c fQtcm Economie Extra W. Beursweek Bewust Omgaan Met Geld De rechter en de linkerhand Beurs had weer slechte week Belasting De opmars van het alternatieve bankieren (slot) ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1982 Extra startende meenden i eigentijdse herkennen. De geboorte verliep niet zonder complicaties. Eerst was er de overheid, die aanvankelijk sterk aarzelde de benodigde bijstand te ver schaffen uit vrees voor 'over bevolking'. De Nederland- sche Bank stelde zich op te genover de komst van de Triodosbank, zoals de KNVB zich pleegt op te stellen te genover het aantrekken van een buitenlandse voetballer door Ajax of Feijenoord: het ja-woord valt alleen als er sprake is van een - voor Ne derland - uniek talent. De medewerking van twee ban kiers van naam was nodig om de overheid duidelijk te ma ken, dat er in het geval van Triodos niet zomaar sprake was van alweer-een-bank. Geen wonder overigens, die scepsis bij de overheid. Een bank, die zich ten doel stelt uitsluitend 'vernieuwende' ondernemingen in het zadel te helpen, die de spaarders vraagt een minimum aan ren te te bedingen, die zich maan denlang buigt over de aan vraag voor een kredietjes van maximaal 105.000 gulden om dan soms nog 'nee' te verko pen - zo'n bank kan rekenen op onbegrip. Het is nog even wennen, een zo alternatief bankje in een zo zakelijke we reld. Eenmaal ter aarde, bleek dat ten tweeden male uit de reac tie van het publiek, dat even eens moeite had zich iets voor te stellen bij een bank op levensbeschouwelijke grondslag. Vooral kleine, ondernemers i de boreling een Sinterklaas te "Na de eerste presentatie kwamen Jan en alleman op ons af', herinnert zich Triodos-directeur Bart Jan Krouwel, "in de veron derstelling^ dat er bij ons goedkoop geld te halen was. Zo simpel is het dus niet. Wel is ons duidelijk geworden, dat de gróte banken en ook de overheid niet zijn inge steld op de kleine onderne mer. Er is veel behoefte aan kredieten van ongeveer een halve ton, maar de meeste banken beginnen niet aan be dragen van minder dan 250.000 gulden. Kleine onder nemers vragen veel tijd en begeleiding, ook door de doolhof van overheidsregels en -procedures. Het enige dat we kunnen doen is er voort durend bij de overheid op te blijven hameren dat daar iets aan moet gebeuren. De Triodosbank, twee jaar oud nu, is er niet in de eerste plaats om het geconstateerde gat in de markt op te vullen. 'Normale' ondernemers be horen niet tot haar klanten kring. Als ze toch aanklop pen, worden ze op weg gehol pen naar een andere bank, meestal de NMB - samen met de Crediet- en Effectenbank de enige die interesse heeft voor de activiteiten van Trio- dos. De geijkte wetten van vraag en aanbod komen bij Triodos op de tweede plaats. De Menselijke Maat is de leest waarop de Triodosbank haar activiteiten schoeit, Bewust Omgaan Met Geld de slagzin die zij daarbij hanteert. De spaarder die zijn geld wil uit zetten tegen een zo hoog mo gelijke rente kan evenmin bij de in Zeist gevestigde bank terecht als de ondernemer, die rijk wenst te worden met een nieuwe tandpasta, leg batterijen of chips. Aan bod bij de Triodosbank ko men de kleine, alternatieve, ambachten en bedrijfsvor men. Collectieve boekwin kels en medische deelgenoot schappen, ecologische en biologisch-dynamische boe renbedrijven, heilpedagogi sche instituten en Vrije Scho len. En ook werklozen die ge noeg hebben van het vruch teloos solliciteren, die op zoek zijn naar werk en be langrijke factor in de Trio- 'BRNK 1 r~ 52 - - "1 1 '1 a 1 J e e e 4 1 '1 c De klanten van een groentewinkel kunnen een eigen gedragslijn volgen. De één xal de Argentijnse Granny Smith mijden vanwege de bijsmaak van een generaalsbewind, de ander laat de pot met Russische kersen links liggen, een derde moet vooral niets hebben van bespoten fruit. Verplaats diezelfde klanten naar een bank en de verschillen vallen weg. Zij scharen zich allen achter hetzelfde loket. Ze hebben geen keus, want er is maar één