c
Hysterie in Wall Street
Economie
Extra
Beperking renteaftrek:
voorstel wéér veranderd
3-
De veelbesproken ondertitels van Henry Kaufman
Belastingen
'sjr
Kf
Amsterdam
hield het
hoofd koel
ATERDAG 21 AUGUSTUS 1982
Extra
Als een postduif reisde hij vo
rig jaar oktober de wereldste
den af. Joseph Granville,
geestelijk vader van de Gran
ville Marketletter, waarin de
ze beursgoeroe geabonneer
de beleggers a raison van
270 per jaar zijn visie geeft
op het beursgebeuren. Een
man met een onwaarschijnlij
ke invloed: als hij zegt ver
koop, dan wordt er verkocht
en zo kon het gebeuren dat
op maandag 29 september
1981 de ineenstorting van de
koersen in Wall Street een
feit werd, om de simpele re
den dat Granville rampspoed
had voorspeld.
Collega's heeft Granville in Ne
derland nauwelijks, maar in
de Verenigde Staten zoveel te
meer. Wordt.in Nederlandse
vakbladen aan de hand van
bedrijfscijfers en aan zeker
heid grenzende waarschijn
lijkheden wel eens, met veel
slagen om de arm, een voor
spelling gedaan, in Amerika
tonen beleggingsadviseurs
zich in hun publicaties door
gaans opmerkelijk zeker van
de toekomst.
Optimisme
Zo bleek Henry Kaufman, een
invloedrijke en nauw bij het
beursgebeuren betrokken
econoom, afgelopen dinsdag
plotsklaps tot het optimisme
bekeerd. Hij maakte wereld
kundig dat de rente nu echt
zou gaan dalen, terwijl hij
maandenlang het tegendeel
had beweerd. In Wall Street
ontketende dat een storm
loop op aandelen, die de actie
van Granville zo mogelijk
nog overschaduwde.
Zo'n stormloop is veel minder
een raadsel dan het lijkt. Het
fenomeen is bekend uit die
andere donkere periode in
deze eeuw, de jaren dertig.
Die tijd heeft de les geschre
ven dat in een periode van
economische teruggang,
beurzen meer dan gewoon
lijk labiele trekken vertonen.
Het effectenbedrijf is veel
menselijker dan menigeen
vermoedt en langdurige on
zekerheid is iets wat ook be
leggers slecht kunnen ver
dragen. Een zekere verlam
ming treedt dan op en vast te
stellen valt dat in zo'n kli
maat, het minste of geringste
reacties te weeg kan brengen.
Schijn
De barometer van de effec
tenbeurs van Wall Street,
de Dow-Jones-index (die
aangeeft hoe de vlag er
bij een aantal belangrij
ke industriële aandelen
voor staat) schoot afgelo
pen dinsdag 39 punten
omhoog. Een unicum in
de geschiedenis van de
belangrijkste effecten
beurs ter wereld. Van
daar vandaag een uitge
breide "Beursweek" met
achtergronden over het
hoe een waarom van die
stijging en een blik op de
reacties in Amsterdam
Henry Kaufman.
Zowel ten tijde van de "baisse"
onder Granville als nu met de
"hausse" van Kaufman
wordt de schijn gewekt dat
één man zo'n complete reac
tie op zijn naam heeft staan.
Nu zijn zowel Granville als
Kaufman natuurlijk geen
domme jongens, maar hun
belangrijkste rol is toch die
van uitlegger en vertolker
van een algemeen gevoelen.
Vlak voor Granville's legen
darische optreden, was er
brede teleurstelling over een
televisierede van president
Reagan, die geheel tegen de
verwachting in, niet dat pak
ket van economische maatre
gelen in het vooruitzicht stel
de waarop Wall Street had ge
hoopt. En het is ook geen toe
val dat een dag vóór Kauf
man deze week zijn verhaal
deed, Reagan wederom de
Amerkaanse huiskamers had
toegesproken, ditmaal om
belastingverhogingen aan te
kondigen die een positief ef
fect kunnen hebben op de
rentestand.
In beide gevallen valt nuchter
vast te stellen dat Granville
en Kaufman niet meer heb
ben gedaan dan de redes van
Reagan van verklarende on
dertitels voorzien.
Blijft over de vraag of de rente
daling die zich op het ogen
blik aftekent wat meer dan
een tijdelijk karakter draagt.
