c
Zwarte Panter
slaat weer toe
'Die paaltjesdiarree is
volmaakt belachelijk'
Kret blikt terug op zijn Leidse jaren
pa's v
Maar nu met een barbecueboek
ooft
-«ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1982
Extra
Eind augustus 1974 was
de accu leeg. Na vier
zware Leidse jaren als
wethouder van stads
ontwikkeling en ver
keer kreeg dominee
Abraham J. Kret ze
senveertig was hij toen
na zijn wekelijkse
predikbeurt op zondag
ochtend de rekening
gepresenteerd. Over
mand door pijn in borst
en armen, angst, zweet
en duizeligheid reed hij
met zijn auto langs de
vluchtstrook van Zaan
dam terug naar Leiden.
Een rit die - naar hij
zich nog goed herinnert
- wel een jaar leek te
duren.
Maar eenmaal thuis slikte hij
zijn pseudo-attack weer weg
met een hord hartige soep, om
zich vervolgens te prepareren
op zijn eerste raadsvergade
ring als burgemeester van
Sassenheim. Daags erna, tij
dens zijn afscheid in de bur
gerzaal van het Leidse stad
huis, hield hij voor de zeker
heid nog een stoel bij de hand.
Maar hij was er alweer bo
venop. Al was niet alle pijn
verdwenen, waarover later.
Genoemd incident is eigenlijk
typerend voor de slagvaar
digheid van een man, die in
de periode 1970-1974 zo over
tuigend zijn stempel op het
stadsbestuur drukte, dat zon
der veel tegenwerpingen kan
worden gesproken van de 'ja
ren Kret'. Het was dan ook
niet misselijk waarop hij bij
zijn afscheid kon terugzien.
Zomaar een greep: de grond-
uitgifte van de Meren wijk,
een 15-jarenplan voor herstel
van rioleringen en wallekan
ten in de binnenstad (nog
steeds in uitvoering), de be
bouwing van het gebied He
rengracht-Zijlsingel, een her
ziening van het basis-wegen-
plan 1961 in de richting van
een aangepast verkeersplan
(de city-ring), een forse aan
zet tot een georganiseerd mo-
numentenzorgbeleid, een
aanzet tot ontwikkeling van
de Stevenshofjespolder en
niet te vergeten het binnen-
standsbeleid zelf (voetgan
gersnota, binnenstadsnota,
enzovoort).
Wantrouwen
Een veel gehoorde opmerking
van hem was in die jaren dat
een mens niet kapot gaat aan
hard werken, maar wel aan
wantrouwen. Waarmee hij
doelde op de zijns inziens un
faire oppositie van de zijde
van de toenmalige binding
links in de Leidse gemeente
raad, ofwel het Progressief
Akkoord (PAK). En nog al
tijd is Kret die mening toege
daan.
"Democratie was in die jaren
georganiseerd wantrouwen.
Het gemeentebestuur func
tioneerde als een quasi-parle-
ment, met geen zweem van
een monistisch stelsel. Laat
ik een voorbeeld noemen. Ik
herinner me de behandeling
van de voetgangersnota in
september 1971 tijdens een
nachtelijke zitting in de
Stadsgehoorzaal. Ik heb al
tijd vastgehouden aan een
voetgangersgebied met daar
omheen een city-ring vanaf
het Belastingkantoor, een
Galgewaterbrug, de Trek-
vliet. Witte Singel, Geren-
gracht, Hooigracht, enzo
voort. Die twee zaken waren
in mijn ogen onlosmakelijk
met elkaar verbonden. Maar
hoe dan ook: de PAK-fractie
liep toen de zaal uit omdat
men niet wilde tegenstem
men, maar ook geen moge
lijkheden zag om vóór te
stemmen omdat men om po
litieke redenen de aanleg van
een city-ring niet kon accep
teren. En wat is nu geschie
denis geworden? De wethou
der (Waal-red) die nu al acht
jaar de portefeuille van stads
ontwikkeling beheert en die
in 1971 een motie indiende
dat de Breestraat dicht
moest, die kijkt nu tegen een
Breestraat aan met notabene
aan twee zijden verkeer. En
nog wel met asfalt, waar men
in die jaren zo allergisch voor
was. Wie tegen asfalteringen
was, kon rekenen op de on
voorwaardelijke steun van
het PAK. Nou, dat zijn din
gen die achteraf wel knagen
Dat je dus op volstrekt on
juiste gronden en tegen beter
weten in om politieke rede
nen werd aangeklaagd. Als ik
toen de Breestraat had willen
asfalteren, hadden ze me
metéén uit het raam ge
gooid".
