Nooit meer in een trein
„Er is absoluut geen
informatie verzwegen"
Pim Sierks blikt terug op gijzeling in Franse ambassade
Kaping bij Wijster ontwrichtte het gezin Putker
Door
Miep Hoenson
Extra
PAGINA 17
De gijzeling van elf mensen in de Franse
ambassade, nu bijna acht jaar geleden, heeft
Nederland een week lang in spanning
gehouden. Nooit eerder had ons land met
zulke acties van terroristen te maken gehad.
Vier leden van het Japanse Rode Leger
bezorgden heel wat mensen kippevel.
Het begon allemaal op 13 september 1974.
Haagse politiemensen die haastig toeschoten
om de gijzeling de kop in te drukken, kregen
geen kans. Twee agenten, onder wie
mevrouw Remmerswaal uit Katwijk,
moesten met kogelwonden in het ziekenhuis
worden opgenomen.
De gijzeling was een feit. De Japanners, die
met z'n drieën de bezetting uitvoerden,
eisten de vrijlating van hun collega Foeroeja
die in de Parijse Santé-gevangenis een straf
uitzat. De terrorist was met valse dollars en
valse paspoorten op een vliegveld
aangehouden. Na veel vijven en zessen kreeg
hij zijn vrijheid en voegde zich bij de drie
anderen.
Na honderd uur, waarvan de slachtoffers én
de terroristen zestig uur zonder eten en
dertig uur zonder drinken zaten, kwam er
een einde aan de gijzeling. De Franse
regering ging gedeeltelijk in op de eis van de
Japanners: zij stuurde een Boeing 707
waarvan de bemanning direct naar huis
moest komen. En in plaats van een miljoen
dollar als losgeld voor de gegijzelden, stond
zij 300.000 dollar af.
Maar wie moest de terroristen het land uit
vliegen? Alleen Transavia vloog met deze
kisten. Na koortsachtig overleg werden
gezagvoerder Pim Sierks - hij woonde
destijds in Sassenheim - co-piloot Ruud van
der Zwaai uit Alphen aan den Rijn en de
Engelse boordwerktuigkundige Barry
Knight bereid gevonden de Jappanners in
Damascus af te leveren.
Pim Sierks, die nu in Zuid-Engeland woont,
blikt nog eens terug op die roerige periode.
De Molukse treinkaping bij
Wijster heeft aan het leven
van de familie Putker een
dramatische wending
gegeven. Nooit meer is het
zo geworden als vóór de
spectaculaire actie van
mariniers in juni 1977, toen
zoon Peter (23 nu) met de
andere gegijzelden werd
bevrijd.
Het gezin Putker werd gecon
fronteerd met een samenle
ving die niet is ingesteld op
een dergelijke gijzelactie. De
gevolgen daarvan ontvouw
den zich dan ook als een
sneeuwbaleffect: de woning
in Waddinxveen moest wor
den verkocht, vader Putker
overleed en mevrouw Putker
verloor haar baan. Een dra
matisch relaas.
Roes
De eerste dagen na de bevrij
ding leefde de familie nog in
een roes. Peter: "We werden
overspoeld met mensen. Het
hele huis zat constant vol met
familie, bekenden en journa
listen. Steeds maar opnieuw
moest ik het hele verhaal ver
tellen. 't Liefst natuurlijk zo
dramatisch mogelijk, want
mensen horen graag een sen
satieverhaal. En dan krijg je
de reacties van de buiten
staanders. 'Ik zou dit', 'ik had
het wel geweten als Ik in die
trein had gezeten'. De branie-
verhalen. Ik zei altijd maar;
jij zou helemaal niks".
De familie kwam weer op adem
toen de belangstelling van de
buitenwacht na een dag of
tien afnam. Toen pas had zij
de tijd om over het gebeuren
na te denken. Peters moeder
raakte daarop in een shock
toestand. "Natuurlijk waren
die drie weken voor Peter af
schuwelijk, maar voor óns
waren ze dat ook. Ik zat daar
maar in dat opvangcentrum
en wist van niets. De hele dag
werd ik lastiggevallen door
de media. Al die tijd die span
ning - dat moest zich ontla
den. En dat gebeurde ook
prompt. Ik kreeg fobieën,
durfde de straat niet meer op.
