-c
Systematisch langs
walvis en copepoda
Gemeente wil percelen
in De Camp onteigenen
J
Een baron als dijkgraaf
- hoe de adel nivelleert
Parkeer
kelder
politiek
twistpunt
De loopbaan van een (ex-)museumdirecteur
Leiden
VRIJDAG 1 OKTOBER 1982
Zo'n 20.000 inschrijvingen zijn
er dit jaar op 3 (of beter: 4)
oktober voor haring en witte
brood. Een oude traditie die
gelukkig nog springlevend is.
Er is een tijd geweest dat men
daar sombere verwachtingen
over had. Voor de oorlog Lei
den was toen een stuk kleiner
dan nu) waren er steeds tus
sen de 2000 en 3000 inschrij
vingen. In 1945. nog geen half
jaar na de bevrijding, waren
het er 5000 begrijpelijk
maar in 1946 zakte dat in één
klap terug naar slechts 1200.
Het was toen kennelijk een
beetje gênant om gratis brood
en vis te gaan halen als je het
best zelf kon betalen óf men
had na vijf jaar wachten op
bonnen en eten schoon genoeg
van het in de rij staan.
Gelukkig spelen beide factoren
absoluut geen rol meer. Tra
ditie en folklore hebben het
pleit gewonnen.
En nu maar weer hopen op
goed weer. Want zonder dat
gaat er veel verloren. Het ver
slag van het feest in 1946 dat
ik even raadpleegde voor het
aantal inschrijvers voor ha
ring en wittebrood, maakt
melding van werkelijk stró-
mende regen die dag. De op
tocht. gewijd aan koning Ka-
rel 11 van Engeland, leed er
hevig onder. De verslaggever
van deze krant schreef er dit
over: "De arme bloemen ko
ningin, de teedere feeën en de
overigens zeer sportieve
Brunhilde-dames werden zo
doorweekt dat ons mannelijk
gemoed hevig bewogen en
door diep medelijden bevan
gen werd. De liefelijkste meis
jes zaten op hun hooge zetels
zo maar te bibberen".
Nee, naast haring en witte
brood moet het bestuur van
de 3 October Vereeniging óók
maar aangenaam weer leve
ren. Er kan toch wel iets uit
Koraalmuziek
Eén van de aardigste dingen op
3 oktober vind ik de koraal
muziek in het Van der Werf-
park. De eerlijkheid gebiedt
me te zeggen dat ik daar in de
loop der jaren maar spora
disch bij ben geweest.
't Was altijd zo vróeg.
Journalistiek mocht ik er ook
nooit mijn krachten aan wij
den. Als jong maatje werd ik
jdren achtereen door mijn
hoofdredacteur achter de
poppenkast aangestuurd om
daar verslag van te geven.
mijn borgh. O ghy stad van
Ley den, een hymne en Mijn
land.
Begrijpt u mij goed, ik heb
daar geen bezwaar tegen,
hoor. Verre van dat. Al ko
men Come en de Rekels er bij
staan, ik verblik of verbloos
niet.
Alleen zou ik graag willen we
ten hoe al deze liederen in één
boekje zijn gekomen.
Realisme
Met de PvdA-Leiden gaan we
opwindende tijden tegemoet,
als u het mij vraagt. Het nieu
we realisme breekt onstuimig
baan. op allerlei gebied.
Leidse kroniek
door Ruud Paauw
Opschudding? Zéker.
Ach, moeder.
Vriendinnen waren het ooit. En
nu dit.
Ziet waartoe roken en politiek
de vrouwen brengt.
Misschien maakt deze wijze
van uitdrukken ook wel
school in de gemeenteraad
zelf. Voor mijn geestesoog zie
ik Marie (want het koos
naampje Marietje kunnen we
nu maar beter laten vallen)
al één van haar wethouders
een klap voor zijn rddp ver
kopen, omdat hij niet doet
wat ze zegt.
Dat zou onmiskenbaar de dui
delijkheid bevorderen. En
Terug naar de koraalmuziek.
De paar keer dat ik er oor- en
ooggetuige van was, beviel
het me zeer. Je legt er. gelijk
een stevig ontbijt, het funda
ment voor de dó.g mee.
Wel heeft altijd het samenstelsel
van liederen me gefrappeerd.
Het is zo'n curieuze cocktail
van uiterst religieuze én na
tional istischJ patriottistische
klanken die je krijgt voorge
zet.
