'Plan schendt Camp David'
eéNRJ&Ï
Poolse leiders niet
onder indruk protest
Voorstel VS op
gunstig moment
Britse minister Nott
stapt uit politiek
Thatcher 'diep gekwetst' door sancties
VS zien af van volledig embargo
Israël in rep en roer over ''dreigbrief' Reagan
Bisschop Tutu
kan tijdelijk
visum krijgen
Philip Habib
kandidaat
Nobelprijs
Gematigde vleugel van
ETA ontbindt zichzelf
DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1982
PAGINA 9
LONDEN - De Britse minister van defensie Nott wil uit de poli
tiek. Hij kondigde gisteravond aan, voorlopig nog aan te zullen
blijven als minister, maar hij zal zich zeker niet kandidaat stellen
bij de volgende algemene verkiezingen.
Aangenomen wordt in Londen, dat Nott nog tot begin volgend
jaar minister zal bly ven. Het onderzoek naar de gebeurtenissen
die de inleiding vormden voor de Falkland-oorlog zal dan zijn
afgerond. Er werd al verwacht dat premier Thatcher rond die
tyd enige veranderingen in haar kabinet zal willen aanbrengen.
Het aangekondigde afscheid van de defensieminister heeft direct
geleid tot speculaties over de vraag of zijn afscheid verband
door
Henk Dam
houdt met de oorlog om de Falkland-eilanden. Nott zelf wilde
begin april na hevige kritiek uit het parlement al aftreden, maar
dat werd hem verboden door mevrouw Thatcher.
De minister zei gisteravond dat hij wegens „persoonlijke redenen"
uit de politiek wil. Vrienden van de bewindsman hebben ver
klaard, dat hij al vanaf begin dit jaar rond liep met plannen zyn
oude beroep (bankier) weer op te vatten.
Mevrouw Thatcher heeft woensdagavond verklaard het aange
kondigde vertrek van haar minister van defensie diep te betreu-
WASHINGTON/LONDEN - De
Amerikaanse regering zal bedrij
ven die apparatuur leveren voor
de Russische aardgaspijpleiding
naar West-Europa uitsluiten van
technologie op het gebied van
olie en gas. Het Britse bedrijf
John Brown krijgt die straf opge
legd als het deze dagen compres
sors verscheept naar de Sowjet-
Unie, en ook Dresser-France, fi
liaal van een Amerikaans con
cern, en het Franse bedrijf Creu-
sot-Loire, die al compressoren le
verden, krijgen deze sanctie op
gelegd.
De Amerikaanse minister van fi
nanciën Donald Regan heeft dit
gistermiddag bekend gemaakt.
Hij ontkent dat de VS zijn ge
zwicht voor de grote politieke
druk uit binnen- en buitenland
om zijn aanvankelijk volledige
embargo op uitvoer naar de in
Frankrijk gevestigde bedrijven
ongedaan te maken.
Regan behoorde volgens zegslie
den in Washington tot de minis
ters die president Reagan heb
ben gevraagd zijn sanctie-beleid
te herzien. Met onder anderen
Weinberger (defensie), Shultz
(buitenlandse zaken) en Baldrid-
door
Henk Kolb en
Henk Dam
ge (handel) vreesde hij grote
schade voor de VS in de betrek
kingen met zijn Westerse bond
genoten. Allerwegen werd be
toogd dat Reagans grove politie
ke weerwerk alleen maar de Rus
sen in de kaart speelde bij hun
pogingen Europese NAVO-lan-
den los te weken van de Verenig
de Staten.
De Britse premier Thatcher heeft
gezegd „diep gekwetst" te zyn
over het besluit van de Ameri
kaanse president Reagan de be
drijven te straffen die meewer
ken aan de aanleg van de aard
gaspij pleiding van Siberië naar
West-Europa Mevrouw That
cher zei dat gisteren in Glasgow,
waar deze week onderdelen voor
de pijpleiding aan boord van een
Russisch vrachtschip worden ge
laden.
„Toen het contract werd afgeslo
ten, heeft Reagan niets gezegd.
