„Een lange adem
twee rechterhan
Wonen in een bouwpakket
E"'a
Anton en Marijke:
I
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1982
PAGINA 21
Het huis als
(zelf)bouwpakket is sterk
in opmars. De zogeheten
houtskelet woningen
worden al in de
fabriekshal
geprefabriceerd, compleet
met stopcontacten en
isolatie. Sommige worden
zelfs compleet met
vloerbedekking en
keukeninrichting
geleverd. Op de plaats van
bestemming is het een
kwestie van een paar
dagen voordat het skelet
(de muren) er staat en het
huis glasdicht is. Dat
levert een aanzienlijke
besparing op aan rente en
werkuren: voor de
afwerking zijn de
bouwvakkers niet meer
afhankelijk van het weer.
Maar ook de écht handige
doe het zeivers kunnen hun
droom, een eigen huis
bouwen, door deze
ontwikkeling makkelijker
verwezelijken. Zij
bestellen een casco
bouwpakket, zetten het
zeifin elkaar en kunnen
naar eigen inzicht en
wensen aan de afwerking
beginnen.
Ook in deze regio rukt het
aantal
houtskeletwoningen op. In
praktisch elke gemeente
staat er inmiddels wel één.
De gemeenten vinden het
allemaal best. Hoewel ze
de houtskeletbouw niet
direct propageren staan ze
niet onwelwillend
tegenover deze
ontwikkeling. Mits er
natuurlijk volgens de
regels en de voorschriften
van de
overheidsverordeningen
wordt gebouwd. De
houtskeletwoning is,
kortom, bepaald geen
kaartenhuis of
luchtkasteel meer.
door
Miep Hoenson
Kopers van een doorsnee
premiewoning in de
nieuwbouw moesten al
tijd maar afwachten wel
ke kleur tegeltjes ze kre
gen en waar de badkamer
kwam te staan. Maar de
koper van nu moet in de
watten worden gelegd.
Dat blijkt tenminste uit de
activiteiten van het Bouw
fonds Nederlandse Ge
meenten, die de aanstaan
de bewoners van zijn
nieuwste project in Apel
doorn ineèns laat kiezen
tussen wel tien kleuren te
geltjes en diverse soorten
keukenblokken en badka
mers. Met' andere woor
den: men heeft ruimere
inspraak gekregen in het
gezicht van de woning.
Schier in tegenstelling met de
ze tendens in de bouw is de
snelle ontwikkeling van de
prefab-woning, ook wel
houtskeletbouw genoemd.
De ontwerpers proberen al
het mogelijke te doen om de
bouwkosten te drukken. Al
het werk dat in de fabriek
kan worden voorbereid en ter
plekke als een veredeld soort
bouwpakket in elkaar kan
worden gezet scheelt aan
zienlijk in de kosten: minder
renteverlies en tijdwinst.
Vorstverlet, dat heeft de
bouwvakker in de fabriek
niet, of het zou 15 graden
moeten vriezen. De metselaar
en de timmerman hoeven
niet meer op elkaar te wach
ten, ze kunnen beiden hun ei
gen gang gaan. De romp staat
er immers al; het afwerken
kan op meerdere plaatsen te
gelijk gebeuren. Iets dat in de
traditionele bouw vaak nog
een onmogelijkheid is.
Hart ophalen mmiÊm
Een ander voordeeltje van
houtskeletbouw: de doe-het-
zelver kan z'n hart er aan op
halen. Staat het skelet er een
maal, dan kan hij de afwer
king voor een deel zelf ter
hand nemen. Al moet dat
werk niet worden onder
schat: het aanleggen van
electriciteit bijvoorbeeld is
en blijft specialistenwerk.
Het blijft voor het overgrote
deel van de kopers bij een
verfje hier en een wandje
daar. Hoe dan ook: toch een
voordeel, zeker met het oog
op de toenemende hoeveel
heid vrije tijd.
Rotterdam is één van de eerste
gemeenten die de houtskelet-
Verscholen in een hoekje tussen de Baatstraat en de Oostdwarsgracht in Leiden verrijst het
huis van Marijke van der Vloed en Anton Bronsvoort: een houtskeletwoning, casco ge
bouwd. Tot grote verbazing van de buurt stonden de binnen- en buitenmuren enkele maan
den geleden in een mum van tijd overeind.
De verdere afwerking van het pandje is ondankbaarder werk en neemt derhalve veel meer tijd
in beslag, maar het belangrijkste voor Marijke en Anton was dat hun toekomstige woning zo
snel mogelijk glasdicht zou zijn. Dat lukte. Het is nu een kwestie van afwerken, maar ze
doen het rustig aan: één avond en een dag per week werken ze aan hun woning.