Neem dit jaar: Psalm 9, Het
lied van Koppelstok den veer
man dat mag eigenlijk nooit
ontbreken, zoals op het
nieuwjaarsconcert de blauwe
Donau er bij móet), De Heer is
Onlangs, zo heb ik mij door be
trouwbare bron laten toe
fluisteren, heeft de socialisti
sche fractie de vraag aan de
orde gesteld of het wel gezond
en gepast was om tijdens het
vergaderen te roken.
De meerderheid vond van niet.
Nadat dienovereenkomstig
een besluit was genomen, al
dus mijn bron, stak raadslid
Marie-Anne Koning (iemand
die veel rook produceert) de
monstratief een sigaret op.
Dat wekte de woede op van
fractieleidster Marietje v.d.
Molen. Die liep naar haar toe
en sloeg haar de sigaret uit
handen Vervolgens grepen
de dames elkaar beet.
Blauwe plekken? Misschien.
daar is de politiek toch altijd
op uit?
Adel
Baron van Knobelsdorf stapt
op als dijkgraaf van het
hoogheemraadschap Rijn
land. Ook voor een heer van
stand slaat het uur dat de
taak er op zit. Vroeger was de
baron burgemeester van Sas-
senheim, een functie die hij
met een evenwichtige menge
ling van voornaamheid en
verstandigheid uitoefende.
Als dijkgraaf heb ik hem zel
den in de weer gezien. Hoe
kwam dat? De vergaderingen
van het hoogheemraadschap
zijn bij traditie de saaiste die
je je kunt bedenken. Dan ko
men al die burgmeester uit
deze streek bijeen en dat is
een slag mensen dat geen kik
geeft als het niet zelfde voor
zittershamer mag omklem
men. Dus daar ga je niet
gauw een tweede keer naar
toe.
Baron van Knobelsdorf wordt
opgevolgd door baron van
Tuyll van Serooskerken. De
baan blijft onder de adel, wat
logisch is. De naam dijkgraaf
zegt in dit verband alles.
Sommigen zal dat misschien er
geren. Mij niet. Het vertedert
me zelfs. Vroeger hielden deze
hooggeboren lieden zich lou
ter met hun kasteel, hun lan
derijen, hun jachtpartijen en
hun kasteelromans bezig. Nu
laten ze hun wakend oog
gaan over ónze wateren en
ónze polders.
Weet u hoe de adel dat in eigen
kring (bij kaarslichtnoemt?
Ik vermoed: nivelleren.
Spin
Vorige week heb ik het gehad
over "de legende van de gifti
ge spin". Dat beestje zaaide
in de 17de eeuw dood en ver
derf in het pand Breestraat
177, waar toen een herberg
was gevestigd. In de muur
vindt men nu nog een afbeel
ding van de spin.
Drogist Vrijenhoek belde mij
kort daarna op en vertelde
dat hij van zijn grootouders
een geheel ander verhaal over
de spin te horen had gekre
gen.
In het bewuste pand zou een
naaistertje hebben gewoond
(wat wil je met de Garen-
markt binnen bereik) en die
zou ernstig ziek zijn gewor
den van het doorbijten van de
vele garens - een hoop dra
den waren in haar maag be
land.
Een medicus/kwakzalver zou
haar hebben aangeraden een
spin in te slikken want die
zou alle draadjes om zijn
poot winden en haar zo van
alle ongemak afhelpen. Waar
dat beest naar toe moest met
al zijn spulletjes, weet ik ook
niet, maar je moet legendes
niet willen uitpluizen. Het
naaistertje herstelde en ter
herinnering aan deze won
derlijke redding werd de
beeltenis van de spin in de
muur aangebracht.
Een próchtig verhaal. Zijn er
wellicht nog meer volksverha
len over de spin in omloop? Ik
zou dat gaarne i
Om woningen en school te kunnen bouwen
LEIDEN De raadscommissie
voor de ruimtelijke ordening is
er gisteravond mee akkoord ge
gaan om tot onteigening over te
gaan van enkele eigendommen
in de binnenstadswijk De Camp.
De verwerving van deze gronden
en gebouwen is nodig om de
plannen voor woningbouw en
scholenbouw uit te voeren.
