c
CDA en WD
eisen klaarheid
Nog tientallen miljarden snoeien
DDR laat Rijssenaar alsnog vrij
f v
{jjr&
Actievoerders van
Green Peace vrij
Informateur onder druk
Minister Van der Stee schetst toekomst in "testament":
"Wat echt lekker is, dat laatje niet lopen."
WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1982
Binnenland
PAGINA 7
Fietsreflector
maakt veiliger
LEIDSCHENDAM (ANP) -
De rode reflectors achter op
fietsen hebben een gunstige
invloed op de verkeersveilig
heid van de fietser. Dat zegt
de SWOV (Stichting Weten
schappelijk Onderzoek Ver
keersveiligheid) op basis van
een recent onderzoek.
Volgens een voorlopige analyse
is het aantal slachtoffers in
1980 onder fietsers, het jaar
na de instelling van de reflec
tormaatregel, met enige tien
tallen verminderd. Onder
slachtoffers wordt verstaan
het aantal doden en gewon
den die in een ziekenhuis zijn
opgenomen.
Volgens de SWOV gaat het om
een aantal tussen de 30 en 95.
Om hoeveel doden en gewon
den het precies gaat kan de
stichting nog niet zeggen.
Over enige tijd zal de SWOV
een nadere analyse uitvoeren
waaruit definitieve gegevens
moeten komen.
WOLMIRSTEDT (GPD) - Ene
Feenstra (21) uit Rijssen is na
twee maanden hechtenis in de
DDR weer thuis. Na een nauwge
zet verlopen proces gisteren voor
het Kreisgericht in Wolmirstedt
viel om precies kwart over zes de
verlossende uitspraak: de aan
vankelijk opgelegde onvoor
waardelijke vrijheidsstraf van
een jaar en zes maanden werd
veranderd in een voorwaardelij
ke met twee jaar proeftijd.
Eric Feenstra, die toch al de hele
dag een gebroken indruk had ge
maakt, liet huilend zijn voor
hoofd op het verdachtenbankje
zakken. Die totaal lijkende inzin
king duurde maar even, doordat
zijn vriendin Hettie van der
Straat naar het verdachtenbank
je snelde en hem snikkend als
eerste omhelsde en feliciteerde.
De gehele dag had zij met de ande
re aanwezigen in het kleine ge
rechtszaaltje van Wolmirstedt
geleefd tussen hoop en vrees.
Want terwijl Eric waarschijnlijk
als enige van niets wist. werd m
de loop van de dag steeds duide
lijker dat dit drama nog dezelfde
dag voor de Rijssense elektricien
zou eindigen met een happy end
en een vrije aftocht huiswaarts.
De bemoeienissen van vooral het
oud-CDA-Tweede-Kamerhd Jan
Nico Scholten en van diens neef.
de Rijssense begrafenisonderne
mer Rein Langkamp, waren
blijkbaar niet zonder resultaat
gebleven.
Bij aankomst gistermorgen in Wol
mirstedt - even ten noorden van
Maagdenburg - liet men van de
zijde van de advocaten al wel
doorschemeren dat er mogelijk
een galante oplossing op til was.
Maar daarover kon alleen maar
in de wandelgangen worden ge
fluisterd en gespeculeerd. Een
ingewijde kon al gedurende de
middagpauze, op het moment
dat de rechters nog moesten be
slissen over het vonnis, de afloop
vertellen: Eric komt vrij - hij
heeft vanmorgen in de gevange
nis van Maagdenburg zijn spul
letjes al moeten pakken. Maar
voordat het zover was. werd er
eerst nog een juridisch spelletje
opgevoerd.
Na een zeer nauwgezet doorge
sproken, uren vergende behan
deling van de zaak eiste de offi
cier van justitie, Waldemar Gra-
fe, wegens grove schuld aan het
ongeval, waarbij zoals bekend
zijn broer en diens Poolse vrouw
om het leven kwamen, een jaar
en zes maanden gevangenisstraf.
