c
3-
Minister zet hulp in
Vietnam op de tocht
contactlenzen,
da's pas fijn
\r\terv'\ew
Opheffing ministerie van
energie in YS omstreden
Leidse bioloog: vergeefse moeite
WOENSDAG 4 AUGUSTUS 1982
Varia
Door
Annemiek Ruygrok
nauwelijks nog sprake van enige ac
tiviteit aan universiteiten en hoge
scholen. Pas na enkele jaren kwam
dat weer een beetje op gang. Maar
Vietnam miste de middelen en de
mensen om de wetenschap daar op
internationaal peil te brengen.
Al vrij spoedig werd echter door we
tenschapsmensen uit Oost en West de
helpende hand geboden. In eerste in
stantie op het gebied van de genees
kunde, waaraan in Vietnam op dat
moment de meeste behoefte was. Het
aantal oorlogsgewonden en -invali
den was vanzelfsprekend onrustba
rend hoog, terwijl tuberculose en ma
laria onder de overlevenden astrono
mische aantallen slachtoffers maak
ten.
Toen op 27 januari 1973 de akkoorden
van Parijs werden getekend en er na
dertig jaar eindelijk een einde kwam
aan een allesverwoestende oorlog in
Vietnam, kon nog niet worden be
vroed hoe moeizaam de wederop
bouw van dit Zuidoostaziatische
land tot stand zou komen.
Allereerst moest er met man en macht
worden gewerkt om de bevolking en
de economie weer op peil te brengen.
Maar er waren ook minder in het oog
lopende, maar niettemin belangrijke
ontwikkelingen in de Vietnamese
maatschappij die door de oorlog in
het nauw waren gekomen.
Wetenschappelijk onderzoek en onder
wijs zijn daar voorbeelden van. Om
dat in tijd van oorlog wetenschappe
lijk onderzoek min of meer als luxe
wordt beschouwd, was er in 1973
"Je hebt nu eenmaal verwachtingen gewekt die je
misschien nu niet waarmaakt. Er is iets op gang
gebracht en plotseling stap je eruit. Dat levert al
leen maar gezichtsverlies op".
De Leidse bioloog Kees Planqué is ervan overtuigd, dat wanneer
de universitaire samenwerking met Vietnam op de tocht komt
te staan, er heel veel moeite vergeefs is geweest.
Planqué heeft ruim drie jaar met de Universiteit van Hanoi samen
gewerkt om een onderzoeksproject van de grond te krijgen.
Waar het om gaat is een klein varentje: Azolla. Onderzoek heeft
inmiddels uitgewezen dat Azolla voor de landbouw van groot
belang is, omdat het gastvrijheid biedt aan een alg, die als 'dank'
daarvoor een enorme hoeveelheid stikstof omzet in ammonia.
En dat is belangrijk als vervangend proces voor bemesting met
kunstmest.
Planqué en de onderzoekers in Vietnam willen door verdere na
speuringen de bredere mogelijkheden van het gebruik van Azol
la en de partneralg bestuderen, opdat niet alleen Vietnamese
boeren, maar ook landbouwers in andere landen van de Derde
Wereld van dit proces zullen profiteren. Op die manier zou een
betere voedselvoorziening tot stand kunnen komen.
Toen Planqué voor het eerst in Hanoi kwam om de mogelijkheden
van onderzoek te bezien, waren een paar lege lokalen de enige
faciliteit. Apparatuur was er niet, evenmin als water en elektrici
teit. "We zijn begonnen een hele 'infrastructuur' aan te leggen",
aldus Planqué. Dat wil zeggen waterleiding, elektriciteit en
ruimten waar klimatologische omstandigheden kunnen worden
nagebootst. Met weinig geld en middelen kwam er na verloop
van tijd een laboratorium van de grond, waar goed onderzoek
kan worden gepleegd".
