"Ballet
is
de
kick
van
het
ogenblik"
Clint Farha wil
niet meer weg
uit Nederland
Nationale
Ballet
geeft
jongeren
een
kans
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1982
"Voor Sabrina en de toekomst"
was de opdracht bij "Onder
mijne voeten", het ballet dat
Rudi van Dantzig vorig jaar
maakte. Een terecht eerbe
toon aan Clint Farha, al jaren
één van de gezichtsbepalen
de dansers bij het Nationale
Ballet. Zijn dochtertje Sabri
na werd vlak voor de premiè
re van het stuk, waarin haar
vader een glansrol speelde,
geboren.
In het toch al met sterke dans-
persoonslijkheden gezegen
de Nationale Ballet is hij een
figuur die er uitspringt. Niet
alleen in "Onder mijne voe
ten" speelde hij een belang
rijke rol. Hans van Manen
maakte vorig jaar "Sarcas
men", waarin Farha schitter
de in een subtiel duet met Ra
chel Beaujean. Toer van
Schayk liet hem in "Land
schap" een atletische en ko
mische solo uitvoeren in de
rol van zonnebader, die door
insecten wordt belaagd.
Hij valt niet alleen op door zijn
grote gestalte, maar vooral
door zijn sterke podiumpre
sentatie. Als Clint Farha op
de dansvloer stapt, kijk je
naar hèm. Hij komt zeer over
tuigend over, vooral door zijn
vermogen om de rol tot leven
te brengen. Dat steekt sterk
af bij hoe hij thuis is. Elk ant
woord wordt eerst gewikt en
gewogen.
Solist
Hij is Amerikaan van geboorte,
komt uit Washington, maar is
inmiddels minstens een hal
ve Nederlander. Zijn vrouw
was ook danseres bij het Na
tionale Ballet, maar heeft het
dansen opgegeven toen hun
dochtertje werd geboren.
Sinds 1972 woont hij in ons
land, al kun je dat aan zijn ge
brekkige Hollands niet ho
ren. Hij begon als aspirant bij
het Nationale Ballet. "Ze
hadden een jongen nodig
voor het corps de ballet in de
Sleeping Beauty, dat in die
tijd ook op het repertoire
stond. Ik verdiende niet meer
dan 170 gulden per maand,
maar dat ik werd aangeno
men was het mooiste wat met
me kon gebeuren.
De nu 28-jarige Clint Farha
danst nog steeds bij het Na
tionale Ballet, maar dan als
eerste solist. "Het was mijn
eerste baan en het zal ook wel
mijn laatste zijn", zegt hij. "Ik
zou nergens anders willen
dansen. Het gezelschap is
heel stabiel en zorgvuldig in
de uitvoering van balletten.
De choreografen die er
werken zijn de beste van de
wereld. Ook Amsterdam be
valt me veel te goed om er
ooit weg te willen".
Hij danst bij het Nationale Bal
let vooral belangrijke rollen
in de moderne stukken. Het
echt klassieke repertoire - zo
als de 'Sleeping Beauty' of de
zwaardere stukken van Ba-
lanchine - is niets voor hem.
"Klassiek is voor mij te moei
lijk. Ik kom daarvoor tech
niek tekort", zegt hij eerlijk.
Hij heeft zijn opleiding gehad
aan verschillende baUetaca-
demies in de Verenigde Sta
ten en dat was volgens hem
niet de best denkbare trai
ning. "Ik ben ook niet het
prinselijke type. De hoofdrol
len in dat soort klassieke
stukken moeten je liggen.
Voor mij is het niks".
Ervaring
Niemand brengt het alleen
door podium-ervaring ver in
de danswereld, maar Farha
wijt het bescheiden toch
vooral daaraan dat hij eerste
solist is geworden. Hij is pas
28 jaar, maar denkt dat hij al
over zijn echte top heen is.
"Ik merk het in de Vijf Tan
go's van Hans van Manen.
Dat gaat nu al veel moeilij
ker, dan in de tijd toen het
net werd ingestudeerd". Far
ha ziet zichzelf niet - zoals de
onlangs bij het Nederlandse
Danstheater ontslagen Gé-
rard Lemaitre - tot na zijn
veertigste op de dansvloer
staan.
