De kunst krijgt altijd al het minst
D
c
3
c
3
C
C
Hans Boswinkel vreest het allerergste, want
Scheepvaart
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1982
Kunst
Haalt de kunst 1984, het magische jaar van Geor
ge Orwell? Nu de bezuinigingsmachinerie bij
het ministerie van CRM op gang is gekomen,
heeft het er veel van dat op die vraag een som
ber antwoord gaat komen. Twee toneelgezel
schappen weten al dat ze voor 1984 zijn wegge
vaagd en bij de symfonie-orkesten luidt nu ook
oorverdovend de noodklok. CRM zelf hoort het
liefst de Arscheidssymfonie. Het Concertge
bouworkest zal worden gedecimeerd, wereld-
'faam of niet. Regionale orkesten worden in el
kaar geschoven.
De Kunstenbond FNV heeft voor 9 september een
algemene ledenvergadering in Utrecht uitge
schreven om zich op alle dreigingen te bezin
nen. „Het lijkt me het beste het allerergste te
vrezen", zegt Hans Boswinkel, voorzitter van
de Kunstenbond.
Een interview met een acteur die vakbondsleider
werd.
Aan de telefoon in de ruime werK-
kamer van Hans Boswinkel, in
diens woning in Schiebroek,
meldt zich de Nederlandse Mid
denstands Bank. De meedenk-
bank wil de acteur Boswinkel in
het kostuum van Gysbrecht van
Amstel zien. Een stunt om een
nieuw filiaal te openen. Vriende
lijk wimpelt hij die schnabbel af.
„Nee, dat moet ik niet doen. Ze
ker als voorzitter van de Kun
stenbond vind ik dat ik me zoiets
niet kan veroorloven. Trouwens,
jullie hebben een uitstekende
Gysbrecht in eigen huis in de
persoon van André van den Heu
vel. Jaaah, die heeft het kostuum
waarschijnlijk nog in de kast
hangen, die doet het wel".
„Hoe komen ze erbij", zegt hij even
later. De toneeljaren van Hans
Boswinkel zijn nu vier jaar voor
bij. Prachtige rollen heeft hij ge
speeld, vooral bij het Publiek-
theater, waar hij het laatst heeft
gewerkt. Maar het vakbonds
werk won het van de artistieke
aspiraties. „Man, ik ben nou ook
elke dag ontzettend creatief be
zig, ik heb er nog geen moment
spijt van gehad"
Creativiteit en vindingrijkheid zal
de Kunstenbond FNV de ko
mendejaren best kunnen gebrui
ken. De financiële middelen wor
den overal minder, dat wordt
pijnlijk duidelijk nu de ouvertu
re van de grote bezuinigingsope
ra toch nog maar de eerste maten
telt.
Waf ziet nou een vakbond voor de
kunst in deze sombere tijden voor
toekomstmogelijkheden voor de
kunsten?
Boswinkel: „Dat er zoveel moge
lijk kunstenaars aan het werk
blijven. Minder geld? De kunst
krijgt altijd al het allerminst van
allemaal. Minder geld? Al moet
ik op mijn handen naar het Bin
nenhof lopen, dan nog zal ik blij
ven protesteren. En terwijl ik op
mijn handen sta, realiseer ik me
dat we aan het werk moeten blij
ven. Maar de bewegingsvrijheid
door
Ko van Leeuwen
van iedereen die nog werkt, is zo
aan banden gelegd dat er een
patsituatie is ontstaan. De keuze
van een kunstenaar om ergens
aan het werk te zijn heeft niets
meer met artistieke vrijheid te
maken, maar het gaat erom hoe
te leven".
Het adviesrapport van Cenario
(Sytze Smit en Hans van den
Berg) brengt harde maatregelen
in kaart. Het samenvoegen van
orkesten betekent ontslagen.
Boswinkel: „Al tien jaar wordt er
over de orkesten gepraat. Alles
wat in die jaren eens een keer is
geopperd, vind je nu samenge
bald in dat pakket van maatrege
len terug. Er gaat een enorme
suggestie van uit en ik denk dat
het gaat gebeuren. Het parle
ment staat voor de kunsten ook
niet op de achterste benen, als er
al eens iets wordt gedaan, dan
beperkt het zich tot verschuivin
gen van een paar honderddui
zend gulden van de ene naar de
andere plek".