Het resultaat daarvan mag dan
belangrijk zijn, het is geen
doel op zich. "Belangrijk is
dat er een goed onderzoek en
daaruit voortvloeiend goed
onderwijs op dit gebied van
de grond komt in Vietnam.
Dat staat primair", meent
Planqué.
Kennisuitwisseling tussen
Vietnamese en Nederlandse
deskundigen is eveneens een
bijkomend voordeel, vindt
Planqué. Ook bij de NUF
FIC, de Nederlandse stich
ting voor universitaire (ont
wikkelingssamenwerking,
die het project coördineert,
meent men dat een dergelijk
onderzoek niet alleen Viet
nam ten goede komt, maar
ook de Nederlandse weten
schap.
"In Vietnam tref je alles aan,
waar hier in Nederland moei
lijk aan te komen is. Dat geldt
voor het onderzoek van Plan
qué. Maar dat geldt zeker ook
voor het malaria-onderzoek.
Moeten malaria-muggen bij
voorbeeld hier in Nederland
in laboratoria worden ge-
derland-Vietnam het meest bekend
geworden. Maar ook vanuit de uni
versiteiten is er heel wat gedaan. De
medische faculteit van de Leidse Uni
versiteit bijvoorbeeld heeft een ja
renlang lopend project met Hanoi.
Specialisten zijn daar geweest om de
stand van zaken in ogenschouw te ne
men en Vietnamese artsen kwamen
en komen in Nederland stage lopen
om hun kennis en vaardigheden te
verrijken.
Maar ook op niet-medisch gebied
wordt van Nederlandse zijde hulp ge
boden. De Landbouwhogeschool in
Wageningen, de Technische Hoge
school in Delft, de Universiteit van
Amsterdam en ook de Leidse Univer
siteit hebben landbouwkundige en
technische projecten in Vietnam tot
ontwikkeling gebracht.
Dat een zo vreselijk verwoest land er
binnen twee of drie jaar niet bovenop
komt, bleek al snel. Vandaar dat veel
projecten, die bedoeld waren als kor
te 'noodhulp' een langere levensduur
kregen. Dat zijn PUO-projecten ge
worden, Programma Universitaire
Ontwikkelingssamenwerking. De
NUFFIC, een samenwerkingsver
band van Nederlandse universiteiten
ten behoeve van de Derde Wereld,
coördineert deze projecten, waar
voor het meeste geld van het ministe
rie van ontwikkelingssamenwerking
afkomstig is.
Inmiddels heeft het optreden van Viet
nam in Cambodja, waar een groot le
ger het schrikbewind van Pol Pot
verdreef en de huidige regering in het
zadel houdt, twijfel doen ontstaan
over de menslievendheid van het be
wind in Hanoi. Hetzelfde geldt voor
de bootvluchtelingen die een schrij
nend bewijs zijn geworden voor het
feit dat Vietnam het niet zo nauw met
de mensenrechten neemt.
Verder zou Vietnam gevangenen als
dwangarbeiders te werk stellen, nota
bene in het Tomo-project in Laos, dat
voor een groot deel door Nederland
wordt betaald.
Een en ander leidde tot vragen in de
Tweede Kamer, die vooral gaan over
de vraag of Nederland niet bezig is
een bewind te steunen dat de men
senrechten met voeten treedt.
Minister Van Dijk van ontwikkelings
samenwerking heeft de kamervragen
zeer serieus genomen. Zo serieus dat
hij binnen afzienbare tijd een nota
zal laten verschijnen, waarin hij zijn
visie geeft op de humanitaire aspec
ten van het ontwikkelingsbeleid.
Deze nota kan het begin van het einde
zijn voor enkele projecten die met
veel inspanning in Vietnam van de
grond zijn gekomen. Verwacht wordt
namelijk dat Van Dijk in deze nota
zal aankondigen dat deze projecten
moeten worden beëindigd.
