c
Fijnzinnigheid Balinese danscultuur
3
c
c
C
D
Podiumblik
J
3-
Pianist Gould
(50) overleden
Scheepvaart
DINSDAG 5 OKTOBER 1982
.Onder redactie
P.O. Rosier
LEIDEN - Het Leidse theaterle
ven begint nu echt op gang te ko
men. De agenda's vermelden be
halve een veelbelovend optreden
van een Balinese dansgroep en
een operavoorstelling in de Leid
se Schouwburg de verschijning
van een Belgisch dansduo in het
LAK-theater, waar ook een to-
Varia
neelopvoering en een kinderpop
penkastvoorstelling plaats zullen
hebben.
Het optreden van het National
Dance Arts Ballet of Bali op don
derdagavond 7 oktober in het
theater aan de Oude Vest (waar
over elders op deze pagina meer)
wordt gevolgd door een opvoe
ring van 'De barbier van Sevilla'
door de Lyrische Komedie op za
terdagavond 9 oktober. Het be
treft een komedie van De Beau-
marchais op muziek van Giovan
ni Paisiello. Deze laatste schreef
de opera in opdracht van Katha-
rina de Grote in St. Petersburg,
waar het werk in 1782 in premiè
re ging. Het werd zo'n groot suc
ces dat Rossini vele jaren later
strijd moest leveren tegen de
vooroordelen van het publiek
toen hij zijn, nu meer bekende,
versie van 'De Barbier' uitbracht.
De Lyrische Komedie, die haar
voorstelling heeft willen baseren
zowel op de schoonheid van Pai-
siellos muziek als op de scherpte
van De Beaumarchais' pen, zingt
en speelt het werk in het Neder
lands.
Het LAK-theater presenteert op
vrijdagavond 8 oktober het Bel
gische dansduo Anne Teresa de
Keersmaeker en Michèle Anne
de Mey. Het tweetal geeft een uit
voering van 'Fase', welke choreo
grafie door Anne Teresa de
Keersmaeker is gemaakt op Ste
ven Reichs 'minimal music', mu
ziek met zich herhalende patro
nen die geleidelijk verschuiven.
Een grondthema dat ook aan de
basis ligt van de vier delen, waar
uit 'Fase' bestaat. Herhaling en
geleidelijke ontwikkeling van
een klein aantal gebaren hoeven
echter geen eentonigheid in te
houden. Door dansbewegingen
tot een minimum te herleiden
ontstaat volgens de programma-
toelichtig een fascinerende span
ning en wordt de kracht van deze
bewegingen duidelijk.
De tot verdwijnen gedoemde Nieu
we Komedie komt zaterdag
avond 9 oktober naar het LAK
met 'Gezichtsverlies' van Dario
Fo. In zijn zwarte komedie over
het Italiaanse terrorisme en wat
daarmee samenhangt balanceert
Fo volgens een al eerder in deze
krant gepubliceerde recensie
weer eens angstwekkend op de
rand van het dolle kluchtwerk en
is er veel zelfbeheersing nodig
om de sneltrein van komische
vondsten in het rechte spoor te
houden. Op sommige momenten
schijnt dat aardig te lukken,
vooral dankzij Edda Barends, die
temidden van een inconsequente
karaktertekening een 'ontzet
tend gek mens' neerzet Maar
daarnaast worden de machina
ties van het overheid»- en politie
apparaat wel eens wat al te dram
merig aan de kaak gesteld, aldus
de recensent. De regie echter
heeft zich volgens hem met suc
ces geconcentreerd op vinding
rijkheid en tempo, zodat de voor
stelling geen kans krijgt om in te
zinken.
De kindervoorstelling op zondag
middag (10 oktober) zal worden
verzorgd door het poppentheater
'Wellus-Nietus' uit Voorschoten.
Achter 'Wellus-Nietus* gaan de
namen schuil van Connie de la
Mar en José van der Steen, twee
enthousiaste po p pens pee ls te rs,
die voorstellingen maken met als
thema vrede, discriminatie, rol
lenpatroon of geweld. Het stuk,
dat zij zondagmiddag in premiè
re brengen heet 'De brullende
brievenbus' en heeft als thema:
regels Het verhaal draait om
Wimmel en Pita. die een leeg
staand huis ontdekken, waar
vreemde dingen lijken te gebeu
ren. Het huis is verboden terrein.