soort rente te koop. Maar die kan wel uit vele, soms vuile, handen komen. Vervelend voor wie verschoond wil blijven van politiek of anderszins omstreden zaken. Waar de belastingbetaler nog, op afstand, meepraat over de bestemming van zijn geld, blijft de spaarder monddood. De geldstromen op de vrije markt laten zich niet richten naar een ethische code. Banken - wie heeft er niet mee te maken - onttrekken zich wat dat betreft aan democratische, laat staan individuele controle. Twee banken vormen een uitzondering. De Algemene Spaarbank voor Nederland en de Triodosbank. Beide hanteren eigen principes, beide maken er geen geheim van waar zij hun geld, correctie: het geld van de spaarder, insteken. De Triodosbank plaatst een direc te betrokkenheid van de spaardèr met het beleggingsproject waar zijn geld in zit zelfs voorop. De ASN profileert zich meer door, namens een belangengroep, politiek positie te kiezen. Dissidenten in een wereld van koele cijfers en klinkende munten. Twee portretten. Na de Algemene Spaarbank Nederland, die vorige week aan de orde kwam, vandaag het tweede en laatste artikel gewijd aan de Triodosbank. Triodos-opvat- ting: de alternatieve weckerij Gaiapolisin Katwijk. Arbeiders-zelf bestuur op kleine schaal (negen mensen), geen onderscheid in status en salaris (ongeveer het minimumloon bijeen werkweek van vier dagen) en inmaak van uitsluitend milieuvriende lijk gekweekt fruit kenmerken deze vijf jaar oude coöperatie. Triodos verstrekte een lening van 60.000 gulden tegen 8 procent rente (Foto Holvast) dos-opvatting arbeids vreugde. Voorwaarde is wel, dat de overheid dan de uitke ring handhaaft totdat het be drijfje loonvormend gaat werken. Wat de spaarder betreft, die krijgt geen hóge rente. Maar wel, wat Krouwel noemt, 'so ciaal rendement'. De spaar der geeft zelf aan welk (soort) project Triodos met zijn of haar spaargeld mag financie ren. De spaarder denkt hier mee met de bank en vindt zijn bevrediging in het geven van een tastbare aanzet tot nuttige en in alle opzichten menselijke bedrijvigheid. "Eindelijk een manier om m'n spaargeld gezond te la ten werken", luidt de motive ring van velen. De praktische route naar een betere maatschappij loopt bij de Triodosbank langs de theoretische paden van de Oostenrijkse filosoof Rudolf Steiner (1861 - 1925), grond legger van de antroposofie. Geestelijke creativiteit van de mens geldt als draaipunt van Steiners levensbeschou wing; beknotting van per soonlijke vrijheid als op te ruimen barricade. Zo'n barri cade is in antroposofische ogen bijvoorbeeld het dwangmatige klassensys teem in het onderwijs, dat zich later voortzet in verschil len in maatschappelijke sta tus en waardering. De Vrije School, die geen zittenblij- vers kent, is dan ook een ty pisch produkt van de antro posofische beweging. De Triodosbank, met banden naar aan de Antroposophi- sche Vereniging en het kerk genootschap De Christenge meenschap, is voortgespro ten uit de behoefte die le vensbeschouwing handen en voeten te geven. door Wim Fortuyn Dat is geen simpele taak, een voudig omdat concrete richt lijnen ontbreken. Immers, richtlijnen leiden al gauw tot verstarring en verstarring dooft de creativiteit die Trio dos juist wil stimuleren. "We willen geen dogma's creëren, voorop staat die menselijke maat", benadrukt Krouwel. Het antwoord op dat vraagstuk vormen de werkgroepen van vrijwilligers, die onverbreke lijk aan de Triodosbank zijn verbonden. Zij buigen zich over de krediet-aanvragen en gaan niet over één nacht ys. Krouwel: "Gemiddeld zijn we twee drie maanden be zig met een kredietbeoorde ling. We beginnen met te kij ken wat men precies wil, wel ke ideëen er bij aanvrager le ven. De werkgroep moet dan beoordelen of er sprake is van een vernieuwend project, of we er in principe aan mee moeten werken. Pas daarna gaat de aanvraag naar de kre dietcommissie om op haal baarheid te worden getoetst. Zo'n werkgroep-beslissing wordt bij voorkeur in vol strekte unanimiteit geno