0
Een warenhuis waar je
liever kijkt dan koopt
Reportage
Kamper studenten niet tevreden
VRAAG GERUST OM RENTERUST
Fortnum Mason
bestaat 275 jaar
J
DINSDAG 5 OKTOBER 1982
Varia
„De Trijfel van 22 september over
het bloedbad van Deir Yassin zou
zo uit de pen van Göbbels ge
vloeid kunnen zijn. Dat het moge
lijk is dat deze hetze legen Israël
gepubliceerd kan worden, is diep
treurig en verschrikkelijk. Ik
walg van jouw soort mensen
schreef mevrouw R. van Bemmel-
Freen uit Borger.
Ook de heer L. R. van der Wieken
uit Enschede toonde zich minder
enthousiast: ..Zowel Sachar (in
de 'Course of modern Jewish His
tory') als Abba Eban (in 'My
Country') schrijven uitvoerig
over de moorden in Dir Yassin,
en vermelden tevens dat de voor
lopige regering onder Ben Goe-
rion een verontschuldiging
schreef aan koning Abdullah en
dat de verantwoordelijke Irgoen-
leiders gevangen werden gezet".
Hij vraagt zich ook af hoe be
trouwbaar de informant van de
door mij geciteerde Jonathan
Dimbleby was, „een lid van het
Internationale Rode Kruis, dat
nog slechts vijfjaar daarvoor bij
diverse bezoeken aan Duitse con
centratiekampen, met hun o zo
scherpe oog voor massaslachting
alles in orde bevond?
De heer L. Sanders uit Haarlem
vraagt zich af of ik bij het opha
len van de herinnering aan Deir
yassin als een vergelijkbare af
faire met Chatila en Sabra geen
andere motieven dan louter jour
nalistieke had:
„Het zou interessant zijn om te we
ten wat de heer Trijfel ertoe
brengt om juist nu, zo vlak na de
afschuwelijke Beiroet-catastrop-
he, dit artikel te schrijven. Aan
gezien de volgens de Engelse ver
sie beschreven gebeurtenissen
zich 34 jaar geleden in Deir Yas
sin hebben afgespeeld, had je zo'n
artikel al lang geleden verwacht;
maar nee hoor, Trijfel komt er nu
pas achter en ik heb zo het gevoel
dat hij met het artikel wil zeggen:
'Zie je wel, ze (de joden) hebben
er vroeger ook al stevig op los ge
moord, dus zullen ze het nu ook
wel gedaan hebben".
Waarom juist nu, vraagt ook G. H.
uit Delden zich af: „Waarom
moet S. de hetze t.o.v. het joodse
volk, dus het antisemitisme, nog
eens extra (helpen) aanwakke
ren, terwijl hij weet, dat het juist
de christelijke milities (de falan-
gisten) zijn die dit bloedbad heb
ben aangericht? In 1940-'45 heeft
een groot deel der christenheid
lijdzaam toegezien, dus 'ge
doogd' wat zich toentertijd af
speelde".
Ziehier enkele vragen die door le
zers en lezeressen zijn opgewor
pen. Ik heb aan het Joods Histo
risch Museum in Amsterdam ge
vraagd wat men aan informatie
over Deir Yassin in het archief
had, en het enige bleken de beide
hierboven genoemde boeken van
Sachar en Eban te zijn. Het is
overdreven te zeggen dat Abba
Eban er 'uitvoerig' over schrijft.
Welgeteld twee zinnen in het
hoofdstuk 'De Onafhankelijk
heidsoorlog':
„Op 9 april ondernamen de twee
strijdmachten, IZL en Lehi, sa
men een aanval op het dorp Deir
Jassin, waarbij ruim 250 volwas
senen en kinderen werden ge
dood. De Jewish Agency zowel als
andere instanties uitten hun af
schuw over een daad die, volgèns
hen, onnodig een schaduw wierp
over de eer van militaire strijd".
En in 'A History of Israel' schrijft
Howard M. Sachar:
„De meest barbaarse van deze ver
geldingsacties vond plaats op 9
april in het dorp Deir Yassin, een
gemeenschap die de toegang tot
Jeruzalem bewaakte De IZL en
Lehi namen het initiatief voor de
operatie, en de meedogenloosheid
die deze groepen eerder tegen de
Britten hadden gedemonstreerd,
werd nu in nog verhoogde mate
tegen de Arabieren aangewend.