Moet u luisteren: ik heb nooit
wat gemankeerd, we hadden
altijd een gezellig gezin, maar
na die gijzeling was het één
en al ruzie en kon ik letterlijk
links niet meer van rechts on
derscheiden".
De sneeuwbal begon te rollen.
Mevrouw Putker moest lang
durig haar werk verzuimen,
Pim Sierks, acht jaar na zijn hachelijk avontuur "ik weet niet
wat ik nu ZOU doen..". (Foto- Peter Seateur».
hun afscheid op het vliegveld
van Damascus, altijd een be
roep op hen doen als zij waar
ook ter wereld in moeilijkhe
den zouden komen. Lachend
geeft Sierks dit toe "Dus was
er een goede stemming aan
boord. Ach, natuurlijk heb
ben we geen adressen uitge
wisseld. Nooit meer heb ik
wat van die jongens gehoord.
Ik geloof dat er één in Stock
holm is aangehouden. Oh ja,
twee jaar geleden belde de
veiligheidsdienst me. Of ik
maar even naar Tokio wilde
vliegen om tegen één van die
knapen te getuigen, 't Is er
niet van gekomen. Waarom
niet? Omdat ik er niks meer
van hoorde."
De geschiedenis kan zich her
halen. Stel je voor dat er nog
eens zo'n ggzeling plaats
vindt, zou Pim Sierks dan be
reid zijn om, met gevaar voor
eigen leven, wéér vele uren
rond te vüegen?
Een diepe zucht gaat aan het
antwoord vooraf. "Acht jaar
terug waren er maar weinig
die het aandurfden. Boven
dien drong de ernst van de
zaak niet helemaal tot me
door. Ik wist niet dat het
vliegveld door zwaar bewa
pende soldaten was omsin
geld Later, toen ik de beel
den terugzag, had ik in de ga
ten in wat voor Hitchcock-ac-
tige toestand ik was terecht
gekomen. Opnieuw zoiets
moeten doormaken? Tja. het
ligt ook een beetje aan de om
standigheden. Hoe het kngpt
en zo, of er mensenlevens in
gevaar zijn. Zelf zal ik niet
vooraan in de nj gaan staan
Maar ik denk, dat ze mg wel
als één van de eersten voor
een dergelijke klus zullen
vragen. Wat ik zal doen hangt
helemaal van de situatie af
Belastingplicht
Eén vraag nog tot besluit. Toen
de missie was volbracht zou
premier Den Uyl hebben ge
zegd: zeg maar wat jullie wil
len hebben. Sierks zou toen
vrgstelling van belasting
plicht voor het leven hebben
gevraagd en.... gekregen
"Was het maar waar. Tjonge, er
zgn zoveel praatjes de wereld
ingegaan, ik kgk nergens
meer raar van op Zo zou ik
ook tien procent van die
300.000 dollar hebben geëist.
Wat ik ook had kunnen doen
is tien procent van de waarde
van dat vliegtuig vragen. Dat
was tien mihoen gulden
waard. De Fransen hadden
die kist al afgeschreven. Alle
maal gezwets Ik ga daar niet
op in. Belachelijk."
Misschien is hem die vraag wel honderd keer gesteld. Wat
is er tussen hemel en aarde blijven zweven waarover
nóóit met één woord is en zal worden gerept? Het ant
woord klinkt wat bits: "Helemaal mets. Alles is, van mi
nuut tot minuut, bij de veiligheidsdienst op een band
ingesproken. Er is absoluut geen informatie achterge
houden".
goedkoper huurhuis in Den
Haag te bemachtigen. Vanaf
het moment dat zij in Den
Haag woonden werd er door
de artsen ook daadwerkelijk
aandacht besteed aan de
maagklachten van de heer
Putker. Klachten, die vanaf
het moment van de ggzeling
spontaan waren ontstaan.