Daarover wordt druk gespe
culeerd, maar alle deskundi
gen bij elkaar komen niet
veel verder dan de conclusie
dat de tekenen wat gunstiger
zijn dan een maand geleden,
maar dat er weinig met zeker
heid te zeggen valt.
Oorzaak
Belangrijkste oorzaak van de
hoge rente in de VS is de
scheefgetrokken verhouding
tussen de vraag naar en het
aanbod van dollars. De grote
vraag komt vooral van de
overheid die het begrotings
tekort voor het volgend jaar
tot tenminste 120 miljard dol
lar heeft laten oplopen. Bo
vendien hecht de Amerikaan
se centrale bank, de Federal
Reserve Board, groot belang
aan een beperking van de
groei van de geldhoeveel-
heid, om zo de inflatie terug
te dringen. Tot voor kort
wees niets er op dat de rege
ring erin zou slagen het te
kort te beperken en was de
FED ook niet van zins het be
leid bij te stellen. Gevolg:
krediet is schaars en alles wat
schaars is, is ook duur.Een
paar weken geleden echter
kwam er wat verlichting aan
het rentefront, toen de FED
het ooficiële rente-tarief, het
disconto, verlaagde. Over het
waarom deden verschillende
theorieën de ronde. De infla
tie lijkt in de VS nu redelijk
beteugeld en dat zou een aan
leiding voor de bijstelling
van het geldbeleid kunnen
opleveren. Een andere moge
lijke verklaring is dat de
vraag naar krediet is afgeno
men, omdat de luttele Ameri
kaanse bedrijven die, on
danks de zware recessie nog
kans zagen te investeren,
daar nu toch van afzien om
dat de rentelasten onbetaal
baar zijn geworden.
Andere koers
Deze week bleek dat ook de re
gering Reagan, geheel tegen
de verwachting in, een ande
re koers uitzet. In plaats van
de aangekondigde maatrege
len om de belastingdruk nog
verder te verminderen, zijn
nu belastingverhogingen in
het vooruitzicht gesteld. In
drie jaar tijd hoopt president
Reagan een kleine honderd
miljard dollar extra te ont
vangen om het begrotingste
kort terug te dringen. Gevolg
zal zijn dat ook de overheids-
vraag naar krediet afneemt
en dat is gunstig voor de ren
te. Vandaar het optimisme
van Kaufman van afgelopen
dinsdag.
Hoewel met name vanuit de
kringen die Reagan in het
Witte Huis hebben geholpen
een luid protest tegen zijn be
lastingverhoging is afgekon
digd, ziet het er naar uit dat
zijn voorstellen het bij de par
lementaire behandeling wel
zullen redden. Onduidelijker
is het of Reagan de belasting
baten werkelijk zal aanwen
den om het tekort terug te
dringen of er toch weer
nieuw (defensie)beleid mee
zal gaan financieren. Een
tweede ongewisse factor is in
welke mate de belastingop
brengsten de komende jaren
als gevolg van de slechte po
sitie van het bedrijfsleven
nog verder zullen teruglopen.
Prognoses
Dat laatste is zeker niet denk
beeldig. Prognoses van inter
nationale economische insti
tuten wijzen voorzichtig in de
richting van een herstel van
de Europse economie, maar
verwachten voor de Verenig
de Staten (waar de recessie
ook later dan hier merkbaar
is geworden) voorlopig nog
weinig goeds. Tegen die ach
tergrond van die onzekere
factoren is de reactie van
Wall Street, zoals op de Am
sterdamse effectenbeurs te
recht werd opgemerkt, nogal
overspannen.
door J. Booij
belastingadviseur
Gedurende een reeks van jaren zijn de belastingbetalers gecon
fronteerd met allerlei uiteenlopende voorstellen over de beper
king van de rente-aftrek. Met een zekere regelmaat worden her
zieningen van wetsontwerpen en nota's van wijziging inge
diend. De inhoud van de voorgestelde veranderingen is mede
afhankelijk van de politieke samenstelling van het kabinet. Zo
kwam de minister van financiën Van der Stee, die - nu de vaca
ture van staatssecretaris in dit tussenkabinet niet is vervuld -
belastingzaken "erbij doet", op 22 juli j.l. als solist met afwijkin
gen op een "nota van wijziging" van 19 maart 1982, nu naar
aanleiding van het door de Raad van State uitgebracht advies.
De ingangsdatum is verschoven naar 1 januari 1983.