De rechtbank trok zich daarop
enkele uren voor beraad terug en
sloot zich dan ook zowel wat be
treft de motivering als de eis ge
heel bij de officier aan. Voor Eric
Feenstra, die op advies van zijn
advocaat afzag van hoger beroep,
leek het pleit op dat moment be
slecht.
Maar toen kwam de ontknoping
de officier van justitie wenste
wegens het gedisciplineerde ge
drag van de verdachte alsmede
diens loyale medewerking aan
het onderzoek voor het proces,
een nieuw voorstel te doen. na
melijk van de zojuist opgelegde
onvoorwaardelijke straf een ge
heel voorwaardelijke te maken
met een proeftijd van twee jaar.
Want, zo zei de officier, „straf als
een stuk heropvoeding is in het
geval van Ene niet meer nodig".
Opnieuw trokken rechter en bijzit
ters zich terug. Nu voor een half
uur, en opnieuw was de uit
spraak conform. Een sprakeloze,
beduusde Eric Feenstra was vrij.
In de comfortabele auto van Jan
Nico Scholten werd hij naar de
gevangenis van Maagdenburg
gereden om daar z'n bezittingen
af te halen en nog wat formalitei
ten te vervullen. Er was een in
formele voorwaarde: er mocht
van die rit geen triomftocht wor
den gemaakt en de aanwezige
Nederlandse journalisten werd
daarom vriendelijk verzocht van
het Kreisgericht Wolmirstedt di
rect door te gaan naar huis.
VLISSINGEN (GPD) - De dne le
den van de milieuorganisatie
Green Peace die vorige week
hebben geprobeerd het storten
van radio-actief afval van het
dumpschip Rijn borg te voorko
men en daarbij door de kapitein
van het schip werden gearres
teerd, zijn weer op vrije voeten.
Omstreeks half vijf gistermiddag
konden zij het Vlissingse politie
bureau waarnaar zij in de nacht
van maandag op dinsdag waren
overgebracht, verlaten.
De drie actievoerders, de Amen-
kaan Russel Wray (27). de Duit
ser Harald Zindler (38) en de
Spaanse advocaat Modesto Sola
Sanz (24) werden in de nacht van
maandag op dinsdag op last van
DEN HAAG (GPD) - CDA en WD willen snel duidelijkheid over de mogelijkheden van
een kabinet met de PvdA. In gesprekken met informateur Van Kemenade hebben de
onderhandelaars Lubbers (CDA) en Nijpels (WD) gisteren zodanige eisen gesteld dat
Van Kemenade's informatie al direct in een kritieke fase is beland. De WD heeft zelfs
laten weten weinig heil te zien in een nieuw gesprek met de formateur zolang deze zijn
informatie richt op een kabinet met de PvdA erin.
Voornaamste struikelblok lijkt de
kwestie van de kernwapens te
worden. De informateur heeft la
ten weten volgende week maan
dag of dinsdag oriënterende ge-
sprekken hierover te willen ope- -N ljpels
al eerder gevraagd om een „knel
punten-onderzoek", alvorens tot
echte onderhandelingen wordt
overgegaan.
In zijn eerste gesprek met de infor
mateur zei CDA-onderhandelaar
Lubbers dat het niet juist zou
zijn, indien Van Kemenade zijn
werkzaamheden alleen zou rich
ten op de economische proble
matiek. Lubbers vindt het wei
nig zinvol om de kernwapenzaak
voorlopig buiten de besprekin
gen te houden. „Het heeft geen
zin daarover een doek te hangen
en dat maar even te laten rus
ten", meent hij.
Zoals bekend vormt de kernwa
penkwestie vermoedelijk het
grootste struikelblok voor een
coalitie waaraan ook de PvdA
deelneemt, zoals Van Kemenade
wil onderzoeken. Het CDA had
JOVD hoos
op Nijpels
DEN HAAG (GPD) - De JOVD,
de jongerenorganisatie van
de WD, is kwaad op fractie
leider Ed Nijpels, omdat deze
de deur naar een overleg met
de PvdA over een eventuele
samenwerking gesloten
houdt.
