"Iran verliest vijfde slag" Is Reagan nu gek geworden? Thatcher voorlopig stevig in het zadel België kiest voor de F-16 -C Iraaks communiqué over beleg Basra: Schmidt met lege handen terug uit VS Noodtoestand Nederland: "aantijging van Israël is onjuist" Regering van Zimbabwe ontkent dood toeristen "Russen hebben oorlog tegen Zweden in de zin Controverse rond Russisch aardgas loopt uit de hand Buitenland ZATERDAG 31 JULI 1982 LONDEN - ,,Als ze net zo worden als het afgelopen jaar, dan denk ik niet dat ik nog tien jaar zal overleven". Dit zei premier That cher tijdens het laatste vrage nuurtje in het Lagerhuis van dit parlementaire jaar De premier en de parlementariërs zijn be gonnen aan hun zomerreces van 80 dagen. De premier noemde het afgelopen jaar „hoogst belangrijk". Het was op zijn minst een van de meest merkwaardige in de Britse na oorlogse geschiedenis, die het Guincss Book of Record handen vol werk zal opleveren. De reeks schandalen, blunders en over winningen deden kamerleden openlijk verlangen naar de terug keer van alledaagse onderwer pen, inclusief de werkloosheid. Grootscheepse rellen in de Brit se binnensteden wisselden een koninklijke bruiloft af, waar naar schatting 800 miljoen mensen naar keken, en als klap op de vuurpijl was er de Britse zege op de Falkland-eilanden. Voor premier Thatcher had het jaar een onverwacht en voor spoedig einde. Ze is ongehavend en met haar ijzeren imago intact uit de strijd tevoorschijn geko men. Terwijl ze haar koffers pakt voor een veertiendaagse vakan- tie in Zwitserland, weet ze zich de meest populaire premier die Engeland in lange tijd heeft ge had. Volgens de opiniepeilingen genoot alleen de Labour-premier Attlee na de verkiezingsoverwin ning in 1945 een zelfde hoge po- pulariteitscore. De Falkland-overwinning heeft er veel, zo niet alles toe bijgedragen om de premier, die begin dit jaar de meest onpopulaire aller tijden was, weer rechtop in het zadel te helpen. De schandalen in West minster (en de hilariteit erbuiten) over het koninklijke slaapkamer incident en de IRA-aanslagen vo rige week hebben de Falkland- factor op het tweede plan ge drongen. Maar premier Thatcher wil van aanwijzingen dat de overwin ningsroes aan het tanen is niet Margaret Thatcher. ze in een verkiezing niet te ver slaan is. „Ze heeft in drie maan den tijd twee enorme overwin ningen geboekt", zegt een Tory- kamerlid, „de ene over generaal Galtieri en de andere over Ray Buckton, de leider van de sta kende spoorwegmachinisten. Beiden hebben diepe indruk ge maakt, die niet zomaar uitgewist kan worden". Tot opluchting van de oppositie partijen verleidde de zege op de machinistenbond, die in vredes tijd nog ongeliefder is dan de Ar gentijnse junta, de premier niet tot het uitschrijven van ver vroegde verkiezingen. De La- bour-partij wil er maar niet in slagen haar ruziënde fracties aan het dubieuze leiderschap van Mi chael Foot te onderwerpen en de sociaal-democratische partij is nog steeds niet hersteld van het populariteitsverlies dat de Falk land-factor haar afsnoepte. Thatchers grootste tegenstander is de economie en de daarmee ge paard gaande werkloosheid. De premier wil geen verkiezingen uitschrijven voordat ze ook op dat front een overtuigende zege heeft behaald. Tot nu toe wijst echter niets erop dat het kabinet erin slaagt de economie haar wil op te dringen. Twee jaar geleden al zei de regering dat het diepte punt van de recessie bereikt was, dat het aantal werklozen bedui dend minder snel zou stijgen dan het geval bleek te zijn en dat de inflatie 8 procent in plaats van de huidige 9,2 procent zou bedra gen. Zoals de premier op de Falkland- crisis