'De Berg': epos over getekende mensen Abstracties in twee Nederlandse (tv)-films RADIO TV-rubriek Film van Gerrard Verhage op VPRO-tv Moderne kunst in Film over Afrikaanse milieuproblematiek ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1982 Radio - tv ZATERDAG 18 SEPTEMBER HILVERSUM I 18.06 Dingen van de dag. 19.02 Het Metropole Orkest. 19.30 Zing zo maar een melodie. 20.03 Blaastest. NOS: 20.30 Langs de lijn, sport en muziek. VARA 22.30-24.00 Wachten op middernacht. HILVERSUM II 18.00 Nws. 18.10 Coulissen Junior. OVERHEIDSVOORLICHTING 18.30 Leven en welzijn. TROS: 18.40 Voorzichtig breekbaar. 19.00 Twee clowns op reis. 19.45 Het hemelse ge recht. (20.00 Nws.) EO: 20.45 Laat ons de rustdag wijden. TELEAC: 21.30 Micro Electronica in Bedrijf. 22.00 Geologie en Water. EO: 22.30 Nws. 22.40 Reflector. 23.00 Ronduit- extra. 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM III NOS. 18.04 De Avondspits, met o.m. aandacht voor de Nationale Hitpara de. NCRV: 19.02 Op Stapl. 20.02 El pee-pop. 21.02 Country Style. 22.30 Pers Vers. 23.02-24.00 Jazztime. HILVERSUM IV 20.00-23.00 Muziek op zaterdag avond. (Met om 20.P0 Igor Strawins- ki (2), 21.30 Het Ludwig Trio. 22.25 Omroepkoor olv. Robin Gritton. 22.35-23.00 Bohuslav Martinu.) ZONDAG 19 SEP. HILVERSUM I NOS: 00.02 Nordring Radio Prize 1982. 01.02 Take it easy. 020.02 De NOS-Nacht. VARA: 07 OW Oeroude Toververhalen. 07.30 Vroege Vogels. 09.30 Tony van Verre ontmoet Si mon Carmiggelt (IV). KRO: 10.02 Eucharistieviering. 1X.02 'n Zon dags pak.... AVRO: 12.02 Muzikaal Onthaal. 13.05 AVRO-Magazine. NOS: 14.02 Langs de lijn, sport en muz. 17.55 Meded. en uitgebreid weerber. 18.05 Akkoord. 18.30 Hob- byscoop. KRO: 19.02 Luistersport. 20.03 Jules de Corte. 20.20 Orkest- (platen)bak. 20.40 Het transgalac- tisch liflershandboek, hoorspelserie (11). TROS: 21.02 Galaconcert Em merich Kalman: klass. muz. 21.45 When the world was young. NOS: 23.02-24.00 Met het oog op morgen. TROS: 00.02 De Nachtwacht. 04.02 Krieken met Adje. HILVERSUM II KRO: 8.00 Nws. 8.10 Ter overwe ging. 8.17 Tussen de regels. 8.25 De Hutsgeklutste! 9.2T Waterst. HUM- .VERB.: 9.30 De kracht van zyn le ven. IKON: 10.00 Nws. 10.02 Een kind mag in het midden staan. 10.12 Kerkdienst van de Nederl. Protes tantenbond-Remonstrantse Broe derschap. 10.55 Wilde Ganzen. 11.00 De andere wereld van zondagmor gen... NOS: 12.00 NOS- Wereldwijzer. 13.00 Nws. NOS- RVU: 13.10 Rechtspraak in Neder land. NOS: 13.55 Progr. voor buitenl werknemers. ZvK: 17.00 Nederlands Gereformeerde kerkdienst. IKON: 17.58 Wilde Ganzen. 18.00 Nws. 18.10 Brood en Spelen. 18.40 Liturgie kerkmuz. NCRV: 19.10 Zondag- avondmuz. NOS: 20.00 Nws. NOS- RVU: 20.03 Energie in overvloed. NOS: 2P.30 Overmorgen. NOS- RVU: 21.10 Gastcollege. NOS: 21 40 Medelanders Nederlanders: Inform, voor Marokkanen. RVU-NOS: 2W. 10 Geleerd? Voor welk werk? (3). NOS: 22.30 Nws. 22.40 De taaishow. 23.55-24.00 Nws HILVERSUM Hl AVRO: 8.02 Ko de boswachters! iow. 8.30 AVRO's Sportpanorama Ju nior. 9.02 Juist op zondag. 10.02 Pla- tenscala. VARA: 11.02 Het zondagse gezicht van de VARA op drie. 13.02 Dubbellisjes. TROS: 14.02 De Euro- parade. 16.02 Gouwe Ouwe Club. NOS: 17.02 De Nationale Hitparade met de titeltekst. 10.20 NOS-Jazz. 20.03 Radio Thuisland. KRO: 21.02 Demo. 23.02-24.00 Walhalla- Symphonie. HILVERSUM IV NOS: 8.00 Nws. 8.05 Vader Jacob. 9.00 Musica Religioa. 10.00 Van het Nederlands concertpodium. 11.00 Orlando Festival. 