Bij dit alles rijst de vraag in hoeverre
de sancties die minister Van Dijk in
het vooruitzicht stelt uitsluitend
worden ingegeven door bezorgdheid
over de situatie van de mensenrech
ten in Vietnam. En of ook politieke
motieven hierbij een rol spelen.
De Leidse bioloog Kees Planqué heeft
drie jaar werk gestopt in een onder
zoek naar bemestingsmethoden in
Vietnam. Over de gevolgen die het
stopzetten van zijn project zou kun
nen hebben vertelt onder anderen hij
in onderstaand interview.
Zo trof de Leidse bioloog Kees Planqué de onderzoeksruimten i
de enige "luxe".
i Hanoi aan: enkele microscopen waren
(foto: Kees Planqué)
kweekt, in Vietnam zijn ze -
helaas in overvloed aanwe
zig. Dat pleit voor een onder
zoek naar bestrijdingsmetho-
den van de malariamug ter
plaatse.
Mensenrechten
Waar de minister van ontwik
kelingssamenwerking, Van
Dijk, het moeilijk mee heeft
zijn de gevolgen die het on
derzoek zou kunnen hebben
voor de bevolking, die ge
bukt gaat onder een regime
dat de mensenrechten met
voeten treedt. Van zuiver me
disch onderzoek is het voor
de hand liggend dat het ten
goede komt aan de Vietna
mese bevolking. Maar bo
demonderzoek en in dit geval
bodemverbeteringsonder-
zoek, zou volgens hem en
daarin wordt hij gesteund
door kamerleden van CDA
en WD - wel eens door het
Vietnamese regime mis
bruikt kunnen worden.
Om een voorbeeld te noemen:
in Vietnam heerst een voch
tig, warm klimaat, met als ge
volg dat metaal er erg snel
roest. Dus ook laboratorium-
materialen. Wanneer met Ne
derlands ontwikkelingsgeld
gezocht wordt naar een op
lossing voor deze kwestie, is
dat één kant van de zaak.
Maar wie verzekert de minis
ter dat de manier waarop Ne
derlanders daar roest te lijf
gaan, niet door de Vietname
se regering wordt overgeno
men en wordt gebruikt voor
bijvoorbeeld de lopen van ge
weren?
Planqué kan zich wel indenken
dat men er in Den Haag zo
over denkt, maar volgens
hem zou er dan geen enkel
project meer van de grond
kunnen komen.
Door betere bemesting wordt
de rijstopbrengst groter. En
met rijst kunbnen ook solda
ten worden gevoed. En een
nieuw aangelegde weg om
een ziekenhuis beter bereik
baar te maken, kan ook door
het leger worden gebruikt
Deze redenatie kan eindeloos
worden doorgevoerd en elk
intiatief de grond inboren.
Doorgelicht
Bij de NUFFIC is men tamelijk
gefrustreerd door de gang
van zaken op het ministerie.
Alle Vietnam-projecten zijn
namelijk al door Van Dijks
voorganger, De Koning,
doorgelicht en "goed bevon
den". Men vindt het moeilijk
te verteren dat wat door De
Koning al is getoetst nu nog
eens dunnetjes moet worden
overgedaan. Bovendien ziet
men geen duidelijk beleid
ten aanzien van humanitaire
aspecten van ontwikkelings
beleid.
"Van Dijk geeft als reden van
de toetsing onder meer op
het feit dat Vietnam Cambod
ja bezet houdt. Maar Vietnam
heeft daar het regime van Pol
Pot verdreven. Een regime
dat tienduizenden mensen
heeft vermoord. Toen Tanza-
niaanse troepen in Oeganda
een even verwerpelijk be
wind verdreven, werd de ont
wikkelingshulp aan Tanzania
opgevoerd". Een verschil in
beleid van 180 graden.