Het is gebleken, dat onze lezers in hoge mate geïnteresseerd zijn in
de ontwikkelingen op dit gebied. Het raakt immers het con
sumptief inkomen van velen. Vandaar, dat we de thans aan de
Tweede Kamer gedane voorstellen de revue laten passeren.
Allereerst dan de in de privé-sfeer betaalde rente, buiten die voor
de eigen woning. Deze aftrekmogelijkheid wordt verruimd, dat
wil dus zeggen: de aanvankelijk voorgestelde beperking van de
aftrek wordt wat verzacht.
Volledig aftrexbaar is te allen tijde: maximaal 7500,- per jaar;
uiteraard, indien dit bedrag ook is betaald. Indien in de aangifte
vermogens-inkomsten (b.v. 2000,-) zijn opgenomen, is het ma
ximaal volledig aftrekbaar bedrag: 7500,- plus de vermogens
inkomsten (in het voorbeeld 2000,-, dus aftrekbaar 9500,-). Al
datgene, wat boven dat volledig af te trekken bedrag aan rente
wordt betaald, is voor de helft aftrekbaar. Maar er is een over
gangsmaatregel voor de jaren 1983 t/m 1986. Het bedrag aan
rente, dat uitgaat boven datgene wat volledig aftrekbaar is,
wordt in de genoemde jaren niet voor 50%, maar voor resp. 90%,
80%?, 70%c en 60% in aftrek toegelaten. Dat betekent dus, dat het
percentage van 50 eerst met ingang van 1987 zal gelden.
Hypotheekrente (rente van schulden voor de eigen, eerste, wo
ning) zijn volledig aftrekbaar tot over een bedrag van 430.000,-.
Dit bedrag zal met ingang van 1 januari 1984 jaarlijks worden
geïndexeerd.
Voor het bedrag aan rente over een hoger bedrag dan 430.000,-
geldt de algemene rente-maatregel, zoals die zojuist is omschre
ven (dus. aftrekbaar: maximaal 7500,- de vermogens-inkom
sten etc.). Bij een percentage van 109fc vertegenwoordigt de rente
van 7500,- een schuld van 75.000.- Mensen met alleen een
hypotheek van 505.000,- 430.000,- 75.000,-) hebben dus
geen centje pijn".
Van belang is nog, welke schulden onder de rente-aftrek van hy
potheek-schulden vallen en welke onder de "algemene rente
maatregel". Die discussie is voor bestaande hypotheken amper
aan de orde, nu aangenomen wordt, dat de op 19 maart 1982
bestaande schulden, die door hypotheek op de woning verze
kerd zijn, zonder verder bewijs worden geacht te zijn aangegaan
voor de verwerving van de eigen woning, óók als de hypotheek
Nieuw is de regeling rond de erfpachtscanons, welke ook tot op
heden aftrekbaar zijn gebleven. Deze erfpachtscanons worden
in het wetsvoorstel met rente gelijk gesteld door deze te be
schouwen "als rente van geldleningen" en de daarbij behorende
schuld te fixeren op 8 x de jaarlijkse canon. De uitkomst daar
van maakt dus de aftrek tot maximaal 430.000,- kleiner, het
geen niet onredelijk is, omdat betalers van erfpachtcanons niet
in de grond hebben geïnvesteerd en dus slechts een hypothecai
re lening, opgeroepen door de bouw, hebben behoeven te ne
men.
Ten aanzien van "vooruitbetaalde renten" is de zaak sterk vereen
voudigd. Voor "hypothecaire leningen" geldt een aftrekbaar
heid tot 6 maanden rente-vooruitbetaling Bij emigratie geldt
bovendien een beperking rond met-hypothecaire leningen
Wat het de schatkist oplevert Slechts tien miljoen door beper
king van de hypotheekrente. De beperking van de algemene
rente-aftrek levert in 1983 15 miljoen op tot 55 miljoen in
1986 Hoe belangrijk deze bedragen ook zijn. m het kader van de
rijks-miljarden begroting zyn deze van weinig betekenis De
vraag mag dan worden gesteld of deze geringe positieve finan
ciële effecten voor de overheid de vele jaren van onrust bij de
belastingbetalers wel rechtvaardigt. Een handreiking aan de ja
loezie?