Er wordt nogal eens kritiek ge
hoord over orkestmusici. Ze zou
den liever schnabbelen dan aan
dacht besteden aan hun orkest
werkzaamheden.
„Dat is het verhaal ja". Kijkt enige
tijd peinzend voor zich uit. Zegt
dan: „Het vervelende is dat het
verhaal geïllustreerd kan worden
met voorbeelden. Dus zou ik zeg
gen: doe daar dan in elk geval
wat aan". Veert dan op: „Maar ik
protesteer daar toch heel hard te
gen, want heel veel musici heb
ben een volle zware baan. Maar
wat nu te gebeuren staat is iets
dat de muzikanten en hun bazen
in een heel moeilijke positie
wringt. Je zou misschien een
slag, een debat of een protest op
een bepaald terreintje kunnen
winnen... maar als er geen geld
is... je zal, denk ik, toch voor zo'n
75 procent toe moeten geven..."
Boswinkel ergert zich over de be
zuinigingen op de kunsten.
Noemt het voorbeeld van Frank
rijk, waar 1 procent van het na
tionale budget voor kunst is ge
reserveerd. In ons land is dat 0,18
procent. Zegt dat de normbe
trekking die nu ingevoerd dreigt
te worden per musicus een sala
riskorting van 10 tot 30 procent
zal inhouden. Ergert zich ook
mateloos over het Cenario-ad-
vies inzake de Stopera en de
Randstad-orkesten.
„Dan hoor ik Van den Berg op de
teevee zeggen: Het spreidingsbe-
leid is mislukt. Alsjeblieft zeg!
Nou, hoogstens kun je vaststel
len dat het één het ander niet
dekt. Maar als je dan meteen
zegt: dat moet dan maar afgelo
pen zijn, dan sla je de vraag over
of spreiding van kunst een we
zenlijke zaak zou wezen. Dat
mislukken heeft zijn oorzaken.
Wij als kunstenbond roepen al ja
ren dat met dit overheidsbeleid
de spreiding nooit lukken kan!"
„Met systemen als koppelsubsidie!
Als je de subsidiëring niet be
trekt op de afname, dus conse
quent het beleid van bijvoor
beeld schouwburgen er buiten
laat, zodat het niet eens binnen
de verdeling van de centen aan
de orde komt, tja! Ik bedoel, als
je de aanbodzijde wél organi
seert, en de afname niet regelt,
dan moetje niet raar staan kijken
als het niet werkt. Je krijgt dan
vanzelf tegenwerkende maatre
gelen".
„Ik wil maar zeggen: Als je je als
rijksoverheid niet bemoeit met
die afname, dus met de rest van
de markt, dan ben je wat de rest
van je beleid betreft aan het
luchtfietsen. Maar dat komt de
rijksoverheid op dit moment
heel best uit!"
Komt terug op de orkestbezuini-
gingen: „Bij alle voornemens die
nu uitgelekt zijn wordt geen re
kening gehouden met het feit dat
de afname toch al terugloopt. Als
je nu het aantal taken van orkes
ten gaat verminderen, dan gaat
alles vanzelf nog verder teruglo
pen. Als je nu dus zegt: zo'n re
gionaal orkest kan best toe met
88 muzikanten, dan is het niet
moeilijk om over twee jaar aan te
tonen dat 88 ook teveel is. Op die
manier holt het zich vanzelf uit".
Cynisch stelt Boswinkel vast: „Het
is heel eenvoudig vast te stellen
dat een orkest niet aan zijn speel
beurten toekomt. Dus zegje dan:
nou, voeg ze maar samen, dan
lukt het wél. Ach, dan blijven er
wat 'dingetjes' liggen, maar ja.
Die dingetjes dat zijn dan bij
voorbeeld de begeleidingen van
amateurkoren, de muzikale vor
ming op de scholen, de lunch
concerten en zo zijn er nog wel
wat. Zaken die vaak het be
staansrecht van zo'n orkest heel
wat sterker onderstrepen dan
tien keer per jaar in de concer
thal spelen".
