LEIDSCH m DAGBLAD
Twee demonstranten gedood
Nieuwe koers VS
verontrust Israël
"Beperk wapenexport naar Derde Wereld
Gomoelka
overleden
ABP: 'Behalve vut ook
langer werken toestaan'
Poolse politie schiet met scherp bij betoging
Hoop voor
"Eminent"
Vakbeweging wil snel
wet educatief verlof
Ë-JMI
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1982
OPGERICHT 1 MAART 1060
No. 36871
Ofecieu» G Koop^n i
Ad| -hooldfedacteur R D Paauw DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Vroegere Poolse
partijleider
WENEN (GPD) - Wladyslaw
Gomoelka is vanmorgen op
78-jarige leeftijd in Warschau
aan kanker overleden. De
vroegere Poolse communisti
sche partijleider, leefde sinds
zijn afzettipg in 1970 volko
men in de anonimiteit.
Gomoelka werd op zijn 22ste
lid van de verboden commu
nistische beweging. Op zijn
27ste ging hij de gevangenis
in en kwam er twee jaar later
weer uit. Weer twee jaar later
kreeg hij nog eens drie jaar
gevangenisstraf opgelegd. In
1943, onder de Duitse bezet
ting, was hij secretaris-gene
raal van de Poolse onder
grondse communistische
partij.
Aan het einde van de oorlog
werd hij benoemd tot minis
ter voor de teruggewonnen
gebieden. Maar al snel viel hij
in ongenade omdat hij eiste
dat de linkse partijen niet tot
een eenheid zouden samen
smelten.
In 1948 werd hij als partijsecre
taris vervangen. Drie jaar la
ter belandde hij in de gevan
genis terug, waar hij nog eens
drie jaar moest zitten. In
1955, twee jaar na de dood
van Stalin, werd hij weer vrij
gelaten. Al in oktober 1956
had hij zich tot eerste secreta
ris van de communistische
partij omhoog gewerkt.
Tegen de roep in Polen naar
vrijheid van meningsuiting is
hij steeds krachtiger opgetre
den, maar in zijn buitenland
se politiek, bijvoorbeeld zijn
verzoek om een atoomvrije
zone in Europa te creëren,
was hij zijn tijd ver vooruit.
Toch moest hij uiteindelijk
overschakelen op de lijn-
Moskou. De studentende
monstraties uit solidariteit
met de Praagse Lente wer
den door Gomoelka meedo
genloos neergeslagen en de
daaraan verbonden antisemi
tische propaganda verdreef
de beste Poolse academici uit
het land.
In 1970 probeerde Gomoelka
een wending te brengen in
het zich toen al aftekenende
economische debacle, door
de prijzen van levensmidde
len te verhogen. Het gevolg
waren stakingen en rellen in
december. Er vielen talrijke
doden. Het communistische
hoofdkwartier in Gdansk
werd aangevallen. Gomoelka
reisde naar Gdansk en sprak
met de arbeiders, maar dat
kon hem niet meer redden.
Op 20 december trad hij af en
verdween in de anonimiteit.
Monique snel
Kanaal over
CALAIS (GPD) - De Nederlandse
zwemkampioene lange baan Mo
nique Wildschut heeft het natio
nale herenrecord van de 'Kanaal-
oversteek' geëvenaard. Tegen
middernacht startte ze in Folk-
stone voor de bijna veertig kilo
meter lange tocht die 8 uur en 44
minuten later eindigde bij Kaap
Gris Nez (Calais).
De kans op het wereldrecord voor
dames (7 uur, 40 minuten) was
bij voorbaat verkeken door de
minder gunstige weersomstan
digheden. Na vele dagen wach
ten wilde de achttienjarige Sant-
poortse zwemster echter een van
de laatste mogelijkheden aan
grijpen als training voor een mo
gelijke recordpoging aan het
eind van deze maand.
