'n wereld,'n land,Tl STREEK f:^Lüüiil]
Bobsleeën: "Geen
tijd voor geintjes"
Net over Duitse grens herrijst unieke Romeinse stad
Ü5S^
Frank Hoste weg
bij ploeg Post
LEIDSCH DAGBLAD
LSBC: ook
rodelen en
skeleton
Herhaling
'Bloemen-
marathon'
Lotto
LDG ruim
langs RDC
LEIDEN - Wat je tegenwoordig allemaal niet ziet op die
zo populaire volksfeesten. Neem de metershoge ski
schans waar een stuntteam, gehuld in de kleuren en tek
sten van een 'light' sigarettenmerk, voor de ogen van een
paar duizend belangstellenden enkele spectaculaire glij
vluchten annex 'dodensprongen' maakt.
Terwijl de Nederlander pakweg vijfentwintig jaar geleden
alleen nog maar kon dromen van een glijvlucht langs
glimmende berghellingen, maakte de welvaart dat ook
onze bevolking kon gaan skiën. Tegenwoordig zijn we
geheel en al ingeburgerd op de ondergesneeuwde, voor
namelijk Oostenrijkse en Zwitserse Alpen.
Van een fors deel der toeschouwers die zich op de Alphen-
se jaarmarkt aan de reeds gemelde waaghalzerij op de
i springschans vergaapten, dwaalden die zomerse mid-
septemberdag de gedachten ongetwijfeld af naar het mo
ment waarop zij over een maand of drie, vier zelf weer de
lange latten zullen onderbinden. Het verlangen trekt...
na de ander zijn kaartje koopt
voor een rit op welke super-acht
baan dan ook, zal geen voorbij
ganger of toeschouwer zijn denk
beelden verleggen naar de bobs
lee-pistes in datzelfde witte berg
landschap. De bobbers en hun
sympathisanten zitten in verge
lijking met de skièrs in een veel
lastiger parket. Staan op diverse
plaatsen in ons Kikkerland sur
rogaat ski-banen waarop de prac-
tiserende skiër redelijk uit de lat
ten kan, het is op zijn zachtst ge
zegd onwaarschijnlijk dat Neder
land ooit een bobbaan zal bezit
ten, ook al rijden we bergen
kunstsneeuw naar de pretpar
ken.
De bobsport leent zich ook al erg
slecht om er als louter pleziertje
een vrij wintersportvakantie-
uurtje aan te besteden. Een rit
naar beneden, met een vaartje
van dik 100 kilometer in het uur
een hoogteverschil van circa 300
meter overbruggend, vergt de
nodige voorbereiding. "Je moet
de baan kennen, met vertrouwd
materiaal bobben en goed uitge
rust zijn", noemt Marthin Kwak-
kelstein, bestuurslid van LSBC,
de Leidse Studenten Bobslee
Club. Drie jaar draait deze, nu
ruim 90 leden tellende vereni
ging, een open sportclub van de
studentenvereniging Minerva.
Dus toch nog een groepering die
volgende week om speciale re
den de achtbaan opzoekt?...
Nee, geen tijd voor geintjes. De
LSBC-leden kunnen hun geld
wel op een betere manier kwijt,
zeer zeker Marthin Kwakkel-
stein. die de bobslee-sport erg se
rieus en erg pretentieus beoe
fent. Van de gemiddeld twaalf
wedstrijden die er in het seizoen,
van eind oktober tot eind maart,
door heel wintersportend Euro
pa worden gehouden, reist de 20-
jarige student medicijnen er zo'n
zeven tot acht af. Temidden van
de absolute wereldtop stuurt
Kwakkelstein zijn remmer de
bobbaan af met snelheden van
ruim boven de honderd kilome
ter in het uur. "De tijd om eerste
te worden is nog niet, maar komt
wel", voorziet de piloot. "De clqb
is jong en de leden raken steeds
enthousiaster".