haar persoonlijke stempel drukte en daardoor meer dan enig ander in haar regering deel de in de ovaties, zo staat ook het economisch beleid allereerst op naam van de premier. Ze heeft veel aanbidders, maar weinig vrienden en houdt de indruk staande dat de hele regerings structuur op haar schouders al leen rust. „Zo lang alles goed gaat is dat prima", zei een com mentator, „maar zodra het fout gaat. gaat het goed fout en zal ze hard naar beneden vallen en nog harder neerkomen". BAGDAD/TEHERAN (DPA, - Bij de vijfde slag om de belangrijke Iraakse havenstad Basra hebben de aanstor mende Iraanse troepen volgens een communiqué van gisteren in Bagdad, zware verliezen geleden en zijn te ruggeslagen. Donderdagochtend gingen de Iraakse strijdkrachten tot een te genaanval ten oosten van Basra over. Gisteren was van Iraakse zijde over het verloop hiervan nog niets bekend. Naar een Iraakse militaire woord voerder bekendmaakte verloren de Iraniërs 1.950 man en "een groot aantal" gevangenen. Bo vendien zijn bij deze "vijfde mis lukte aanval" op Basra twaalf Iraanse tanks, zeven pantserwa gens en andere uitrustingstuk ken vernietigd. BONN (AFP) - Bondskanselier Schmidt van West-Duitsland is gisteren praktisch met lege han den teruggekeerd van zijn be zoek aan de Verenigde Staten, zo verluidde het in politieke krin gen in Bonn. Sinds hij op 20 juli in Californië arriveerde voor een deels officieel, deels particulier bezoek heeft hij diverse malen gesproken met minister Shultz van buitenlandse zaken. De meningsverschillen tussen Washington en Bonn blijven In feite even groot, zowel als het gaat om het Europees-Russisch aardgasleidingproject als wat de betrekkingen tussen Oost en West aangaan en de noodzaak van een topgesprek tussen presi dent Reagan en president Breaynjev, aldus de zegslieden. De Westdui'tse regeringsleider liet zich zelf optimistischer uit over de onenigheid inzake het gaslei- dingproject. Hy is er van over tuigd dat de kwestie tegen het eind van dit jaar geregeld zal zijn en dat de VS de zaak langzamer hand in de doofpot willen stop pen. Dit nam niet weg dat in poli tieke en economische kringen nog ernstig wordt getwijfeld aan de houdbaarheid van Schmidts positieve verwachtingen. Daar zegt met dat het gaat om fun damentele meningsverschillen tussen de VS en hun Europese bondgenoten over de aard van de dialoog tussen Oost en West en de economische betrekkingen tussen de Sowjet-Unie en de an dere communistische landen. Westduitse economen en indus triëlen toonden zich uitermate geschokt over het Amerikaanse "egoisme" tegen de achtergrond van de verlenging van het Ameri kaans-Russische graanakkoord. Schmidt kwam terug met ander slecht economisch nieuws. On danks zijn herhaalde waarschu wingen zullen de VS zich hou den aan hun begrotingsbeleid dat met grote tekorten werkt en derhalve hoge rentes met zich mee brengt. West-Europa, mo menteel in een diepe recessie ge dompeld, kan zijn economie daarom niet in het rechte spoor krijgen en zijn rentevoet verla gen zolang de belangrijkste eco nomische internationale macht - de VS - een beleid van deflatie voert. COLOMBO (AFP/UPI) - De rege ring van Sri Lanka heeft gisteren de noodtoestand afgekondigd en perscensuur ingesteld na ge welddadige incidenten in het zuiden van het land. Woensdag braken in de stad Galle, aan de zuidkust, vechtpartijen uit tus sen moslims en Singalezen. Om de nederlaag van de Iraniërs te bewijzen zouden volgens het Iraakse persbureau INA buiten landse correspondenten naar het slagveld van Basra worden ge bracht. De Iraanse generale staf maakte daarentegen gistermorgen vol gens het persbureau IRNA