r Regering Begin haal bakzeil Gewoonte Israël liep uit de hand C Banken wachten met ongeduld op rapport D- Politiek hakt in op duizenden pelgrims Minder macht voor leger en president B U N D A T A ■r ATERDAG 25 SEPTEMBER 1982 Buitenland ROME - De Amerikaanse banken, die het Vaticaan leningen aange boden hebben om de schulden y van de Vaticaanse Bank. het In stituut voor Religieuze Werken (IOR), te delgen, beginnen onge- - duldig te worden. Het rapport over de transacties tussen IOR n en de Banco Ambrosiano, waar 1.2 miljard dollar mee gemoeid door 1 Hein ten Kortenaar was, is nog steeds niet klaar. En om de middellange leningen (7- ,f 10 jaar tegen voordelige rente (8- i 9 procent) voor hun aandeelhou ders te rechtvaardigen, kunnen de banken het niet stellen zonder r het rapport van de speciale com- missie die eind juni door kardi- i naal-staatssecretaris Agostino Casaroli (tweede man van het Vaticaan) werd ingesteld om de hele zaak uit te zoeken. Behalve de Amerikaanse geld schieters. is ook de Italiaanse Over transacties Vaticaan en Banco Ambrosiano bank uiterst geïnteresseerd in de bevindingen van de commissie, die bestaat uit drie katholieke bankexperts, afkomstig uit Ita lië. Zwitserland en Amerika. Voordat de staatsbank officieel tegen het IOR zou gaan optre den. zo was in juni overeengeko men, zou gewacht worden op het commissierapport, dat uiterlijk op 15 september zou worden in geleverd. Vijftien september is voorbij, maar de Italiaanse bank heeft nog geen rapport gezien. De 1.2 miljard dollar-affaire, die het Vaticaan in de grootste verle genheid heeft gebracht, is een van de twijfelachtige transacties van aartsbisschop Paul Marin- kus. de Litaus-Amerikaanse pre sident van het IOR. Hij verschaf te de president van de inmiddels failliet verklaarde Ambrosiano- bank in Milaan, Roberto Calvi, een garantie voor leningen van Ambrosiano-dochters in Nassau en Zuid-Amerika aan obscure maatschappijtjes, die achteraf zelfs nooit enige rente betaalden. Toen de Ambrosiano-bank hierop werd aangesproken (Calvi was intussen gevlucht en kort daarop met een strop om de hals onder een Londense brug gevonden), verwees de directie naar het IOR en mgr. Marcinkus. Deze produ ceerde prompt een geheim ge houden brief van Calvi. waarin deze het IOR van elke aanspra kelijkheid onthief Voor de Ita liaanse justitie was dit aanleiding om een procedure tegen Marcin kus en zijn naaste medewerkers op gang te brengen, op verden king van medeplichtigheid aan fraude. Zowel om morele redenen als om de kredietwaardigheid van het IOR te beschermen, is er het Va ticaan alles aan gelegen een be vredigende regeling te vinden. Het is niet de bedoeling het hele bedrag aan te zuiveren (..we zijn wel goed maar niet gek", zei kar dinaal Casaroli onlangs tegen het Italiaanse weekblad l'Espresso), maar wel om in redelijke mate de Europese banken schadeloos te stellen, die de Ambrosiano het geld voor de leningen verschaf ten. Het vaststellen van de rede lijke maat is een van de opdrach ten van de bankierscommissie. JERUZALEM - De roep om een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar het bloedbad in Beiroet neemt toe in Israel, nadat een poging van de regering om het onderzoek 1 beperkt te houden in eerste instantie mislukt is. De regering besloot gisteren om de president van het hooggerechtshof te vragen een onderzoek in te stellen, maar rechter Kahan weigerde op dat verzoek in te gaan om formele redenen: er zijn momenteel twee procedures bij het hooggerechtshof aanhangig, waarin van de regering geëist wordt een onafhankelijke onderzoekscommissie in te stellen, en zo lang deze zaken sub judice zijn kan de president van het hooggerechtshof het verzoek niet in behandeling nemen. Dat is een ernstige tegenslag voor premier Begin, die gehoopt had de