Het beeldbuis-volkje zal over
een paar maanden weer
meesmuilend de verrichtin
gen aanzien van Nederland
se bobsleeèrs tijdens Euro
pese- en wereldkampioen
schappen. Het positieve
commentaar van Frans Hen-
richs ten spijt, zullen we ons
afvragen wat ons landje ei
genlijk tussen geweldenaars
als DDR-, USA- en BRD-
teams zoekt. In de erkende
bob-naties weet men echter
beter, zoals uit de bewoor
dingen van Marthin Kwak
kelstein in bijgaand relaas
zal blijken. Twee Utrechtse
equipes zijn zeker van plaat
sing voor de Olympische
Spelen in '84 te Serajewo, of
dat ook Leidse teams zal
lukken blijft nog de vraag.
Kwakkelstein is bestuurslid
van de Leidse Studenten
Bobslee Club, waarvan
slechts een enkeling het be
staan zal bevroeden. Het me
rendeel van de leden beoe
fent om de lol het weg-bob-
ben, de voorloper van het
bobsleeën zoals iedereen dat
van de televisie kent. De
snelheden liggen lager (circa
70 km/u) en de bochten wor
den 'normaal', horizontaal
dus, genomen. In 1896 daal
den voor het eerst een aantal
Engelse lords in hun sleetje
over ongeruimde wegen een
circuitje af. Een nieuw eve
nement was geboren.
LSBC telt daarnaast drie klei
nere afdelingen. Kwakkel
stein doet op deze pagina
zijn verhaal over het baan-
bobben, waar de interesse
van plusminus 10 LSBC-le-
den naar uitgaat. Tevens
biedt LSBC onderdak aan 10
tot 15 rodelfanaten (achter
over liggend op een houten
slee de bobbaan af) en enke
le skeleton-aanhangers
(voorover liggend op een ij
zeren slee). Meer weten: bel
173006 (Marthin Kwakkel
stein) of 070-273871 (Wilfried
Idema).
Topsport
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1982
Marthin Kwakkelstein voor in de bob: "Op een echt gevaarlijk circuit niet te roekeloos zijn".
Per seizoen maakt deze Nederland
se equipe zo'n zestig starts, daar
toe in staat gesteld ook door de
medewerking van huis (fff) en
school uit. Roosters worden aan
gepast want wat Kwakkelstein
op de overbekende banen van
Sankt Moritz en minder bekende
circuits in Roemenië uitspookt
valt onder de categorie topsport.
"Er is nog één bobsleeclub. in
Utrecht. Die is zes jaar geleden
opgericht en heeft de financiële
steun van een garage-bedrijf. Die
jongens zijn in die zes jaar ge
klommen tot kort achter de we
reldtop. Nederland is de Fran
sen, Tsjechen, Hongaren voorbij
terwijl we een ruime voorsprong
hebben op andere lage landen als
België en Luxemburg", doet
Kwakkelstein uit de doeken. Wat
betreft de inbreng van de Leidse
afvaardiging mag de uit Heem
stede afkomstige en in Oegst-
geest verblijf houdende bobber
slechts hopen op aansluiting bij
de toonaangevende landen
teams. En die is nog slechts af
hankelijk van één factor: het ma
teriaal. "Voorlopig richten wij
ons op gelijkwaardige teams.
Meer dan ons best kunnen we
niet doen".
"Alle kosten moeten uit onze eigen
zak komen", zegt Kwakkelstein,
die niet voor niets drie avonden
in de week bijverdiend in een
Zandvoorts restaurant. "Schoe
nen, wedstrijdpakken, reis- en
verblijfkosten. Dit seizoen, uiter
lijk volgend seizoen hopen we
zelf een bob te kunnen kopen.
Een goede slee kost 4 5 mille en
daar zoeken we een sponsor
voor. Een moeilijke zaak want
een bedrijf uit deze omgeving
koopt weinig voor reclame in het
buitenland. En internationaal be
kende bedrijven die geinteres-
seerd zijn, steken hun geld liever
in een Zwitsers of Westduits
team dat goede resultaten be
haalt. Het enige dat wij terug
kunnen doen is de bob buiten
het seizoen ter beschikking stel-
door
Gerard Haverkamp
len
i de eta-
i bedryf
lage te zetten".