be kend dat het Iraanse leger nu 150 vierkante kilometer Iraaks grondgebied in handen heeft. In de gevechten zouden veel Iraak se soldaten zijn gesneuveld en zouden 250 Iraakse tanks zijn vernietigd. Drie voor de logistiek belangrijke wegen die Iraks industriegebied Basra verbinden met Sjoaibe, Hartech en Azar, lagen onder Iraaks kanonvuur. In Teheran heeft de voorzitter van het parlement, Rafsandjani, gis teren de snelle beëindiging van de oorlog betiteld als belangrijk ste oorlogsdoel van Iran. In een rede die radio Teheran uitzond, somde Rafsandjani drie bewee gredenen voor de Iraanse op mars in Irak op: beëindiging van de oorlog, Iraakse herstelbetalin gen aan Iran en installering van een door het Iraakse volk geko zen regering. Gistermorgen heeft de Iraanse mi nister van buitenlandse zaken Velayati boos gereageerd op de uitlating van de Amerikaanse minister van defensie, Weinber ger, dat de Iraanse regeerders "een stel gekken" zijn, die voor alle landen in het Midden-Oos ten, ook Israël, een bedreiging' vormen. Naar IRNA berichtte beschuldigde Velayati de Verenigde Staten er van "de volkeren in de wereld naar het zo uitkomt schrik aan te* jagen". DEN HAAG (ANP) - Nederland heèft de Israëlische beschuldi ging als zouden officieren van Unifil, de VN vredesmacht in Li banon, Palestijnse verzetsstrij ders geheime informatie over de Israëlische strijdkrachten heb ben verstrekt, van de hand gewe- Deze aantijging van de Israëlische chef-staf generaal Raphael Eitan is "volkomen onjuist", aldus een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag. "Zijn opmerkingen slaan nergens op. voor zijn beschuldi ging is geen enkel bewijs". Reeds eerder had een woordvoer der van de Verenigde Naties ver klaard dat de Israëlische aantij gingen "elke grond missen". De beschuldiging was vervat-in een brief die Eitan aan de bevelheb ber van Unifil, generaal William Gallaghan had gezonden. De be trekkingen tussen Unifil en de PLO zouden aan het licht zijn ge komen door ondervraging van in Zuid-Libanon gevangen geno men verzetsstrijders. Zimbabwese troepen die jagen op de ontvoerders van zes toeristen, houden een mari onder bedwang, terwijl een van hen hem slaat. De soldaten gingen hiermee door toen de fotograaf die deze foto maakte er iets van zei. "We doen dit vaak", was hun commentaar, "het is vaak nodig om informatie los te krijgen". De soldaten verdachten hun slachtoffer ervan de ontvoerders te hebben geholpen. HARARE (DPA/AFP) - De re gering van Zimbabwe heeft gisteren officieel ontkend dat drie van de zes buitenlandse toeristen die in het land zijn ontvoerd, dood gevonden zijn. Een functionaris van het ministerie van voorlichting, Ian Findlay, zei dat er stoffe lijke overschot noch een graf was gevonden. Eerder werd in officiële kringen verno men dat drie gijzelaars waren ^gedood. In een dorp zouden kleren van de gedode personen zijn ge vonden. Maar de man die zei dat ze uit het graf van de drie kwamen, kon de begraaf plaats niet tonen, aldus Find lay. De ontvoerders hadden gedreigd hun gijzelaars giste ren te doden als hun eisen niet waren ingewilligd. Zij wilden dat hun leider Nkomo weer in de regering-Moegabe werd opgenomen en dat lei ders van diens Zapu-partij werden vrijgelaten. Volgens officieuze berichten zou het eerdergenoemde dorp in de buurt van Bula- wayo liggen waar uitgebreid naar de ontvoerden werd ge zocht. In en om Bulawayo wonen de meeste aanhangers van oud-minister Nkomo. Sinds 14 juli worden nog eens drie Britse toeristen in het zuiden van Zimbabwe ver mist, zo deelde een Zimbab wese regeringswoordvoerder gisteren mee. Naar de Britse ambassade zei waren de