Het gaat om enkele percelen aan
de Caeciliastraat, de Vrouwen-
kerksteeg, de Sionsteeg, 't Kloos
ter en de St. Ursulasteeg. In de
afgelopen jaren is een groot aan
tal panden ^oor de gemeente
LEIDEN De beschikbaarheid
van de parkeerkelder van het
Witte Singel Doelencomplex
voor winkelend publiek is nog
altijd een zaak die in de raads
commissie voor de ruimtelyke
ordening tot discussie leidt.
In het nieuwe collegeprogramma
leek het allemaal zo duidelijk
verwoord. PvdA en WD kwa
men tot overeenstemming met
de zinsnede: 'Zodra de parkeer
kelder van het WSD-complex en
het Sandersterrein daadwerke
lijk beschikbaar is zal het Pie
terskerkplein autovrij gemaakt
worden'
Gisteravond zaten Waal (PvdA) en
Zonnevylle (WD) elkaar al in de
haren over de uitleg van deze
passage Raadslid Zonnevylle
meende dat het Pieterskerkplein
kort-parkeerplaatsen biedt, (ook)
bestemd voor het winkelend pu
bliek. Hij vreest dat de parkeer
kelder van het WSD-complex
niet beschikbaar zal zyn op de
tijdstippen dat het voor het win
kelend publiek (donderdag
avond. zaterdag) nodig is en
meent dat de gemeente hierbij
een actieve rol moet spelen.
Wethouder Waal zei dat er van de
kant van de Stichting Leidse
Binnenstad geen belangstelling
bestaat om de kelder op zaterdag
te exploiteren. "Het hangt op ge
brek aan belangstelling", aldus
Waal
"Waal heeft er gewoon niets aan
gedaan. Ik laat het er niet bij zit
ten", was de reactie van Zonne
vylle na afloop van de vergade
ring.
aangekocht. Het laat zich vol
gens B en W echter aanzien dat
niet alle panden in minnelijk
overleg verworven kunnen wor
den.
De moeilijkheden bij de aankoop
doen zich voor bij enkele pakhui
zen van winkeliers in de Haar
lemmerstraat en de firma De No
bel. Tijdens de behandeling van
de kwestie in de raadscommissie
bleek dat de problemen niet on
oplosbaar zijn. Het 'minnelijk
overleg' is nog steeds gaande.
Het in werking zetten van de (lang
durige) onteigeningsprocedure
is meer bedoeld om de onder
handelingen over de aankopen
kracht bij te zetten en om zeker
heid te krijgen dat de plannen -
met name voor de nieuwe school
- binnen afzienbare tijd uitge
voerd kunnen worden.
Getracht wordt met de firma in
oud papier, lompen en metalen
De Nobel te komen tot een
grondruil. Het bedrijf zou dan
nabij de Groenoordhallen wor
den gevestigd. Ook met de win
keliers wordt het overleg over
vervangende ruimte voortgezet.
Hengelsport
Hengelsportvereniging Rijn
land viste een wedstrijd in de
Loosdrechtse Plassen. Uit
slag: 1 W. Schild 2880 gram-
16 stuks, 2 Th. Kramp 2355-
15, 3 Th. Westra 1780-7, 4 J.
van Oosten 1690-12, 5 P. van
Velzen 1400-14, 6 J. Blikman
1350-14. 7 W. de Bruin 1175-9.
8 D. de Wit 1060-9. 9 J. van
Hout 590-3,10 J. Cornet 570-6.
Ook viste Rijnland een wed
strijd in de Oosteinder Plas
sen. Uitslag: 1 J. Koolhaas
7825 gram-34 stuks. 2 Th We
stra 6150-30. 3 D. de Wit 3950-
56. 4 W de Bruin 2750-22, 5 J
Bhkman 2600-13. 6 W. Schild
2600-12, 7 P. Braggaar 2250-
26, 8 H. Dongelmans 1875-7, 9
C Teske 1530-21, 10 O. Spie
renburg 1060-9.
Hengelsport (2)
De vijfde competitiewedstrijd
van visvereniging De Forel
leverde de volgende uitslag
op. 1 H. Ooijendijk 1870
gram-17 stuks, 2 G. Ligtvoet
1000-8, 3 L Disseveld 930-8. 4
A. Ooijendijk 790-13, 5 I. de
Wetering 400-3, 6 J. Beekman
380-4, 7 A Bizzoni 370-3, 8 J.
ten Donkelaar 190-3, 9 C. Afa-
rijt 50-1
De stand is nu als volgt: 1 A
Ooijendijk 14900 gram-68
stuks, 2 J. Beekman 11700-38.