men. Dat vergt een hoop tijd, maar we ervaren dat als een heel goed en democratisch proces. Tot nu toe is er nog niet één beslissing gefor ceerd". Wikken en wegen dus, praten en argumenteren. Zoals in het geval van de stichting Stew-Zalm, die in de Wad denzee een zalmkwekerij wil opzetten als experimenteel werkgelegenheidsproject voor werkloze vissers. De ex perimentele opzet staat Trio dos wel aan. maar vraagte kens rond het 'visvriendelij ke' van de kweekmethode houden de betreffende werk groep nog steeds in twijfel. Een krediet afwijzen (er zijn er in twee jaar zo'n 200 verschil lende toegewezen) geschiedt volgens Triodos-directeur Krouwel maar zelden. Dat ligt niet in de aard van de bank. "Als we iets niet zien zitten, wijzen we het krediet niet zomaar af. Dan gaan we altijd met de aanvrager pra ten en proberen we hem er van te overtuigen dat het be ter is de aanvraag in te trek ken. We hebben maar twee keer echt nee moeten zeggen. En dat doen we dan nog in een uitgebreide brief, waarin we precies vertellen waar- Door het vele vergader- en ad vieswerk dreigt de Triodos bank wel enigszins in de pro blemen te geraken. "Dat is een knelpunt", aldus Krou wel, "we geven zoveel gratis advieswerk, dat het eigenlijk niet meer kan. We denken er dan ook over om een bepaal de vergoeding te vragen, maar het probleem daarbij is dat vaak de mensen die het meeste advies nodig hebben, juist weinig geld hebben. We zijn daar nog niet uit". Maar goed gaat het de Triodos bank niettemin. Na de start twee jaar geleden met slechts drie full-time medewerkers en een aandelenkapitaal van 1,2 miljoen, biedt de bank nu werk aan 17 mensen (en een leger vrijwilligers), terwijl zich inmiddels 2000 spaar ders hebben gemeld. Daarbij valt op, dat zich de laatste tijd steeds meer mensen aandie nen uit de niet-antroposofi- sche kringen. Krouwel: "Mensen uit alle hoeken van de samenleving. Qua leeftijd, godsdienst en politieke over tuiging". De bank móet ook wel groeien. Het aandelenkapitaal, dat in middels op twee miljoen staat, moet in de komende vijfjaar meer dan verdubbeld worden. Een gevolg van het feit dat de Nederlandsche Bank - kort na de oprichting van de Triodosbank - de drempel drastisch heeft ver hoogd: van vijf ton naar vijf miljoen, een ondergrens die Triodos in 1987 moet hebben bereikt. "We zoeken er nog steeds aan deelhouders bij", besluit Bart Jan Krouwel dan ook. "Hoe meer u geefl, hoe meer u terugontvangt", zo wordt in een opwelling weieens gezegd, en warempel in fiscale zin gaat deze formule op, als we de aftrek van giften bekaken. Merkwaardig is nu. dat van de "giftenregelingen", zoals die in de belastingwetten zijn opgenomen, nog lang geen optimaal ge bruik wordt gemaakt. De vermoedelijke oorzaak? "Laat uw rechterhand niet weten, wat uw linker doet", of: "Als je van een gift iets terugverwacht, is het geen géven, maar ruilen", zo zegt men. Om niet Hoe het ook zij, de wetgever heeft ruim baan gegeven om in de privé-sector bijdragen (donaties, contributies) aan kerkelyke, liefdadige, culturele, wetenschappelijke of het algemeen nut beogende, zelfstandige, instellingen (politieke pariyen blijken, zeer eervol, onder de laatste categorie te moeten worden inge deeld). fiscaal in aftrek te brengen. Voorwaarde voor de aftrek is wel. dat de gift "om met" is ver strekt, dus er mag geen voordeel aan worden ontleend. Vereni- gingscontributies voor zang- en sportverenigingen etc. komen dus niet voor aftrek in aanmerking. Allerlei instanties, die - hoe goed bedoeld ook - voornamelijk een particulier belang (ont spanning, gezelligheid) nastreven, vallen evenmin onder de fis cale begunstiging. De instellingen, welke een min of meer duurzame organisatie vor men, moeten in Nederland of op de Nederlandse Antillen geves tigd zijn. De kerken worden in aftrek ruim bedeeld. De kerk voogdij. diaconie, zending, missie, verplichte "kerkelyke belas ting". bijdragen voor wykwerk, voor huwelijksinzegening, voor al die zaken gaat de aftrek