'We zijn niet artistiek ondiep'
3
c
c
D
c
c
Heeft politiek toneel geen toekomst meer?
'Ze lijken wel gek'
Scheepvaart
J
v-
VRIJDAG 6 AUGUSTUS 1982
Kunst
AMSTERDAM (GPD) Twee toneelgezelschappen zul
len over een jaar verdwijnen als tijdelijk CRM-minis
ter H. A. de Boer zijn zin krijgt. Tijdens de vakantie
ontvingen Proloog in Eindhoven en de Nieuwe Kome
die in Den Haag hun doodvonnis per expresse-post. In
een brief die op dezelfde datum aan de Raad voor de
Kunst is gestuurd, verklaart de minister dat hij zes ge
zelschappen subsidieert maar aan toneelwerkgroep
Proloog en de Nieuwe Komedie de laagste prioriteit
geeft.
De vier andere gezelschappen: Sater, Het Werkteater, Het
Amsterdams Volkstoneel en Het Amsteltoneel krijgen
uistel van executie. Hun voortbestaan wil de minister
„vooralsnog veiligstellen". De Raad voor de Kunst krijgt
tot 1 september a.s. de tijd om de minister te adviseren
over de toekomstige subsidiestop van Proloog en Nieu
we Komedie die in totaal 70 mensen werkloos maakt en
de minister vijf miljoen gulden oplevert.
De spelers van de bedreigde to
neelgezelschappen reageerden
boos en geschrokken. „Er is al
tijd al gedoe om subsidies ge
weest maar dit komt als een don
derslag bij heldere hemel", zegt
Kommer 't Mannetje, beleidsme
dewerker van Proloog. „Je ver
wacht het niet van zo'n tussen-
minister. Je begrijpt ook niet dat
voor een relatief klein bedrag
een heel stuk cultureel aanbod
wordt weggegooid".
Actrice Thea Roding zegt aarze
lend: „Er zal niets stoppen als we
er niet meer zouden zijn, maar
het is wel zo dat er ook op het
artistieke vlak verarming zal op
treden. Juist door het feit dat we
zo consequent werken aan be
wustwording en aan de strijd te
gen onderdrukking zie je iets ge
beuren. Het begint op te leveren.
Nu moetje verder kunnen gaan".
Ze zitten in de nieuwe werkruimte
van Proloog, een groot parochie
huis bij de Sint Trudo-kerk in
Eindhoven. Eindelijk hebben ze
de kans om aan verschillende
projecten tegelijk te werken. Aan
een nieuw vrouwenprogramma,
een nieuw stuk voor het onder
wijs, een voor de Vredesbewe
ging en in het voorjaar een stuk
dat het meiden-programma 'Je
kan er naar fluiten' moet vervan
gen. Er staat ook een produktie
voor de vakbeweging en de ou
dere jeugd op het programma.
Kommer 't Mannetje zegt: „Het
publiek is ontzettend enthou
siast, maar de minister heeft wei
nig feeling met ons publiek om
dat het om achterafzaaltjes gaat:
café's, scholen, jongerencentra
of de open lucht. We zijn bijna
nooit in schouwburgen. We moe
ten ons theater bouwen in een
ruimte die er vaak ongeschikt
voor is. Maar werken in onze si
tuatie heeft veel voordelen. We
spelen wat we zelf voorstaan. We
hebben contact met ons publiek.
In tegenstelling tot de groepen
die in grote zalen spelen, waar
een grote mate van vrijblijvend
heid is. Waar geen bijzondere
band tussen de toeschouwers on
derling is".
Vormingstoneel
Proloog is een voorbeeld van het
vormingstoneel dat door vroege
re ministeries gekenschetst werd
als een belangrijke nieuwe ont
wikkeling die voortgezet moest
worden. De groep die in 1964
ontstond heeft zich door alle ont
wikkelingsfasen heengewor-
steld. Van jeugdtoneel tot doe-
het-zelf. van symbolisme tot rea
lisme. Aanvankelijk werd «dies in
urenlange sessies democratisch
doorgepraat. Nu is er een artistie
ke en een zakelijke commissie
die het voorbereidende werk
doen en de beslissingen overla
ten aan de hele groep.