Rozetjes
"In 1969, toen ik nog in de raad
zat, ben ik eens gaan kijken
in Oxford en Cambridge.
Met het pistool in de hand een buurthuis voor zwarten verdedigen tegen invallen
door de politie, of rustig thuis een kookboek schrijven. Daartussen ligt een
wereld van verschil. Het eerste deed Bobby Seale, ex-voorzitter van de
Zwarte-Panterbeweging, aan het eind van de jaren zestig. Nu werkt hij aan een
boek met barbecue-recepten.
De Zwarte Panters hebben
al lang hun klauwen ver
loren. Aan het eind van de
turbulente jaren zestig
vormden zij in de VS een
militante beweging voor
de zwarte burgerrechten
en zelfbewustzijn. Omdat
«en van hun doelen het
omverwerpen van het
blanke establishment
was, kwamen zij vaak in
botsing met politie en jus
titie. De ex-directeur van
de FBI, J. Edgar Hoover,
beschouwde hen als „de
grootste bedreiging van
de Amerikaanse binnen
landse veiligheid".
De beweging was ervan over
tuigd dat de regering hen
door een complot wilde eli
mineren. Zelfverdediging
stond dan ook hoog in hun
vaandel. Op krantenfoto's
stonden zij steevast afge
beeld met een vuurwapen in
de hand. Zij waren ook be
reid die te gebruiken. In de
talloze gevechten met de po
litie vonden 26 Zwarte Pan
ters de dood, terwijl 16 poli
tiemannen omkwamen in al
lerlei volgens hun collega's
door de Panters uitgelokte
incidenten.
De aanpak van de Zwarte Pan
ters om hun doelstellingen te
bereiken was heel anders dan
die van bijvoorbeeld het
Symbionese Bevrijdingsle
ger, dat optrad als stadsguer-
rilla. Niettemin zag de politie
ook hen als een groot gevaar
en werden hun bijeenkom
sten angstvallig in de gaten
gehouden. Soms werden de
deelnemers aan deze 'samen
zweringen' door de politie na
een inval gearresteerd. Toch
was een van de eerste maat
schappelijke projecten van
de Panters het verstrekken
van een warm ontbijt aan
zwarte schoolkinderen. Dat
is inmiddels even gewoon ge
worden als de warme lunch
op school.
Bobby Seale doet het tegen
woordig rustiger aan en
woont riant in een van de be
tere buitenwijken van Auro
ra. Hij gaat nog eens verzitten
en beantwoordt dan de
vraag: waarom met zo'n
verleden een boek over bar
becuen? „Ook mijn uitgever
stelde die vraag. Hij zag veel
meer in een boek over de op
komst en ondergang van de
Zwarte Panters als tijdsver
schijnsel. Maar daar heb ik al
eens over geschreven. Daar
om zei ik tegen hem: luister
nou eens. Op dit moment is
Kret in zijn geliefkoosde houding, op doceertoon en met
sigaar: "Je kon zeggen watje wilde, het was niet waar".
(Foto Dirk Ketting)
Daar lag dus asfalt op de we
gen, teneinde de historie te
beschermen. Moet je toch
weten: Engeland, dat één
groot openluchtmuseum is.
Maar je kon zeggen wat je
wilde: het was niet waar. Nee,
men wilde keisteentjes, ro
zetjes en kinderhoofdjes.
Maar dan moet je het natuur
lijk wél onderhouden. Kijk
nou eens in de Pieterswijk:
daar kun je strikt gesproken
toch niet het ene been voor
het andere verzetten?".
"Een andere zaak die altijd
werd volgehouden, was dat
het woningbouwbeleid in de
Meren wijk niet overeenkom
stig de behoefte van de bevol
king was. Teveel vrije sector
en te weinig sociale woning
bouw dus. Of noem het meer
koop- dan huurwoningen.