"Zolang we zelf geen eigen bob
hebben, kunnen we een bob le
nen van andere landen. We heb
ben goede contacten met studen
tenverenigingen, onder andere
in Boekarest. Trouwens, Neder
land heeft een goede naam in het
buitenland. We komen voor de
lol, gaan voor ons plezier naar be
neden. Dat valt bij de officials in
goede aarde. Die zijn allemaal
met bobben begonnen in de tijd
dat het nog echt een gezellig-
heidssport was. Pas de laatste
vijfentwintig jaar is bobsleeën de
concurrentie vernietigende wed
strijdsport".
Eisen
In de sport waar duizendsten van
een seconde beslissen over een
wereldtitel is de concurrentie
ook in de subtop voelbaar. "Als
wij een bob lenen, krijgen we
verouderd materiaal. Je krijgt
ook steeds een andere bob, je
kan nooit wennen", onderstreept
Kwakkelstein de noodzaak van
een eigen slee. Zou hij nu de be
schikking krijgen over een mo
derne slee, zoals die door de
Oostduitsers wordt bereden (de
sterkste bobslee-natie, Kwakkel
stein: "Het heet dat die jongens
in het leger zitten. Ze maken
drie- tot vierhonderd starts in
een seizoen"), zo'n bob (kosten
17 mille) heeft over een jaar of
vier afgedaan. "Die voldoet dan
niet meer aan de juiste eisen. De
sleeën zijn op aërodynamisch
vlak nog steeds aan verbetering
onderhevig. De proeven in wind
tunnels verkeren pas in een be
ginstadium", weet Marthin
Kwaldcelstein.
Over 'het verschil': "Het enige dat
een Oostduitse bobber voor een
wedstrijd hoeft te doen", duidt
de LSBC-er aan, "is zijn spieren
warm houden. Zij komen met
twee vrachtwagens, met mon
teurs, met een medische bege
leidingsgroep. Zij hoeven de
baan niet te leren kennen want
van elk circuit hebben zij video
opnamen. De computer doet de
rest. Wij komen met z'n tweeën
en moeten de bob in orde ma
ken. Alleen in het schuren van
de kufen (glij-ijzers) zit al vier
uur werk.
Kwakkelstein: "Als ze vragen: wat
trekt je in de bobsleesport, maak
ik de vergelijking met de auto
sport. Het avontuur, de snelheid,
de sensatie. Elke start is altijd
weer een klein gokje. De kans
datje een klap maakt, is afhanke
lijk van het materiaal en de pi
loot zelf. Beschik je over goed
materiaal en ben je goed uitge
rust, dan kan je weinig gebeuren.
En op een echt gevaarlijk par
koers moet je niet te roekeloos
zijn. Bobben is het spel tussen de
centrifugale kracht, die de bob in
een bocht tegen de wand plakt,
en de zwaartekracht, die je naar
beneden kan smakken. En dan is
er geen tijd voor geintjes".
DEN HAAG (ANP) - Frank Hoste
heeft gisteren in Antwerpen een
contract getekend voor de Belgi
sche formatie Europdecor, waar
Ronald de Witte ploegleider is.
De Belgische kampioen op de
weg was al een verlenging van de
verbintenis met Raleigh aange
gaan. maar ploegleider Peter
Post stemde in met de overgang.
Hoste, 27 jaar, heeft een zeer suc
cesvol seizoen achter de rug bij
de Post-formatie. Hij won onder
meer de voorjaarsklassieker
Gent - Wevelgem, de vierdaagde
van Duinkerken en het Belgisch
kampioenschap op de weg. Post
wilde hem gaarna in de equipe
houden, maar de Amstelveense
ploegbaas toonde begrip voor
het feit, dat Hoste het kopman
schap binnen een formatie am
bieerde.