Anton Bronsvoort wilde altijd
al zijn eigen huis bouwen. Hij
zag er niets in om een oud
pandje grondig te verbou
wen: "Dan kom je vaak van
kwaad tot erger", meent hij.
Als medewerker van een ar
chitectenbureau had hij het
begrip 'casco' al dikwijls op
gevangen. Hij sloeg zelf aan
het tekenen en ontwierp zijn
eigen huis, waarbij van meet
af aan duidelijk was dat het
een prefab (geprefabriceerde)
woning moest worden.
Plekje
Voordat de tekeningen geper
fectioneerd konden worden
moesten ze op z'n minst toch
weten of en waar hun plan
kon worden gerealiseerd. Het
werd Leiden (Anton werkt in
Warmond) en op één van de
tochten door de binnenstad
ontdekten zij een braaklig
gend stukje grond aan de
Oostdwarsgracht. De eige
naar, een bedrijf aan de Lan-
gegracht, was bereid het
stukje grond van de hand te
doen, mits hij binnen twee
weken zekerheid zou hebben
omtrent de verkoop.
Anton: "Dus toen zijn we er als
razenden achteraan gegaan
om te kijken of we hier moch
ten bouwen. Want je moet
wel een beetje de ambtelijke
wegen kennen voordat je je
eigen huis kunt bouwen. An
ders loop je stuk".
Anton en Marijke ondervonden
geen enkele tegenwerking.
Integendeel zelfs, de gemeen
telijke woordvoerders von
den het een leuk plan. Alleen
de bouwvergunning liet bijna
een jaar op zich wachten: de
tekeningen waren zoekge
raakt op een paar bureaus.
De hypotheekaanvraag kwam,
na wat overredingskracht,
ook vrij snel rond. Aanvanke
lijk stond de bank vreemd te
kijken. Zo'n aanvraag, voor
een huis dat er nog niet eens
stond, hadden ze nog nooit
op de burelen gehad. Maar de
benodigde 90.000 gulden
voor de bouw kwamen er
wel, evenals de bevestiging
van rijkssubsidie. De 20.000
gulden voor de grond kon het
stel uit eigen zak betalen. An
ton: "Dat is natuurlijk ook
weer een voordeel, dat de
grond relatief goedkoop was.
Als je al moet beginnen met
60.000 gulden voor een stukje
grond en je krijgt bijvoor
beeld geen premie, dan is het
financieel heel wat minder
aantrekkelijk om je eigen
huis te bouwen. Want je
krijgt alleen premie als de to
tale kosten -grond, inclusief
bouwen- niet boven de pak
weg 150.000 gulden uit ko-
Heien
In de tijd van de papieren rom-
slomp konden Anton en Ma
rijke prijsopgave aanvragen
bij enkele fabrieken die ge
prefabriceerde bouw uitvoe
ren. Voor krap 7000 gulden
kon Anton de op maat ge
zaagde, houten elementen
thuis krijgen. De houten pa
nelen en het balkhout (voor
de vloeren) moest hij zelf
pasklaar maken. De funde
ring -er was nog nooit geheid
op het plekje- moest hij uit
besteden. "Dat was wel even
een crime, want het is heel
moeilijk om een aannemer te
vinden die naast zulke kwets
bare huizen als deze wilde
gaan heien". Uiteindelijk was
het karwei omstreeks Pasen
dit jaar voltooid.
Vervolgens konden ze aan het
werk. Een vrachtauto leverde
de partij wandjes af. Overi
gens was zelfs dóérvoor een
schema nodig. Marijke: "Je
moet niet denken dat je die
wandjes op een grote hoop
kunt gooien. Want dan is er
geen doen meer aan. Je moet
precies weten welk wandje
waar moet komen te staan,
zodat ze niet in de weg liggen
en je ze zó kunt neerzetten".
De perikelen rond de opslag
van de wandjes illustreert al
dat de bouw van een eigen
woning -hoe kant en klaar
ook- niet is weggelegd voor
iemand met twee linkerhan
den. Anton: "Je moet je hele
huis één keer helemaal op pa
pier hebben staan. En je hebt
zoveel verschillende materia
len nodig, dat je door de bo-
Anton Bronsvoort en Marijke van der Vloed voor hun zelfbouw-woning c
n Leiden: "Heien was wel even moeilijk".
men het bos soms niet meer
ziet".
Hij raadt het dan ook zeker niet
iedereen aan om een eigen
houtskelethuis te bouwen.