Nou, de Merenwijk is snel
uitgegeven om twee redenen:
er was een groot exploitatie
tekort en er moest eindelijk
eens een beetje kader in Lei
den worden teruggehaald,
omdat het evenwicht van de
bevolking eruit was. En in
derdaad woont nu het nieu
we kader in de Merenwijk".
"Maar de waarheid en de wijs
heid lag bij de PAK-fractie en
de rest deed niet mee. Alles
moest ook worden gereno
veerd, al stond er van een wo
ning bijna niets meer over
eind. En dat ging met dezelf
de ongenuanceerdheid als
waarmee men in de jaren
daarvóór op sloop uit was.
Nee, ik ben nog altijd van me
ning dat de stad - welk ge
meentebestuur er ook zit
op straat geen politieke kleur
krijgt. Noch inzake de wo
ningbouw, noch inzake het
verkeer. Zolang op nationaal
niveau de auto niet wordt af
geschaft, moet je dat ook lo
kaal niet doen. Terwijl ik van
het Leids City Centrum het
verwijt kreeg dat ik te weinig
voor het verkeer deed, heb
ben zij altijd gevonden dat de
laatste auto er ook nog wel
uit kon. En dat is niet ge
beurd. En dat begrijp ik
best".
Diarree
Een knisperig lachje nu. "Maar
af en toe geniet ik er nog best
van hoor. Ik kom nog vaak
genoeg in Leiden en dan is
het aardig om zo'n periode
van acht jaar te overzien. Dan
zie ik veel leuke dingen,
waarmee wij toen al flink be
zig waren. De groengordel,
het Herengracht-Zijlsingel
gebied en noem maar op.
Maar die paaltjesdiarree is
natuurlijk volmaakt belache
lijk. Maar ja, dat krijg je ervan
als je niet zegt waar de auto
dan wèl mag staan".
"Het is een regelrechte schande
voor het gemeentebestuur
van Leiden dat er nog altijd
geen parkeergarage staat
Toen ik in 1966 raadslid
werd, was er sprake van twee
plaatsen - de Garenmarkt en
de Ir. Driessenstraat - die uit
een zorgvuldig beleid tevoor
schijn waren gekomen. Elke
stad in Nederland met mer
dan honderdduizend inwo
ners heeft parkeergarages.
En als die er niet heel kordaat
komt, dan komt er van de
Breestraat geen donder te
recht. Dan gebeurt er hetzelf
de als destijds met het
Noordeinde: zonder parkeer
gelegenheid wordt het nooit
meer een winkelstraat. In
zo'n merkwaardige stede-
bouwkundige structuur -
een Oude Rijn zonder echte
dwarsverbindingen - kun je
van de Haarlemmerstraat
geen wandelgebied maken
als je het verkeer naar de
Breestraat verhuist".
Geconfronteerd met zijn toen
malige reputatie als grach
tendemper (er werd ten tijde
van zijn bewind zelfs gefluis
terd dat hij niet te beroerd
zou zijn om een singel te
dempen teneinde er auto's op
te parkeren) zegt Kret: 'Toen
ik wethouder werd, heb ik
zelfs gepleit voor het openla
ten van de Oranjegracht. Al-
leen die Waardgracht vond ik
niks. Dat is moderne keute-
righeid. Best een leuk ge
zicht, maar daar houdt het
verder mee op. En laten we
niet vergeten dat op basis van
het bestemmingsplan 1964 zo
ongeveer alles in het gebied
Herengracht-Zijlsingel was
voorbestemd om te worden
gedempt".
Erfenis
"Zo heeft iedere bestuurder te
maken met de erfenis van
zijn voorganger. Daarom is
het niet zo verwonderlijk dat
ik heden ten dage nog ver
schrikkelijk veel terug vindt
van het beleid dat wij des
tijds uitstippelden. Er zijn
hooguit accentsverschillen,
geen principiële verschillen.
En dan moet ik toch ook la
chen om een artikel onlangs
in de NRC, waarin zo ongc
veer staat dat Kret de stad
heeft platgegooid en dat Waal
hem met grote moeite weer 'n
beetje heeft gefatsoeneerd.