drie op 14 juli vertrokken uit Ha rare naar het oostelijk hoog gebergte aan de grens met Mozambique. Ze hadden vier dagen later moeten terugke ren en afgelopen woensdag in Londen aankomen. Vol gens de politic heeft deze zaak niets uit te staan met de ontvoering van de zes toeris ten. Het ministerie van defensie in Harare deelde gisteren mee dat enkele personen zijn gearresteerd in verband met de aanval, het afgelopen weekeinde, op de lucht machtbasis in Thornhill in het midden van het land. Wie het zijn en hoeveel weigerde het ministerie te zeggen. In veiligheidskringen werd woensdag vernomen dat er en opgepakt. (Van onze correspondent Ferry Mingelen) BRUSSEL - De Belgische i ^gt-ing heeft in principe de keus op ^e F-16-straaljager van de An.crt kaanse vliegtuigproducent Ge neral Dynamics laten vallen als opvolger voor de verouderde Franse Mirage-toestellen van de luchtmacht. Indien General Dy namics voor voldoende economi sche compensatieorders zorgt zal België 44 F-16-toestellen kopen voor een gezamenlijk bedrag van zo'n 1,6 miljard gulden. De Belgi sche minister van economische zaken Eyskens gaat nu met de Amerikanen onderhandelen om het compensatiepakket rond te krijgen. Aan de beslissing van het Belgi sche kabinet is een hevige touw trekkerij voorafgegaan tussen General Dynamics en de Franse vliegtuigfabrikant Dassault die een verbeterde Mirage wilde le veren. Over deze order stonden ook het Franstalige deel van Bel gië, Wallonië, en het Nederlands talige Vlaanderen tegenover el kaar. Vlaanderen was voor de Mirage omdat Vlaamse indus trieën daar veel meer orders van verwachtten terwijl Wallonië de keus voor de F-16 steunde. Een aantal Waalse bedrijven is al ja ren betrokken bij de F-16-pro- duktie en de continuiteit van de orders liep gevaar indien België een andere keus zou maken. In Brussel wordt afgewacht of de Belgische defensieminister Vre- ven zijn eerdere dreigementen waarmaakt op te stappen indien de beslissing over de straaljagers eerder zou worden genomen dan het besluit over de aankoop van kanonnen en helikopters voor het Belgische leger. Volgens Vre- ven waren deze orders veel ur genter. De levering van de nieu we straaljagers zal overigens pas tegen 1988 plaatsvinden, voor zover nu bekend. De Belgische regering-Martens heeft zich bij de beslissing niets gelegen laten liggen aan de op roep van de oppositie de grote defensieorders voorlopig in de ijskast te zetten gezien de grote bezuinigingen op de overheids uitgaven. De socialisten vonden het onaanvaardbaar van de bur gers grote inleveringen te ver wachten op hun inkomens en on dertussen wel de omvangrijke defensieorders ongewijzigd te la ten doorgaan. Zweedse stafchef: STOCKHOLM (UPI) - Volgens de Zweedse stafchef, admiraal Bengt Schuback, bereidt een buitenlandse mogendheid, vermoedelijk de Sowjet-Unie, mogelijk een oorlog voor tegen Zweden. De admiraal leidde dit af uit de waarnemingen in de afgelopen zes maanden van niet geïdentificeerde onderzeeërs in de Zweedse wateren. "Een buitenlandse macht bereidt een oorlog voor tegen Zweden. We zijn er zo goed als zeker van dat zich buitenlandse onderzeeërs in Zweedse wateren bevinden. Verdenkingen van de bedoelingen van deze episo des zijn nu veranderd in een vaste overtuiging". De onderzeeboten zouden zich ophouden in de Kvarken, bij eilanden voor Stockholm en bij de Aland-eilanden. De Zweedse marine heeft de afgelopen zes maanden meermalen intensief gezocht naar gelocaliseerde onderzeeërs die illegaal de Zweedse territo riale wateren waren binnengevaren. Donderdag nog meldden kust wachten dat tot drie maal toe een periscoop was waargenomen, voor de tweede