Bij de NUFFIC en ook bij Plan
qué is niet erg duidelijk waar
om nu juist Vietnam de dupe
zou moeten worden van een
strikter naleving van de hu
manitaire aspecten van ont
wikkelingsbeleid. Indonesië
bijvoorbeeld is ook een land
dat het met de mensenrech
ten niet zo nauw neemt en
toch gaan daar enorme be
dragen aan ontwikkelings
hulp naar toe, zeggen zij.
Bij de NUFFIC vraagt men zich
af in hoeverre de beperkin
gen die Van Dijk vermoede
lijk zal uitvoeren, ook wor
den ingegeven door bezuini-
gingsdrang.
Volgens een woorvoerder van
de NUFFIC is in elk geval te
merken dat er meer op de
penningen wordt gelet. "Ont
wikkelingssamenwerking
zegt eerder: "We moeten
schrappen". Er wordt kriti
scher naar projecten geke
ken".
Achterdocht
Volgens Planqué is die kriti
sche houding versterkt door
het feit dat het Westen dit
land niet de invloed van de
Sowjet-Unie heeft kunnen in
dammen, zoals het CDA-ka-
merlid Gulethérie van Weesel
uit uitdrukt Het land heeft
jarenlang in een gesoleerde
positie gezeten. De Verenig
de Staten weigeren de oor
logsschuld te betalen. Het In
ternationaal Monetair Fonds,
dat onder meer korte-ter-
mijn-leningen aan Derde We
reldlanden kan verschaffen
en waarvan Vietnam lid is ge
worden. geeft geen cent. Me
de dankzij de steun van Mos
kou is Vietnam nu een van de
belangrijkste militaire mach
ten geworden van Zuidoost-
Aziè. Geen wonder dat het
Westen nogal achterdochtig
is. Alleen zou men zich moe
ten afvragen waarom het
zover is gekomen. Dankzij
Moskou, of door het feit dat
het Westen zo weinig heeft
gedaan om Vietnam er bo
venop te helpen?
Mocht het project van Planqué
op de tocht komen, dan le
vert dat heel wat frustraties
op. By Planqué. maar erger
nog in Hanoi, waar men zich
dan opnieuw in de kou voelt
gelaten door het Westen, in
dit geval door Nederland.
Voorlopig loopt het project ge
woon door. Want de vóór het
zomerreces door Van Dijk
beloofde nota "Humanitaire
aspecten van het ontwikke
lingsbeleid" is nog niet klaar.
Zijn ambtenaren schijnen
veel kanttekeningen te willen
plaatsen bij het document
De datum van verschijning is
dan ook uitgesteld tot "er
gens in de tweede helft van
deze maand". Of hij dan ook
werkelijk verschijnt en of de
universitaire samenwerking
met Vietnam dan ook echt in
de gevarenzone komt, kon
men op het ministerie nog
niet zeggen. Zeker tot half au
gustus kan "VH3/RUL", zo
als het project van Planqué in
ambtelijke termen heet, dus
nog op de oude voet door
gaan.
De omstreden zwarte Zuidafri-
kaanse bisschop Desmond Tutu,
algemeen secretaris van de Raad
van Kerken in Zuid-Afrika, heeft
in Johannesburg een eredocto
raat ontvangen van de Columbia
Universiteit in New York. De
plechtigheid werd gehouden in
Johannesburg omdat de Zuid-
afrikaanse autoriteiten het pas
poort van de bisschop vorig jaar
introkken nadat hij op een Euro
pese reis kritiek had geleverd op
de apartheidspolitiek.
Het hoofd van de Amerikaanse
universiteit, Michael Sovern,
verklaarde dat Tutu "de stem is
geworden van het onderdrukte
Zuidafrikaanse volk".
De Gereformeerde zending heeft
twee artsen benoemd die vanaf
begin volgend jaar in Zambia
zullen werken. De Reformed
Church of Zambia heeft deze be
noemingen goedgekeurd. R.S.
Muhlig (29) uit Zwolle neemt van
J. van Andel de leiding over van
het ziekenhuis te Kamoto. J.J.