Dergelijke waanzin. Dan ver
geet men zeker het werk van
Kees de Sloper, de socialisti
sche voorman Piena die ove
rigens in de jaren zestig ook
maar een kind van zijn tijd
"Laat ik het nog eens herhalen:
welk college er ook zit, het
zijn dezelfde ambtenaren.
Gemeentewerken was in
mijn tijd een technocratisch
instituut, en voor zo ver het
dat niet was, had de afdeling
stedebouw geen kostenbesef
Een en ander was ook mede
het gevolg van een tientallen
jaren gegroeide fout, name
lijk dat de dienst gemeente
werken geen inzicht had in
de exploitatiecyfers van het
grondbedrijf ter secretarie
Er was een aperte tegenstel
ling tussen Gemeentewerken
en de secretarie. Als ik me
even omdraaide, werd ik ge
flest door Gemeentewerken.
Maar vanaf de tijd dat we
planmatig zijn gaan werken
- toen de aanpak strakker
werd - bleek ook waar de in
terne problemen lagen Daar
om moesten er ook tonnen
worden besteed aan een in
tern organisatie-onderzoek".
"Maar hoe het ook zij, laat dit
alles niet overkomen als om
zien in wrok. Ik heb nog al-
tyd een gezonde passie voor
Leiden. Ik hou er van. en ben
daarom blu dat er veel tot
stand is gekomen Jammer
genoeg niet dankzij een
krachtdadig bestuur, maar
gelukkig ondanks een kibbe
lend bestuur. Al wat bereikt
is zegt meer over de ambtehj
ke dan over de bestuurlijke
kracht".
Irritatie
Sassenheim, tenslotte. "Het
verschil met een stad van
100.000 inwoners is datje niet
departementaal, maar colle
giaal bezig bent. Hier doe je
veel meer met z'n vieren. In
de voorbye acht jaar is geble
ken dat je in goede bestuurlij
ke verhoudingen en bij een
continuïteit van beleid ont
zettend veel voor de bevol
king kuift doen. Er is in Sas
senheim ontzettend veel ver
anderd. Weliswaar in het
klein, maar zo zou Leiden er
ook uitgezien kunnen heb
ben als er in die vier jaar niet
die quasi-democratische cha
os was geweest. Dit hebben
we met elkaar in alle rust ge
maakt En dat kon toen in
Leiden niet".
Hoewel ook de groepering Pro
gressief Sassenheim het nog
al eens met haar burgemees
ter aan de stok heeft Kret:
"Ik denk dat dat te maken
heeft met een karaktereigcn
schap, waarmee ik mezelf en
ook anderen irriteer Ik kan
veel aan omdat ik snel werk
Ik heb weinig tijd nodig om
tot een besluit te kortten, en
dat kan misschien dramme
rig overkomen. Het conflict
ligt mij inderdaad niet zo"
er nog geen goed barbecue
boek voor de zuidelijke
smaak. Dus geef me nou
maar een voorschot van
100.000 dollar. Dan kan ik aan
de gang. Daardoor raakte hij
zo overdonderd, dat hij toe
stemde. De titel wordt Barbe
cuen met Bobby".
Kookboek
Een kookboek door Bobby
Seale (46) is niet zo ver ge
zocht als op het eerste gezicht
lijkt. Al 33 jaar is het zijn bij
na tot kunst verheven hobby.
De kneepjes van het vak leer
de hij als jongen van zijn oom
Tom Turner, die in Liberty
(Texas) een restaurant had,
de Barbecue Pit.
Op de bijeenkomsten van het
centrale comité van de Zwar
te Panters vormden de door
Bobby verzorgde diners stee
vast het culinaire hoogtepunt
van de agenda. Toen hij in
1974 kandidaat stond voor
het burgemeesterschap van
Oakland (Cahfornié) kon hij
zijn campagne betalen door
het organiseren van barbe
cues. Ook thuis kookt hij
graag voor zijn vrouw en drie
kinderen. Maar het vuur is er
nog niet uit; wat duidelijk te
merken is aan zijn schrijfstijl.
In zijn recepten duiken regel
matig termen op als 'gerech-
Door S.J. Guffey
Bobby Seale nu: het vuur is er nog niet uit.
tigde' barbecue 'vol van
kracht en soul'.