op. Kopers van collectebonnen, die deze in de collectezak deponeren, houden een bewijs over, waarmede zy een fiscale aftrek kunnen bereiken. Niet onbeperkt De totaal-aftrek is niet onbeperkt: het maximum ligt bij 10% van het onzuiver inkomen en de drempel (het bedrag, dat niet aftrek baar is) is 1% van dat inkomen met een minimum van 120,-. Het onzuiver-inkomen is het inkomen vóór de vermindering met persoonlyke verplichtingen etc. By een echtpaar zyn alle giften aftrekbaar van het inkomen van de man; voor het bepalen van de grenzen is ook alleen zyn onzuiver-inkomen van belang. Bij 11% aan giften zit men wat aftrek betreft aan het plafond. Die drempel van 1% is niet zonder betekenis by hoge inkomens; vandaar, dat de giften van twee of meer jaren wel in één hetzelf de jaar worden betaald, waardoor men slechts éénmaal met de (niet aftrekbare) drempel wordt geconfronteerd. Indien men een sympathiek geachte organisatie een bedrag boven die 11% wil geven, kan men ook nog met lopende coupons schenken, waardoor men de rente t.z.t niet tot het inkomen behoeft te rekenen. Bij schenking van reeds lopende coupons moet de schenk(st)er de reeds gerijpte rente opgeven; vervol gens mag men de contante waarde van die gerijpte rente als gift aftrekken; de nè de schenking te verdienen rente komt automa tisch bij de instelling terecht. Zwoegers De giften moeten met schriftelijke bewijsstukken (giro-strookjes, kwitanties) worden aangetoond. De zwoegers voor een slecht by kas zittende vereniging, die - in hun goedheid - allerlei duide lijk aantoonbare kosten, welke redclykerwys vergoed hadden behoren te worden, "laten zitten", kunnen voor het totaalbedrag een fiscale (giften-)aftrek claimen. De gulle gevers, die in loondienst zijn en niet voor een aanslag in de inkomstenbelasting in aanmerking komen, kunnen de gifte naftrek geldend maken in de sfeer van de loonbelasting en de premieheffing door het aanvragen van een "beschikking ver mindering loonbelasting en premieheffing". Bedrijfskosten Het voorgaande heeft betrekking op de als privé-persoon gedane giften. Het komt ook voor, dat het motief om een schenking te doen aan een ideële instelling een zakelyke achtergrond heeft. Het kan om een zakelyke relatie gaan. dan wel om nieuwe of uitgevoerde opdrachten. Indien de drijfveer een zakelyke is - het zakelyk belang moet dan wel worden aangetoond - ia er sprake van bedrijfs- of beroepskosten. Dat geldt eveneens voor b.v.-en Ook daar kan er met de gift een zakelyk belang gemoeid zijn: men kan er een reklameuiting in zien, en het kan zijn, dat men zich aan het doen van een gilt als bedrijf redelijkerwijs niet kan onttrekken. De vennootschaps belasting kent daarboven nog een aftrekregeling voor niet met puur zakelyk oogmerk gedane giften, welke zich veelal bij klei nere bedrijven (b.v.-en) zullen voordoen. De eerste 500.- is nooit aftrekbaar en de aftrek bedraagt maximaal 6% van de winst. Voor de Amsterdamse beurs was het wederom èen slechte week. Zowel de index voor banken als voor handel, scheepvaart en luchtvaart sloegen het ene laagterecord na het andere aan waardoor ook het algemeen gemiddel de voor de lokale markt op nieuwe laagtestanden van het jaar terechtkwam. Omdat de vijf internationals zich als groep nog altijd vrijwel op de top van het jaar bevindt, staat het algemeen beursgemid- delde nog flink boven de laagste jaarstand. Wall Street begon de week met een vrije dag vanwege de vie ring van Labourday, waar mee het vakantieseizoen werd uitgeluid en een nieuwe periode van hard werken wordt aangekondigd. Velen zijn deze nieuwe periode be gonnen met de hoop op een zich snel aandienende econo mische opleving, maar veel zicht is daar nog niet op. Zo lag de produktie van nieuwe auto's in augustus op een bij zonder laag niveau en kwam bijna 30 procent beneden de vorig jaar al slechte augustus maand terecht. Dit had ook een zware druk op de staal sector tot gevolg. Toch viel de reactie van de Newyorkse effentenbeurs op de