Het dorp werd veroverd, en meer
dan tweehonderd Arabische
mannen, vrouwen en kinderen
werden vermoord, hun lichamen
werden verminkt en daarna in
een put gegooid. Hoewel deze ac
tie onmiddellijk door het com
mando van de Haganah werd af
gekeurd, en de joodse regering de
verantwoordelijke Etzel-officie-
ren arresteerde, waren de conse
quenties van deze slachting ver
reikend".
Over die verreikendheid, en (ter-
wille van de objectiviteit) het 'ka
der' waarin Deir Yassin geplaats
moet worden, morgen meer. Ik
wil eerst even antwoorden op de
geciteerde verwijten. Een van de
verschillen tussen Göbbels en mij
is, dat wat ik over Deir Yassin
schreef echt gebeurd is. Het is ook
een zwaktebod de betrouwbaar
heid van Dimbleby's informant
Jacques de Reynier iti twijfel te
trekken met een verwijzing naar
het falen van het Internationale
Rode Kruis in '40-'45. Howard
Sachar slaat De Rayniers be
trouwbaarheid blijkbaar hoog
aan, want hij citeert hem inzake
de paniek in Jaffa. Een waarom
ik er juist nu over schreef, 34 jaar
na dato? Om dezelfde reden
waarom we nu, 38 jaar na dato,
nog steeds over Lidice, Putten en
Oradour schrijven. Je voert toch
ook geen hetze tegen het Neder
landse volk als je, zoals onlangs
weer eens gebeurde, de oorlosmis-
daden van Westerling c.s. op Ce
lebes in herinnering terugroept7
Wat doet de modale Nederlandse toerist in Londen? Hij vereeu
wigt een bobby en een dubbeldekker, maakt gniffelend een
wandeling door de pretwijk Soho, scheldt op het slappe, lau
we bier, bezoekt wellicht het theater, en gaat zeker winkelen.
Harrods gaat hij in, Selfridges, de boekhandel Foyles (als hij
heeft doorgeleerd) en onvermijdelijk Fortnum and Mason, het
warenhuis voor de betere standen. De verkopers lopen er in
jacquet rond, jawel. De tapijten zijn er dik en aan het plafond
hangen kristallen kroonluchters.
Thee koop je bij Fortnum and Mason, dat behoort tot de basis
kennis van elke toerist. Naar de overige uitgestalde waren
kijk je alleen, want die zijn veel te duur. Een enkele econo
misch geschoolde beseft dat dat komt omdat de kroonluch
ters, de jacquets en kleuterdikke tapijten nu eenmaal ook be
taald moeten worden.
Juist de entourage echter maakt winkelen en kijken bij Fort
num and Mason en dat nu al gedurende 275 jaar. Dit jubileum
wordt de komende maanden beschaafd maar indringend ge
vierd.
Alle reden voor onze correspondent in Londen om een kijkje te
nemen bij het unieke warenhuis. Hij noteerde voor de enke
ling die nog iets te verteren heeft enige prijzen, en sprak er
met de 85-jarige verkoper Arthur Lunn, de man die vorsten en
vorstinnen helpt bij het boodschappen doen.
Arthur Lunn (85) werpt nog even een speelse blik op zijn
gesprekspartner, haalt diep adem en steekt van wal: „Het
is mijn streven om van winkelen een genoegen te maken
door de dames en heren clientèle opgewekt, welwillend
en altijd hoffelijk te benaderen".
Ppfff, daar moeten we even van
bijkomen. Arthur Lunn ook. Het
is even stil, waarna we horen:
„Hoe vond je dat? Je hebt het
toch wel allemaal opgeschreven
hè? Opgewekt, welwillend en al
tijd hoffelijk".
Een tweede verklaring volgt spoe
dig. „Schrijf maar op. Ik ben zeer
bedroefd over het overlijden van
Hare Koninklijke Hoogheid
prinses Gracia van Monaco. Ik
kende haar goed. Zij haalde hier
geregeld koffie, thee en andere
comestibles waarbij ik haar dan
mocht adviseren".
Prinses Gracia. Prins Rainier. Ko
ning Olav. Hertogen, gravinnen
en landjonkers. En zo ongeveer
de gehele Britse koninklijke fa
milie. Arthur Lunn van het
pracht-warenhuis Fortnum and
Mason in Londen kent ze alle
maal. Correctie, bijna allemaal,
blijkens de volgende verklaring
die we verzocht worden op te te
kenen.
Ik heb meermalen Zijne Konink
lijke Hoogheid prins Charles mo
gen assisteren. Ik heb echter he
laas nog niet het genoegen gehad
Hare Koninklijke Hoogheid de
prinses van Wales te mogen advi
seren. Wel ben ik voorgesteld
aan de koningin-moeder. Dat
was een hele eer".