gemoederen in het land tot I bedaren te brengen, door het on derzoek beperkt te houden en te gelijkertijd de publieke opinie a- tevreden te stellen. Om dat doel te bereiken deed de regering een beroep op de president van het hooggerechtshof. Hg is welis- rt waar een onafhankelijk persoon, maar zijn bevoegdheden zijn be perkt. Toerisme Israël bedreigd JERUZALEM (AFP) - De Ver eniging van Hoteleigenaars in Israel heeft haar nood ge klaagd over de achteruitgang in het toeristenverkeer in het land. Na afloop van een spoedvergadering werd in dat verband met nadruk ge wezen op de "anti-Israelische stemming na de massamoord in Palestijnse vluchtelingen kampen in West-Beiroet". Zo hebben grote hotels gemeld dat zij sinds het bloedbad sta pels reserveringen worden geannuleerd. Wegens de economische moei lijkheden heeft de regering- Begin de uitgaven ter bevor dering van het toerisme be vroren tot een bedrag van omgerekend ca. 5.4 miljoen dollar. De hoteleigenaars verwachten dat het toerisme dit jaar ver geleken met vorig jaar 30 tot 40 procent kleiner zal zijn. door Jaap van Wesel Een voorlopige weigering van rechter Kahan heeft nu een ave rechts gevolg gehad en alleen maar olie op het vuur gegooid. Minister van defensie Sharon ging gistermiddag tegelijkertijd tot de tegenaanval over door te suggeren dat zij die nu een on derzoek eisen naar het bloedbad in Beiroet, in 1976 betrokken wa ren bij een andere massamoord in het Palestijnse vluchtelingen kamp Tel al Za'atar, ook in Bei roet. waar 5000 Palestijnsen vluchtelingen door Falangisten zijn afgeslacht. De beschuldiging van Sharon was in het bijzonder tegen de toen malige minister van defensie Pe res, nu hoofd van de oppositie, en werd geuit en gestaafd in de Knessetcommissie voor buiten landse zaken en defensie. Toen het bloedbad in Tel al Za'atar. plaatsvond, was de Israëlische samenwerking met de Falangis ten beperkt tot het leveren van wapens. De gemoederen in de commissie liepen zo hoog op dat leden van de Arbeiderspartij de zitting verlieten. Het woord „leu genaar" gericht tegen Sharon was evenals de afgelopen dagen ook niet van de lucht. De protesten in Israël tegen de wei gering van de regering om de zaak grondig te onderzoeken, gaan door, nemen toe, in het pu bliek en ook achter de schermen. Sharon wordt bestormd door ho ge legerofficieren die zijn aftre den eisen. De Israëlische televi sie toonde gisteravond beelden van Israëlische soldaten in Liba non die balen, diep geschokt zijn, weg willen, en door de schok van deze massamoord de ogen geopend zijn voor wat voor vreselijke vernielingen zij in Li banon hebben aangericht. Kwalijker voor Sharons positie is nog dat nu eveneens blijkt dat hij niet zo maar eenheden van de Fa langisten heeft ingeschakeld. Het waren de veiligheidstroepen, bijna beroepsmoordenaars, die zich in het verleden al herhaalde lijk als zodanig hebben gemani festeerd. Sharon - op de Israëlische televisie geinterviewd - zei dat alles on derzocht moet worden, en dat hij met elke vorm van onderzoek ak koord gaat. Op de beschuldiging dat hij beter had moeten weten toen hij de Falangisten inscha kelde, zei hij slechts geen reden gehad te hebben om aan te ne men dat de Falangisten een bloedbad zouden aanrichten. Onmiddellijke reden om de Fa langisten en niet het Israëlische leger de Palestijnse vluchtelin genkampen binnen te sturen was dat hij vreesde voor Israëlische verliezen, nadat een Israëlische officier was gedood door sluip schutters uit de kampen en 21 soldaten waren gewond. De regering heeft nu tot dinsdag de tijd om haar volgende stappen te overwegen, na de „grote ver zoendag" op maandag. Er gaan ook binnen de regering nu weer stemmen op om alsnog een onaf hankelijk onderzoek in te stellen door een commissie met ruime bevoegdheden te benoemen. Het