ROERMOND (ANP) - Werknemers zouden niet alleen de kans
moeten krijgen voor hun 65ste te stoppen, maar ook om nog
langer door te werken. De problemen rond de financiering van
de pensioenen en de aow als gevolg van de vergrijzing van Ne
derland zullen verminderen als mensen op "sociaal verantwoor
de" manier later met pensioen kunnen gaan.
Hoofddirecteur dr. J. van der Dussen van het Algemeen Burgeijk
Pensioenfonds heeft dit vanochtend gezegd op een bijeenkomst
van katholieke burgemeesters in Roermond.
Van der Dussen verwees daarbij naar een rapport van de Weten
schappelijke Raad voor het regeringsbeleid, waarin behalve de
vut, ook de mogelijkheid tot langer werken wordt bepleit Die
mogelijkheid zou desnoods moeten worden afgedwongen via
een wettelijk verbod op ontslag wegens leeftijd, aldus het door
Van der Dussen aangehaalde rapport.
In Kenia resten
oermens ontdekt
NAIROBI (DPA/Reuter) - Kenia
se en Japanse geleerden hebben
in het noorden van Kenia resten
gevonden van een vermoedelijk
acht miljoen jaar geleden geleefd
hebbend mensachtig wezen,
waardoor mogelijk de nog ont
brekende schakel in de ontwik
keling van aap tot mens is ont
dekt.
Het gaat om een bovenkaakbeen
met vijf kiezen dat een Keniase
medewerker van de Japanse on
derzoeksploeg in de heuvels van
Sambru bij Baragoi, op 350 km.
ten noorden van de Keniase
hoofdstad, had gevonden. Het
bot stamt uit de periode in de
ontwikkeling van aap tot mens,
i tot dusver geen fossie-
i gevonden.
WARSCHAU (DPA/AP/GPD) - Bij demonstraties in de
Poolse stad Loebin zijn gisteren twee betogers door de
politie doodgeschoten. Er vielen twaalf gewonden, van
wie er drie ernstig aan toe zijn.
De Poolse radio deelde dat van
morgen mee. Ook twaalf agenten
werden bij de botsing gewond.
Het openbaar ministerie onder
zoekt de omstandigheden die
aanleiding gaven tot het gebruik
van vuurwapens door de politie,
aldus het radiobericht Van offi
ciële kant werd gezegd dat de
politie hardhandig had moeten
optreden omdat de betogers haar
hadden aangevallen met stenen,
klinkers en 'molotov-cocktails'.
WARSCHAU - Duizenden Polen gingen gisteren in Warschau de straat op om te demonstreren. De politie trad
hard op tegen de betogers ten gunste van "Solidariteit". De Poolse televisie zond gisteravond beelden uit van de
rellen.
DEN HAAG - Minister Terlouw is
alsnog bereid een bedrag van
twee miljoen extra ter beschik
king te stellen om een faillisse
ment van de orgelfabriek Emi
nent te voorkomen. Of dat geld
er ook komt is nog niet duidelijk.
De bewindsman zei vanmiddag
tijdens een spoedvergadering
van de vaste kamercommissie
voor economische zaken nog
niet te weten waar hij het geld
vandaan moet halen. Hij zal daar
over vandaag nog contact opne
men met zijn collega Van der
Stee van financiën.
Eerder al kreeg Eminent vijf mil
joen gulden in de vorm van een
achtergestelde lening. Om de fa
briek te redden en de werkgele
genheid veilig te stellen, is echter
nog twee miljoen extra nodig.
Zie ook pagina 21.
Wolkenvelden
Wolkenvelden en vrijwel overal droog.
Minimumtemperatuur omstreek» 12
graden. Middagtemperatuur ongeveer
18 graden. Matige westelijke wind.
2 September 1982.
Waterstanden Katwijk: hoogwiter
03.19 en 15.47 uur, laagwater 11.55 en
JERUZALEM (GPD/Reuter/AFP)
- President Reagan heeft in een
brief aan premier Begin een
nieuwe Amerikaanse politiek
aangekondigd inzake de bezette
gebieden. In de bezette gebieden
moet volgens Reagan het Pale
stijnse vaderland worden geves
tigd. Hij spreekt over een „volle
dige band met Jordanië". Presi
dent Reagan sluit Israëlische ne
derzettingen in de bezette gebie
den geheel uit, zowel het vesti
gen van nieuwe als het uitbrei
den van bestaande. Israël wordt
gewaarschuwd tegen annexatie
van de Westoever. "Dat zou zeer
ernstige gevolgen hebben voor
de betrekkingen tussen Israël en
Amerika", aldus Reagan in zijn
brief.