Bade (27) uit Ermelo komt naast
K. Jagtenberg te werken in het
hospitaal te Nyanje.
De Hare Krishna gemeenschap in
Nederland is verontwaardigd
over de vadermoord in Parijs.
Namens de stichting internatio
nale gemeenschap voor "Krishna
bewustzijn" verklaart voorzitter
H.J. Keilman van de Nederland
se gemeenschap, dat de dader be
slist geen aanhanger van de Ha
re Krishna gemeenschap is.
Clement Bikao schoot zijn vader
Felicien Bikao begin juli dood.
Felicien Bikao had zijn 18-jarige
zoon daarom gevraagd, omdat
hij gereïncarneerd wilde wor
den. Toen zijn vader na een
kwartier nog steeds dood was.
belde Clement Bikao zelf de poli
tie, die hem arresteerde.
Na informatie uit Parijs wijst
voorzitter Keilman van de Hare
Krishna gemeenschap in Neder
land erop, dat Clement Bikao een
halfjaar geleden wel geprobeerd
heeft zich bij de gemeenschap in
Parijs aan te sluiten. Maar hij
werd afgewezen vanwege psychi
sche labiliteit.
Het bisdom Rotterdam zal over
gaan tot aankoop van het pand
Koningin Emmaplein 5 te Rot
terdam. Dit pand, dat eind van
het jaar vrij wordt opgeleverd,
grenst aan twee gecombineerde
huizen, die het bisdom sinds de
oprichting in 1956 in gebruik
heeft. Hierin wonen bisschop Si-
monis en de inwonende huishou
delijke dienst. Verder zijn er staf
diensten in ondergebracht (pers
en publiciteit, archief en drukke
rij, Financiële administratie) plus
een vergaderzaal en een kapel. In
het nieuwe pand komt hulpbis
schop Baer, die nu nog in Den
Haag woont, te wonen. Verder
wordt er de bouwinspectie van
het bisdom in gevestigd. In de
drie aaneengesloten huizen aan
het Koningin Emmaplein zullen
ongeveer dertig personen wonen
en/of werken.
Het groeiend tekort aan priesters
in Brazilië is alleen op te lossen
door de wijding van gehuwde
mannen en van vrouwen. "Een
andere uitweg uit de pastorale
crisis in mijn bisdom zie ik niet",
zei bisschop Adriano Hypoiito
van Nova Iguazu (Brazilië).
Bisschop Hypoiito, die zich mo
menteel in Europa bevindt, wees
verder op de sociale problemen
in Brazilië. In zijn bisdom leeft
90 procent van de bevolking aan
de rand van het bestaan. Veel
mensen lijden onder de grote
werkloosheid. De kerk heeft de
opdracht, aldus bisschop Hypoii
to, te strijden voor een rechtvaar
dige verdeling van het grondbe
zit
In de Grote Kerk in Noordwijk-
Binnen wordt vrijdag het zesde
en tevens laatste orgelconcert ge
geven onder auspiciën van de
Stichting Orgelcentrum. Orga
nist is de Kampense musicus
Klaas Mulder. Op het program
ma, dat om kwart over acht be
gint, staan werken van onder
meer J.S. Bach, J.L. Krebs en
A.L. Boëlmann. Mulder besluit
met een improvisatie van zijn ei
gen hand.
Ter gelegenheid van het feest
van Maria's ten Hemelopne
ming wordt volgende week za
terdag een eendagspelgrim-
stocht georganiseerd naar Ban-
neux-Notre-Dame in de Belgi
sche Ardennen. Plaatsen van
vertrek: Noordwijk, Leiden,
Roel ofarendsveen, Den Haag,
Delft, Rotterdam en Gouda. Het
thema van de tocht luidt: "Zoek
eerst het rijk Gods en zijn ge
rechtigheid en al het overige zal
u worden gegegeven als toe
gift". Deelnamekosten bedra
gen zeventig gulden per per
soon. In Banneux wordt onder
meer een eucharistieviering ge
houden; na afloop is er een kof
fietafel. Opgeven is mogelijk bij
het Diocesaan Banneuxsecreta-
riaat, Meeuwenbeemd 1, Noot
dorp, telefoon: 01731-8335.