Hoewel de JOVD de program
matische verschillen tussen
beide partijen onderkent, ziet
zij met name op het sociaal-
economische vlak legio mo
gelijkheden voor een onder
handeling. Wil de WD in de
nabije toekomst een midden
positie tussen CDA en PvdA
innemen, dan dient de WD
een open dialoog met de
PvdA zeker in een informa
tieperiode niet bij voorbaat
uit de weg te gaan, zo meent
de jongerenorganisatie.
Nijpels legde na afloop van zijn ge
sprek met Van Kemenade uit dat
hij diens poging weinig kans van
slagen geeft. De WD-fractilei-
der liet doorschemeren dat hij
zijn fractie later deze week wil
adviseren het gesprek met Van
Kemenade niet voort te zetten.
Volgens Nijpels heeft het streven
naar een combinatie van PvdA
en WD alleen zin, indien de
PvdA een 'programmatische om
mezwaai' zou maken.
Het heeft volgens Nijpels voor de
WD weinig zin om met Van Ke
menade door te praten, zolang
hij op zijn huidige weg doorgaat.
De liberaal noemde zijn eerste
gesprek met Van Kemenade, dat
ongeveer anderhalf uur in beslag
nam, een „uitgebreide spreek
beurt". Daarin gaf hij een toe
lichting op het verkiezingspro
gramma van de WD en bena
drukte hij ook dat zijn partij, op
programmatische gronden, voor
stander is van een coalitie met
het CDA.
"Jammer"
Als laatste ontving de informateur
gistermiddag D'66-fractieleider
Brinkhorst. In een reactie op de
opmerkingen van Nijpels, liet
deze na afloop van het gesprek
weten het jammer te vinden in
dien de WD een coalitie met de
PvdA onmogelijk zou maken.
Een kabinet van socialisten en li
beralen zou een doorbraak bete
kenen, en de mogelijkheid daar
toe moet serieus worden beke
ken, meent Brinkhorst.
Over de positie van D'66 zei Brink
horst dat bij een besluit deel te
nemen aan een coalitie voorop
zou staan de mogelijkheden van
D'66 om zichzelf daarin te her
kennen. Hij is het eens met de eis
van Lubbers dat op korte termijn
ook de kernwapens in de infor
matie aan de orde moeten ko-
Brinkhorst gelooft dat een com
promis over deze kwestie tussen
de verschillende partijen moge
lijk is. Daartoe verwees hij naar
de opvattingen van minister Van
Mierlo (defensie) dat een besluit
tot voorbereiding van de plaat
sing niet vooruit hoeft te lopen
op een besluit tot (feitelijke)
plaatsing. Een dergelijk voorbe-
reidingsbesluit kan namelijk te
ruggedraaid worden.
D'66-fractieleider Brinkhorst voorziet informateur Van Kemenade rechts) t
kingen te beginnen.
i vuurtje alvorens de bespre-
EINDHOVEN (ANP) - Het aan
het instituut voor perceptieon-
derzoek IPO in Eindhoven ont
wikkelde "praatboek" blijkt bij
het leren van een vreemde taal
betere studieresultaten op te le
veren dan het talenpracticum.
Een onderzoek met het geheel
nieuwe systeem toont aan dat
leerlingen in korte tijd een betere
luistervaardigheid ontwikkelen
dan mensen die de uitspraak van
een taal leren door middel van
een grammofoonplaat of geluids
band.
Het "praatboek" kan volgens de
projektleider dr. D. Bouwhuis
het klassieke onderwijs goed
aanvullen en de taak van de leer
kracht verlichten.