„Neem het educatieve werk. Als
een educatief medewerker van
een orkest in de Randstad niets
neert te doen, dan hoeft dat nog
niet in te houden dat die situatie
overal zo is. In Groningen heeft
hij het hardstikke druk. De op
lossing ligt gewoon voor de
hand, maar niemand, het rijk
niet en de lagere overheden niet,
bemoeit zich met het beleid van
de kunstinstellingen die subsidie
ontvangen".
Is Boswinkels visie niet in lijnrech
te tegenspraak met het grote goed
dat artistieke vrijheid heet
Laconiek antwoordt de vakbonds
voorzitter: „Minder geld bete
kent óók minder artistieke vrij
heid. Je kunt als gezelschap best
al artistieke vrijheid afdwingen
voordht je geld hebt. Dat weet de
subsidiënt ook wel. Natuurlijk,
als het hem niet bevalt, dan geeft
hij geen geld. Maar je kunt best
laten weten watje met je geld zal
gaan doen, dan weet iedereen
waar hij aan toe is. Je moet er
over praten met je subsidiënt, zo
dat die achteraf niet met bepalin
gen komt. Voorwaarden stellen
aan de subsidiëring hoeft niet
strijdig te zgn met welke artistie
ke vorm dan ook, als er maar mo
gelijkheden worden geschapen'
„Kijk, als er tegen een beeldend
kunstenaar wordt gezegd Hoor
eens, dat kubistische gedoe van
jou. dat bevalt me met, ga eerst
maar eens de dorpsstraat schil
deren - en dit is historisch hoor -
dan noem ik dat ingrijpen in de
artistieke vrijheid".
Het onlangs verschenen rapport
van de Vereniging van schouw
burg- en Concertgebouwdirecties
meldt een verregaande verschra
ling. De meeste theaterdirecties
spelen op zeker, voor artistieke
risico's is geen plaats meer
Hans Boswinkel: „Ja, we wisten
het al lang. maar ik ben blij dat ze
het nu eens hebben opgeschre
ven. Maar zeg eens eerlijk, als je
naar je eigen plaatselijke
schouwburg kijkt, zijn daar ver
rassingen"' Het is al jaren zoals
nu in dat rapport staat. De kun
stenaars roepen niet voor niets
Niemand heeft er tijd voor. maar
ik denk, dat als je de programme
ring van de jeugdcentra zou gaan
meten, dat het aantal optredens
van popmuzikanten hard achter
uit loopt Op een aantal plaatsen
in het land komt al lang helemaal
geen gesubsidieerde kunst meer
Wat er is wordt vaak door de so
ciale wetgeving gefinancierd Als
er iets boven de uitkering dreigt
te komen, dan wordt dat meteen
afgetrokken. Dat maakt de kans
op ontwikkeling er met beter op
Maar ben je dan nog met cultuur
beleid bezig? Wy geven alleen
een signalement hoe het in de
markt gaat. Nu is de vraag er
misschien even niet. volgend
jaar is het aanbod er niet. dat wil
zeggen dat de vraag wéér zal af
nemen"
De adviseurs verwachten dat er
zo'n 37 miljoen gulden zal wor
den bezuinigd
Boswinkel: „Ja... wat gaan we daar
nou eens mee doen. denk je dan.
Op 18 augustus hebben we de
uitdrukkelijke uitspraak van het
ministerie gekregen Daarvan
komt niets ten goede aan de
kunst. Wel is er gezegd dat er
heel misschien in de toekomst
minder op kunst zal worden be
zuinigd en voor 1984 hadden de
ambtenaren enige hoop. Maar als
je de begroting 1983 bekijkt, dan
begrijp je dat niet. Wat er bij de
kunst wordt weggehaald, dat zal
nooit van zijn leven bij de kunst
terugkomen. Wie staande houdt
dat dat wel zo is. belazert de
kunst. En dat was nou juist een
punt waar veel kunstenaars zich
in konden vinden"
Wel bezuinigen, maar dan ten ge
rieve van de scheppende kunsten
bijvoorbeeld.