Toch gaan ze naar binnen, omdat
ze willen weten wat er aan de
hand is. Dan pas blijken de ge
volgen. Hadden ze nu wel of niet
naar binnen moeten gaan? 'De
brullende brievenbus' wil aanto
nen dat kinderen iets stiekum
doen omdat ze niet weten waar
om iets niet mag. De poppen-
speelsters gebruiken dit thema
als aanleiding om in de pauze
met kinderen te praten over hoe
zij over regels denken. De voor
stelling is bedoeld voor kinderen
van vier tot twaalf jaar. Na deze
kindervoorstelling is er een
proefvoorstelling voor volwasse
nen van 'Onder onze paraplu',
met als thema: fascisme.
LEIDEN - Bali, eiland van go
den en demonen. Een gou
den schakel in de Gordel van
Smaragd. Rijk aan natuur,
nog rijker aan cultuur. En het
is deze cultuur, die in de
meest uitgebreide betekenis
van het woord diep veran
kerd ligt in de Balinese sa
menleving. Zonder talloze
kunstvormen is het leven op
Bali ondenkbaar. Naast de
kunst van het beeldhouwen,
het houtsnijden, het schilde
ren en het werken met metaal
is het vooral de danskunst
die er in hoog aanzien staat.
Of misschien ook niet. Want
er is nauwelijks een plek op
deze aarde te vinden waar de
danskunst zo verweven is
met het leven van alle dag als
op Bali. Deze kunstvorm
wordt de kinderen van dit ge
lukzalige eiland met de pa
plepel ingegoten. Nog maar
heel klein kennen ze alle dan
sen, alle muziek van het ei
land en alle verhalen van
Ramayana en Mahabharata
uit hun hoofd, weten ze pre
cies of een bepaalde dans al
of niet correct wordt uitge
voerd. Ook de kinderen die
voor dans worden opgeleid
beginnen daar al zeer vroeg
mee. En met, althans naar
westerse maatstaven, ver
bluffend resultaat.
Het mag een voorrecht heten
om deze week in eigen stad
kennis te kunnen nemen van
deze Balinese danscultuur.
Op donderdagavond 7 okto
ber namelijk treedt in de
Leidse Schouwburg een Bali
nees dansgezelschap aan, dat
gevormd wordt door de beste
afgestudeerden van de be
faamde Kokar-dansschool in
Denpasar. Ook al zal men die
bijzonder aparte sfeer van
een de gehele nacht voortdu
rend Balinees tempel- of
dorpsfeest onder een sprook
jesachtige sterrenhemel moe
ten missen, toch zal er onge
twijfeld voldoende van die
sfeer worden overgebracht
om er van onder de indruk te
geraken.
Wie overigens een uitbundig
spektakel verwacht vol acro
batische toeren kan beter
thuis blijven. Ook al zijn de
Balinese dansen dynami
scher en levendiger dan bij
voorbeeld de statige Javaan
se hofdansen, ze worden in
elk geval gekenmerkt door
een grote mate van fijnzin
nigheid. Komt deze ingeto
genheid vooral tot uitdruk
king in de uiterst sierlijk ge
danste legong, meestal door
zeer jonge meisjes, meer op
vertoon gericht is de indruk
wekkende barongdans, waar
bij twee machtige figuren de
hoofdrollen vervullen: de
heks Rangda als belichaming
van het kwaad en de barong,
een mytisch wezen als toon
beeld van het goede. Beide fi
guren voeren een strijd, die
onbeslist blijft. Dit laatste
past geheel in de filosofie van
de Balinezen die geheel in de
geest van het hindoeisme ge
richt is op de erkenning dat
alles in evenwicht is en na
verstoring tot evenwicht te
rugkeert. Ook het 'romanti
sche' verhaal van de Ramaya
na met Rama en Sita als
hoofdpersonen geeft daar
blyk van.
Wat overigens voor de Balinese
dans.in contrast met de Ja
vaanse, geldt is ook van toe
passing op de daarbij beho
rende gamelan. Kan de Ja
vaanse gamelanmuziek dro
merig en zacht worden ge
noemd, de Balinese is veel
emotioneler, veel heftiger.