Toeristen
Arthur Lunn is het levende sym
bool van Fortnum and Mason,
het warenhuis voor de betere
standen op Piccadilly, hartje
Londen. Met zijn 85 jaar werkt
hij nog steeds op de begane
grond van het zes verdiepingen
tellende warenhuis. Op de afde
ling „etenswaren", waar hi bijna
50 jaar van zijn leven heeft gesle
ten. Nou ja, heeft gesleten. Lunn
zelf heeft het over „de halve
eeuw waarin ik de klanten heb
mogen helpen".
Behalve de traditionele klanten
de adellijken en zeer rijken dus - son, on
trekt Fortnam and Mason ook ren.
vele duizenden toeristen per dag,
die zich vergapen aan de jac- Lakei
quets, de kristallen kroonluch
ters, kortom de chique, elegante
manier waarop het warenhuis is
ingericht.
rend gevoel voor dienstverle
ning.
Om daar een voorbeeld van te ge
ven: wie als inwoner van zeg Lei
den nu eens haarfijn wil weten
welke theesoort het best past bij
het water dat bij hem uit de
kraan komt, hoeft slechts een
monstertje met dat water mee te
naar Fortnum and Ma-
het daar te laten analyse-
Bij Fortnum and Mason heerst die
gezonde Engelse stelregel, dat je
iets dat oud maar nog goed is
niet moet vervangen. Vandaar
Arthur Lunn. Vandaar ook de
jacquets, die gedragen worden
door mannen met een ouderwets
en voor wie Nederlandse verhou
dingen gewend is, zelfs verbijste-
Nu eerst een duik in de geschiede
nis. In 1707 werd William Fort
num lakei bij de toenmalige ko
ningin Anne. Een van de prettige
bijkomstigheden van die baan
was dat hij de eindjes kaars die
niet meer nodig waren, mocht
hebben om die te verkopen.
Dat was nogal wat, want de gehele
koninklijke huishouding werd
des avonds bij gebrek aan elek
trisch licht met kaarsjes verlicht,
die dagelijks door
den vervangen. Fortnum zette
reeds spoedig met deze kaars
stompjes een bloeiende handel
op.
Tot nog datzelfde jaar wist hij de
man bij wie hij een kamer huur
de, Hugh Mason, ertoe te bewe
gen samen met hem de handel in
te gaan. De twee mannen begon
nen op Piccadilly een zaakje,
waar niet alleen kaarsstompjes
maar ook kruidenierswaren wer
den verkocht.
Dat bleek een gouden greep te zijn
Door zijn contacten in het Ko
ninklijk Paleis verwierf Fortnum
al gauw een klantenkring in de
betere standen, en door de jaren
heen breidde deze kring zich
steeds verder uit.
Aan het eind van de e eeuw had
Fortnum and Mason bij de Britse
adel een reputatie opgebouwd
vanwege de delicatessen die er
werden verkocht. Ontbeende kip
in gelei, hardgekookte eieren in
gehakt, pasteien en fruittaarten
Traditie
De volgende eeuw veroverde Fort
num and Mason zich een vaste
plaats in die prachtige Britse in
stellingen die zijn uitgevonden
ten behoeve van smulpapen en
roddelaars: de herenclubs. Nog
steeds wordt de keuken van een
aantal van de deftigste clubs
door Fortnum ahd Mason op peil
gehouden.
De jaren rond de laatste eeuwwis
seling waren voor het warenhuis
wellicht de tijd van de grootste
bloei. Het Britse imperium be
heerste de wereld, van overal
werden de rijkdommen richting
Engeland gesleept, en Londen
was een oord waar feesten, bals,
en picknicks de orde van de dag
vormden.
En wie zorgde voor de etens- en
drinkwaren als de hertog van
Cumberland weer eens met 200
gasten ging picknicken, of als de
gravin van Waldegrave een ge
maskerd bal gaf Juist ja
Tradities worden in Engeland niet
zo gauw opgegeven, en nog
steeds doet de adel bij Fortnum
and Mason de boodschappen.
Daarbij gaat het niet alleen om
delicatessen, maar ook om kle
ding. porselein, speelgoed, ste
reoapparatuur en al die andere
aardse goederen die een waren
huis een warenhuis maken.
Fortnum and Mason is geen prijs
breker of koopjeskoning, dat
mogen we wel vaststellen Met
bescheiden trots wordt bijvoor
beeld in de jongste brochure van
het warenhuis vastgesteld „Wy
verkopen het duurste parfum ter
wereld".