„Ja. Dat is door Van der Louw ook
altgd gezegd Er zijn ons door de
vonge bewindslieden aardige
oren aangenaaid. We zijn het bos
ingestuurd. Je deed concessies
bij onderhandelingen, want het
geld zou ten goede komen aan de
kunst zelf. Nou. zo is het beslist
met. Dat weten we nu zeker Wie
het verhaal vertelt van oud inle
veren voor meuw. die belazert
ons!"
De verontwaardiging heeft zich
van Boswinkels stem meester
gemaakt
„Alle toezeggingen die bg de lage
re overheden een jaar geleden
nog hard waren, zgn nu zo zacht
als pudding Voor 1984 kan er
geen enkel plan gemaakt wor
den"
En hoe zit het met het inleveren ion
de prijscompensatie7 Boswinkel
„Daarmee winnen we een fractie
van wat er werkelgk nodig zal
zgn om mensen aan het werk te
houden. Maar toch denk ik dat je
een stukje arbeidstgdverkorting
kunt doorvoeren. De theater
technici bijvoorbeeld, daarvoor
hebben we door middel van die
staking een paar jaar terug toch
iets bereikt Ik denk dat onze
symfonie-orkesten zich ook eens
in die nchting moeten buigen Ik
denk dat de zaak nu zo ligt. dat je
bij eike arbeidstgdverkorting
een evenredige inlevering moet
denken als je ervoor kiest. Kies
je daar met voor, en zeg je: we
moeten gewoon zoveel mogelgk
mensen aan het werk houden,
dan moet je in de toekomst je
mond houden over verlies van
arbeidsplaatsen Ik denk dat je
met een goed plan voor de socia
le uitkeringen een heel eind op
de goede weg bent".
Tot slot nog even terug naar de mu
ziek. Boswinkel „We kennen te
genwoordig allerhande termen.
Zo'n term is terugploegen Dat
gebeurt bij mensen die van de
conservatoria komen Die wor
den regelrecht doorgesluisd naar
de bgstand. Bg toneel, bg klein
kunst, precies eender Daarom
zeg ik: maak mensen met een uit
kering produktief, anders gaat
het wat de kunsten betreft voor
goed mis".
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Reds", da. 14.3
LIDO 1 (124130): "Porky's pikante pret
park". da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur. zo.
ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "The Border", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16 45 uur. 16 jr.
LIDO 3: "Violent streets", da. 14.30.
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur. 16
LIDO 4: "Visiting hours", da. 19.00 en
21.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30
uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Lekker lui genieten",
za.. zo. en woe. 14.30 uur', zo. ook 16.45
STUDIO (133210): "Sprong naar de lief
de", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur, al.
TRIANON (123875): "Butterfly", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Pittige poesjes", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15. 16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
EURO 1: "Hair", da. 13.30,18.30 en 21.15
uur, zo. ook 16.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Eiland der ver
schrikking", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. ook
16.00 uur. za. ook 24.00 uur. 16 jr.
EURO 3: "Sharky's machine", da. 13.30
(beh. za. en woe 18.30 en 21.15 uur. zo.
15.45, 18.30 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
de toverring", za., zo. en woe. 13.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Blue Magie", za.
24.00 uur. 18 jr.
EURO 4: "Paradise", da. 13.30, 18.45 en
21.00 uur, zo 13.45. 16.15. 18.45 en 21.00
uur, 12 jr., za. ook 24.00 uur, 16 jr.
GREENWAY: "De stilte rond Christine
M.\ do., ma., di. woe. 20.30 uur, zo.
(besl.) 21.00 uur. di. ook 13.30 uur. 12 jr.
"Quadrophenia". vr. en za. 19.30 uur, zo.
18.30 uur. 16 jr
Kindermatinee "Woody Woodpecker",
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "De duivel hale je", da. 14.45,
18.45 en 21.15 uur, al.
CITY 2: "Flash Gordon", da. 14.45
(beh. za. en woe 18.45 en 21.15
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie
de reuzen", za. en woe. 14.30 uur
CITY 3: "This is America, deel 2'. da.
