om een alarmoefening ging,
deze zelfde instantie alle militai
ren van de land- en luchtmacht
en van de marine opriep zich on
middellijk te melden by hun res
pectievelijke commandanten.
Jeiligheidspen
Rond het middaguur brak een
dramatisch moment aan toen
een veiligheidspen en een ka
bel het begaven, en het fra-
mewerk boven de Mary Rose
onder hels lawaai naar bene
den kwam. Tot grote opluch
ting van iedereen die bij de
LONDEN - Ondanks enkele
nieuwe tegenslagen is de ber
ging van de Mary Rose, het
vlaggeschip van de Britse ko
ning Hendrik de Achtste dat
in 1545 voor de kust bij het
Zuidengelse Portsmouth met
man en muis verging, giste
ren goed afgelopen.
's Morgens in alle vroegte werd
de Mary Rose boven water
getakeld, terwijl het wrak in
een stalen framewerk rustte.
Dat alleen al was een waag-
door
Henk Dam
stukje, omdat zondag een van
de poten van het frame waar
aan het schip hing, verbogen
bleek te zijn en moest wor
den afgezaagd.
De poot was door de bergers
vervangen door enige stalen
kabels, en die gok werkte
goed uit. In de stromende re
gen, en onder luide toejui
chingen en het geluid van
scheepstoeters, werd het
wrak centimeter voor centi
meter door een gigantische
drijvende kraan omhoog ge
takeld.
Maar de zorgen van de bergers
waren nog lang niet voorbij.
Eerst moest het water uit het
wrak worden gepompt, om
dat het gewicht daarvan ge
makkelijk alsnog de meer
dan vier eeuwen oude balken
van de Mary Rose zou kun
nen doen splijten.
berging betrokken was, ble
ven de zwaren stalen balken
enkele meters boven de oude
scheepswand hangen.
Nieuwe tegenslag diende zich
aan, toen ook een tweede
poot van het frame zwak
bleek te zijn, en was gaan
doorbuigen. Niettemin slaag
den de bergers er in, de Mary
Rose veilig aan boord van
een aak te krijgen, waarmee
het naar de haven werd
Portsmouth werd vervoerd.
Het is daar in een droogdok on
dergebracht, en zal de ko
mende tijd minitieus worden
geconserveerd. Samen met
de meer dan 14.000 voorwer
pen die de afgelopen jaren in
en rond het wrak zijn gevon
den, zal het tot een museum
worden gemaakt.
Geconserveerd
Omdat het wrak en de v
pen in de modder van de So
lent, de zeeëngte voor Ports
mouth, zo goed geconser
veerd zijn gebleven, zal dit
museum een perfect beeld
geven van het leven aan
boord van een oorlogsschip
in de 16e eeuw.
Van het schip is de volledige
rechterwand bewaard geble
ven. De linkerwand is in de
loop der eeuwen door de in
werking van de getijden ver
nield, en ook een groot ge
deelte van de bovenbouw is
er niet meer. Niettemin is het
naar boven brengen van de
restanten van wat eens een
trots oorlogsschip was, een
scheepsarcheologische pres
tatie van de eerste orde.
De Mary Rose verdween op 19
juli 1545 onder de ogen van
Hendrik de Achtste in de gol
ven, terwijl het schip zich ge
reed maakte om even buiten
Portsmouth slag te leveren
met een gigantische Franse
oorlogsvloot die zich daar
verzameld had. Aan boord
van het schip waren 700 man
schappen, die bijna allemaal
om het leven kwamen.
Overbelading
Nooit is opgehelderd waardoor
het schip is gezonken, maar
hedendaagse historici nemen
aan dat een combinatie van
navigatiefouten en overbela
ding de oorzaak moet zyn ge
weest. De berging van de Ma
ry Rose heeft 16 jaar werk ge
vraagd, en een bedrag van 20
miljoen gulden gekost.
Het bijeenbrengen van dit be
drag is de afgelopen jaren
zeer vergemakkelykt door de
grote interesse die kroon
prins Charles in de Mary Ro
se heeft getoond. Hy heeft
enkele tientallen malen mee
gedaan aan duiktochten, en
heeft zelf ook voorwerpen
boven water gebracht.
Hoe hoog is de tol die prins Claus nu moet betalen?