Ik vind het nu niet de juiste tijd
om dat wel te doen", aldus de
Britse premier.
De premier zei dat, ondanks de be
zwaren van Reagan, de Britse be
drijven zich gewoon aan hun
contracten met de Sowjet-Unie
zullen houden. „Wy houden ons
aan ons woord. We zeiden dat we
zouden leveren, we zullen leve
ren, en we willen ook leveren",
door
Jaap van Wesel
JERUZALEM - Premier Begin van Israël heeft zijn vakan
tie onderbroken en het kabinet in Jeruzalem vandaag
voor een bijzondere kabinetszitting bijeen geroepen naar
aanleiding van de brief van president Reagan waarin een
verandering van de Amerikaanse Midden-Oostenpolitiek
van zyn bezoek aan het Midden-
Oosten is officieel de Amerikaan
se eenheden in Libanon en in de
Sinai te bezoeken, die daar deel
nemen aan internationale vre
desmachten. Maar behalve over
de nieuwe Amerikaanse Midden-
Oostenpolitiek komt Weinberger
oók praten over het terugtrekken
van Israëlische en Syrische troe
pen uit Libanon.
Op een persconferentie in Beiroet
zei de minister dat zowel Syrië
als Israël hun bereidheid te ken
nen hebben gegeven hun troe
pen uit Libanon terug te trekken.
Onderhandelingen daarover zul
len worden voortgezet, waar
schijnlijk via de onderhandelaar
Habib, die na meer dan twee
maanden verblijf in Beiroet voor
vakantie naar Washington is af
gereisd. De Libanese president
Sar kis heeft echter Amerika
dringend verzocht Habib terug
te sturen naar Libanon teneinde
het werk af te maken, te weten
het vertrek van Israëlische en
Syrische troepen. Het is dan de
bedoeling dat Habib over een
week of drie naar Libanon terug
keert.
wordt aangekondigd.
De in de brief vervatte suggestie
van president Reagan om het
vestigen van nederzettingen in
de bezette gebieden te bevriezen
en een „hechte band" tussen Jor
danië en de bezette gebieden te
creëren, is volgens Israël in strijd
met de akkoorden van Camp Da
vid. „In Camp David wordt met
geen woord gesproken over het
verbod om nederzettingen te
vestigen", zei een Israëlische re
geringsfunctionaris.
Israëlische zegslieden laten verder
doorschemeren dat als antwoord
op wat wordt genoemd een mo
gelijke Amerikaanse schending
van Camp David Israël de „Israë
lische wet van toepassing zal ver
klaren" op de westelijke Jor-
daanoever en in de Gazastrook,
hetgeen een feitelijke annexatie
betekent, zoals eerder al op de
Golan is gebeurd. Verwacht
wordt dat de Israëlische regering
weliswaar de ideeën van presi
dent Reagan radicaal van de
hand zal wijzen, maar dat Israël
nog niet tot drastische tegen
maatregelen zal overgaan.
Bezoek
Intussen is de Amerikaanse minis
ter van defensie, Weinberger, gis
teren na een kort bezoek aan Bei
roet in Israël aangekomen. Doel
PRETORIA (UPI) - De Zuidafri-
kaanse regering heeft bisschop
Desmond Tutu een tijdelijk uit
reisvisum toegezegd voor het bij
wonen van een kerkelijke confe
rentie in de VS. Dit heeft de
Zuidafrikaanse minister van bin
nenlandse zaken, F. W. de Klerk,
gisteren bekendgemaakt. Tutu is
secretaris-generaal van de Zuid
afrikaanse Raad van Kerken
(SACC) en een uitgesproken te
genstander van het apartheids
bewind.
Tutu moest april vorig jaar zijn
paspoort aan de autoriteiten af
geven wegens kritiek op de rege
ring. De Klerk zei dat de bis
schop dat niet terugkrijgt maar
dat "gezien het religieus karakter
van de conferentie" hij wel tijde
lijke uitreispapieren kan aanvra
gen.