Mevrouw Putker daarover
"Daarom gooiden de artsen
het steeds maar weer op die
gijzeling, zonder dat ze mgn
man echt onderzochten.
Maar hij bleek dus wel een
maagzweer te hebben, die,
omdat er niets aan werd ge
daan. kwaadaardig werd. Uit
eindelijk bleek het in Den
Haag, waar ze mijn man echt
gingen onderzoeken, al te
laat te zijn. Mijn man is aan
maagkanker overleden".
"Natuurlijk kun je die ggzeling
niet direct de schuld geven
van het overigden van mgn
vader", zegt Peter. "Je kunt
het nooit hard maken. Maar
in feite is het wél zo".
Kaarten
De gebeurtenissen tijdens de
gijzeling zelf zgn al lang naar
de achtergrond verdrongen,
niet in de laatste plaats door
alles wat er daarna in het ge
zin gebeurde. "Die drie we
ken heb ik snel verwerkt",
zegt Peter "Maar ik heb toen
ook nooit echt gedacht dat
mijn laatste uren waren ge
slagen. Ik ben er steeds van
uitgegaan dat de gijzeling
door overleg zou worden op
gelost".
Rancunes jegens de regering,
die niet bereid was de eisen
van de kapers in te willigen,
zijn hem vreemd. De Moluk-
kers eisten aanvankelijk de
vrijlating van 21 Zuid-Moluk-
kers, die betrokken waren ge
weest bg vorige ggzelingac-
ties in Wijster en Amsterdam
De kapers wilden met de los
gekomen gevangenen en met
de kapers, die tegelgkertgd
een school in Bovensmilde
gijzelden, met een vliegtuig
vertrekken naar een onbe
kende bestemming.
'Als ze niet hadden ingegrepen
had die trein er misschien nu
nóg wel gestaan", zegt Peter
laconiek. De lange dagen vul
den hg en zijn mede-passa-
giers grotendeels met kaar
ten. Ook werden er twee ver
jaardagen gevierd. "Je moet
er toch het beste van zien te
maken We probeerden de
moed erin te houden Niet
dat ik iemand zo'n gijzeling
gun. want het idee dat je niet
weg kunt, dat je niet kunt
doen wat je zelf wilt, is ver
schrikkelijk. Je moet alles
vragen - zelfs of je naar het
toilet mag..."
Ontwricht
Van de bcvrgding zelf heeft hg
weinig meer gemerkt dan dat
hij gewekt werd door het la
waai van Starfighters, die 's
morgens om vier uur over de
trein vlogen. "Vlak bg me
ontplofte iets Dat knalde zo
hard dat ik er bgna doof van
werd. Daarna heb ik niets
meer gehoord. Ik ben blgven
liggen tot een marinier me
kwam vertellen dat het alle
maal voorbg was"
Angst voor represaillemaatre
gelen, maar ook het tegen
gaan van sensatie zucht heeft
Peter destijds doen besluiten
zoveel mogelgk te zwggen
over het gebeuren Ook nu
nog is de angst voor die don
kergekleurde groep Neder
landers er, maar zowel Peter
als zijn moeder vinden dat de
nasleep van de hele affaire nu
maar eens aan het licht moet
komen Peter weet bijvoor
beeld dat zgn familie lang
niet de enige is geweest, du-
door de ggzeling totaal ont
wncht was 'Ik heb van me
de geggzelden al zoveel na
righeid gehoord kapotte hu-
welgken. kwijtgeraakte ba
nen Ze zouden net leder
een, die in die trein heeft ge
zeten. op de man af moeten
vragen Ik denk dat je dan
een boek kunt schrgven over
de gevolgen die de kaping
voor het persoonlijke leven
van de betrokkenen heeft ge
had"
'En dan krijg je wel een heel
ander verhaal te horen dan
dat van die paar ex-geggzel-
den, die onlangs op de tv aan
het wóórd kwamen in het
programma 'Vijf jaar later'.