13.00 Nws. 13.05 Opera-matinee. 14.15 Concerten op de Zondagmiddag: Rotterdams Philharmonisch Orkest met solist: Klass. en moderne muz. 15.50-17.00 Musica Nova. EO: 20.00 Orgelbespe ling, 2P.25 Van U wil ik zingen. 21.00 De bijbel open. 22.00-23.00 3x - We reldwijd. MAANDAG 20 SEPTEMBER HILVERSUM I leder heel uur nieuws. 7.02 Een Go- de Morgen met Felix Huizinga. 8.06 Aktua. 9.03 Wegwezen. 13.06 Aktua. 13.25 Raad eens een lied...of niet. 14.02 Gerard de Vries draait op ver zoek. 16.02 Cafe chantant. 16.30 Die tien om kindershow. 17.P2 Nazome ren met Herman Emmink. NOS 17.55 Mededelineen. HILVERSUM II NCRV 7.00 Nws 7.10 Ochtend gymnastiek. 7.20 Het levend7,20 Het levende woord. 7.30 Nws. 7.35 Hier en nu. 8.00 Nws. 8.30 Nws. 8!33 Te Deum Laudamus. 8.T4 Moment. 9.00 NCRV's Scheepsradio. NOS:, 9.05 Gymnastiek voor de vrouw. 9.15 Werkbank. 9.24 Waterstanden. 9.30 Nws. NCRV 9.33 De kerk in het le ger. 10.30 Nws. 11.00 De wereld zingt Gods lof. 11.30 Nws. 12.00 Boer en tuinder. OVERHEIDSVOORLICH TING. 12.16 Bizascoop. NCRV 12.26 Mededelingen voor land- en tuin bouw 12.30 Nws. 12.36 Hier en nu. 12.55 Kunst- en vliegwerk. 13.00 Nws. 13.10 Kerk vandaag. 13.30 Nws. 13.33 Nederland en z'n buren. 13.55 Onder schooltijd. 14.30 Nws. RVU-NOS 1433 Moederschap. NCRV. 14.53 Zingt voor de Heer. 15.15 Beidt uw tijd. 15.30 Nws. 15.32 In 't zilver. 16.15 Daar waar de mo lens staan. 16.30 Nws. 16.32 Het oude refrein. 17.00 (S) Promenade. 17.30 Nws. 17.36 (S) Hier en nu. HILVERSUM UI Ieder heel uur nieuws. AVRO 7.02 Vol Gas. 7.30 Radiojournaal. 8.35 Bingo. 10.03 Arbeidsvitaminen. 1X.03 Gerry Hoiting. 12.03 Hollands Glorie. 12.30 Radiojournaal. 13.56 Per Saldo. 14.03 Muziek met Meta. 15.03 Het Steenen Tijdperk. 16.03 Toppop Disco. 17.30 Radiojournaal. 17.56 Per Saldo. HILVERSUM IV KRO 7.00 Nws. 7.02 Aubade 8 00 Nws. 9.00 AAn woorden voorbij. 9.1P Laudate. 10.00 Op het tweede gehoor. 11.00 Van hoog naar laag en omgekeerd. 12.30 Spektakel kort. 13.00 Nws. 13.05 Orlando Festival 14.X5 Symfonie Orkest van de Oos tenrijkse Omroep. 15.30 Uitheems 16.00 Kollage van alledaags en zeld zaam. 20.00 Steve Reich en Musi cans. 22.30 Muziek od het spel. Tijdens de Nederlandse filmda gen, die van 23 tot en met 29 september in vier bioscopen in Utrecht worden gehouden, kan men, van 's middags vroeg tot 's nachts vroeg, zo'n 260 uur aan Nederlandse films bezichtigen, die gedu rende het afgelopen jaar (al thans na de Nederlandse filmdagen van vorig jaar) ge maakt zijn. Een, ondanks al les, dus niet geringe produk tie, waarvan u overigens in de loop van het jaar al menig staaltje hebt kunnen zien, zonder dat u, thuis op uw stalles-fauteuil, besefte dat u naar een specimen van 'de Nederlandse film' zat te kij ken. Alles wat er op de televi sie vertoond wordt accepte ren we als vanzelfsprekend, zoals de doorwrochte stads mens het de gewoonste zaak van de wereld vindt dat het parkje in de lente weer vol staat met krokusjes en ande re bloemen. Alleen de man nen van de plantsoenen dienst weten, dat daarvoor eerst geschoffeld, gezaaid, gepoot, gewied, gesproeid en gewikwakt moest worden (ik ben zelf van nature zo'n stadsmens, 'gewikwakt' staat daarom voor alle mij onbe kende handelingen die ik in de voorgaande opsomming ongetwijfeld heb vergeten). Afgelopen week hebben we bij voorbeeld twee films te zien gekregen die ook op de Ne derlandse Filmdagen ver toond zullen worden; woens dagavond 'Aanstelleritis' van Ine Schenkkan, een 35 minu ten durende korte Neder landse speelfilm, en donder dagavond 'The Dutch Wind mill' van Joost Kraanen, een 50 minuten durende film (do cumentaire, zei men vroeger) over Bep van Klaveren. In beide films viel veel te waar deren, in beide films zat ook een abstract element dat in gebed zat in één en al reali teit. 