Kent de Balinese gamelan
vrijwel dezelfde instrumen
ten en toonsystemen als op
Java, deze gamelan wordt
toch vooral gekenmerkt door
plotselinge contrasten in dy
namiek en tempo. Men be
hoeft zich er als westerling
geen moment bij te vervelen.
Wat men echter moet weten is
dat vrijwel alles op Bali in
dienst wordt gesteld van de
goden. Deze goden eisen per
fectie en die wordt dus ook in
de Balinese danskunst tot het
uiterste nagestreefd. Wie ooit
het Kokar school in Denpa
sar heeft bezocht zal nooit
vergeten hoe intens men zich
daar verdiept in de kunst van
het mooi bewegen. De na
tuurlijke soepelheid van de
aankomende dansers en dan
seressen wordt daar nog eens
extra versterkt op een ma
nier, waarvoor men in het
haastige westen nauwelijks
het geduld kan opbrengen.
De schoonheid van de Bali
nese dans ligt voor alles, hoe
schitterend de kostuums ook
kunnen zijn, in de beweging.
Hoe verrukkelijk is het een
Balinees danseresje met haar
lichaam te zien wiegen als
een rijsthalm in de wind of
met haar vingers te zien flad
deren als een vlinder in de
lucht. En let U straks als U
deze unieke voorstelling gaat
bezoeken vooral ook op die
dansende ogen De blik van
de ogen kent tal van variaties
en is ongekend expressief.
Een suggestie van liefdesbe-
toon, een gevoel van smart,
een uiting van angst en nog
veel meer kan er in opgeslo
ten liggen. De meest onge
voelige toeschouwer van dit
kille land zal er zeker van on
der de indruk raken. Het
komt hoe dan ook heel ethe
risch over wat met name de
danseressen aan subtiele en
overtedere gebaren ten toon
spreiden.
Bali kent duizenden danseres
sen, die naamloos in hun ei
gen desa leven en op geen en
kele wijze roem nastreven.
De danskunst wordt er ano
niem bedreven uit eerbied
voor de goden als onderdeel
van een religie. Een rituele
offerdans als de rejang is daar
een van de vele voorbeelden
van. Veel toeristen hebben er
veel geld voor over om Bali
nese dansuitvoeringen bij te
kunnen wonen. Dat houdt ui
teraard zekere (met name
commerciële) gevaren in
evenals ook een tournee van
een Balinees dansgezelschap
langs Europese theaters risi-
b T«dem« Sporry)
co op kan leveren. Wie geïn
teresseerd is in vreemde cul
turen zal zich de kans om een
dergelijk gezelschap op een
Leids podium bezig te zien
niet laten ontgaan, wie die in
teresse niet heeft moet ook
maar gaan!
PIETER C. ROSIER
Nieuwe Komedie
teleurgesteld
DEN HAAG (ANP) - De Nieuwe
Komedie is gisteren teleurge
steld door het gesprek met mi
nister De Boer van CRM over
een mogelijk voortbestaan van
de Haagse groep, die politiek
theater maakt De hoop is nu ge
vestigd op de Tweede Kamer die
zich by de behandeling van de
begroting van CRM over de voor
nemens van de bewindsman uit
spreekt
Deze liet de delegatie van de Nieu
we Komedie weten er naar uit te
zien, dat de sectie theater van de
Raad voor de Kunst haar taak
hervat De sectie heeft onlangs
het byltje erbij neergelegd. Ze
meent geen boodschap te heb
ben aan bezuinigingsplannen
van de minister maar zich inhou
delijk over toneel te uiten
Volgens De Boer kunnen uit de ad
visering alternatieven voort
vloeien om 4.5 miljoen gulden te
bezuinigen op het Nederlands to
neel.
TORONTO (UPl/AFP) - Glenn
Gould, de Canadese pianist van
internationale faam is in een zie
kenhuis in Toronto overleden
aan de gevolgen van een zware
hersenbloeding die hem een
week tevoren, twee dagen na zyn
50ste verjaardag, had getroffen
Zijn neiging tot zeer persoonlijke
vertolkingen van het klassieke
repertoire, waaronder werken
van Bach en Mozart, gaf aanlei
ding tot kritiek. Mede als gevolg
hiervan besloot hy in 1964 niet
meer in het openbaar op te tre
den. Sindsdien speelde hy alleen
voor radio en televisie en voor
plaat- en bandopnamen.