3 L Disseveld 9150-36, 4 A.
Bizzoni 8260-32, 5 G. Ligtvoet
8040-51, 6 J. ten Donkelaar
6980-22. 7 H. Ooijendijk 6570-
40. 8 I. de Wetering 4250-23. 9
Muziek (1)
In muziekcafé Scarabee, Pie-
terskerkchoorsteegzijn de
komende dagen diverse acti
viteiten. Vanavond treedt het
duo de Leidse Sleutelgaten
op. dat zojuist de single 'Het
paaltjeslied' heeft uitge
bracht (aanvang 24 uur), op
2 oktober de Haagse band In
crowd met ex-leden van The
Hague en Blue Planet (aan
vang 21 uur); op 3 oktober
laat 'bandparodist' Nico Bill
vooral rock roll uit de jaren
zestig horen (aanvang 20
uur); op 4 oktober treedt de
nieuwe Leidse formatie Four
Roses met rock- en bluessmu-
ziek op (aanvang 14 uur) en 's
avonds verzorgt d.j. 'Gidy'
discomuziek (aanvang 20
uur).
Muziek (2)
In sociëteit The Jam, 2e Binnen
vestgracht, is de komende da
gen volop muziek te beluiste
ren. Zaterdagmiddag treedt
van vijf tot zeven het Tilt
Team op; zondagmiddag is er
van twee uur af disco en 's
avonds treedt om acht uur de
band Next Crisis op; maan
dagmiddag verschijnen Hot
Bananas en de Leidse Sleutel
gaten en 's avonds ongeveer
om tien uur treedt Tilt Team
op.
Signeren
Herman van Hooidonk, samen
steller van fotoboeken over
Leiden, signeert zijn nieuw
ste werkje, over de jaren
twintig, morgenmiddag van
drie tot vijf in galerie De Ou
de Rijn aan de Stille Mare.
LEIDEN - Na de oorlog zullen er
huisvaders zijn geweest die ver
baasd hebben opgekeken van
hun bord warm eten en zeiden:
"Walvisvlees? Wat is dat nou
weer voor nieuwigheid?"
Prof. dr. W. Vervoort, die van '46
tot '48 twee keer met de Willem
Barentsz meeging op walvis
vangst in het deel van de Atlanti
sche Oceaan rond de Zuidpool
cirkel: "Na de de oorlog was er
ook in Nederland een gebrek aan
dierlijke vetten en daarom heb
ben ze geprobeerd walvisvlees
op de markt te brengen. Inge
blikt natuurlijk. Het voedsel is
nooit aangeslagen. Nee hoor, het
smaakt helemaal niet vies; de
goede stukken van de walvis
smaken naar gehakt of biefstuk.
We aten het zelf zo'n drie keer
per week aan boord".
Prof. Vervoort, die onlangs af
scheid nam als directeur van het
Rijksmuseum van Natuurlijke
Historie en als bijzonder hoogle
raar Systematische Dierkunde,
ging om verschillende redenen
met de walvisjagers mee. In de
eerste plaats was het zijn taak om
te zeggen: dit vlees is geschikt
voor consumptie, dit niet, en
vries dat maar in. Daarnaast kon
hij gewoon onderzoek doen. "Ik
moest ook nog bestuderen of je
bepaalde organen van de walvis
kon gebruiken voor hormoon
preparaten, maar dat bleek een
misvatting".
Vervoort heeft er nooit spijt van
gehad dat hij is meegegaan met
de Willem Barentsz, hoewel hij
zich haast te zeggen dat hij te
genwoordig niet meer op een
dergelijke aanbieding zou in
gaan. "KJjk, na de de oorlog was
de walvissenstand zo toegeno
men dat het jagen op die beesten
geen kwaad kon; tegenwoordig
gaat het echter om een bedreigde
diersoort en moet de vangst hele
maal worden verboden".
Vervoort werd in Schiedam gebo
ren, bezocht in die stad de HBS
en kwam in '36 naar Leiden om
biologie te studeren. "Ja waar
om? In mijn jeugd ben ik lid ge
weest van de Nederlandse jeugd
bond voor Natuurstudie. Ik was
dus geinteresseerd in de biolo
gie".