'Aanstelleritis' laat ons de viering zien van het 40-ja- rig huwelijk van een fitte vrouw en een net uit het zie kenhuis ontslagen, maar nog lang niet herstelde man, die de feestelijkheden vanuit zyn bed moet meemaken. Dat is realiteit. Dat hij daarbij in groot tenue in bed ligt, met das om en alles aan alsof hy naar het stadhuis moet, is eventueel denkbaar, maar niet waarschynlyk. De enige die zich om hem bekommert is zijn schoondochter, die door de rest van de familie verstoten is. Waarom de an- door Nico Scheepmaker deren zo op haar gebeten zyn is niet duidelijk, we komen alleen te weten dat haar ex- man een vrolijke flierefluiter is, die met een ander hokt, en ook nog te laat op het feest komt. Er lijkt meer reden om haar in de armen te sluiten, dan de broer. Maar goed, je weet niet wat er allemaal aan voorafgegaan is, misschien houdt ze het wel met een gastarbeider, wie zal het zeg gen? Dan komt de fanfare, iedereen loopt naar buiten en vergeet doodzieke vader, behalve na tuurlijk de schoondochter. En nu komt het extreem ab stracte in de film: vader gaat verschrikkelijk transpireren, krijgt het duidelyk te kwaad, schoondochter laat hem rus tig in zijn verstikkende kle ren onder de dekens liggen terwijl buiten het zonnetje volop schijnt (ik zou denken: dekens weg, boordje los, pak uit), bet wel zijn voorhoofd, maar als hij dan de laatste adem uitblaast (zomaar, op eens), dan sluit zij onmiddel lijk liefdevol zijn ogen, in plaats van HELP HELP te roepen, mond-op-mond-bea- deming toe te passen, de dok ter te laten roepen, kortom wat je in zulke omstandighe den allemaal doet als je niet in een korte Nederlandse speelfilm meespeelt. En alsof dat al niet abstract genoeg is, zien we even later de klem kinderen. die aldoor by dood moede opa in bed kropen omdat ze zoveel van hem hielden, meteen na zijn over lijden op straat huppelen, zingend: 'Het is vandaag een mooie dag' (daarmee onge wild bevestigend dat het on verstandig was opa in zijn trouwpak onder de dekens te stoppen). Kinderen van die leeftijd lopen na opa's ver scheiden niet te huppelen en zingen niet dat het vandaag zo'n mooie dag is, althans niet in mijn dorp. Wat my dus verbaast is. dat ie mand maanden- zo niet jaren lang aan zo'n film kan werken, in staat is een goede film te maken met acteurs die op natuurlijke wijze praten, lopen en reageren, en dan toch van zichzelf accepteert dat er zulke dingen in sluipen die ongeloofwaardig zijn waardoor de rest ook in zijn geloofwaardigheid wordt aangetast The Dutch Windmill', de bij naam die Bep van Klaveren in de jaren dertig in Amerika kreeg, heeft maar één ab stract element: de K.O. van zijn tegenstander Kid Chis- sel, die 4 ronden van 1 mi nuut tegen de 74-jarige Van Klaveren bokste en zelf 78 jaar was. Maar die geënsce neerde K.O. paste keurig in de film, die één grote Sym- phonie Pathétique was. met een Van Klaveren die maar één ding van zijn bokscamè- re m Amerika bleek te heb ben overgehouden: geen dol lars dus, maar de taal. Hij bleek zich nog heel goed te kunnen verstaan met zijn vroegere tegenstanders, alle maal