OSLO (UPI) - Philip Habib, de
Amerikaanse speciale afge
zant voor het Midden-Oosten,
is kandidaat gesteld voor de
Nobelprijs voor de vrede van
1982. Dit heeft een woord
voerder van de Nobelprijs
commissie gisteren meege
deeld. Hij was echter al vóór
1 februari, de sluitingsdatum,
kandidaat gesteld. Dat was
dus geruime tijd voordat hij
zijn jongste bemiddeling in
Libanon begon.
Drie leden van het Amerikaan
se Congres hadden hem voor
eind 1981 kandidaat gesteld.
De woordvoerder zei verder dat
de commissie in de afgelopen
weken 50 brieven had ont
vangen waarin gevraagd
werd de Israëlische premier,
Menachem Begin, de eind
1978 aan hem toegekende
Nobelprijs voor vrede te ont
nemen vanwege de Israëli
sche invasie in Libanon. Pre
mier Begin deelde de prijs
met de toenmalige Egypti
sche president Anwar Sadat
na de totstandkoming van de
akkoorden van Camp David.
De woordvoerder zei dat een
prijs die eenmaal is toege
kend, niet kan worden inge
trokken.
ADVERTENTIE
Jflk
Groene Betaalcheques en de Groene Betaaipas.
Gegarandeerd tot f 100,- per cheque. Zonder kosten
verknjgbaar bij alle banken en spaarbanken van Nederland.
PLO-leider Jasser Arafat is gisteren in Griekenland aangekomen, waar hij hartelijk werd omhelst door
premier Papandreou. Gisteren zijn de laatste PLO-strijders uit Beiroet vertrokken, waarmee de evacuatie van
de Palestijnen werd voltooid.
WARSCHAU (AFP/Reuter) - Met
de bevestiging dat ze hun beleid
niet zullen veranderen en met de
aankondiging van speciale maat
regelen en processen tegen dissi
denten hebben de Poolse militai
re leiders gisteren te kennen ge
geven voorlopig niet van plan te
zijn te bezwijken voor de protes
ten, demonstraties en rellen van
afgelopen dinsdag.
Na een speciale bijeenkomst
maakte de militaire raad (Wron)
gisteravond een aantal maatrege
len bekend die ervoor moeten
zorgen dat orde en rust in het
land beter worden gegarandeerd.
In vier bevelen werd opgedragen
dat de juridische autoriteiten de
verantwoordelijken voor de on
geregeldheden van deze week zo
snel mogelijk moeten straffen en
dat de provinciale autoriteiten
zeer strenge maatregelen moeten
nemen om de openbare orde te
handhaven. Bovendien moeten
de advocaat-generaal en de mi
nister van justitie snel hun on
derzoek naar de leiders van het
KOR afronden en moeten de on
derwijs- en wetenschapsautori
teiten iets doen aan het "onwel
voeglijke gedrag" van medewer
kers en studenten.
De botsingen van afgelopen dins
dag in Polen hebben aan min
stens drie mensen het leven ge
kost. De autoriteiten verklaarden
dat ordetroepen in het zuid
westelijke stadje Loebin twee
demonstranten hebben doodge
schoten. Gisteravond bevestigde
de Poolse televisie dat in Gdansk
een betoger overleed, die in de
rug werd getroffen door een
rookgranaat. Er zouden meer
dan honderd mensen zijn ge
wond en volgens de Poolse tele
visie zyn in heel het land 4.050
personen gearresteerd.
De vrouw van Lech Walesa heeft
gezegd dat haar man tegen het
idee van demonstraties ter gele
genheid van de tweede verjaar
dag van de akkoorden van
Gdansk was. "Hij had gehoopt
dat de autoriteiten echte stappen
zouden nemen in verband met
de huidige toestand. Hy was niet
van mening, dat de mensen de
straat op moeten gaan om te
vechten. Dit standpunt heeft hy
altijd gehad. Maar de arbeiders
weten dat de wet niet wordt ge
respecteerd (door de autoritei
ten) en de arbeiders moeten met
de juiste middelen strijden".