Gould componeerde ook zelf, ter
wijl hy tevens artikelen over mu
ziek schreef
Vivien Merchant
(53) overleden
LONDEN (Reuter) - De Engelse
actrice Vivien Merchant is in
Londen overleden. Zy maakte
naam als het koele seks-symbool
in de toneelstukken van Harold
Pinter
Vivien Merchant werd 53 jaar Zy
was 24 jaar met Pinter getrouwd,
tot zij in 1980 scheidden.
Vivien Merchant speelde ook in
films, bijvoorbeeld "Accident",
en "Frenzy" van Alfred Hitch
cock.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Partners", dag:
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo: 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Van de koele meren
des doods", dag: 14.30, 19.00 en 21.15
uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
LIDO 2: "Rocky III", dag: 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur, 16 jr.
LIDO 3: 'The Soldier", dag: 19.00 en
21.15 uur. Do. vr. di. ook: 14.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Lekker lui genieten"
a.l. Za. zo. en wo.: 14.30 uur; zo. ook
16.45 uur.
LIDO IV: "Veel liefs uit Moskou" 12
jaar. Dag: 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
STUDIO (133210): "Porky's pikante
pretpark", dag: 14.30,19.00 en 21.15 uur.
Zo: 14.30,16.45,19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
De Lido-theaters en het Studio-theater
zijn op maandag 4 oktober gesloten.
REX (125414), "Meisjes voor de betere
stand", dag: 14.30, 19.00 en 21.15 uur, 18
jr.
Nachtvoorstelling: "Zwoele zomerlus-
ten". Vr. 23.30 uur. 18 jr.
TRIANON (123875): "Caligula en Mes-
saiina", dag: 14.30, 19.00 en 21.15 uur.
Zo: 14.15,16.30,19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
BIOSCOPEN ALPHEN
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "De Kille wraak", dag: 13.30,
18.45 en 21.15 uur. Za. en wo. 18.45 en
21.15 uur. Zo. 16.15, 18.45 en 21.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "De kille wraak" 16
jr.
Kindermatinee: "Uit Disney's rijk te-
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
dag: 13.30, 18.45 en 21.15 uur. Zo. 13.30,
16.00, 18.30 en 21.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "McVicar", za. 24.00
uur, 16 jr.
13.30 uur, a.l. "Slipjes die uit de school
klappen", do. vr. ma. en di. 13.30 uur, za.
ook 24.00 uur, 18 jr.
EURO 4: "Rocky III", 12 jr.: dag: 13.30,
18.45 en 21.00 uur. Zo: 13.45,16.15, 18.45
en 21.00 uur. Za. ook 24.00 uur, 16 jr.
BIOSCOOP VOORSCHOTEN
GREENWAY (01717-4354), "Paradise"
12 jr., vr. 19.30 uur, za. 15.45 en 19.30
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Kunstcentrum Lange Voort - Lange
Voortplein 1, Oegstgeest, tot 24/10. ten
toonstelling van werk van recent afge
studeerden van de Koninklijke Acade
mie van Beeldende Kunsten, di t/m vr
van 13.30-17.30 uur, vr van 19-21 uur en
za van 12-17 uur.
De Lakenhal: 'Under the arches', tien
kunstenaars uit Oxford, di. t/m za. 10-17
u; zo. en feestdagen 13-17 u.. t/m 24 okt.
Galerie Denise Stephan: Beelden Frank
Letterie, etsen en tekeningen Dick Stol
wijk, vr., za. en zo. 1.30-5.30 u, t/m 10 okt.
Rijksmuseum v
toonstelling va
tot 9/1, ma. t/m
en feestdagen
21.30 uur, ma. 21.00
wo. 20.30 uur. "Une histoire simple" 16
jaar. Zo. 21.00 uur, di. 13.30 en 20.30
Kindermatinee: 'The Aristocats" a.l.
Za. en zo. 14.00 uur.
Kindermatinee: "De lieverdjes van
Amsterdam" a.1. Wo. 14.45 uur.