enorme beurshausse van voorgaande twee weken nog mee. Dat er een consolidatie zou intreden was duidelijk, maar de reactie bleef dinsdag bij 10 punten steken en liet woensdag alweer een licht herstel zien. Het sterk fluctueren van de beurs liet zien hoe verdeeld de meningen momenteel zyn. Velen vinden de koersstij ging van bijna 150 punten in twee weken meer dan vol doende en nemen afscheid van de beurs. Anderen zien de 1000 in het bereik nadat de Dow Jones-index nog juist voor Labourday de 900 over schreed en op 925 vorige week vrijdag eindigde. Maar dan zullen er toch duidelijker aanwijzingen moeten door komen voor een verdere ren tedaling en conjunctureel herstek Evenals Wall Street maakte ook de rente deze week een soort consolidatiefase door. Alleen Belgic verlaagde nog het officiële disconto omdat eerder dit jaar het peil tot for se hoogten was opgedreven. Elders bleef het rustig. De grote Amerikaanse bank die de rente voor effectenaanko pen vorige week verhoogde, bracht het tarief weer tot het oude niveau terug. Met grote belangstelling wer den de geldomloopcijfers, die dit weekeinde bekend zou den worden gemaakt, tege moet gezien want vorige week trad er voor het eerst sedert enige tijd weer een flinke stijging op. De ontwik keling daarvan kan bepalend zyn voor het gedrag van top man Volcker van de FED Deze heeft afgelopen maand augustus veel geld in de geld markt gebracht, wat tot een viertal discontoverlagingen leidde. De FED staat nu dui delijk op een tweesprong: of verder naar beneden met de rente, of consolidatie en toe nemende kans op hernieuw de stijging. Veel zal hier ook afhangen van de problemen die het vastlopen van ver schillende Midden- en Zuida- merikaanse landen de Ver enigde Staten opleveren. Behalve Mexico zijn er nog een flink aantal landen die de fors opgelopen buitenlandse schulden niet meer kunnen aflossen. Zelfs niet eens meer de rente betalen. Om deze re den steeg het goud de afgelo pen paar weken tot over de 500 dollar per ounce (31 gram). De hoogste stand se dert een vol jaar. De laagste stand was eerder dit jaar 300 dollar. De obligatiemarkt bleef in Am sterdam rustig en het koerspeil veranderde per sal do nauwelijks. Ook hier werd er de voorkeur aan gegeven de verdere gang van zaken vooral rond de kabinetsfor matie aan te zien. De verkie zingsuitslag gaf ook de beurs weinig houvast omdat niet duidelijk is welke combinatie van de vele mogelijkheden het heft in handen zal nemen. Toch werd de beurs donder dag na de verkiezingen wat vriendelijker. Ondanks een blijvende stroom van tegen vallend bedrijfsnieuws. Deli-maatschappij, Otra, Inter- natio-Mullcr, Hagcmeijer. Kluwer en Nagron meldden forse winstdalingen over de eerste helft van 1982. die door de beleggers bepaald niet in dank werden afgenomen Vooral Deli-maatschappg verloor fors en kwam 10 gul den beneden de koers van 68 gulden van vorige week vrij dag te liggen. Ook Nagron daalde 5 gulden van 22 op 17 gulden en Kluwer van 52 op 48 gulden. Als groep waren de banken weer het meest aangeslagen nu de beleggers zich steeds meer van deze waarden afwenden ABN ver loor meer dan 10 gulden. Ne derlandse Middenstands Bank 5 gulden en de AMRO- bank 3 gulden Opvallend was de koersdaling van HVA van ongeveer 7 gulden en van Ennia van 5 gulden. Gelukkig was er ook nog goed nieuws. De textiel schynt het wat beter te gaan. Na Schup- door C. Wagenaar pen-Sgjet meldde nu ook het Gamma concern een forse verbetering van de resulta ten. Wessanen. Ahold en Vol- ker-Stevin Uepcn sterk voor uit op goede verwachtingen. Vast lag ook Komnklyke Pe troleum die hierdoor zorg droeg dat het beurs gezicht van Amsterdam niet hele maal versomberde. Maar zo lang de inhoud van de miljoe nennota niet volledig bekend is en de politieke ontwikke ling geen duidelyke richting heeft aangenomen, behou den de zorgen over de toene mende slechte invloed van de recessie op het bedryfsleven de overhand

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 27