Berend Boudewijn:
Uit de eerste reacties binnen
de toneelwereld op de bezui-
nigingsmaatreglen van mi
nister De Boer blijkt verbij
stering.
Tot de teleurgestelden be
hoort Berend Boudewijn, di
recteur van de Amsterdam
se Stadsschouwburg en in
het verleden zakelijk leider
van de Nieuwe Komedie.
B.B.: „Waar eindigt het. Het
levert de minister uiteinde
lijk weinig op. Want later is
hij weer vier miljoen gulden
kwijt aan werkloosheidsuit
keringen. Misschien is het
nodig om radicale maatrege
len te nemen inplaats van
overal met de kaasschaaf
overheen te gaan. Ik zou niet
graag in de schoenen van de
ze minister staan. Het zou
aardiger zijn geweest als hij
wat meer over de kwaliteit
had gezegd. Dat vond ik zo
aardig van minister Marga
Klompé. Die zei precies wat
zij zelf mooi of lelijk vond.
Maar ja, dat mag een minis
ter niet volgens Thorbecke.
Ik ben persoonlijk van me
ning dat deze gezelschappen
moeten blijven. Hoewel ik
het toneel als kansel nogal
vervelend vind".
„Als je de wereld moet veran
deren via de toneelgezel
schappen... Overigens een
kat in doodsnood maakt
gekke sprongen. Misschien
kan het nog tot aardige crea-
Berend Boudewijn
tiviteit van deze groepen lei
den. Dat deze interim-minis
ter op een hete zomerdag
zo'n besluit neemt, is toch
het kiezen van de minste
weerstand. Maar het past bij
het hele beleid van dit kabi
net. Kijk maar wat ze er nog
allemaal doordrukken. Ik
denk soms: ze doen maar, ze
lijken wel gek".
Thea Roding: „We wilden de jeugd
liefde voor het toneel bijbrengen
Maar het bleek al gauw dat die
liefde weinig zin had wanneer je
niet uitlegde waar het om ging.
Ik herinner mij mijn eerste jaar
bij Proloog in '65 toen we in een
klas speelden. Een collega legde
uit hoe je moet schminken en de
cors maken. Ik stormde onver
wacht de klas binnen en riep dat
ik door een eng beest werd ach
tervolgd. Na afloop van mijn ver
haal zei mijn collega 'en dit is
nou een actrice'. Hierna volgden
we de toer om kinderen zelf te
laten spelen. Je kreeg een repro-
duktie van wat ze op de televisie
zagen. Geen eigen dingen. We
wilden ons publiek duidelijk ma
ken dat het in de eigen situatie
kon ingrijpen. We gingen meer
en meer naar een politieke visie
en concentreerden ons op de
functie van het theater in de
maatschappij. Dat viel samen
met de actiegroep Tomaat"
Vanaf dat moment nam Proloog af
stand van het bestaande reper
toire en ging zich met eigen stuk
ken op verschillende publiek
sgroepen richtten. Thea Roding
zegt: „Er is de neiging om ons
werk af te schilderen als zwart
wit. Hoge hoeden contra petten.
Voor mij en voor heel Proloog
was dat nooit waar. We hebben
nooit de situatie gehad dat het
spelen zelf onbelangrijk was.
Maar je worstelt om de koppe
ling tussen politiek en artistiek
theater te maken. Als je kritiek
hebt op de maatschappij, als je
duidelijk wilt maken hoe het sys
teem van overproduktie en win
sten en honger werkt, kom je in
een absurde situatie. Dan zeg je
dingen die nooit zo worden ge
zegd. Noem het maar een min
derheidsstandpunt. Je kunt het
alleen op een simpele manier
overbrengen. In de discussie
over Proloog zou dat opgepakt
moeten worden. Artistiek zou
het niets voorstellen. Ach, je
bent nooit honderd procent
goed. Natuurlijk is er artistieke
kritiek te leveren. Maar we zijn
niet artistiek 'ondiep'. We heb
ben ons in de loop van de tijd zo
wel politiek als artistiek ontwik
keld. We laten zien dat de onder
drukte misschien zelf aan zyn
onderdrukking meehelpt".