modelboerderyen van de aftakelende mens. Zelfs met de beste microscoop zou je geen sporen meer hebben kunnen terugvinden van hun vroegere roem als bokskam pioen! Van Klaverens weer zien met zyn langnagelige eerste vrouw, nadat we hem eerst uitvoerig hadden horen afgeven op dat tyfuswyf. pas te ook prachtig in deze recon structie van een perceel vol ruines. Overgevoelige natu ren zullen waarschynlyk met emge géne naar deze film hebben gekeken, in de me ning dat de filmers misbruik hebben gemaakt van de macht van hun medium, maar och, zolang de oudjes er zelf nog plezier in hebben, vind ik zo'n vorm van voyeu risme in de ouderdom niet onoverkomelijk. HILVERSUM (GPD) - Bij de jongste verkiezingen heeft de CPN, de Communistische Partij van Nederland, niet gewonnen en niet verloren. Dat lijkt een oninteressant gegeven. Maar wie zich verdiept in de achtergronden van die uitslag en constateert dat de partij met name in de van oudsher met CPN-leden bevolkte gebieden als de Zaanstreek of de oude wijken van Amsterdam verlo ren heeft, begint wellicht te vermoeden dat achter deze uitslag drama verscholen gaat. De hechte band die doorgaans bestaat tussen communisten en hun partij is deze week op sommige plaatsen wreed verbroken. Over het drama dat een dergelijke breuk, voortkomend uit de botsing tussen het ideaal waaraan men zijn leven op gedragen heeft en een grillige, weerbarstige werkelijk heid, tot gevolg kan hebben, gaat de film 'De Berg', die de VPRO zondagavond uitzendt. Vijf mensen, eens allen communisten en partijgenoten, nu soms niet eens meer communist, komen erin aan het woord. Gepokt en gemazeld door de strijd die een uitgesproken stellingna- me in het leven tot gevolg heeft gehad, blikken zij terug op de berg die zij in hun leven beklom men hebben. Zwoegend en lij dend onder de moeizame afda ling waaraan zij in hun laatste le vensdagen bezig zijn, vertellen zy intens over de gebeurtenissen waardoor zij getekend zijn. Voor de een is dat de breuk met de CPN, voor de ander het verlies van de kameraden in de oorlog en het schuldgevoel van de over levende, voor een derde de strijd met de internationale brigade in Spanje of de jaren die in de Sow- jet-Unie werden doorgebracht om mede de heilstaat op te bou wen. Voor alle vijf is het in elk geval de wrede ontdekking dat de werkelijkheid zich niets gele gen laat liggen aan de idealen van goedwillende mensen en dat hetzelfde ideaal tot heel verschil lende praktijken kan leiden. De film die cineast Gerrard Verha ge met de vijf communisten maakte, is geen historische ver slag geworden van de geschiede nis van de CPN. Het is zelfs geen chronologische registratie ge worden van de ervaringen van de vijf hoofdpersonen. Het is vooral een poëtische verbeelding ge worden van de emoties van vijf mensen die over hun woelige le ven vertellen. Het bezwaar van die aanpak is, dat de feiten die aan die emoties en ervaringen ten grondslag liggen, vaak niet voor iedere kijker even Henk en Jans Gortzak in Gerrard Ver hag es film over het Nederlandse communisme. duidelijk zullen zijn. Wanneer Henk Gortzak en Gerard Maas van verschillende kanten het conflicten belichten dat in 1958 leidde tot Gortzak's royement uit de partij, zullen slechts weinigen weten wat er toen precies aan de hand was. Iedereen zal echter, wanneer hij ziet hoe Gortzak en zijn vrouw nu over hun ervaringen vertel len, kunnen begrijpen welk een diep inbreuk dat toen op hun le ven