Seale is ook niet volledig doof
geworden voor de signalen
uit de maatschappij. Zo orga
niseert hij discussiebijeen
komsten. Onder andere over
de ongebreidelde handel in
vuurwapens. Als uitvloeisel
daarvan loopt hij rond met
een plan voor wat hij noemt
een „actieprogramma ter
voorkoming van moord"
Toch is er een geweer in hui-
ze-Seale. Het staat op naam
van zijn vrouw
Door de ramen van Seale's huis
kijk je uit op keurig gemaai
de gazons en brandschone
straten - helemaal de Ameri
kaanse Droom. Het zwarte le
ren jack en de baret van de
Zwarte Panters heeft hij weg
gegooid. Seale over die peno
de. „We waren desperado's
geworden. Op een gegeven
moment raak je gehard tegen
de begrafenissen van je
vrienden, de gevangenissen
en ziekenhuizen. We waren er
heilig van overtuigd dat we
nergens anders konden ein
digen dan in de gevangenis of
het graf'
Opstand
Seale herinnert zich nog als de
dag van gisteren dat hij ge
boeid en geblinddoekt een
rechtszaal in Chicago werd
binnengeleid. Daar moest hij
samen met zeven anderen te
rechtstaan op beschuldiging
tijdens de Nationale Conven
tie van de Democratische
Partij in 1968 een opstand te
hebben willen uitlokken.
De verdediger van Seale was
juist in het ziekenhuis opge
nomen voor een operatie
Bobby eiste bij het begin van
het proces op luide toon dat
hij zyn eigen verdediging zou
mogen voeren. Rechter Ju
lius Hoffman werd daarop zo
kwaad, dat hu Seale onmid
dellijk vier jaar gaf wegens
'belediging van het Hof Uit
eindelijk werden de 'Acht
van Chicago' van rechtsver
volging ontslagen, zonder op
gaaf van redenen. Wegens
procedurele fouten werd een
ander proces tegen hem en
Ericka Huggins nietig ver
klaard. „Die ronde hebben
we gewonnen", zegt hij breed
grijnzend
Al aan het begin van de jaren
zeventig kon Seale zich niet
meer helemaal vinden in de
doelstellingen van de Zwarte
Panters en begon theorie in
praktuk om te zetten. Zo had
hij een belangrijk aandeel in
de onderhandelingen tussen
de in opstand gekomen ge
vangenen in de Attica-gevan-
gems en de directie van deze
inrichting.
Maar ook de Zwarte Panters
ondergingen in die tijd een
wezenhjke verandering.
Toen Bobby Seale zich in
1974 kandidaat stelde voor
het burgemeesterschap van
Oakland, stroomden van over
het hele land Panters toe om
hem te helpen bu rijn cam
pagne. Dat was de eerste keer
dat de beweging probeerde
via de stembus haar doel te
bereiken. Seale verloor de
verkiezing met klein verschil.
Een paar maanden later trad
hij af als leider van de Zwarte
Panters Het ledental, ooit
10.000 volgens eigen opgave,
was in korte tijd geslonken
tot rond 300
Balans
Seale nadert de middelbare
leeftijd en heeft de balans
van zun leven opgemaakt Hu
bluft van mening dat de
Zwarte Panters ..een histori
sche noodzakeUjkheid" wa
ren. Na een korte pauze zegt
hij ook als jazz drummer best
aan de kost te kunnen ko
men. maar dat het koken
hem toch nader aan het hart
ligt. Hi) graait een stapel ge
typte velletjes van tafel en
roept uit: „Hiervan gaan er
minstens een miljoen over de
toonbank Het komt volgend
jaar februari uit, mooi op tud
voor het zomerseizoen".
Seale: .Alles werd anders toen
ik me een paar jaar geleden
ineens realiseerde dat ik liep
te denken over de opleiding
van m'n kinderen. Voorheen,
bu de Panters, had ik nooit
meer dan een maand vooruit
gedacht" Om de ironie van
dit alles kan men maar moei
lijk heen de stokebrand van
vroeger eet nu, letterluk en fl-
guurüjk. van het vuur (AP)