Het "praatboek" is voorzien van
een chip waarin de gesproken
tekst is opgeslagen. Met een spe
ciale pen kan de leerling elk wil
lekeurig woord van de op papier
gedrukte tekst aanwijzen. Vanaf
dat punt wordt de tekst in de be
trokken taal direkt opgelezen
"Praatboek"
blijkt beter
dan talen
practicum
totdat de leerling dat wenst te
stoppen. Er is ook een mogelijk
heid een bepaald woord aan te
wijzen en dat, los uitgesproken,
te beluisteren zo vaak men wil
Het grote voordeel van net "praat
boek" is volgens dr. Bouwhuis
dat de gebruiker elke gewenste
passage of woord onmiddellijk te
horen krijgt en net zo lang kan
herhalen totdat hü de uitspraak
goed in zich heeft opgenomen.
De combinatie van het gedrukte
en het gesproken woord biedt de
mens naar zijn mening een nieu
we communicatiemogelijkheid.
Het "praatboek" zal de komende
tijd door onderzoek en praktijk
proeven verder worden ontwik
keld. Hierbij wordt samenge
werkt met onderwijspsycholo
gen aan de Katholieke Hoge
school in Tilburg.
Tijdens een bijeenkomst ter gele
genheid van het 25-jarig bestaan
van het instituut, waar het
"praatboek" één van de demon-
stratieprojekten vormde, deelde
directeur H. Bouma gisteren mee
dat binnen afzienbare tijd zelfs
apparaten zullen worden ontwik
keld met kunstmatige en toch
goed verstaanbare spraak.
Er wordt nu gewerkt aan de ont
wikkeling van apparatuur, die
vanuit aanslagen op een toetsen
bord spraak kunnen maken
Daarmee komt de mogelijkheid
binnen bereik, dat sprekende ap
paraten niet alleen ingeblikte
spraak weer hoorbaar maken,
maar zelfs willekeurige spraak-
boodschappen samenstellen.
WEERRAPPORTEN
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Barcelona
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
mist 22 9
DEN HAAG (GPD) - Het
kabinet zal in de komende jaren
voor tientallen miljarden gul
dens moeten bezuinigen om het
financieringstekort (verschil tus
sen inkomsten en uitgaven van
de staat) terug te dringen tot 4
procent in 1986. Dat laatste zou
dat kabinet zich ten doel moeten
stellen. Deze ombuigingen zul
len zware koopkrachtoffers ver
gen en direct werkgelegenheid
kosten.
Dat schrijft minister Van der Stee
(financiën) in zijn 'politieke tes
tament' voor de kabinetsinfor
mateur. Volgens de minister
moet het merendeel van de om
buigingen worden opgebracht
door de sectoren volksgezond
heid en sociale zekerheid en door
bijstandstrekkers en ambtena
ren.
i4 o Opmerkelijk
onbew.
onbew.
onbew.
onbew.
De ministers stellen voor e
nets (ïn)iormateur altijd een poli
tiek testament op, met daarin
aanbevelingen voor de kabinets
formatie en het daarna te voeren
beleid. Voor het eerst werden die
adviezen gisteren gepubliceerd.
Opmerkelijk daarbij is dat diverse
ministers daarbij nu al medede
lingen doen over wat zij in de
volgende week dinsdag te pre
senteren Rijksbegroting voor
1983 zullen laten opnemen. Daar
mee lopen zij ook vooruit op het
voorlezen van de troonrede door
de koningin.
Zo verklaart minister van buiten
landse zaken (en premier) Van
Agt nu al dat te lang uitstel van
de beslissing rond de kruisraket
ten „de geloofwaardigheid van
het Nederlandse buitenlandse
beleid en van Nederland als be
trouwbaar bondgenoot ernstig
ondermijnt". Voortgezette onze
kerheid over ons standpunt zal
de onderhandelingen in Genève
alleen maar schaden, aldus Van
Agt.