Hij zegt geen voorkeur te heb
ben voor één van de drie cho
reografen van het Nationale
Ballet, noch voor een ballet
waarin hij een hoofdrol ver
vult. "Hans (van Manen) is
het meest klassiek. Hij weet
heel precies wat hij mooi
vindt en is het meest subtiel.
Rudi (van Dantzig) is een
dichter. Zijn werk heeft
iets bevlogens".
Uit wat Clint Farha vertelt
komt toch de meeste bewon
dering voor Toer van Schayk
naar voren. "Hij is degene die
er echt boven staat. Zijn dan
sen zijn alsof hij zelf zijn ei
gen taal maakt. Misschien
komt het omdat hij ook schil
der is. Hij heeft een volko
men eigen, originele stijl".
Van Schayk maakt in zijn laat
ste choreografieën veel ge
bruik van theaterelementen,
vooral mime is belangrijk.
Clint Farha ziet zich later in
zijn carrière nog wel eens in
dat soort stukken spelen. "Je
hebt er veel podiumervaring
voor nodig. Bij dans kan de
aandacht verslappen, terwijl
die mime-elementen erg on
derhoudend kunnen werken.
Ik zie het wel als een goede
ontwikkeling".
Kritisch
Zelf heeft Farha ook choreogra
fische aspiraties. Driejaar ge
leden maakte hij voor een
workshop zijn eerste ballet:
"The Liquor Store Hold-up".
Hij kijkt er met gemengde ge
voelens op terug. "Het was
gebaseerd op de energie van
de zon. Ik zat zelf in een stoel
in een hoek van het podium
en gaf een soort toelichting
op de dans. In dat stuk heb ik
teveel ideeèn willen stoppen.
Met een volgende choreogra
fie wacht ik nog een tijd. Als
je ouder wordt, heb je meer
respect bij je collega's. Zo
werkt het voor mij in elk ge
val".
In de herfst van dit jaar reist
het Nationale Ballet naar
New York om daar een aantal
optredens te geven. Voor
Clint Farha een gelegenheid
om voor 'eigen' publiek te
dansen. Hij kijkt er niet erg
naar uit. "Ik houd er niet van
in New York te dansen. Het
pubhek daar is zo kritisch. Je
staat er meer om jezelf te be
wijzen, dan om te dansen.
Het Nederlands Danstheater
is daar erg goed gevallen. Dat
is erg energiek en sportief. Ik
ben benieuwd wat ze van ons
vinden".
Hij wil tot slot nog wel wat
kwijt over zijn voorliefde
voor optredens. "Het mooie
ervan is dat het alleen bestaat
op het moment zelf. Als het
optreden voorbij is, bestaat
het enkel nog in je hoofd. Het
is nooit twee keer hetzelfde.
Daarom houd ik van ballet
Het is de kick van het ogen
blik".
ARIEJAN KORTEWEG
Het Nationale Ballet doet in
het komende seizoen ook
Leiden aan. Op 15 februa
ri komt het gezelschap in
de Leidse Schouwburg
met een "jonge-sterren-
programma". Dit is een
kleine-zaalproduktie met
de grote pas de deux uit
de klassieke werken, met
als doel de jongere solis
ten de kans te geven prak
tijkervaring op te doen.
Het Nationale Ballet is toch al
van plan de geijkte paden
voorzichtig te verlaten, want
de eerste première in het
nieuwe seizoen is een Carré-
projekt van Hans van Manen.
De piste van Carré wordt dan
gebruikt voor nieuw werk
van zijn hand en voor een re
prise van "Live", een ver
smelting van video en ballet
uit 1979.
New York
Eind november vertrekt het ge
zelschap naar New York voor
een festival van Europese
dans. Daar wordt opgetreden
in de grote zaal van de Brook
lyn Academy of Music. Vlak
daarvóór, op 18 november,
gaat een choreografie van
John Wisman, een Neder
landse danser bij het NB, in
première in de Stadsschouw
burg van Amsterdam.
In februari volgt nieuw werk
van Rudi van Dantzig of Toer
van Schayk, afhankelijk van
de vraag wie het eerst klaar
is. Het echt klassieke reper
toire komt in de maand maart
aan bod, als een serie voor
stellingen wordt gewijd aan
de werken van de Rus Serge
Diaghilev. In het begin van
deze eeuw was Diaghilev de
leider van de vermaarde
"Ballets Russes". Tot de uit
gevoerde werken behoort in
elk geval "Les Biches".