achtereenvolgende dag In totaal zijn er 20 waarnemingen ge weest van niet geïdentificeerde onderzeeboten sinds november vorig jaar. Toen liep een Russische onderzeeboot voor de strategische mari nehaven bij Karlskrona aan de grond. Luttele weken na het besluit van Ronald Reagan om zijn al twee jaar met de mond bele den afkeer van de Russische aardgasleveranties aan Euro pa, om te zetten in een onver holen dreigement met het sanctiewapen, blijkt dat de Verenigde Staten op dit punt slechts kunnen rekenen op de loyaliteit van België. Ne derland, West-Duitsland, Frankrijk en zelfs trouwe bondgenoten als Groot-Brit- tanië en Italië hebben de Eu ropese weg gekozen en die wijst zoals bekend in een compleet andere richting dan de Amerikaanse. Onbetwiste leider van het ver zet is de Franse minister van buitenlandse zaken Claude Cheysson. Vorige week droeg hij zijn invalshoek via de televisie in de westerse huiskamers voor: alle con tracten met de Sowjet-Unie worden nagekomen en wat Amerika betreft: die spreekt gewoon een andere taal. Hoewel de al genoemde bond genoten hem de afgelopen dagen zijn bijgevallen, zijn er toch wat nuanceverschillen in de afwijzing van de Ameri kaanse politiek. Het is vooral Frankrijk dat het "onbegrip" van Reagan hoog opneemt. Terwijl landen als West- Duitsland en Groot-Brittanië het geschil zo zakelijk moge lijk benaderen, zoekt Cheys son het met zijn gespeelde verontwaardiging in show en straatvechterij. Nu hebben de Fransen van alle Europeanen ontegenzeglijk de langste traditie van eigen zinnigheid en het is in dit ver band dan ook curieus om te zien hoe in de commentaar- kolom van het dagblad Le Monde, de dagen van Charles de Gaulle in herinnering wor den geroepen, niet vanwege het optreden van Cheysson, maar om Ronald Reagan, die door commentator André Fontaine van "Californisch Gaullisnie" wordt beschul digd. Reagan, zo schreef Fontaine, is het type leider dat zich wei nig van adviseurs aantrekt en dat zich om wille van de bin nenlandse zaak (het eigen be lang van Amerika-red.) ook weinig gelegen laat liggen aan de belangen van anderen, zelfs als dat bondgenoten zijn. De vraag wie op dat terrein het meest uitblinkt (en uitge blonken heeft) is een hele aardige, maar nu even niet terzake. Waar het om gaat is dat er geen millimeter speel ruimte zit in de opstelling van de betrokken partijen. De Amerikaanse president heeft van de week weliswaar een onderzoekscommissie in gesteld, maar die commissie de breedst denkbare (en dus tijdrovende) opdracht gege ven ("een studie naar de hele kwestie van de noordatlanti- sche betrekkingen alsmede de kwestie van het Russische gas), zodat enige nuttige aan beveling om uit de impasse te komen op korte termijn van die club niet te verwachten valt. Met andere woorden: al les wijst op een voor het bondgenootschap bezwaarlij ke escalatie van het conflict. Ter opfrissing van net geneu- gen: twee jaar geleden werd een begin gemaakt met de onderhandelingen tussen Eu ropese landen en Moskou over de levering van Rus sisch aardgas uit de nog niet ontgonnen velden van het schiereiland Jamal. Europese bedrijven zouden in ruil daar voor in aanmerking komen voor met het project samen hangende orders. West- Duitsland krijgt het meeste gas. De Bondsrepubliek zou wat de aardgasvoorziening betreft voor 35% afhankelijk van de Sowjet-Unie worden (van haar totale energiebe hoefte is dat 5%). De aankoop van Russisch aard gas hangt samen met de be hoefte van Westerse landen om energiecontracten te spreiden en wat minder Opec-afhankelijk te worden. De Russen leveren overigens al sinds 1974 gas aan Europa, echter in mindere mate dan