Post: "In Belgie is na het vertrek
Fons de Wolf naar Italië wei
nig overgebleven. De toekomst
van de beroepswielrennerij in
België, de bakermat van die
sport, is ronduit slecht. Hoste
kon als kopman een contract
krijgen bij De Witte. Ik heb hem
niet willen tegenhouden".
Het is nog allerminst zeker dat
Gregor Braun de ploeg van Post
zal komen versterken. Na de aan
kopen Adrie van Houwelingen,
Theo de Rooy en Peter Winnen
heeft Post geen geld meer be
schikbaar voor de Westduitser.
Alleen wanneer de Westduitse
afdeling van Raleigh geld wil
neertellen voor de voormalige
ploeggenoot van Winnen en De
Rooy wordt Braun in de ploeg
opgenomen.
RIJNSBURG - Het bestuur van
de Stichting Organisatie Gehan-
dicaptesport heeft groen licht ge
geven voor de organisatie van de
"Bloemenmarathon 1983". Dit
jaar werd deze rolstoelklassie-
ker, die van Aken naar Oegst-
geest liep, een groot succes.
Rijnsburg. Aken. Hulsberg,
Weert, Zeelst en Waalwijk claim
den reeds een etappefinish. Met
Dordrecht en Scheveningen
wordt nog druk onderhandeld.
Op de eerste zaterdag in augustus
klinkt voor de 30 deelnemers het
eerste startschot.
DEN HAAG - Het resultaat
trekking van de midlotto 37a v
dagavond i
5 16 25 27 28 39. Reservegetal 1.
Aantal deelnemers: 449.311.
Inleg: 2.076.414,00.
Prijzenbedrag: f 986.296,65.
Cijferspel: 607775.
Aantal deelnemers: 183.680.
Inleg: 275.520,00.
Prijzenbedrag: 110.208.00.
De cijfers voor de extra prijzen in mid
lotto 37a zijn:
10.- 87, ƒ25,00 916, ƒ250,00 7065,
1000,00 96604, 25.000,00 769647.
Jan van Houwelingen neemt niet
deel aan de wielertijdrit om de
grote landenprijs, die morgen in
Cannes wordt gehouden. Van
Houwelingen liep afgelopen
woensdag een gescheurde spier
in een dijbeen op|tijdens de na-
jaarsklassieker Parijs - Brussel.
Na zijn uitstekende prestaties tij
dens de Ronde van Frankrijk in
de individuele tijdritten had de
Gelderlander voor de eerste keer
een uitnodiging voor de traditio
nele wedstrijd ontvangen. De
Tsjechoslowaak Moroslav Syko-
ra neemt de plaats in van van
Houwelingen. Bert Oosterbosch
is nu de enige Nederlander.
LEIDEN - Het eerste team van het
Leids Damgenootschap heeft
ook zijn tweede wedstrijd van de
Zuid-Hollandse damcompetitie
in winst omgezet. Ondanks de af
wezigheid van topspeler Evert
Bronstring werd met ruime cij
fers gewonnen van het Rijns-
burgse RDC.
De overwinning werd ingezet met
een uitstekende overwinning
van Max Leiwakabessy, gevolgd
door een moeizame, maar erg
fraaie overwinning van Wim
Heemskerk: Henk de Koning
maakte na een mislukte damzet
remise, waarna Hein van Winkel
door een lichte combinatie zijn
partij won. De stand was toen 7-1
in het voordeel van de Leidena-
ren. Een grote overwinning leek
vor LDG in de lucht te hangen,
maar het vervolg was toch wel
moeilijk. Sam van der Kwartel
kwam tot een regelematige remi
se, maar Peter Bronstring ver
loor na, net als in de eerste com
petitiewedstrijd, een zeer twijfel
achtige partij-opzet. André van
der Kwartel en Fred Ong konden
aan de borden een en twee hun
ogenschijnlijke voordeel niet in
winst omzetten en moesten met
remis genoegen nemen.