Zijn vriendin: "Je moet een
lange adem hebben en twee
rechterhanden. Kennis van
zaken ook, want je moet wel
weten wat je aan het doen
bent als het om het bepalen
van de dragende constructies
aankomt. En geld natuurlijk.
Maar je zou een stapje min-
an de Oostdwarsgracht
(Foto Dirk Kettlnf)
der ver kunnen gaan door
een aannemer in te schake
len, die je huis casco aflevert
onder toezicht van een archi
tect. Dan is het waarschijn
lijk voor meer mensen weg
gelegd".
woning als zelfbouwproject
aandraagt. In de wijk Zeven
kamp kunnen volgende
maand de eerste 28 gezinnen
hun eigengemaakte huis be
trekken. In een andere Rot
terdamse wijk. Beverwaard,
is twee weken geleden de eer
ste paal geslagen voor een
tweede zelfbouwproject. Ze
sendertig gezinnen gaan er
hun eigen woning bouwen
met behulp van de gemeente
en een architectenbureau. De
prijs van de woningen komt
rond de 87.000 gulden te lig
gen, terwijl ze anders min
stens 115.000 gulden zouden
hebben gekost.
Ook hier is gekozen voor hout
skeletbouw als zijnde het
meest geschikte soort voor
een zelfbouwproject. De ge
zinnen zullen het casco van
de woningen in ploegen bou
wen, zodat de bouw in één
stroom kan doorgaan. Daar
na kan elke eigenaar zijn wo
ning zelf afwerken. Een en
ander uiteraard met begelei
ding van de gemeente.
De proeven slaan aan - de tele
foon bij de gemeente Rotter
dam staat niet stil. Andere ge
meenten hebben al belang
stellend gênformeerd naar
het hoe en wat van zo'n pro
ject.
Een telefonische rondgang bij
de gemeenten in deze regio
leert dat men ook hier niet
onwelwillend tegenover de
houtskeletbouw staat. In di
verse gemeenten staat al een
handjevol van zulke huizen,
en waar dat nog niet het geval
is behoort individuele bouw
niet tot de onmogelijkheden.
De gemeente Leiden wil de
bouw van deze woningen
zelfs gaan stimuleren. Er
'sluimert' op de afdeling
volkshuisvesting een aantal
ideetjes, maar bij sluimeren
blijft het even.
Sprong
Bouwer Hoogervorst in Ter Aar
is een man die al jaren gelooft
in de opmars van de houtske
letbouw. Hij waagde in de be
ginjaren zeventig de sprong
en 'bouwde' zijn traditionele
aannemersbedrijf om in een
produktiebedrijf van sys
teembouw. Hij heeft nooit
spijt van zijn beslissing ge
De Ter Aarse bouwer Hoogervorst (links) gelooft al jaren in de opmars van houtskeletbouw.
(Foto Will DIJ km mi
had. In deze regio is hij de
enige met'een dergelijk be
drijf. Hoogervorst heeft sa
men met compagnon Haring
een vrijstaande woning ont
wikkeld. Het heiwerk en de
fundering worden op tradi
tionele wijze gedaan. De bin
nenwanden en het binnen-
spouwblad worden in deze
vorm van elementen in de fa
briek klaargemaakt. Ter
plekke worden deze elemen
ten neergezet. Binnen drie
dagen is de woning met pan
nen bedekt en kan zij glas
dicht worden gemaakt. De
verdere afwerking neemt dan
zo'n drie maanden in beslag.
De belangrijkste voordelen van
zijn systeem voor het bedrijf
zélf: "Je kunt je kosten veel
nauwkeuriger calculeren, bij
na tot op het uur nauwkeurig,
omdat je geen rekening hoeft
te houden met het weer. En
wij kunnen erg veel tijd be
steden aan onze tekeningen,
want van één tekening wor
den misschien wel vijftig of
honderd huizen gebouwd".
Merkte Hoogervorst in de be
ginjaren van zijn hernieuwde
bedrijf nogal wat tegenwer
king en achterdocht, zijn
geesteskind wordt nu alom
geprezen. De woning, in drie
groottes maar in nog veel
meer varianten te leveren, is
inmiddels gunstig beoor
deeld door Volkshuisvesting
en door de stichting Ratio-
bouw (een afdeling van het
Bouwcentrum).
Hoogervorst: "De meeste men
sen denken bij een houtske
letwoning aan een woning
die alleen van hout is ge
maakt. Onbekend maakt nu
eenmaal onbemind. Maar
men vergeet dat ze in Scandi
navische landen al eeuwen zo
bouwen. Zo'n houten geval
letje. dat kan niet veel wezen,
denkt men in Nederland nog.