Kaviaar
En ook op de afdeling waarmee
Fortnum and Mason zyn groot
ste bekendheid kreeg, de eet en
drinkwaren, treft de argeloze
winkelbezoeker prijzen aan die
er niet om liegen Zo kost een
pond beluga-kaviaar momenteel
146 pond, iets meer dan 700 gul
den
Maar om Arthur Lunn te citeren:
„Dat is helemaal met zo duur
hoor. Vergeet niet dat daar wel
tien mensen van kunnen eten"
Nog maar wat prijsjes dan. Een
blik kreeftestaarten (125 gram»
komt de cliënt op 17 gulden, een
potje met een ons cashewnoten
11 gulden.
Echt naar wordt het pas als men de
afdeling alcoholische dranken
bezoekt. De prijzen in Engeland
voor geestrijk vocht zyn toch al
deprimerend hoog. maar om 45
gulden voor een flesje gewone
whisky neer te tellen, dat is
geen drank meer kopen, dat is
een belangrijke investering
doen
We hebben weer genoeg gejam
merd Het is ook triviaal om in
een zaak als Fortnum and Mason
(blikje ga n ze levermoes van twee
ons, 20 gulden hallo) moeilijk te
doen over prijzen. Terug naar Ar
thur Lunn
Wij zouden weieens willen weten
wat de Koninklijke Familie nu
graag eet. Wat gaat er zoal naar
Buckingham Palace"* Lunn kykt
ons bedroefd aan „Dat mag u
niet vragen Het is mij niet toege
staan details hierover openbaar
te maken
Toch wil hy wel een kleine conces
sie doen. Zodat wy nu kunnen
melden waaruit het kerstpakket
van de Noorse koning Olav be
staat. dat hy jaarlijks by Fort
num and Mason bestelt: Stilton
kaas. pAté de foie gras. chnst
maspudding. verschillende voe
dingswaren die in cognac zijn in
gemaakt, chocolade en biscuitjes
in aanzienlijke hoeveelheden"
Inderdaad, die Olav moet een
maag van üzer hebben
De Kamper studenten die directe
medezeggenschap willen in het
beleid van de theologische hoge
school van de Gereformeerde
Kerken hebben gisteren op de sy
node in Lunteren hun zin niet ge
kregen. Ze waren met 150 man
naar Lunteren gekomen om hun
wensen kracht bij te zetten. Een
deel verliet vóór de stemming de
zaal, omdat naar hun mening de
diepere achtergronden van de
zaak niet aan de orde waren ge
weest.
Het debat ging over de vraag of de
inspraakmogelijkheden van de
hogeschoolraad reglementair
verruimd moeten worden. Dat
zou kunnen gebeuren door het
bestuur van de raad - waarin
ook de studenten zitten toe
gang te verlenen tot de vergade
ringen van het hogeschoolbe-
stuur, het college dat het beleid
voorbereidt en aan welks verga
deringen tot nu toe alleen de rec
tor en een staffunctionaris deel
nemen. De synode benoemt dit
bestuur. Laat men de hoge
schoolraad tot de bestuursverga
deringen toe, dan krijgen ook de
studenten een stem in het beleid.
Daarop wilde de synode zich niet
vastleggen. Ze beschikte afwij
zend op het verzoek, de voorge
stelde wijziging reglementair
door te voeren. Dat wil niet zeg
gen, dat de synode er bezwaar te
gen zal maken als het idee van de
studenten bij wijze van experi
ment wordt toegepast.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Workum G. H. Frederikze Hoor
naar en (voor deelwerk) D. Nijen-
huis Tjerkwerd-Dedgum (Fr te
Welsrijp-Bayum (Fr.) kandidaat
J. P. Neels Utrecht, te Geertrui-
denberg kandidaat A. A. van
Houwelingen Leiden; aangeno
men naar Holten R. Visser Deil-
Enspijk (Geld
Gereformeerde Kerken: aangeno
men de benoeming tot geestelijk
verzorger in het psychiatrisch
centrum 'Bloemendaal' te Den
Haag-Loosduinen J. W. Zijlstra 's
Gravenzande.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: bedankt voor Zwijn-
drecht J. de Gelder Damwoude-
Driesum
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Almelo G. Bij
kerk Enschede-Oost.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Woerden J. van Haaren
Amersfoort; bedankt voor Scher-
penisse J. Karens Opheusden.
Adventkerk (Zevendedags-adven-
tisten): aangenomen naar Rot
terdam-Noord G. W. Mandema-
ker Huis ter Heide, naar Harder
wijk H. G. van Rijn Wijk bij
Duurstede, naar Enschede R. H.