Lech Walesa staat onder voortdu
rend toezicht van vijf bewakers
en hij is zich er volledig van be
wust dat hij lang geïnterneerd zal
blijven, aldus zijn vrouw. Zy
sprak berichten tegen dat Walesa
gesprekken heeft gevoerd met
hoge functionarissen of dat de
regering druk op hem heeft uit
geoefend. "Mijn man heeft een
karakter dat niet van dag tot dag
van gedachten verandert", aldus
Danuta.
MADRID - Positieve lichtpuntjes
in het door geweld geplaagde
Baskenland zijn zeldzaam. Van
daar dat vrijwel alle politieke
commentatoren het bericht dat
een sector van de ETA (Politico-
Militar) besloten heeft zich for
meel op te heffen, bestempeld
heeft als een historisch feit voor
de pacificatie van Euzkadi, zoals
de Basken hun regio noemen
Het opzienbarende besluit van de
minst radicale vleugel van de
ETA is volgens het Baskische
blad Deia afgelopen weekeinde
genomen. De groep die definitief
de strijdbijl wil begraven, verte
genwoordigt een minderheid
van de ETA-PM, die het niet eens
door
Gerrit-Jan Hoek
is met de radicale vleugel over
het al dan niet handhaven van de
wapenstilstand, afgekondigd
door de ETA-PM na de mislukte
coup van 23 februari vorig jaar.
Voorwaarde voor de definitieve
uitvoering van het ontbindings-
besluit is het tempo waarin de in
Frankrijk levende ballingen
weer ongehinderd naar Spanje
kunnen terugkeren en gevangen
„spijtoptanten" van de ETA-PM
in vrijheid worden gesteld.
Grondslag voor deze positieve ont
wikkeling zijn de onderhandelin
gen geweest tussen de Spaanse
minister van binnenlandse zaken
Roson en twee vertegenwoordi
gers van de Baskische party Euz-
kadiko Ezkerra, de parlementa
riërs Bandres en Mario Onaindia,
ooit door Franco ter dood veroor
deeld in het beruchte Burgos-
proces tegen de ETA.
De keerzijde van de medaille is
echter dat ook de clementie, nu
betoond voor berouwvolle ETA-
militanten die zich weer in het
politieke en sociale leven willen
integreren, hoogstwaarschijnlijk
ook voor extreem-rechtse gevan
genen zal worden opgeëist. In
extreem-rechtse kringen, zoals
het radicaal-nationalistische dag
blad El Alcazar, wordt al heftig
gepleit voor amnestie voor de
militairen die zijn veroordeeld
wegens hun aandeel in de mis
lukte coup van vorig jaar.
Leiders coup in
Spanje kandidaat
bij verkiezingen
MADRID (AFP) - Enkele leiders
van de mislukte staatsgreep van
februari vorig jaar in 8p OU
der wie luitenant-kolonel Tejero,
overwegen mee te doen aan de
parlementsverkiezingen van 28
oktober Dit heeft het Spaanse
gezaghebbende krant "Informa-
ciones" gisteren gemeld.
Ze zouden op de lijst van de uiterst
rechtse party "Solidaridad Espa
nola" staan die zich 18 augustus
j.L officieel als deelnemer aan de
verkiezingen heeft aangemeld
Behalve Tejero zouden ook luite
nant generaal Milans del Bosch
en generaal-majoor Luis Torres
Roja zich kandidaat willen stel
len.
JERUZALEM - Premier Begin
van Israël heeft alle reden om
zyn vakantie te onderbreken
en zijn kabinet in spoedbe
raad byeen te roepen, naar
aanleiding van de brief die
president Reagan hem heeft
gestuurd. Sinds Reagan aan
de macht is gekomen, ander
half jaar geleden, heeft Ame
rika er in feite geen Midden-
Oostenpoiitiek op nagehou
den.