In een eerste Israëlische reactie
wordt deze nieuwe politiek in
strijd met de akkoorden van
Camp David genoemd, die over
„autonomie" spreken en niet
over „een band met Jordanië".
Uit de brief van president Rea
gan blijkt dat aan Israël geen en
kele toekomstige status wordt
toebedeeld in de bezette gebie
den, hetgeen in strijd is met de
opvattingen die premier Begin
daarover heeft.
Begin zal zijn vakantie in noord-Is-
raël onderbreken voor een spe
ciaal kabinetsberaad over de ge
wijzigde Amerikaanse politiek.
Het is niet toevallig dat de brief
van president Reagan samenvalt
met de afsluiting van de evacua
tie van de PLO uit Beiroet van
daag. Volgens dc Amerikanen
kan Israël zich bij een oplossing
van het Palestijnse vraagstuk
meer risico's veroorloven nu het
gevaar van de PLO voor Israël
verdwenen is. De Amerikaanse
minister van defensie Weinber
ger arriveert vandaag, na een
kort bezoek in Libanon, in Jeru
zalem waar hij de eerste bespre
kingen zal voeren over de nieu
we Amerikaanse politiek.
Folteringen
en moorden
in Oeganda
NEW YORK (AP) - In de an
derhalfjaar sinds de omwen
teling van het bewind van Idi
Amin zijn moord op onschul
dige burgers en stelselmatige
foltering van politieke gevan
genen in Oeganda we
meengoed geworden,
wreedheden worden
melijk begaan door het Oe
gandese leger en de veilig
heidsdiensten, zo stelt de
mensenrechtenorganisatie
Amnesty International in een
vandaag verschenen rapport-
Het rapport is gebaseerd op
verklaringen van voormalige
gevangenen, die relaas doen
van geselingen met prikkel
draad, verkrachtingen, dood
geslagen of doodgestoken ge
vangenen en het met onbe
kende bestemming afvoeren
van vrachtwagens vol lijken.
In veel gevallen, aldus het rap
port, worden burgers gedood
omdat zij er ten onrechte van
worden verdacht guerrilla
strijders te zijn of de guerrilla
te steunen.
Loebin was niet genoemd in eerde
re berichten over demonstraties
in negen andere Poolse steden.
Tienduizenden Polen hadden
gisteren gehoor gegeven aan de
oproep van de ondergedoken lei
ders van de verboden vakbond
om op de tweede verjaardag van
Solidariteit te demonstreren te
gen de staat van beleg. De op
roerpolitie trad in diverse steden
tegen de betogers op met traan
gas en waterkanonnen. Enkele
honderden betogers werden
gearresteerd. De autoriteiten
stelden gisteravond onmiddel
lijk de avondklok in.
Na de rellen en demonstraties van
gisteren leek het vannacht en
vanochtend weer rustig in heel
Polen.
In Wrzeszsz, een voorstad van
Gdansk, werd een laatste groep
demonstranten, die zich had ver
schanst achter een barricade,
door de oproerpolitie verspreid.
Na de ernstige ongeregeldheden
in Warschau, die acht uur duur
den, keerde ook in de hoofdstad
de rust weer. Vannacht waren
straatvegers en wagens van de
Poolse veiligheidsbeambten in Ka
towice hebben volgens de Poolse
radio leden van een terreurorga
nisatie gearresteerd. Ze zouden
van plan zijn geweest politieke
moorden te plegen.
In de woning van een arrestant is
onder meer een handleiding ge
vonden voor het vervaardigen
van dodelijke wapens, aldus het
radiobericht. Het aantal arrestan
ten werd niet bekendgemaakt.