Nieuwe Komedie
De Nieuwe Komedie heeft het ste
reotype vormingstoneel bewust
de rug toegekeerd. Het gezel
schap brengt politiek theater en
heeft daarbij een emancipatoire
doelstelling. Met andere woor
den, de groep kiest stukken over
politieke onderwerpen en de to
neelmakers werken vanuit een
eigen visie aan een maatschappij
zonder uitbuiting en discrimina
tie.
Zakelijk leider Peter Schreiber
zegt. „We zijn bewust terugge
gaan naar de theateraccommoda
ties. Naar kleine en soms grote
zalen. We willen politiek theater
brengen met een eigen signa
tuur. Zoiets kun je niet in een sei
zoen opzetten. Daar hebben we
meer tijd voor nodig".
Het gezelschap behoort tot de oud
ste van ons land. Het begon in
1955 toen regisseur Cruys Voor
berg het Nieuwe Jeugdtoneel op
zette. Een jaar later voerde Enk
Vos als artistiek leider de naam
Arena in en bracht klassieke ko
medies in een moderne vorm
voor de jeugd. Langzamerhand
ging men ook naar een ouder pu
bliek. In 1964 kwam Berend
Boudewijn Arena leiden en een
jaar later nam hij de plaats van
Vos helemaal in Samen met Jo-
han de Meester bracht hij veel
moderne toneelschrijvers op het
podium. Erik Plooyer en Cor
Stedelinck gaven kregen vanaf
1968 de artistieke leiding van het
gezelschap dat nu Nieuwe Ko
medie heet.
Onder invloed van het vormingsto
neel maakte het gezelschap veel
directiewisselingen mee tot in
het seizoen 1975-'76 een dramati
sche opsplitsing volgde en een
groep die werd aangeduid als De
Brechtgroep overbleef. Pas na
dat het aantal arbeidsplaatsen
werd teruggebracht tot 28.5 werd
de Nieuwe Komedie opnieuw
door het ministerie van CRM ge
subsidieerd.
Dne jaar geleden kreeg het uitge
dunde reizende gezelschap de
beschikking over het Theater
aan de Haven in Den Haag. waar
niet alleen wordt gereperteerd
maar dat ook door de Nieuwe
Komedie wordt geexploiteerd
Peter Schreiber: „Dankzij ons is
het zogenaamde marge-theater
zoals dat in de Amsterdamse
theaters Shaffy en Mickcry
wordt gebracht ook naar Den
haag gekomen. Wc brengen er
200 voorstellingen per jaar. waar
van 60 door ons eigen gezelschap
worden verzorgd. Een subsidies
top voor het gezelschap zou ook
het einde voor het Theater aan de
Haven zijn''
De Nieuwe Komedie heeft deze
week een gesprek aangevraagd
met de minister, met vertegen
woordigers van de Tweede Ka
mer en met de Raad voor de
Kunst Schreiber zegt veront
waardigd' „De minister gaat
voorby aan het oordeel van deze
raad. Hoe komt hy erbij om ons
een lage prioriteit toe te kennen
We vinden geen enkel argument
dat hy aanvoert om te bezuini
gen geloofwaardig. Er moeten
andere punten te vinden zyn
waar hij kan inhouden"
„Over drie weken komen we met
de première van 'Gezichtsver
lies' van de Italiaanse schrijver
Dario Fo. Verschillende schouw
burgdirecteuren zyn van plan
om in dezelfde periode ook ande
re stukken van Fo te boeken, zo
dat er een soort 'Fostival' ont
staat. Overigens is de druk waar
onder onze spelers nu moeten
werken ontzettend groot De
werkloosheid in ons vak is
enorm. By de kunsten is al spra
ke van 46 procent werkloos
heid".