Terwijl ze wel graag naar de
Zaanse Schans gaan kijken,
waar die mooie houten wo
ningen het al een eeuw uit
houden".
'Werk zat'
"Maar bovendien, aan de bui
tenkant is er weinig van te
zien dat het systeembouw is.
Er wordt relatief veel hout
aan de buitenkant van zo'n
huis verwerkt, en je moet het
zó zien dat het skelet door
hout wordt gevormd. Maar in
ons klimaat ontkom je er niet
aan om het skelet met een ge
metselde muur af te scher
men. Vandaar dat een houts
keletwoning niet echt af
steekt bij andere huizen".
Hoogervorst heeft, zoals het in
aannemerskringen heet,
'werk zèt'. In de Randstad
staan inmiddels zo'n 400 van
zijn woningen. Desondanks
wordt de klant in de watten
gelegd als behoorde hij tot
een zeldzaam soort. Ook bij
hem mogen de kopers kiezen
uit tientallen soorten tegels,
sanitair en keukens. Zelfs de
afwerking van wanden en
plafonds kan naar eigen keu
ze geschieden. Bovendien
kunnen individuele wensen
ten aanzien van de uitvoering
van de woning vaak worden
ingewilligd. De keuken gro
ter. een slaapkamer minder?
Dat kan in principe allemaal.
"Het is een farce dat houtske
letbouw minder flexibel zou
zijn dan de traditionele
bouw", zegt Hoogervorst Zo
komt het dat geen enkele
houtskeletwoning er hetzelf
de uitziet
Er zijn al skeletwoningen op de
markt gebracht die slechts
40.000 gulden kosten. Een
bouwbedrijf in Drachten
heeft daarvan de primeur
Deze woning bestaat uit twee
of meer losse eenheden die
op verschillende manieren
aan elkaar vast te zetten zijn.
Deze huizen zijn bedoeld
voor alleenstaanden en twee
persoonshuishoudens Ze
zijn qua ruimte en comfort
ook niet te vergelijken met de
woningen die het Ter Aarse
bednjf produceert maar het
Drachter bednjf heeft dan
ook een andere doelgroep
voor ogen.
Toekomst hmbb
Het huis van Hoogervorst is
verkrijgbaar vanaf 115.000
gulden en volgens de bouwer
is dat zo'n 20 procent goedko
per dan de prys van een ver
gelijkbaar traditioneel huis
Daarvoor krygt men een vrij
staande, geïsoleerde woning
met overal dubbele beglazing
en met alles d'r op en d'r aan:
keuken, badkamer, cv, inclu
sief architectkosten maar ex
clusief grond. En voor die be
langrijke voorziening moeten
de kopers zelf zorgen. "Want
ik ben natuurlijk geen make
laar", zegt Hoogervorst
In deze drukke streek zal het
uitermate moeilijk zyn om
aan een eigen stukje grond te
komen. Vandaar dat zijn af
nemers voornamelijk nog
tuinders, boeren en andere
zelfstandigen met eigen
grond- zijn. Het is wèl moge
lijk om er subsidie voor te
krijgen, en dat helpt de kos
ten weer drukken.
Zal het houtskelethuis de tradi
tionele bouw ooit volledig
gaan vervangen? Dat blijft
voorlopig een niet te beant
woorden vraag.
De gemeenten in deze regio jui
chen de kant-en-klaar wo
ning dan wel toe, in de mees
te gevallen wordt nog altyd
getracht de bouwkosten te
drukken door gebruik te ma
ken van zg. gietbouw beton
blokken. ook geprefabri
ceerd, waarvan met name
woningwetwoningen worden
vervaardigd. Houtskelet
bouw blijft nog beperkt tot
een incidenteel geval of een
experimenteel projectie. Een
echte uitkomst voor de wo
ningnood kan houtskelet
bouw ook nooit worden zo'n
woning is doorgaans maxi
maal twee lagen hoog. Hout
kan geen oneindig aantal ver
diepingen dragen. Een flat in
houtskeletbouw zal hoogst
waarschijnlijk geen mens
ooit kunnen aanschouwen.
Maar anderzijds geldt dat het
aantal een- en tweepersoons
huishoudens de komende ja
ren sterk in aantal zal
groeien Juist voor deze
groep is de traditionele wo
ning met twee verdiepingen
toch te groot En als we de
huidige vicieuze cirkel van
werkloze bouwvakkers, inge
storte huizenmarkt en dure,
leegstaande panden overzien,
dan zou het best eens kunnen
dat een herziening van de
gangbare bouwwijzen de im
passé op de woningmarkt
zou kunnen doorbreken. De
goedkopere kant-en-klaar
woning kan daartoe een aan
zet zijn.