De gedetailleerde uitslgen: A. v.d.
Kwartel-C. v.d. Bosch: 1-1; F.
Ong-J. Zwaan: 1-1; P. Bron-
string-R. Kromhout: 0-2; W.
Heemskerk-B. Fase: 2-0; H. de
Koning-A. Vletter: 1-1; H. van
Winkel—a. Kooloos: 2-0; S. v.d.
Kwartel—T. Noort: 1-1; M. Lei-
wakabessy-P. v. Egmond: 2-0.
Totaal: Leiden—Rijnsburg: 10-6.
Ook het tweede achttal van LDG
heeft inmiddels zijn eerste com
petitiewedstrijd gespeeld. Met
13—3 werd verloren van het Al-
phense ADC. De Leidenaren be
gonnen al gehandicapt aan deze
wedstrijd, doordat zij ten gevol
ge van ziekte van een der spelers
met maar zeven man konden uit
komen. De drie punten werden
verzameld door een overwinning
van Wim van der Blom en een re
mise van Sam van der Kwartel.
door
Dick Horst
XANTEN - Al vele jaren wordt er in het Westduitse
Xanten - niet ver over de grens - met man en macht
gegraven en gebouwd in het Archeologisch Park
Xanten. Stukje voor stukje wordt hier een enorme
Romeinse stad blootgelegd, gereconstrueerd en
vervolgens herbouwd. Een uniek brok werk, dat
archeologen, historici, bodemnavorsers, aanne
mers en bouwvakkers tientallen jaren brood op de
plank brengt.
Vijf jaar geleden ging het eerste
deel van het Archeologische
Park voor het publiek open.
Maar intussen wordt er door
gewerkt en wordt het beeld
van hoe de Romeinen moe
ten hebben geleefd steeds
uitgebreider en duidelijker.
Toen de meeste fundamenten
eenmaal door archeologen
waren blootgelegd werd de
zaak in versneld tempo met
Duitse grondigheid aange
pakt. Wetenschapsmensen
en architecten wisten aan de
hand van luchtfoto's van de
terreinaccedentatie, opgegra
ven overblijfselen en derge
lijke, exact de bouwplaats
aan te geven. Hun studie
staat er borg voor dat er geen
fantasie-bebouwing wordt
gepleegd.
Het opgraven van de Romeinse
vestingstad Colonia Ulpia
Traiona, dat zijn naam dankt
aan de Romeinse keizer Mar
cus Ulpius Trajanus, die leef
de van 98 tot 117 na Christus,
is uniek. De thans blootgeleg
de stad is één van de twee
grote Romeinse steden in de
provincie". Neder-Germanië,
links van de Rijn. De andere
grote stad was Colonia Clau
dia Ara Agrippinensium, op
de fundamenten waarvan la
ter de stad Keulen verrees,
zodat daar weinig meer te
zien is van hoe zo'n colonia
(kolonie, stad) er moet heb
ben uitgezien.
Deze twee steden werden be
woond door burgers. De Ro
meinse soldaten hadden hun
eigen nederzettingen, zoals
bijvoorbeeld Bonna, het hui
dige Bonn, Vetera (eveneens
bij Xanten) en Noviomagus,
het tegenwoordige Nijme
gen.
1 1 ÉL
.zj
- f*
3rT
Het in de oorspronkelijke staat gereconstrueerde Romeinse amfi
theater in het stadje Xanten, net over de Duitse grens. De tribunes
bieden plaats aan 12.000 toeschouwers. (Foto GPD).