Het was meer branden-blussen,
ad hoe beslissingen en vooral
achter de vele voldongen fei
ten aanhollen, waar de uiterst
geslepen Begin de Amerika
nen steeds weer voor stelde,
luid roepend dat alles wat Is
raël doet ook in Amerikaans
belang is het bombarderen
van de kernreactor in het pro-
Russische Irak. het annexe
ren van de Golan, dat daar
door nimmer aan het pro-
Russische Syrië zal worden
teruggegeven, en het verja
gen van de pro-Russische
PLO uit Libanon.
De Amerikanen hebben soms
na enig stotteren en aarzelen
al deze daden van Begin
geaccepteerd. Goed. er is
soms met de vuist op tafel ge
slagen, er zijn nu en dan leve
ringen van wapens opge
schort, zoals de fragmentatie-
bom en de F-16-gevechts-
vliegtuigen, en ook staat het
strategische samenwerkings
verband op losse schroeven.
Maar wat de hoofdzaken be
treft heeft Begin steeds zyn
zin gekregen, zonder dat de
Amerikaanse politieke, mili
taire en economische steun
aan Israël is aangetast En dat
heeft Begin uiteraard in zijn
overtuiging gesterkt dat je
vooral je poot stijf moet hou
den en de Amerikanen hard
moet aanpakken.
Wanhopig
Geen wonder dat de pro-Ame
rikaanse Arabische landen,
met name na de invasie in Li
banon, wanhopig zijn gewor
den over de politiek van de
VS. Want wie geeft een land
als Jordanië de garantie dat
door
Jaap van Wesel
Israëls minister van defensie
Sharon zyn plannen om de
Palestijnse staat in Jordanië
te vestigen niet zal uitvoe
ren? Wie geeft de garantie dat
Amerika dan wel zal optre
den? Het feit dat de pro-Wes
terse Arabische landen geen
alternatief hebben voor Ame
rika, heeft de IsraêÜ's natuur
lijk in hun voornemen ge
sterkt om de zaken fors aan te
pakken en de Amerikaanse
belangen te negeren.
Het moge wel zo zyn dat landen
als Jordanië, Koeweit en Sa-
oedi-Arabië nimmer bondge
noten van Rusland kunnen
worden, de anti-Amerikaanse
stemming daarentegen in de
ze landen neemt toe en dat
werkt instabiliteit in de hand.
Er is dus een grens aan datge
ne wat Amerika zich kan ver
oorloven in het Midden-Oos
ten, als het tenminste het
voortbestaan van pro-wester
se Arabische regimes wil ver
zekeren.
De kardinale vraag is: hoe kan
Amerika tegelijkertijd de
Arabieren tegemoet komen
en hun vertrouwen herwin
nen zonder Begin tot extre
me daden te dry ven. Want de
Israëlische regering heeft al
geruime tijd laten doorsche
meren dat het de westelijke
Jordaanoever wel eens zou
kunnen annexeren als reactie
op zware Amerikaanse druk.
Gunstig moment
Er kon geen gunstiger moment
uitgekozen worden dan de
dag dat de PLO Beiroet defi
nitief heeft verlaten, om met
nieuwe ideeën te komen inza
ke het Palestijnse vraagstuk
en de toekomst van de bezet
te gebieden, een zaak waar
uiteindelijk het Israëlisch-
Arabisch conflict om draait
Dit is het moment dat Amen
ka aan de Arabieren kan be
wijzen dat het niet langer
achter Israël aanloopt
Amenka wil een kbmaat creë
ren waarin het voor Jordanië
mogelijk wordt gemaakt mee
te doen aan de Palestynse au
tonomie, en tegen Israël kan
Amerika zeggen dat het nu
grotere nsico's kan nemen in
zake die autonomie, omdat
de veiligheid van Israël ver
sterkt is nadat de PLO in Li
banon is uitgeschakeld, zoals
Sharon zelf steeds van de da
ken roept.
Het is voor Amenka zaak om
Sharon met zyn eigen wa
pens te bestrijden en tegely-
kertyd ook binnen Israël een
maximum aan steun te ver
krygen die de regenng-Begin
kan verzwakken
Daarom moet er heel voorzich
tig worden gemanoeuvreerd.