lijkt niet waarschijnlijk dat de re gering zo'n commissie, die op een onafhankelijke manier ook de daden van de regering zelf kan onderzoeken, nog lang bui ten de deur kan houden. Maar het gedrag van de ministers Sharon en Begin wordt nu al ver geleken met dat van Nixon in het Watergate-schandaal, hetgeen betekent dat een kat in het nauw rare sprongen kan gaan maken. De Britse premier Margaret Thatcher is gisteren in China aangekomen waar zij, onder meer, besprekingen zal voeren over de toekomst van Hong Kong Engelse kolonie). De Chinese leider Deng Xiaoping was ter begroe ting in Peking. Nieuwe grondwet Portugal LONDEN (Reuter) - Op de eerste dag van de jaarlijkse bedevaart naar Mekka is het gisteren in de heilige stad in Saoedi Arabie tot een treffen gekomen tussen de politie en enkele duizenden iraanse pelgrims Daarbij vielen tientallen gewonden en zijn on geveer 100 Iraniers gearrestan- ten. zo heeft radio-Teheran be kendgemaakt. Onder de arres tanten zou zich de vooraanstaan de vertegenwoordiger van aya tollah Chomeini. Hodjatoleslam Mousavi Kho'ini. bevinden. Volgens een correspondent van de radio in Mekke voerde de Saoe- dische politie charges uit om een demonstratie van de pelgrims te verspreiden. Daarbij werd traan gas gebruikt. Na de arrestaties hielden de Ira niers een protestbijeenkomst in een moskee en dreigden daar de blijven totdat de arrestanten zijn vrijgelaten. Zij schreeuwden leu zen tegen de Verenigde Staten en tegen Israel, aldus radio-Tehe ran De bedevaart naar Mekka duurt vier dagen. Naar verwachting ko men dit jaar meer dan twee mil joen pelgrims naar de heilige stad. Er bevinden zich enkele tienduizenden Iraniers in het land De eerste dag begon met gebeden in de grote moskee van Mekka, de heiligste plaats van de islam. De diensten worden direct door de televisie uitgezonden en per sateliet over de wereld verspreid. De rituelen eindigen met het of feren van een dier, meestal een schaap. Dochter vau Churcliill overleden LONDEN (Reuter) - Sarah Chur chill. actrice en schrgfster en dochter van de Britse oorlogslei- der Sir Winston Churchill, is gis teren op 67-jarige leoftgd overle den. Zij was al enige tgd ziek. Saran Churchil kwam voor de eerste maal in het nieuws toen zij het ouderlijk huis op 21-jarige leef tijd verliet en met de Britse co- mediespeler Vic Oliver naar de Verenigde Staten ging. Zij werd danseres, daarna toneel speelster en vervolgens dichte res en schrijfster. ZO is dnemaal gehuwd geweest Haar zuster Mary is nu nog het eni ge in leven zijnde kind van Sir Winston Haar broer Randolph overleed in 1968 en haar zuster Diana in 1963 ADVERTENTIE LISSABON (Reuter) - President Eanes van Portugal heeft giste ren de nieuwe grondwet afge kondigd die zijn eigen macht en die van het leger aanzienlijk ver minderd. De nieuwe wet. die al verleden maand door het parle ment werd goedgekeurd, treedt over een maand in werking. Regering en parlement krijgen meer bevoegdheden. De raad van de revolutie, het instrument van de politieke macht van de strijdkrachten, verdwijnt wan neer de nieuwe grondwet in wer king treedt. Het staatshoofd krijgt minder bevoegdheden. Zo kan hij alleen nog maar in uitzon deringsgevallen de regering ont staan. De portugese regering acht de nieuwe grondwet van wezenlijk belang voor het aanmoedigen van het particuliere bedrijfsle ven en het aantrekken van bui- BELGRADO (Reuter) - Bij op gravingen bij Prilep in Macedo nië, in het zuiden van Joegosla vië, is een heiligdom van een tot dusver in Europa onbekend type uit het stenen tijdperk gevonden. Het gaat om een rechthoekig bouwwerk van 12 bij 9 meter, met daarin een monumentaal al taar. Volgens deskundigen da teert het heiligdom uit de perio de van 4000 tot 3000 jaar voor Christus. Het geheel zal worden gereconstrueerd en