Minister Gardeniers-Berendsen
(volksgezondheid) laat nu al we
ten dat zij in haar pas volgende
week te publiceren begroting op
nieuw voorstellen zal doen voor
invoering van (meer) eigen bij
dragen in de volksgezondheid in
1983. Het gaat om betaling voor
geneesmiddelen en om betaling
aan verpleegkosten voor langdu
rig verpleegden. Ook wil de mi
nister invoering (op langere ter
mijn) van een volksverzekering
tegen ziektekosten, met eigen
bijdragen of eigen risico's.
Hoofdpunten
Verder hoofdpunten uit de testa
menten zijn:
minister De Graaf (sociale zaken)
zegt alle sociale uitkeringen om
laag moeten nu de wijziging
het sociale zekerheidsstelsel niet
meer voor 1984 gerealiseerd kan
worden. Korting op de uitkerin
gen van 1 procent levert al 450 d
500 miljoen op. Bekorting van de
duur van de wao-uitkering kan 2
3 miljard besparen.
minister Zeevalking (verkeer)
schrijft dat de tarieven in het
openbaar vervoer jaarlijks met
10 procent zullen moeten stijgen,
omdat anders in 1983 en 1984 een
gat van 100 miljoen gulden ont
staat.
minister Deetman (onderwijs)
onthult nu al dat op het onder
wijs in 1983 130 miljoen gulden,
en in 1984, 1985 en 1986 respec
tievelijk 442, 770 en 1100 miljoen
gulden bezuinigd zal moeten
worden.
staatssecretaris Lambers-Hac-
quebard (milieuhygiëne) wil dat
bij de kabinetsformatie afspra-
AD VERTENTIE
Mallorca
Malta
München
Oslo
Stockholm
Casa Blanca
Istanbul
Las Palm as
Tunis
onbew.
onbew.
onbew.
onbew.
licht bew.
onbew.
geheel bew.
onbew.
onbew.
licht bew.
onbew.
onbew.
half bew.
licht bew.
Lekker eten, dat komt een mens toe.
Echte Boter is meer dan lekker.
Is ook nog lichter verteerbaar.
En er zitten natuurlijke vitaminen in.
Belangrijk om te weten voor iedereen
die zuinig is op zichzelf. L
j
Niet te versmaden.
ken worden gemaakt
kosten van de bodemsanenng,
waarvoor in 1983 en 1984 300 mil
joen gulden nodig is en in 1985
400 miljoen. Daarnaast is voor
een minimaal verantwoord mi
lieubeleid in 1983 474 miljoen
gulden nodig, in 1984 549 gulden
en in 1985 638 mijjoen gulden.
Dat is nog 200 miljoen gulden
per jaar te weinig om het aange
kondigde milieubeleid uit te voe-
minister De Ruiter (justitie) wil
dat er 420 mensen extra worden
aangetrokken om het personeel-
itekOft bij dt rechterlijke macht
in te lopen. Dat kost 31,7 miljoen
gulden per jaar meer. Minister
Rood (binnenlandse zaken) vindt
dat niet tot uitbreiding van poli
tie moet worden besloten voor
dat vaststaat hoe de hervorming
van het politieapparaat er uit zal
gaan zien
officier van justitie mr. A N. A.
M Josepha Jitta uit Alkmaar die
belast is met zaken die het
Noordzee gebied betreffen, door
de rijkspolitie te water in Vlissin
gen van boord gehaald en inge
sloten in het bureau van de ge
meentepolitie.
Of de drie zullen worden vervolgd
voor hun actie aan boord van de
Rijnborg waarbij zij zich byna
dertig uur vastketenden aan de
laadkranen van het schip, hangt
volgens de advocaat van Green
Peace, mr K. Langeraar uit Am
sterdam. af van het openbaar mi
nisterie. Nadat de drie aan boord
van het schip waren gearresteerd
en de dumping was beëindigd
zette de Rijnborg koers naar
Vlissingen waar het schip maan
dagavond rond half tien aan
kwam en op de rede ter anker
ging
Nog dezelfde nacht haalde de
groep Vlissingen van de rijkspo
litie te water de drie mannen van
boord en bracht hen over naar
het bureau van de Vlissingse ge
meentepolitie. De actievoerders
die zeiden aan boord van de Rijn
borg „goed" en door de politie
„vriendelijk" te zyn behandeld,
waren niet in het bezit van iden
titeitspapieren of geld. Daarom
werd ook de vreemdelingenpoli
tie bij de zaak betrokken.