(Zie ook pagina 9).
26 PAGINA'S
Lambers zoekl
"dumpgemeente''
SPD en FDP: ruzie
over ombuiging
PAGINA 9
Klein links - klein
rechts in beeld
Nieuwe vakopleiding
in de bouw nodig
DEN HAAG (GPD) - De vakbe
weging wil zo snel mogelijk een
wettelijke regeling voor de in
voering van educatief verlof voor
werknemers. De werkgevers zijn
van mening dat de huidige so
ciaal- economische situatie elk
begin van invoering van betaald
educatief verlof in de weg staat.
Dat blijkt uit een ontwerp advies
van de SER-commissie die zich
heeft gebogen over het vraag
stuk van het educatief verlof. De
bedoeling van dit soort verlof is
aan iedere volwassene de kans te
geven zijn of haar dagelijkse be
zigheden een bepaalde tijd opzij
te zetten om onderwijs te volgen.
Het gaat daarbij om werkne
mers. zelfstandigen, huisvrou
wen en uitkeringstrekkers. Voor
hen zouden praktische en finan
ciële mogelijkheden tot betaald
educatief verlof moeten bestaan.
De werkgevers menen dat pas in
voering kan worden overwogen
als de sociaal-economische situa
tie aanmerkelijk is verbeterd De
kosten van invoering - 1,2 mil
jard gulden - legt volgens hen
een te zwaar beslag op de collec
tieve uitgaven. De werknemers-
en onafhankelijke leden in de
SER-commissie vinden dat on
danks de huidige situatie een be
scheiden begin moet worden ge
maakt met de invoering van hét
verlof, omdat het tot meer wrrk
gelegenheid kan leiden. Volgens
hen moet de invoering spoedig
in een wet worden vastgelegd
'11 WERELD, 7) LAND.Tl STREEK
nabij. Twee in één Twee goede
redenen voor êén abonnement
i
E
H
RDOW KATWIJK VOORSCHOT! N
11
DEN HAAG (ANP) - Nederland moet de
export van wapentuig aan banden leggen
en vervolgens geleidelijk terugdringen.
Wapenuitvoer naar niet-NAVO-landen
zou uitsluitend mogen plaatsvinden op
grond van zwaarwegende argumenten en
na goedkeuring door het parlement.
Tot die aanbevelingen komt de Nationale
Adviesraad Ontwikkelingssamenwer
king (NAR) in een advies, dat vandaag is
overhandigd aan minister Van Dijk (ont
wikkelingssamenwerking). Vijf van de 52
leden van de adviesraad hebben zich van
de aanbevelingen aan de minister ge
distantieerd.
Volgens de NAR moet met name een rem
gezet moet worden de wapenuitvoer naar
de Derde Wereld. Als een ontwikkelings
land met zijn militaire uitgaven ver boven
het gemiddelde van vergelijkbare landen
zit, moet aan dat land bovendien geen
ontwikkelingshulp worden verstrekt, al
dus de adviesraad. Deze maatstaf zou ook
moeten gelden voor het voortzetten van
hulp aan landen, waar de Nederlandse
ontwikkelingshulp zich in het bijzonder
De adviesraad erkent dat wapenbeheersing
op korte termijn negatieve gevolgen heeft
voor de werkgelegenheid in de wapenin
dustrie. Door echter het binnenlands be
leid te richten van de militaire naar de
burgerlijke sector, kunnen op langere ter
mijn economische voordelen van een ont-
wapeningsbeleid zichtbaar worden, zo
meent de adviesraad
De overheid zou dit omschakelingsproces
in de wapenindustrie, vakbonden
dernemingsraden. Daarbij moet met na
me bekeken worden in hoeverre by om
schakeling van dc produktie kan worden
ingespeeld op de vraag naar andere pro-
dukten in ontwikkelingbslanden De
raad meent overigens wel dat de militaire
produktie voor de eigen defensie in Ne
derland in stand moet blijven of onderge
bracht moet worden in een Europees sa
menwerkingsverband
ISt