De maanden april en mei van
het volgend jaar worden ge
vuld met een tournee naar
West-Duitsland en reprises,
waaronder de "Sleeping
Beauty". Voor het Holland
Festival heeft het Nationale
Ballet iets bijzonders in pet
to. Gedacht wordt aan een
kleine-zaalproduktie. mis
schien wel in een tent
Het Nederlands Dans Theater
heeft zich voor het komend
seizoen tot taak gesteld maar
liefst zeven verschillende
programma's te brengen, met
in elk programma een pre
mière. Onder de choreogra
fen, die voor deze premières
tekenen, gaan geen verrassin-
Hans van Manen
Les Noces
Rudi van Dantzig
De produktiviteit van artisUek
leider Jiri Kylian ligt ook in
het komende seizoen weer
erg hoog. Op 17 februari
brengt hij in het Scheve-
ningse Circustheater een
nieuw ballet op "Les Noces"
van Igor Strawinsky. Dit
wordt een grote produktie.
met vier piano's, slagwerk en
een koor
Ook maart wordt een Kylian-
maand Dan gaat de langver
wachte Aboriginal produktie
in première, een avondvul
lend ballet, geïnspireerd op
de bewegingen van de oor
spronkelijke bewoners van
Australië. Deze produktie
was eerst voor het afgelopen
Holland Festival bestemd,
maar dc muziek was niet op
tijd klaar. Een korte versie
van deze choreografie, die in
het afgelopen seizoen werd
gebracht, leverde verdeelde
reacties op.
Voor het komende Holland
Festival staat een co-produk-
tie van Kylian en Christopher
Bruce op stapel. Dan wordt
ook nieuw werk van William
Forsythe verwacht, een cho
reograaf die met elk nieuw
ballet weer verrast.
Een wereldpremière van
Chnstopher Bruce opent het
nieuwe seizoen bg het NDT.
Op 23 september heeft de eer
ste voorstelling daarvan
plaats in het Scheveningse
Circustheater. In november
en januari volgen nieuwe
choreografieën van respectie
velijk Paul Taylor en Nils
Christe. Elk programma van
het Nederlands Dans Theater
wordt aangevuld met repri
ses uit vorige seizoenen.
Werkcentrum Dans
Werkcentrum Dans komt met
voor Leiden verheugend
nieuws. De eerste premières
van het nieuwe seizoen wor
den in het Leidse LAK-thea-
ter gegeven. Op 17 september
worden daar nieuwe werken
van artistiek leidster KSthy
Gosschalk en van de Ameri
kaan Jim Self gebracht Een
dag eerder wordt in hetzelfde
theater een proefvoorstelling
gegeven. New York is in trek
bij het Nederlandse ballet en
Werkcentrum Dans blijft
daarbij niet achter. Van 3 tot
24 november treedt het Rot
terdams gezelschap daar op
in de Dance Theater Work
shop, met vier Nederlandse
en twee Amerikaanse choreo
grafieën
Op vijf oktober gaan in het Pic
colo theater werken van An-
ne-Mane Backer. José Win
kelman en Richard Slaughter
in première. Die choreogra
fieën zgn vooral bedoeld voor
kleuters en leerlingen van de
onderbouw Het programma
voor de rest van het seizoen
staat nog niet vast Zeker is
wel. dat op 8 februari een pro
duktie van de Fransman Do
minique Boivin in première
gaat. dat de vroegere WD-
danser Ed Wubbe met een
choreografie komt en dat een
herziene versie van "Uhm
Uhm" van Hans Tuerlings op
het programma staat.
Ondanks de snel verslechteren
de financiële situatie in de
theaterwereld zullen ook een
aantal kleinere gezelschap
pen met nieuwe produkties
komen Van Bart Stuyf,
Knsztina de Chatel. de Shu-
saku Dance Company, Penta
theater en de Stichting Dans-
produktie worden nieuwe
programma's verwacht Een
groot deel daarvan zal het ko
mend seizoen in het Leidse
LAK-theater te zien zijn De
eerste dansvoorstelling in de
Leidse Schouwburg wordt
op 23 september verzorgd
door het Scapino Ballet Het
dans-echtpaar Alexandra Ra
dius en Han Ebbclaar staat er
9 januari op de planken.
ARIEJAN KORTEWEG