In de eerste plaats moet alles
worden gespeeld binnen het
kader van Camp David Want
als de VS Camp David losla
ten, dan doet Israël dat ook,
en voor Begin is Camp David
het laatste obstakel om 'Ju-
dea en Sam aria', zoals hy de
westelijke Jordaanoever
noemt te annexeren. Maar
teneinde Camp David weer
op het goede spoor te helpen,
moet Jordanië meedoen, en
om dat voor Jordanië aan
trekkelijker te maken dan het
nu is, spreekt president Rea
gan in zyn brief over een
„hechte band" tussen de be
zette gebieden en Jordanië
en ook over een Palestyns va
derland.
Federatieplan
Dat doet heel sterk denken aan
het oude federatieplan van
koning Hoessein uit het be
gin van de jaren '70 een ver
enigd koninkrijk tussen de
oostelijke en westelyke Jor
daanoever met een autonome
Palestynse Westoever. Die
Jordaanse rol, die president
Reagan voor ogen heeft, is
niet alleen een lokaas voor
pro-Westerse Arabieren,
maar ook voor de Israëlische
oppositie, die Reagan nodig
heeft om de Israëlische rege
ring van binnenuit te ver
zwakken
Oppositieleider Peres heeft on
langs in Washington zyn
ideeën aan president Reagan
voorgelegd en die sluiten vry
aardig aan bij de suggestie
die Reagan aan premier Be
gin doet, namelyk de Jor
daanse optie te doen herle
ven Het is voor Reagan be
langryk om in Israël zoveel
mogelyk steun te krijgen ten
einde de Amerikaanse pu
blieke opinie en het Congres
mee te krygen als het inder-
daad tot een frontale botsing
komt met de Israëlische rege
ring
Tegen de senatoren en congres
leden, die ongetwyfeld dan
ook door de pro-Israël-lobby
bewerkt zullen worden, kan
de Amerikaanse regering
zeggen dat Israëls
verzekerd is door het vertrek
van de PLO, dat Israël daar
om meer nsico's kan nemen
en dat voor zyn veiligheid ne
derzettingen in de bezette ge
bieden dan ook minder nodig
zyn. terwyl Jordanië uitein
delijk een controleur is op
eventueel Palestyns radica
bsme. Het moment om Isra. 1
op het thuisfront te bestrij
den, namelijk in Washington,
lijkt nu gunstiger dan ooit,
omdat de Israëlische popula
riteit als gevolg van de oorlog
in Libanon zeer is gedaald,
ook by Israëls traditionele
vrienden.
Tegenspel
Het lijkt erop dat het Ameri
kaanse plan goed doordacht
is. Of het ook zal werken? Be
gin heeft bewezen dat hij for
midabel tegenspel geeft en
telkens zyn tegenstanders te
slim af is Vice-premier Levi
heeft gisteren al gezegd, dat
Israël voet by stuk zal hou
den, ook als het daardoor ru
zie krygt met zyn eigen vrien
den. Begin heeft met het Li
banon avontuur veel kaarten
uit handen gegeven, maar
voor 'Judea en Samaria' is hy
bereid op de barricaden te
gaan. tot het bittere einde
Uiteindelijk is zyn hele poli
tiek erop gebaseerd om 'Ju
dea en Samana' veilig te stel
len.
Tot dusver is het memand ge
lukt Begin in deze thuiswed
stryd te verslaan. Maar, aan
de andere kant kan Amenka
zich niet nogmaals een deba
cle veroorloven. Nu toegeven
aan Begin inzake de toe
komst van de bezette gebic
den na de Libanese invasie
zou tegenover de Arabische
wereld bewyzen dat Israël
echt in staat is de gang van
zaken in het Midden-Oosten
te dicteren en dat de Arabie
ren helemaal mets van Was
hington te verwachten heb
ben. En aan de vooravond
van een Arabische topconfe
rentie, waar mogclykerwys
ook weer het Saoedische
Fahd vredesplan aan de orde
komt, ml Amerika de indruk
wekken dat het nu echt aan
vrede in het Midden-Oosten
gaat werken.