heeft gemaakt. Dat geldt ook voor de andere verhalen. Het grote voordeel van Verhage's benadering is, dat de film niets droogs of uitleggerigs heeft. maar leeft van het eerste tot het laatste shot. Dat effect wordt me de bereikt door de manier waar op de maker de interviews afwis selt met opnamen van de geinter- viewden in hun tegenwoordige omgeving. Stille zwart-wit-beel- den van interieurs of van bere gende ruiten die uitzicht bieden op een meuwbouwwyk, onder steund door het 13e en het 15e strijkkwartet van Beethoven, ademen een sfeer die volmaakt aansluit by het gegeven van vyf oude mensen die terugblikken. Over die mensen wilde Verhage zijn film dan ook maken: „Ik wil de mensen laten zien die het later moeilijk hebben gekregen met de keuze die ze gemaakt hadden Ik heb daarbij vooral een poging gedaan ze te begnjpen. Het was niet mijn bedoeling met dat verleden af te rekenen". Zelf lid van de CPN, kreeg Gerrard Ver hage het op een zeker moment ook moeilyk met het verleden van zyn partij. Uit dat conflict is de film geboren. De problematiek noch de aanpak van Gerrard Verhage lenen zich voor een slotconclusie. Vandaar dat het ogenschijnlijk meest ge schikte moment om de film te la ten eindigen, een emotionele Henk Gortzak die vertwyfeld uit roept dat er meer moet zijn dan een uitzichtloze herhaling van de gruwelijkheden die de mensheid tot nu toe heeft voortgebracht, door de maker bewust niet als slot van de film is gebruikt Daar na volgt nog een fragment waar in Gerard Maas vertelt over de cecutie van zyn kameraden tij dens de oorlog. „Ondanks het dilemma blijven de ervaringen van die mensen staan", zo verklaart Verhage zyn keuze. Het staat iedereen vrij daarin toch nog een lichtpuntje te zien, dat gloort aan het einde van de tunnel. (Zondag, Neder land 2, 21.40 uur). HILVERSUM (GPD) - In de film „The Challenge", die de TROS zondagavond uitzendt, wordt in anderhalf uur een overzicht ge geven van de moderne beelden de kunst zoals die zich van het begin van deze eeuw tot een paar jaar geleden ontwikkeld heeft. Aan de hand van de kunstwer ken zelf, maar ook door gesprek ken met kunstenaars of kunst kenners en niet in de laatste plaats door historische opnamen van beroemde 20e eeuwse kun stenaars aan het werk, laat regis seur Herbert Kline een ontwik keling zien van het werk van de Franse schilder Cezanne, in de film de „Vader van de moderne kunst" genoemd, tot de kunst van de Amerikaan Claes Olden burg en de Duitser Joseph Beuys. Met commentaar van Orson Welles en de deskundige begeleiding van onder anderen de kunstcriti cus van de The New York Times Pierre ^Schneider wordt boven dien een poging gedaan de ach tergronden en motieven van de ze kunstenaars voor een groot publiek te verklaren. Ontwikke lingslijnen van individuele kun stenaars maar ook van stromin gen die elkaar wederzijds bein- vloeden worden zij het niet uit puttend, dan toch in aanzet ver klaard op een manier die voor ie dereen begrijpelijk moet zijn. Picasso, Chagall, De Chirico, Moore, Dali, Lipchitz, Calder, De Kooning, Oldenburg, Caro, Lich- tenstein, Nevelson, Motherwell, Soulages, Beuys. Agam en War hol; het zijn slechts enkele van de namen die in anderhalf uur tijd de revue passeren. (Zondag, Nederland 1, 21.45 uur). De Tros biedt de kijkers morgenavond alxxist een voorproefje van het nieuwe televisieseizoen. In een ex tra lange aflevering maakt men kennis met de hoofd rolspelers in de Australische