Schreiber vervolgt: „Is dit wel be
zuinigen. Wie werkloos wordt
gaat naar sociale zaken en komt
uiteindelijk toch weer ten laste
van CRM. Een andere kwestie is
hoe de overheid zich wil opstel
len als werkgever. De overheid is
immers meer dan een kwart
eeuw de hoofdsubsidiént van de
Nieuwe Komedie Hoe wil de
overheid deze zaak oplossen wat
betreft wachtgelden en afvloei
ingsregelingen Wy willen dat
door juristen laten uitzoeken. De
Nieuwe Komedie hoopt dat het
parlement en de Raad voor de
Kunst invloed kunnen uitoefe-
„Als de Nieuwe Komedie ver
dwijnt gaat er een ongelooflyke
hoeveelheid know-how en vak
manschap verloren. We hebben
net een beleidsplan opgesteld
We moeten doorgaan, omdat we
willen en visie hebben en vinden
dat we het goed kunnen'"
ROELIE MEIJER
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Sharsky's Machine",
da. 14.30, 19.00 en 21.30 uur. Zo: 14.00,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1(124130): "Porky's pikante pret
park". da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo:
14.30. 16.45, 19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
LIDO 2: "The Border", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur. Zo: 14.30, 16.45 en 21.15
uur, 16 jr.
LIDO 3: "Honky Tonk Freeway", da.
19.00 en 21.15 uur, al
Kindermatinee: "Lekker lui genieten",
da. 13.45. Zo ook: 16.45 uur.
LIDO 4: "De rechter en de linker hand
van de duivel", da. 14.30, 19.00 en 21.15
uur. Zo: 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
al.
STUDIO (124130): "Sound of music",
da. 14.30 en 20.00 uur. al.
TRIANON (123875): "Twee pechvogels
REX (125414): "Roze konijntjes op het
hete spoor", da. 14.30, 19.0 en 21.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "Po'rnopoesjes in
het wilde westen", vrij en za: 23.30 uur,
16 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Megaforce". da 13.30, 18.30
en 21.00 uur. Zo: 13.30, 16.00. 18.30 en
21.00 uur. al
Nachtvoorstelling: "Escape from Alcan-
traz", za 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark"da.
13.30, 18.45 en 21.15 uur. Za: 13.30, 18.30
en 21.00 uur. Zo: 13.30, 16.00, 18.30 en
21.00 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Porky's pikante
pretpark", za, 24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Raiders of the lost ark" da.
18.45 en 21.15 uur. Do, vrij, ma en di
ook: 13.30 uur. Zo: 16.15, 18.45 en 21.15
uur. 12 jr.
Nachtvoorstelling. "Raiders of the lost
ark", za: 24.00 uur, 12 jr
Kindermatinee: "Dik Trom weet raad", CITY 2" "Convoy'
za, zo en woe: 13.45 uur. ,„,r al
EURO 4: "Twee pechvogels in de rim
boe". da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur. Za:
13.30,18.30 en 21.00 uur. Zo: 13.30,16.00
en 21.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Een wild Zweeds
blonclje", za: 24.00 uur, 18 jr.
19.30 uur; zo 15.30; ma t/m
uur, 12 jr.
"City of living dead", vrij er
uur; zo 18.15 uur, 16 jr.
"Trè fratelli", zo 21.00 uur;
22.00 uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Frank en Frey", di
14.00 uur.
Bioscoop Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Zij noemden hem Platvoet'
14.45, 18.45 en 21.15 uur. al.
da. 18 45 en 21.15
het haaien-
CITY 3: "Ik ben Joep Meloen", da. 14.45
en 18.45 uur, al.
"Die Bleierne Zeit", da. 21.15 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Raiders of the lost ark",
da. 20.00 uur; vrij 19.30 uur; za 16.00 en
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver-
^krijgen via nummer
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg, t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei
zertijd, ma t/m za 10-17 uur, 13-17 uur.