voor het pu bliek opengesteld. tenlandse investeringen. Zij wil. zodra de wet in werking treedt voorstellen weer particuliere banken toe te staan. Amerikanen financierden Adolf Hitler MUNCHEN (UPI) Amerikaanse bankiers verstrekten Adolf Hit ler rond 1930 miljoenen dollars om hem te helpen bij de opbouw van zijn nazi-partij. Dit staat in een boek dat is geschreven door de in 1933 overleden Amerikaan se bankier Sidney Warburg. Het oorspronkelijk in Nederland ge publiceerde boek kwam onlangs bij toeval weer boven water. In zijn 80 pagina's tellende boek schrijft hij, dat Hitler in 1929 10 miljoen dollar ontving van zijn bank. Daarna ontving Hitier nog een 15 miljoen dollar in 1931 en 7 miljoen dollar toen hij in 1933 in Duitsland aan de macht kwam. Het uitgevershuis Droemer Knaur in München ontving kort gele den van een Nederlandse arts een kopie van het boek. Na te hebben vastgesteld dat het au thentiek was. werd besloten het werk weer uit te geven. Het is de bedoeling dat het 1 december op de markt komt onder de titel "Hoe Hitier werd gefinancierd". computerservice-buro voor loon- en salarisadministraties Standaarduitvoering: - per werknemer loonslips in twee-voud - per afdeling een periode-overzicht op man nummer journaalpost - een overzicht van te reserveren bedragen voor bedrijfsvereniging en belastingdienst - per periode een kumulatief-overzicht op man nummer - jaarlijks: loonbelastingkaart per werknemer verzamelloonstaat in drie-voud Stuur onderstaande coupon in open enveloppe naar: BUNDATA, Antwoordnummer 23011 2350 VL Hazerswoude-Rijndijk Een postzegel plakken Is niet nodig! Wij hebben interesse voor uw systeem. Stuur ons daarom, vrijblijvend, nadere informatie. Bedrijf: t.a.v.: Adres: Postkode: Woonplaats: Aantal werknemers: Verwerking per: weer'4 weken maand Vorige week donderdag be sloot de Israëlische minister van defensie Sharon de falan- gistische keurtroepen in te schakelen om de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Chatilla te 'zuiveren van terroristen'. Velen vragen zich nu met verbijstering af hoe hij een dergelijk besluit, haast tegen beter weten in. genomen kan hebben. door Jaap van Wesel Het was echter geen idee dat uit de lucht kwam vallen. Sinds de Israëlische invasie in Libanon hebben de Israë li's zowel de falangisten als de milities van Haddad inge schakeld bij zuiveringsopera ties. Er zijn 'voordelen' aan verbonden, om dat vuile werk door Libanese milities te laten uitvoeren. Allereerst is het vrij riskant. De Pale stijnse vluchtelingenkampen zijn een paradijs voor sluip schutters, hetgeen veel slachtoffers kost. Bovendien zijn de Palestijnen als de dood voor de christelijke mi lities, veel banger dan voor de Israëlische soldaten. Reden dus om juist dat werk door de falangisten op te la ten knappen, want zij zullen veel eerder hun wapens uitle veren aan de falangisten dan aan de Israëli's. Er is echter ook een politieke reden, waarom Sharon niet al te veel principiële bezwaren had te gen een klein beetje bloed vergieten. Sinds de Israëlische invasie in Libanon is de toekomst van de 400.000 Palestijnse vluch telingen, die daar sinds 1948 leven, onzeker geworden. Er zijn zowel van falangistische als Israëlische kant onduide lijke en ambivalente uitspra ken gedaan over de vTaag of de Palestijnse vluchteklin- genkampen al dan niet op Li banese bodem kunnen blij ven voortbestaan. Het stand punt van de falangisten is dat de Palestijnen vreemdelin gen zijn in Libanon en dus op zijn best tijdelijk in Libanon met een vreemdelingenstatus kunnen blijven, terwijl de Is raëli's meermalen hebben la ten doorschemeren dat de Palestijnse kampen in Zuid- Libanon niet mogen blijven bestaan. Het komt er op neer dat zowel de falangisten als de Israëli's ervan uitgaan dat in Libanon zo min mogelijk