Een gigantisch amfitheater is
blootgelegd en gedeeltelijk
herbouwd. Daar, op die ste
nen tribunes, moeten de Ro
meinen hun keel hebben
schor geschreeuwd als uit de
gewelven met metersdikke
muren de door slaven opge
jaagde dieren tevoorschijn
Arena
de
Wie in de geschiedenis van
Romeinen geïnteresseerd is
kan in het Archeologische
Park in Xanten - een goede 70
km vanaf Arnhem - tijdens
een dagtrip zijn hart ophalen.
kwamen om in de arena te
gen mensen te vechten. In de
gigantische piste gebeurde
dat. Waar zich ook man-te-
gen-man-gevechten hebben
afgespeeld om de Romeinse
overheersers te amuseren.
Maar niet alleen het indruk
wekkende amfitheater trekt
de aandacht. Ook de stads
muur rondom de maar liefst
73 hectaren grote stad. Een
muur van 6.60 meter hoog en
bijna 4 kilometer lang. En de
enorme, met vele katrollen
werkende Romeinse bouw-
kraan, de hoektorens, het ge
denkteken voor de heidense
god Silvanus, de woonhui
zen, de waterleiding, het stra-
tennet, de riolering, haven
poort (de colonia lag aan de
Rijn), de tempel, bakoven en
korenmolen.
Reeds in de vroege middeleeu
wen werden de overblijfselen
van de Romeinse stad benut.
In het nabijgelegen Xanten
begon men toen huizen van
steen te bouwen en daarvoor
werden de brokstukken van
de Romeinse ruines gebruikt.
De grote Dom in het op oog
afstand gelegen Xanten is
ontstaan uit stenen van de
Romeinse stad.
In de 19de eeuw begonnen in
geschiedenis geinteresseerde
burgers van Xanten met het
in de bodem navorsen van de
overblijfselen van de Ro
meinse stad. Maar pas veel la
ter - met onderbreking van de
Tweede Wereldoorlog - gin
gen het Rheinischen Landes-
museum in Bonn en het
Landschaftsverband Rhein-
land zich ermee bemoeien en
kwam er wat schot in de
zaak.
Miljoen
In 1972 werd met de eerste sys
tematische graafwerkzaam
heden begonnen. Korte
tijd later kwamen de eerste
reconstructies tot stand en in
het voorjaar van 1977 werd
een eerste deel van het Ar
cheologische Park voor de
bezoekers opengesteld.
Het park heeft in de vijfjaar dat
het nu geopend is, al meer
dan een miljoen bezoekers
getrokken...
Colonia Ulpia Traiana ontstond
omstreeks 100 jaar na Chris
tus. Aanvankelijk in hout op
getrokken, later door de Ro
meinen herbouwd in steen.
De burger-stad ligt ongeveer
1800 meter verwijderd van de
militaire Romeinse nederzet
ting Vetera, waar de Romein
se legioenen hun bivak had
den opgeslagen. De (burger)
colonia, die van keizer Trcya-
nus stadsrechten kreeg, be
stond in zijn oorspronkelijke
staat tot in de vierde eeuw. Er
leefden zo'n 10.000 mensen.
Het bouwmateriaal voor de
stad is afkomstig van
steenklompen uit het Sieben-
gebirge en uit de Ei fel. De
Romeinen voerden het per
schip over de Rijn aan.
De provincie Neder-Germanië,
waarvan de colonia deel uit
maakte, behoorde al kort
voor Christus' geboorte tot
het Romeinse rijk. De provin
cie strekte zich uit tot de
monding van de Rijn in het
huidige Nederland.
Een bezoek aan het Archeologi
sche Park is ook voor gezin
nen met kinderen de moeite
waard. Er zijn namelijk tal
van oude Romeinse spelen
en spelletjes (bordenspelen,
dobbelspelen, geluksspel-
letjes, balspelen enz.) achter
haald. In een speciale ruimte
kunnen kinderen (èn volwas
senen) zich met die spelen
waarvan de regels worden
uiteengezet, urenlang amuse-
Bovendien is er nog een specia
le kinderspeelplaats: een
houten speelstad. Een waar
kinderparadijs naar Romeins
voorbeeld, met veel klim- en
klautermogelijkheden.
Het park is dagelijks geopend
van 9 tot 18 uur