Het grootste spektakel i: Will
Street met recordomzetten
en koersstijgingen, deed de
afbrokkeling in Amsterdam
dinsdag maar even onderbre
ken Al spoedig hervatte onze
beurs zijn koersdaling, nadat
ook maandag, zowel voor de
banken als voor het alge
meen gemiddelde zonder de
vyf internationals, nieuwe
dieptepunten van het jaar
werden aangeslagen.
De hernieuwde stijging op don
derdag van Wall Street kon
een te grote afbrokkeling
voorkomen. Maar met een
enorme koerssprong van bij
na 40 punten op de index-
schaal van Dow Jones voor
dertig hoofdfondsen van de
Newyorkse effectenbeurs, sa
men met een recordomzet
van bijna 100 miljoen aande
len, gaf Wall Street een dui
delijk sein naar een beter
beursklimaaL
Positief bij de opleving is het
feit dat de enorme beursom-
zetten en koersstijgingen
voornamelijk gedragen wer
den door de beroepsbeleg
gers, die door de beursbaisse
van de afgelopen zomer met
omvangrijke liquide midde
len aan de kant kwamen te
zitten. Het feit dal de topom-
zet van dinsdag van even be
neden de 100 miljoen aande
len gevolgd werd door een
nieuwe, onvoorstelbare top
van 125 miljoen op woens
dag. spreekt in dit verband
boekdelen.
Nuchter als wij Nederlanders
zijn, reageerde Amsterdam
vrij koel op het wilde spekta
kel in Wall Street Weliswaar
nam de beursomzet woens
dag fors toe, maar velen
maakten gebruik van de ver
hoogde belangstelling om
hun stukken kwijt te raken
Van krachtig koersherstel
was derhalve geen sprake.
Nu is het Amsterdamse
beursmoreel de laatste tijd
ook wel zwaar onder druk ge
raakt. Geen week gaat voor
bij of een of meer ernstige ge
vallen van bedrijfsmoeilijk-
heden komen in de open
baarheid.
Zo heeft Vihamij-Buttinger,
het zoveelste bedrijf op de
lijst van de aangeslagen on
dernemingen, de faillisse-
mentsstaat moeten aanvaar
den. Betalingsmoeilijkheden
bij de grote Heidemaatschap
pij. hoewel niet op de beurs
vertegenwoordigd, maakten
eveneens grote indruk. Daar
naast meldden vele vooraan
staande ondernemingen
kwartaal- en halfjaarcijfers
die nogal gemengd van ka
rakter waren. Amro-bank bij
voorbeeld viel door de forse
toevoeging aan de zogeheten
'stroppenpot' - dat zijn voor
zieningen algemene risico's -
tegen. Maar de ABN en de
NMB vielen mee. Laatstge
noemde liet overigens wel
sombere geluiden horen over
de coi|junctuurverwachUng
voor de rest van dit jaar.
Van de internationals boekte
Akzo meer winst, dank zij la
gere rentelasten. Maar Unile
ver en Koninklijke Petro
leum moesten in het tweede
kwartaal rond 25 procent van
de winst van vorig jaar in het
zelfde tijdvak afstaan. Alleen
Philips wist flink vooruit te
komen en de winst in het
tweede kwartaal 1982 zelfs te
verdubbelen.
Dit kon niet verhinderen dat
over een breed front de Am
sterdam beurs donderdag de
koersdalingen hervatte. Ook
de banken, die zich aanvan
kelijk in opwaartse richting
van het dieptepunt van
maandag verwijderden, lie
ten hierdoor alle winst weer
vallen. Zelfs de kans op een
verdere rentedaling ook in
ons land werd hierdoor vrij
wel genegeerd, ondanks het
feit dat de obligatie-index
een vol punt steeg
cent daalde.
Sommige beurshandelaren za
gen reeds een verdere discon
toverlaging van de Nedcr-
landsche Bank, nu ook de
president van de Westduitse
centrale bank zich voor een
discontoverlaging in de
Bondsrepubliek uitsprak. Dit
nam niet weg dat aandelen
Buhrmann Tetterode. maar
vooral Van Dorp en Drukke
rij De Boer op steeds lagere
dieptekoersen terecht kwa
men Ook de Nedlloyd werd
zeer flauw, uit angst voor de
halfjaarcijfers en bereikte de
100 gulden, na nog 110 gul
den een week geleden
Philips steeg één gulden, maar
de ovenge internationals ble
ven op het slot van de vonge
week hangen Er was ten slot
te een flink herstel wegge
legd voor Holec en IHC-Inter.%
C WAGENAAR