Palestijnen moeten blijven. Er is opzette lijk een sfeer van onzeker heid geschapen onder de Pa lestijnse vluchtelingen. Noch de Israëli's, noch de Libanese falangisten zouden het be treuren als zoveel mogelijk Palestijnen uit Libanon ver trekken; waarheen kan ze niet schelen. Zonder het har dop uit te spreken bereik je dat doel door een bepaalde mate van intimidatie, terreur en moord toe te passen, alle maal zaken die Libanon niet vreemd zijn. En daarmee is de grondslag gelegd voor het bloedbad, want in die con text is het bloedbad, dat in Beiroet is aangericht, eigen lijk alleen maar een beetje uit de hand gelopen en heeft het een beetje te veel publiciteit gekregen. Over zo'n politiek van intimida tie en moord op beperkte schaal wordt natuurlijk niet openlijk gesproken. Maar die is mogelijk binnen een be paald geestelijk klimaat. Dat geestelijke klimaat om de fa langisten hun gang te laten gaan bestond in Israël. De militaire- en politieke leiders wisten dat de keurtroepen van de falangisten met of zonder de mannen van Had dad de zaken niet zachtzinnig zouden aanpakken. Dat hoef de ook niet. Het ging immers om de strijd tegen 'terroris ten'. Het 'centrum van het in ternationale terrorisme, en bron van al het kwaad in de wereld'. Bij zo'n strijd vallen slachtof fers, soms ook onschuldigen, dat heet dan onvermijdelijk te zijn. Toen dan ook na het begin van de moordpartij de vorige week hysterische vrouwen wanhopig bij de Is raëlische soldaten om hulp kwamen roepen en klaagden dat de falangisten bezig wa ren met moorden was het antwoord van de Israéliche dienstdoende soldaten; „Er is niets aan de hand". De hyste rie van de vrouwen en verha len over doden pasten in wat zü zich voorstellen bij een operatie die heet 'het zuive ren van het gebied van terro risten'. Het spreekt bijna vanzelf dat bij zo'n operatie, behalve ter roristen, ook een aantal on schuldige burgers worden gedood. In Israël worden Pa lestijnse guerrilla's, fe- dayeen, vrijheidsstrijders, commando's of hoe je ze ook wilt noemen, al jarenlang ter roristen genoemd. Die term maakt de strijd aanzienlijk rechtvaardiger en gemakke lijker. Het gaat immers niet om een nationale en politieke beweging, het gaat om een bende misdadigers. Wie is een terrorist? Dat is eigenlek een overbodige vraag, die nauwelijks wordt gesteld. Van een Palestijnse vluchteling wordt al snel aan genomen dat hij terrorist is. De stap van onschuldige bur ger-vluchteling naar schuldi ge terrorist is dan ook een he le kleine. De strijd wordt dus tegen een minderwaardig soort van mensen gevoerd. Eigenlijk zijn daarbij alle middelen geoorloofd, het geen de oorlog in Beiroet in eerdere stadia al heeft bewe zen. Het hele oorlogstaalge bruik draagt er toe bij dat het vernietigen en doden een ab stractie wordt. Bij zware bombardementen worden altijd 'basis en hoofd kwartier van de terroristen' getroffen - over burgers, va ders, moeders en kinderen en woonhuizen wordt gezwe gen. Als tanks en pantserwa gens door de straten rijden, huizen in puin schieten en een vreselijke ravage aan richten dan heet dat 'het ope nen van een weg'. Als vervol gens huizen bestormd en ver woest worden om sluipschut ters uit te schakelen, dan is dat 'een zuiveringsoperatie'. Allemaal abstracte termen voor dood en verderf die in de naam van een goed doel wor den gedaan en waardoor aan dood en verderf zelf niet eens meer wordt gedacht. Het kan in een oorlog waarschijnlijk niet anders, want soldaten die zich daar al te veel reken schap van geven kunnen niet vechten. Het brengt wel alle maal met zich mee dat de drempel van het wel en niet geoorloofde verlaagd wordt Zijn de falangisten minder terroristen dan de Palestij nen? Die vraag is in Israël eigenlijk deze week voor het eerst openlijk gesteld door de ve len, die door