Volgens de wet zouden de actie
voerders onmiddellijk na hun
vrijlating moeten worden uitge
wezen. De milieuorganisatie
Green Peace stelde zich echter
garant voor de dne waarna hun
een voorlopig paspoort voor vier
dagen werd verstrekt Zodra zij
de beschikking hebben over hun
eigen paspoorten die zich aan
boord van de actieschepen be
vinden, kunnen zij het land ver
laten. Na hun vrijlating vertrok
ken de actievoerders naar Am
sterdam. Vermoedelijk zullen zij
vandaar naar Spanje vertrekken
Waarom geen
arrestaties
na voetbalrel?
DEN HAAG (ANP) - De PvdA-ka-
merleden Stoffelen, Roethof en
Worrell willen van de ministers
van binnenlandse zaken, van jus
titie en van CRM weten waarom
er geen arrestaties zijn verricht
na de ongeregeldheden bij de
voetbalwedstrijd Cambuur-Den
Haag zaterdag in Leeuwarden.
Hierby werden 15 burgers en 8 po
litie agenten licht gewond en
raakten drie politiemensen ern
stig gewond, terwijl de materiele
schade zeker 100.000 gulden be
loopt.
De kamerleden willen ook weten
wanneer de regering haar stand
punt bekend maakt over het vo
rig jaar verschenen rapport vei
ligheid voet bal bezoek, waarin
onder meer gepleit werd voor de
oprichting van een bureau veilig
heid, een alcoholverbod tijdens
de wedstrijden, een vroegtijdig
overleg tussen de betrokken
clubs, de spoorwegen en de poli
tie en een stringenter aanhou-
dingsbeleid
Van Agt: voor
EG geen rol
in M-Oosten
DEN HAAG (GPD) De EG zou er
niet verstandig aan doen op dit
moment met nieuwe initiatieven
te komen voor een vredesrege
ling in het Midden Oovt. ii I >..t
zei minister Van Agt van buiten
landse zaken gistermiddag tij
dens een mondeling overleg met
de vaste kamercommissie voor
buitenlandse zaken Europa
moet behoedzaam en tactvol te
werk gaan om te voorkomen dat
de toenadering tussen de Ameri
kaanse regering en de Arabische
wereld wordt doorkruist Vol
gende week heeft in Brussel
overleg plaats van de EG minis
ters van buitenlandse zaken.
Minister Van Agt wisselde met de
kamercommissie van gedachten
over de verschillende vredes
plannen voor het Midden Oos
ten, die nu de ronde doen Essen
tieel noemde de bewindsman het
feit dat de Arabische topconfe
rentie in Fez vonge week niet af
wijzend. en „dus by implicatie
nogal positief, heeft gereageerd
op de jongste voorstellen van de
Amerikaanse president De Ne
derlandse regering had zich, by
monde van de woordvoerder van
de minister van buitenlandse za
ken, al eerder betrekkelyk posi
tief uitgelaten over het vredes
plan van de Arabische top.
AMSTERDAM (ANP) - De 21-
Jarige Leid se studente Margreet
Rirmersma is gisteren de vier-
miljoenste bezoeker geworden
.ui d« I l<>r i .ut. .nu (1. r.nul .in
\mst. rdarn 1j ontving uit
handen van vice-voorzitter G. J.
van der Heide van de Floriade
een groot aantal geschenken,
waaronder een gouden speld
met briljant in de vorm van het
Florlade-vignet.