In de oorlog, in '41 om precies te
zijn, kreeg Vervoort een baan in
het museum. Als assistent. "In
die oorlogsjaren ging het onder
zoek gewoon door; de Duitsers
legden je ook niet zoveel in de
weg. Ik ben in die jaren begon
nen met mijn studie van de hy-
dropoliepen. een groep die tot de
holtedieren behoort. Je kon na
tuurlijk niet naar het buitenland
reizen, dus concentreerde ik me
op Nederland".
Regelmatig zwierf hij langs het
Prof. Vervoort toont een potje met hydropoliepen.
door
Wim Brands
strand, nauwlettend in de gaten
gehouden door de Duitsers, die
natuurlijk bang waren dat de
bioloog bezig was met het voor
bereiden van subversieve acties.
"Ik was trouwens niet de enige
die dieren verzamelde op het
strand, want in de oorlogsjaren
kwamen er regelmatig mensen
naar het museum met dieren die
ze hadden gevonden". Toen het
verboden werd om langs de kust
te dolen trok Vervoort zich terug
in zijn studeerkamer.
Na de oorlog ging hij, zoals gezegd,
mee met de Willem Barentsz
Eenmaal terug werd hem weer
een baan aangeboden als weten
schappelijk ambtenaar in het
ambtenaar. Vervoort ging weer
rustig door met het werk dat hij
altijd had gedaan: het beoefenen
van de systematische dierkunde.
"Dat houdt in datje het versprei
dingsgebied van bepaalde dier
soorten bestudeert, hun ver
wantschap met andere soorten
enzovoorts".
Het Museum van Natuurlijke His
torie is in een bepaald opzicht
een merkwaardig museum; het
museum heeft een besloten ka
rakter. Mensen die belangstel
ling hebben kunnen niet vrij
naar binnen wandelen, wel kun
nen ze zich aanmelden en na ver
loop van tijd worden ze dan op
geroepen om op een bepaalde
dag onder toezicht een en ander
te bezichtigen. Het museum
heeft een hoge drempel, heet dat
in het jargon van de welzijnswer
ker.
"Het museum is nooit helemaal af
gebouwd", geeft Vervoort als
verklaring. "En in het huidige
gebouw aan de Raamstecg kun
nen we onmogelijk exposities in
richten, want we zitten propvol".
We veronderstellen dat een nieu
we expositieruimte waarschijn
lijk niet meer zal worden ge
bouwd in verband met bezuini
gingen. maar Vervoort ontkent
dat. Natuurlijk, hij geeft toe dat
hety lastig zal zijn om geld los te
krijgen bij het ministerie van
CRM Maar: "Ik denk toch niet
dat de situatie hopeloos is. Sa
men met het museum van geolo
gie en mineralogie, dat onder de
universiteit valt, proberen we
geld te krijgen om een gebouw
neer te zetten op de plaats van de
vroegere meisjes-HBS aan de
Garenmarkt Dat gebouw waarin
nu o.a. Buikhuiscn (de crimino
loog) zit".
Maken de medewerkers van het
tegenwoordig minder
ar het buitenland in ver
(Foto Holvast)
band met bezuinigingen? "We
krijgen steeds minder geld, dat
klopt", zegt Vervoort. "En in de
toekomst zullen er dus wel min
der reizen kunnen worden ge
maakt". Op de vraag waarom er
eigenlijk naar Suriname moet
worden gereisd voor onderzoek -
die deskundigen kunnen toch
dichter bij huis blijven - ant
woordt Vervoort: "Lijkt dat op
hobbyisme? Natuurlijk niet. Af
en toe moeten we wel naar het
buitenland: in Nederland valt
niet zoveel meer te onderzoe
ken".
Het afscheid van Vervoort bete
kent niet dat deze geen weten
schappelijk werk meer zal ver
richten; hij blijft als gastmede
werker aan het museum verbon
den en zal zich weer gaan bezig
houden met het bestuderen van
de copepoda, een kleine tot het
plankton behorende kreeft.
"Ik heb een paar duizend soorten
gezien, maar er zijn er naar schat
ting zo'n 8000. Het onderzoek is
van belang voor de visserij; van
daar dat er tegenwoordig hon
derden onderzoekers zijn die
zich bezighouden met de cope
poda Of ik gezaghebbend ben
op dit terrein9 Vroeger wel, nu
niet meer. Ik ben er een beetje
uit; daar moet maar weer eens
verandering in komen".