het bloedbad zijn geschokt. En de vraag die daarop volgt is: wisten de Israëli's niet dat de falangis ten tot dergelijke beestach tigheden in staat waren? Ja en nee tegelijk. Ook hier is een jarenlange hersenspoe ling en propagandacampag ne aan de gang. De Israëli krijgt dagelijks via het scherm, radio en de pers de huiskamer binnen dat Li banon verdeeld is in twee groepen mensen, de goeden en de slechten. De slechten zijn moslims. Palestijnen, ter roristen, allen die iets tegen Israël hebben. De goeden zijn de christenen, bondgenoten die met Israël samenwerken Premier Begin spreekt altijd met veel verve over de christelijke beschaving die in Libanon vernietigd dreigde te worden. Hg wijst zijn kij kers en luisteraars erop dat Israël de taak van de christe lijke beschaafde wereld heeft overgenomen om dat nobele erfgoed in het Midden-Oos ten voor uitroeiing te bewa ren. Daarom is voor de Israëli Haddad een goed en be trouwbaar mens. Hg heeft het goede met de mens voor, omdat hü pro-Israëlisch is Maar zo eenvoudig ligt de zaak nu ook weer niet Want solda ten. officieren, politici en mi nisters die je spreekt over du- goede Haddad en Offl en andere christelijke leiders blijken, als je er dieper op in gaat. tegelijkertijd grote VtV achting voor deze lieden te hebben, ze in het geheel niet te vertrouwen, en nu wel de gelijk te weten hoe corrupt, wreed en schurkachtig hun bondgenoten zgn. Het stan- daardantwoord is dan ook al tijd: Ken je in Libanon dan iemand die beter is? Zo is er een merkwaardig naast el kaar bestaan van het goede in Libanon, waarvan zg, die er mee hebben te maken, diep in hun hart weten dat het slecht is, maar dat slechte wordt psychologisch vaak even in de ijskast gestopt Toen Sharon besloot om de fa langisten de Palestgnse vluchtelingekampen binnen te sturen heeft een discussie met zgn adviseurs plaatsge vonden waar dit soort psy chologische factoren op de achtergrond een rol heeft ge speeld. Het slechte was be kend, maar niet zo relevant, want het ging om een bond genoot die bereid was om het vuile werk voor je op te knap pen. En het slechte kwam pas boven toen het beetje moor den. dat ingecalculeerd is, tot massamoord werd en boven dien op de voorpagina's van de wereldpers en ook van de Israëlische pers kwam Rest nog de vraag hoe de heren Begin en Sharon denken het bloedbad in Beiroet politiek te kunnen overleven Hun strategie is eenvoudig de fei ten worden grotendeels toe gegeven. de Israëlische be trokkenheid ontkend en de discussie vermeden Geen commissie van onderzoek maar ook geen zakelgk debat met diegenen die wel een on derzoek eisen, zoals woens dag in de Knesset bleek. Op de argumenten van opposi tieleider Peres en andere sprekers dat er veel vraagte kens en tegenstrijdigheden zijn, dat er geknoeid en gelo gen is met de informatie en dat een en ander tekst en uit leg verdient gingen Sharon en Begin helemaal niet in. Over het hoofd van de Knesset heen, ieder argument uit de weg gaande, richtten zg zich direct tot het volk .Je moet je schamen, Shimon Peres, om een ramp als die in Bei roet uit te buiten voor politic ke doeleinden Waar het jul lie. de Arbeiderspartij om gaat, is weer aan de macht te komen, maar er zullen geen ontslagen vallen en wg zullen niet aftreden. Jullie, koning Hoessein en de Amerikanen willen dat wij verdwgnen Die wens zal niet in vervul ling gaan". En daarmee had Begin punten gescoord bg grote lagen van de bevolking, de mensen die bij zijn verkiezing 'Begin, ko ning van Israël' hebben ge roepen en hem op die manier aan de macht hebben gehol pen De populistische aanpak dus. Of het voldoende is om een onderzoek tegen te kun nen houden, dat het andere geschokte deel van de bevol king eist. zal de komende we ken blgken

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9