•Gemeentehuis Leiderdorp - t/m 28/7,
Bep Broekema-Van Dijk, etsen, litho's,
tekeningen, ma t/m vr van 8-17 uur, do
van 19-21 uur
Museum De Lakenhal: Expositie Thea
trale Collectie Hans van Oosterom, t/m
28 augustus
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Bibliotheek - Nieuwstraat 4, tentoon
stelling "Droomwereld", tot 1/8, ope
ningstijden bibliotheek.
Museum De Lakenhal: Expositie "Jo-
han de Vries: van symbolist tot realist,
schilderijen en tekeningen 1914-1940", V
m 15 augustus
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.^
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige hiervoor specia-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11 15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16 00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderklimek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18 30-19 00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
karl er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11 00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000)
FRED BASSET De meesjes bc+fen maar
met dit warme weer. 1
I De hele dag letter in t koele "N
v water spetteren.
wou dat IC eerA
rrotAc iK/nc
SXr-rw'
f H/enatuurlijk,
Czet u naast mjj
f
Nee, 7
f al ing
7? jongen, hij is er ondertussen 1
ngekropenrj maar door dank u' J
T7X~:
•lykr variant van dt
beroemd* Chine* f
laktr wnd Ni
■laan Vrrmeng 3 eeOv
prli vloribar* honing
met 1 eetlepel
en twee eetlepel* olie
Wr\jf het kippevlee» in
mengwl en strooi wat
zout in de binnenkant
Lef de kippeheltVn
met de vleetzpde boven
honingmengsel lef ze
vcrvolf rn» nog een
gloeiende oven grill
maar vooral niet al te
dichtbij AI» u een
draanpit hebt laat u de
kippen natuurlek heel
W1NA BORN
<6ludclieums
6 Augustus 1982.
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-In een der Londensche kerken
zou dezer dagen een huwelijk
worden ingezegend. De bruid
liet zich wachten en men dacht
reeds dat de plechtigheid zou
worden uitgesteld, toen zij met
hare bruidsmeisjes verscheen.
De geestelijke deed aan den
bruidegom de gebruikelijke
vragen, die hij toestemmend
beantwoordde: de bruid echter
verklaarde, toen hij haar vroeg
of zij den bruidegom tot echtge
noot aannam, dezen niet te be
geren. Er ontstond een groote
ontsteltenis en de familie begaf
zich naar een der kamers tn de
kerk om de oorzaak van dit be
sluit te vernemen. De bruid wil
de ze slechts aan den geestelijke
onder vier oogen mededeelen en
verhaalde hem nu, dat haar
bruidegom haar had toege
voegd. dat hij haar lang weg
blijven zeer kwalijk nam en dat
hij met een vloek gezegd had,
dat hij het haar wel zou aflee
ren hem te laten wachten, wan
neer zij maar eenmaal
vrouw was. De bruid had toen
terstond besloten om zijne
vrouw niet te worden, en de
geestelijke gaf haar groot gelijk
en liet haar door een zijdeur de
kerk verlaten, waarna hij den
bruidegom en den bloedver
wanten kennis gaf van den toe
stand waarin men wel gedwon
gen was te berusten.
- Keuer Wilhelm (I, redL) heeft
bevolen dat zijn kleinzoon,
prins Heinrich, zich legen Octo
ber op de korvet "Olga" zal in
schepen om een reis van ander
half jaar te maken naar West-
Indie en de oostkust van Zuid-
Amerika.
V»Jftig jaar geleden
- De rechtbank te Milaan heeft
een persoon veroordeeld tot 14
maanden gevangen isstrq/" om
dat hij zich voor dokter had uit
gegeven en tn den tijd van ze-
ten jaar niet minder dan ruim
350 patient en had geopereerd
De man bleek slechts gedeelte
lijk toerekeningsvatbaar
- De keizer van Abcssiniê heeft,
naar uit Addis Abeba wordt ge
meld. een speciaal met veel ge
zag bekleed lichaam in het le
ien geroepen tol onderdruk-
king van den slavenhandel
Aan het hoofd hiervan zal een
Abessintsch vorst staan, die me
dewerking ontvangt van een
Engelsch adviseur en een com
missi e van notabeien