Dingjan Lagrange Highlands
(Ver. Staten), naar Leiden J H.
Rosman Rotterdam, naar Huis
ter Heide C. W. H. Tempel Heer
len.
De oud-katholieke bisschop van
Haarlem, monseigneur G. A. van
Kleef, heeft de heer L. E. Gouda te
IJmuiden (59, gehuwd en vader
den 5 kinderen) tot priester ge
wijd. Gouda volgde de theologi
sche studie aan de Katholieke
theologische hogeschool van Am
sterdam. Hij was de eerste oud-
katholieke theologiestudent die
niet studeerde aan het in 1725 op
gerichte oud-katholieke semina
rie in Amersfoort.
Vele jaren heeft de heer Gouda bij
Hoogovens gewerkt, laatstelijk
als produktiechef. In 1974 trad
hij toe tot de broederschap 'Sint
Willibrord'. Hij doorliep zijn
pastorale stage in een rooms-ka-
tholieke parochie te Heemstede.
Met een rede over 'toekomst-den-
ken aan een theologische facul
teit, een gesprek met tijdgeno
ten' aanvaardde dr. H. M. de Lan
ge (59) gisteren het ambt van
hoogleraar in de toegepaste so
ciale ethiek aan de theologische
faculteit van de universiteit in
Utrecht.
De Lange lid van de Remon
strantse Broederschap was,
voordat hij tot hoogleraar werd
benoemd, directeur van het inte
runiversitaire instituut 'Normen
en Waarden' te Rotterdam. Hij
vervult verschillende functies in
de Nederlandse Raad van Ker
ken en in de Wereldraad van Ker
ken.
Lourdes
Na een bedevaart naar Lourdes
in 1976 is een II-jarig meisje van
Sicilië op voor artsen on
verklaarbare manier van kanker
in een scheenbeen genezen.
De ziekte had het been zo aange
tast, dat de artsen het wilden am
puteren. Na haar bezoek aan
Lourdes mogelijk gemaakt met
geldelijke steun van dorpsbewo
ners hebben zestien onafhanke
lijke artsen uit zes landen zich
met de genezing van het meisje
beziggehouden. Vorige week
kwamen zij in Parijs tot de con
clusie. dat Delizia Cirolli
werkelijk was genezen, en wel op
een voor hen onopgehelderde ma-
Het zou de 65ste keer zijn, dat een
zieke na een bezoek aan de grot
van Lourdes is genezen.
Leven. "Het is onverantwoorde
lijk, een mens. ook al is hij nog
niet geboren, tegen de wil en de
liefde van God in te doden". Dat
zeggen de Duitse rooms-katho-
lieke bisschoppen in een 'herder
lijk schrijven', dat komende zon
dag in hun kerken wordt voorge
lezen.
"Als voor de geboren
geldt, dat ieder een naaste heeft,
hoeveel temeer is dat dan van
toepassing op het ongeboren
kind. Elk leven heeft zijn waar
de". De bisschoppen denken
daarbij ook aan ongeneeslyk zie
ke mensen
De titel van hun bnef aan de gelo
vigen is: 'Kies het leven'.
se gemeenschap' heeft de rege
ringen - aan het slot van het
Franciscus-jaar opgeroepen,
de atoomwapens af te schaffen
en te streven naar vrede In een
verklaring namens alle volgelin
gen worden de atomaire wapen
wedloop en het mogelyke ge
bruik van deze wapens als 'im
moreel' veroordeeld
De gemeenschap maakt zich bij
zondere zorgen om de werkne
mers in de fabneken waar de nu
cleaire wapens worden gemaakt
Zy zegt steun toe aan iedereen
die zoekt naar andere mogelijk
heden voor deze industrie "Geld
uitgeven voor wapenproduktic is
de slechtste manier om arbeid s
plaatsen te scheppen"
ADVERTENTIE
Om meer te horen over de unieke Rente-Rust
Hypotheek van het Bouwfonds. Die u beschermt
tegen onverwacht grote rente-schokken. Zodat uw
hypotheekrente betaalbaar blijft En u financieel
minder kwetsbaar bent Een rustig gevoel Vraag gerust
Dat kan bij het infocentrum van het Bouwfonds, maar
ook bij uw makelaar of assurantie-tussenpersoon
Ook als u aan verlenging van uw hypotheek toe bent.
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten te
Leiden Botermarkt 2,071-134343
Haarlem Anegang 29. 023-31385?
Den Haag Nassauplein 13.070-650800
Rente-Rust Hypotheek van het Bouwfonds.
Een rustige rente, een rustig gevoel.