BIOSCOOP KATWIJK
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Oog om oog", ma. en di. 20.00
uur. wo. en do. 14.45 en 20.00 uur. vr. za.
zo. 14.45, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
CITY 2: "Caligula en Messalina", dag:
14.45, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
CITY 3: "Samen uit, samen thuis", dag:
14.45, 18.45 en 21.15 uur. a.l.
CITY 4: "Scanners", do. 14.45 en 20.00
uur, vr. 14.45, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Asterix en de helden",
za. en woe. 14.30 uur.
CITY 4: "Piranha", za. 18.45 en 21.15
uur, zo. 14.45, 18.45 en 21.15 uur, ma. di.
en woe. 20.00 uur, 16 jr.
LAK-foyer, Levendaal 150iii, t/m 29/10,
Wim Lamboo. politieke foto-collages,
politieke, performance; Academiege
bouw, Rapenburg 73, abstracte schilde
rijen, ma. t/m vr. 10-17 uur.
Ars Studio - Pieterskerkgracht 9, t/m 6/
10, Hans Klani, docent by Ars, di., wo.,
do., 9.30 - 12 uur; ma. t/m do. 19 - 21 30
Hoofddorp - bibliotheek aan het
Marktplein: Papier, expositie met
werk van 36 kunstenaars die papier
gebruiken als zelfstandig beeldend
medium. Samengesteld door de Ne
derlandse kunststichting. Te zien t/m
8 oktober tijdens openingsuren bi
bliotheek.
Lisse - Artopa Grevelingenstraat 50:
zestig foto's van de Hennemangroep
die bestaat uit vier fotografen uit
Haarlem en een fotografe uit Lisse. Te
zien van 2 t/m 17 oktober, donderdag,
zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.30
uur en donderdagavond van 19.30 tot
21.30 uur.
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren St. Eiisabeth-Ziekenhuls:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd dage
lijks van 11.15-12 00 uur. van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
van 15.00-16.00 uui
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be-
zoektyd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage-
lijks van 14.00-14.30 Uf
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 u
Bezoektijden Kinderklimek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kar! er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
15.00-
i 19.00-
Alphen aan den Rijn ^ud^l lieUlUS
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kindexen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15 00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20.30 uur Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het ii
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel 020-175000).
5 oktober 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
De correspondent van de
"Daily Telegraph" meldt uit
Egypte hoe, bij de charge der
Engelsche ruiterij van generaal
Loive op 28 Augustus, een En-
gelsch cavalerist merkwaardi
gerwijze behouden bleef. Zijn
paard raakte op hol en rende
met hem eerst midden door de
vijandelijke infanterie, tot on
der een bende Bedouienen.
Reeds had hij drie wonden be
komen. toen zijn paard er weer
met hem van doorging en hem
midden in de Egyptische ruite
rij bracht. Daar werd hij om
singeld en met een lasso van het
paard getrokken. Hij zou zeker
gedood zijn, zoo een officier, die
waarschijnlijk zijn moed be
wonderde. hem niet gered had
door hem gevangen te maken
Hij uerd voor den Egijptischcn
aanvoerder Arabi gebracht, die
hem zei de dat de Engelschrn
dwazen waren, daar hij
400,000 man onder zijne bete
len had. Daarop werd hij ge-
toen hij binnen Cairo gebracht
was, bijna uermoord had Na
de nederlaag der Egyptische
troepen werd de cavalerist uit
zijn gevangenschap bevrijd.
Hij wordt thans door de ande
ren met niet weinig bewonde
ring bezien, al weet een ieder
dat zijn avonturen alleen het
gevolg zijn txin de wildheid
ran zijn paard.
Vijftig jaar geleden
Op verscheidene plaatsen tn
Spanje zijn, onder invloed van
communistische agitatie, werk-
loozenonlusten ontstaan Te
Cuenca hbben werklooze kell-
ners de ruiten oan café s en res
taurants ingeworpen. Ook re-
geennggebouwen werden be
dreigd. waarna politieverster-
ktng uit Madrid werd ontbo
den. In de provincie Badajoz
hebben werkloozen boerderijen
overvallen en schapen geroofd.
Te Vtgo hebben stakende ru-
schers het woonhuis van een
reeder in brand gestoken en den
man op straat mishandeld. Te
Ferrol hebben onbekenden de
kerk in brand gestoken die ge
heel afbrandde