Nederlands Hervormde Kerk:
Beroepen te Dongen en te Geer-
truidenberg-Hoge Zwaluwe en
Made (toezegging). A.P. Tack,
kandidaat te Hendrik Ido Am
bacht. Bedankt voor Wierden: H.
Harkema te Brakel. Beroepen te
Hijker-Smilde (toezegging): J.
Dol te Terheide; beroepen te Ou-
demirdum (toezegging): H.J.
Zoethout te Colijnsplaat.
Gereformeerde Kerken:
Beroepen te Moordrecht: J. Nie-
mantsverdriet te Meppel, die dit
beroep heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt:
Aangenomen naar Hoogeveen:
J.A. van der Velden te Gronin-
gen-Noord. Bedankt voor Den
Helder: H.W. van Egmond te
Haulerwijk.
Oud-Gereformeerde Gemeenten
in Nederland:
Bedankt voor Rijssel: W. Kamp te
Grafhorst.
WASHINGTON (UPI) - De bewe
ring van de regering-Reagan dat
er een miljard dollar kan worden
bezuinigd door het Amerikaanse
ministerie van energie op te hef
fen wordt niet door de feiten ge
staafd. Dit zegt het General Ac
counting Office (GOA), de alge
mene rekenkamer van de Ver
enigde Staten, in een rapport van
vijftien pagina's dat maandag is
verschenen.
De regering-Reagan stelde oor
spronkelijk dat de afschaffing
van het ministerie alleen al in
1983 een besparing van 1,3 mil
jard dollar zou opleveren. Later
moest zij toegeven dat de raming
veel te hoog was en dat er hoog
uit op een besparing van een mil
jard dollar in drie jaar behoefde
te worden gerekend. Volgens het
GAO klopt zelfs dat niet.
In het rapport wordt gezegd dat de
regering geen betrouwbare gege
vens heeft verschaft over belang
rijke aspecten van de voorgestel
de reorganisatie en dat de moge
lijke besparingen slecht zijn ge
documenteerd en op onvoldoen
de gegevens zijn gebaseerd. Vol
gens het bureau heeft de rege
ring bijvoorbeeld geen rekening
gehouden met de kosten van uit
voering van het plan.
In de cijfers van de regering ont
breken volgens het GAO de kos
ten van overplaatsing van perso
neel, afsluiting van de boeken,
beëindiging of wijziging van con
tracten, verandering van tele
foonnummers en dergelijke en
herscholing van overgeplaatste
ambtenaren. De regering heeft
verzuimd het gedetailleerde plan
op tafel te brengen dat voor de
uitvoering van een zo ingrijpen
de reorganisatie vereist is, aldus
het GAO.
Het plan van de regering om het
ministerie van energie op te hef
fen werd twee maanden geleden
ingediend in de Senaat. Sinds
dien heeft het GAO erop gestu
deerd. waarbij onder meer is ge
bleken dat de grootste kostenbe
sparing wordt verkregen door de
beëindiging van het energiepro
gramma van het ministerie en
niet door de opheffing van het
ministerie zelf.
In het voorstel van de regering
wordt gezegd dat er 400 miljoen
dollar kan worden bespaard door
de samenvoeging van "syste
men" van het ministerie van han
del met die van het ministerie
van energie. Bu navraag door het
GAO bleken ambtenaren van het
ministerie van handel er geen
flauw idee van te hebben welke
systemen konden zijn bedoeld.
ADVERTENTIE
maar dan wel van een 1
ANVC-contactlensspecialist y3Tl f|1
Nieuwe Rijn 62 "\A/7T?T
Leiden 071 -124108 V V 1 1