familieserie "Sons and Daughters", een langlopende produktie, die in Austra le zeer populair is. De serie wordt vanaf 30 september als vast onderdeel van de Tros-donderdagmiddag we kelijks uitgezonden. "Sons and Daughters" is het verhaal van een tweeling John en Angela, die vlak na hun geboorte worden ge scheiden en ieder apart - zonder van eikaars bestaan te welen - opgroeien. Na hun scheiding komen de twee in zeer uiteenlopende milieus terecht. John woont bij zijn vader in Melbourne en krijgt een opvoeding, zoals die gewoon is m veel Australische ar beidersgezinnen. Angela komt in Sydney terecht en maakt daar deel uit van de invloedrijke familie Ha milton. Twintig jaar na hun geboorte komen John en Angela weer met elkaar in contact, een gebeurtenis, die voor hun beider families ingrijpende gevolgen zal hebben. De rollen van John en Angela in de serie "Sons and Daughters" worden gespeeld door Pat McDonald en Rowena Wallace. TROS toont produktie Wereldomroep HILVERSUM (GPD) - Radio Nederland Wereldomroep betekent voor de meeste Nederlanders niet veel meer dan oproepen van de ANWB- alarmcentrale in hun vakantieland. Maar niet alleen verzorgt de We reldomroep een uitgebreid programmapakket dat over de hele wereld te beluisteren is, de organisatie heeft ook nog een zeer actieve afdeling televisie. Hoewel deze al sinds 1960 bestaat is het bestaan hiervan nog niet echt tot televisie kijkend Nederland doorgedrongen. Het is te hopen dat daar in de na bye toekomst verandering in komt, want het aanbod en de werkwijze van Radio Nederland Television, zoals de televisietak van de Wereldomroep heet, is er interessant genoeg voor. Om het goede voorbeeld te geven zendt de TROS zondag een produktie van deze organisatie uit De film behandelt een stukje van de enorme milieuproblematiek waar het Afrikaanse continent, een deel van de wereld waar Radio Neder land van oudsher nauwe banden mee heeft, mee te kampen heeft. Aan de hand van het wedervaren van de Mossi-stam. de grootste bevol kingsgroep in het WesUfnkaanse Sahel-land Boven Volta, schetst de documentaire „The breaking chain" hoe het ingrypen van de mens, noodgedwongen, het subtiele evenwicht dat in de natuur bestaat op onherstelbare wijze aantast Klimatologische omstandigheden en verkeerde landbouwgewoonten hebben de geboortegrond van de Mossi uitgeput, er is geen begroeiing meer, en als gevolg daarvan zijn de twee belangryke levensbehoeften brandhout en water in toenemende mate schaars aan het worden De uitputting van de eigen bodem dwingt de Mossi verder naar het zuiden te trekken, richting tropische regenwouden. Al aangetast door de exploitatie van grote houtmaatschappijen krygen deze eens ondoordringbare wouden nu de nekslag van de roofbouw die er door de immigranten op gepleegd wordt „The breaking chain" is de derde van een serie van vier documentaires die regisseur Willy Lindwer en zijn Afrikaanse collega Veronica Wilson samen maken. De eerste van de reeks, over het voedselprobleem by een nomadenstam in Kenia, is vorig jaar door de NOS uitgezonden. Over de andere twee wordt met de TROS nog onderhandeld. Bij de produktie van de film werkt Radio Nederland zoveel mogelyk samen met programmamakers, cameraliedcn en geluidsmensen uit de betrok ken landen, zodat er als gevolg van de produktie spreiding van kennis op televisiegebied plaatsvindt (Zondag, Nederland 1, 19.33 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 5