14.45, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
CITY 4: "Stripes", da. 14.45. 18.45
21.15 uur, al.
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Kunstcentrum 'Langevoort' (O'geest):
Joop van Egmond (etsen, olieverven,
aquarellen), Dick van Hulst (betonplas-
tieken en Aquarellen), Gé Witmaar
(houtsculptures) en Jan van Zonneveld
(olieverven, aquarellen en zeefdruk
ken), di. wo, do. en vr. van 13.30 - 17.30
uur. vr.av. van 19 - 17 uur. (tot 21 sept.)
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.*
Oegstgeest - Jacques van Bellen. Win
kelcentrum Langevoort 11 c/d. tot 26/9,
Eduard Vijsma. expositie van botani
sche etsen.
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg. t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei
zertijd. ma t/m za 10-17
Rijksmuseum voor Volkenkunde
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen v
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahu
van heden', ma t/m za van 10-17
zon- en feestdagen van 13-17 uur
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Ensabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
Ungevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13 00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16 00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling, dage
lijks van 14 00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur. Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Volwassenen dagelijks van 14 00-14 45
en van 18.30-19.30 uur Klasse afd dage
lijks van 11 15-12 00 uur. van 14 00-14.45
uur en van 18 30-19.30 uur
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling dagelijks van 15.00-
18 30 uur
Afdeling C C U (hartbewaking) dage-
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19 00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur
le kaarten verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 16.30-19 0C
Bezoektijden kinderafdelingen
Elke dag 14 15-15 00 uur en 18.30-19 00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kart er een afwijkende tud afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn c(lhldC ZieUlUS
Academisch i
Tel 269111
/oor alle patiënten fbehalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14 45 uur en van 18.30-18.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur. 's avonds 18 30-19 30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking 's ochtends
11 00-11 30 uur Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19 30-20 30 uur Kinderafdeling s mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18 30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
hol (tel 020-1750001.
4 September 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Het goede weder, dat wij nu
hebben, zal hoogstwaarschijn
lijk niet van langen duur zijn.
Terwijl de depressie, die ons
buiig weder bezorgde, oost
waarts voortgaat, en nu tn de
Oostzee nog eene oorzaak u van
stormweer, nadert westwaarts
van ons eene nieuwe depressie
uit den Oceaan. Wij bluren dan
ook buiig regenachtig weder
verwachten, met zuidelijken tot
zuidwestelijken wind.
- Uit St.-Petersburg de czaar
heeft drie orthodoxe priesters m
Zuid-Rusland gedecoreerd, ten
blijke van zijne tevredenheid
over hunne deelneming aan de
maatregelen tot beteugeling
van de gewelddadigheden le
gen de Israeheten m Mei 1981
- Volgens de Fransche bladen
is tegenwoordig m sommige
badplaatsen aan de kust van
Norm and ié geen vermaak zoo
geliefd als wedrennen voor
krabben. De dieren worden, na
gewogen en tn gewicht gelijk
gemaakt te zijn. aan het strand
op eene tij gesteld, iedere bezit
ter houdt het zijne met den vtn-
ger op den rug tn bedwang tot
het sein gegeven wordt en de
krabben zich instinctmatig
naar de zee bepeven Zware
weddenschappen worden aan
gegaan en zekere heer E.G. moet
tn eene week 30 000 fr. gewon
nen hebben met zijne begunstig
de krab "Ventre-d-Terre".
Vijftig geleden geleden
- Te Teheran rijn. in uitpeput-
ten toestand, de Amenkaan-
sche consul uit genoemde stad.
ae Amerikaansche consul i
Jeruzalem en een andere Am
nkaan aangekomen Zij wan
door bandieten pe van pen gen
die
i kar
automobielen hadden aan-
houden en geplunderd De r>
vers lieten alle reizigers v
trekken behalve de drie A me
kanen, van wie zij een lo.tp.
wenschten De drie slaagden
tenslotte tn tijdens een gevet
tusschen de roovers en een tn.
Perzen te ontkomen, maar
moesten toen nog wel e
marsch van 40 kilometer in
herpen afleggen