straks het geval zal zijn. De Verenigde Staten zijn mor dicus tegen en hebben na twee jaar voor de confronta tie gekozen. Europese bedrij ven die de Sowjet-Unie met de aanleg helpen en daarbij gebruik maken van Ameri kaanse technologie moeten rekening houden met juridi sche stappen en sancties. Nu is van Reagan bekend dat hij de wereld graag overzich telijk houdt, maar dat leidde tot voor kort niet werkelijk tot een beperking van de Eu ropese speelruimte in contac ten met Oostblok. Daar komt het nu wel van en de centrale vraag is dan ook wat Reagan beweegt om het bondgenoot schap ondergeschikt te ma ken aan een privé-kruistocht tegen Moskou, waarvoor hij vermoedelijk alleen de han den 'van zijn Californische vrienden op elkaar krijgt? Of, populair gezegd: Is Reagan nu helemaal gek geworden (The Washington Post)? Aanvankelijk was daar het ar gument dat Europa te afhan kelijk zou worden van de Sowjet-Unie, die naar belie ven de gaskraan open en dicht kan draaien. Nu houdt men in Washington als dat zo uitkomt de kassa al liever buiten de politiek (Latijns- Amerika, Zuid-Afrika); de Sowjet-Unie heeft op het ge bied van economische sanc ties buiten de eigen invloeds sfeer al helemaal geen repu tatie. Wat niet is, kan nog ko men, maar gezien de ver scheidenheid aan energie- contracten zal een eventueel dichtdraaien van de kraan voor Europa geen onverko- melijke moeilijkheden ople veren. Problemen zijn er in dat geval wel voor Moskou, die de opbrengsten van het gas hard nodig heeft voor de op de rand van de afgrond ba lancerende economie. Dat is dan ook het tweede argu ment van Reagan, die in het geval van de Sowjet-Unie plotsklaps gelooft wat hem anders zo slecht aan te praten is: het economisch isoleren van een regering of regime leidt vroeg of laat vanzelf tot de ondergang van die club. Even aangenomen dat die ze ker niet onomstreden theorie juist is, dan zijn nog lang niet alle vragen de wereld uit. Bij voorbeeld die of het in alle opzichten wenselijk is dat het ló-emlin in de rode cijfers verzuipt en vervolgens waar om Europa niet mag doen, wat de Verenigde Staten sinds jaar en dag wèl prakti seren? Het handelsverkeer tussen de Amerikanen en de Russen kan niet onbetekenend wor den genoemd. Als er weer eens een oogst mislukt, leve ren de Amerikanen volop graan. De Sowjet-Unie finan ciert die aankoop dan weer met de heimelijke verkoop van goud op de Zwitserse markt, waar de Amerikanen dan weer geïnteresseerde ko pers blijken. Het na Afghanistan onder pre sident Carter uitgevaardigde exportverbod van graan droeg weinig bij tot diens po pulariteit in boerenkring en Reagan is dein ook niet van zins zijn voorganger in dat opzicht te volgen. Hij houdt het op een jaarlijkse herover weging van de contracten met Moskou, maar daar kwam de praktijk van de graanexport vóór Afghanis tan en vóór Polen in grote fij nen ook al op neer. De Rus sen zelf willen flexibele con tracten, om aan te kunnen sluiten bij de opbrengst van de eigen akkers. Helmuth Schmidt heeft die in valshoek tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten nog maar weer eens op tafel ge legd en kreeg van de week zijn antwoord. "De levering van technologie aan Mos kou", zo zei Reagan, "is iets heel anders dan de export van graan. Graan is overal te koop, die technologie alleen maar in Europa". In Europese hoofdsteden werd hoongelach zijn deel. De af stand tussen Europa en de Verenigde Staten is door dit geschil weer vergroot, al hoeft ook dat niet direct te betekenen dat daardoor voor de verhouding Europa-Sow- jet-Unie het omgekeerde geldt. TON VAN BRUSSEL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 6