Een programma, waarvan de
maker nota bene de Nipkow-
schrgf heeft gekregen. Maar
hg is wel eenzgdig bezig ge
weest. Waarom heeft hij al
leen maar mensen aan het
woord gelaten die het 'alle
maal wel begrepen van de
Molukkers"* Ik heb ook nu
nog niets tegen Molukkcrs,
echt niet. maar ik vind wél
dat je onschuldige mensen
niet mag ggzelen Met welk
doel dan ook Echt, ik zat te
kóken toen ik dat program
ma zag Mij hebben ze niets
gevraagd, en de ex geggzel
den die ik spreek en die een
heel andere mening hebben,
ook niet Ze kijken wel uit.
Iedereen is hier vol begrip
voor de zaak van de Zuid Mo
lukkers. En wij. als slachtof
fers. moeten dat begrip ook
hebben en verder onze mon
den houden".
Trein
Peter doet zijn mond dan wel
open. maar hij vermijdt de
kans op een herhaling van
zo'n ervaring zoveel moge
lijk Een trein zal hg bgvoor-
beeld nooit meer instappen
Die ene keer dat hg het wel
deed werd hg zenuwachtig
"Ik zag meteen weer dat
beeld voor me van de kapers,
die met wapens de coupé
kwamen ingestormd".
Zgn moeder neemt de trein zo
nu en dan wel - maar niet zon
der extra mondvoorraad en
een spel kaarten "Gek hé.
dat neem ik altgd mee. voor
het geval dit".
Pim Sierks, de royaal besnorde
gezagvoerder van Transavia,
weet precies waarop met de
ze voor hem niet zo leuke op
merking wordt gedoeld; de
driehonderdduizend dollar
losgeld die niet met het vlieg
tuig zijn teruggekomen. Het
geld bleef in Syrië. De Franse
ambassadeur overhandigde
Sierks slechts een ontvangst
bewijs. Hij zou eerst een goe
de regeling treffen. Pas dan
zouden de duiten terugko
men. Maar die dollars moeten
nog altijd worden 'overge
maakt', verklaarde een
woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken.
Hoe zit dat nou precies met dat
geld? Nuchter reageert
Sierks: "Dat moet je aan de
Franse ambassadeur in Syrië
vragen. Ik heb minister Van
der Stoel het bewijs gegeven.
Voor mij was daarmee de
kous af. Vervelend blijft het
wel. Ze geloven het niet. Ha
len m'n huis in Engeland er
bij en zo. Ja, 't is triest dat ze
daarover maar blijven zeu
ren. Constant zitten ze in je
privé-leven te wroeten. Nie
mand heeft er wat mee te ma
ken hoe ik aan die woning
ben gekomen. Op een eerlij
ke manier, durf ik wel te zeg
gen. Gewoon geruild met m'n
huis in Nederland. Zelfs m'n
vrouw zegt wel eens, voor de
De toenmalige Transavia-bemanning bij hun ontvangst door ko
ningin Juliana op Huis ten Bosch: v.l.n.r. Barry Knight. Pim
Sierks en Ruud van der Zwaai. Foto: Peter Senten».
"Toen die vier lagen te pitten",
herinnert Sierks zich, "heb ik
de bemanning op het hart ge
drukt op haar stoel te blijven
zitten. Want elke beweging
zou fataal kunnen zijn. Die
jongetjes waren wél beter ge
traind dan wij met z'n drieën.
Reken maar."
Een goede sfeer kweken, het
lukte Sierks. Spanning was
er zeker in het vliegtuig, maar
rust overheerste. In het begin
had de bemanning het niet
gemakkelijk. De terroristen
deelden de lakens uit en
daarmee basta.
Terugblikkend zegt Sierks:
"Met zeven man zat je in een
ijzeren buisje. Dan moet het
klikken. Geleidelijk werd het
ook beter. De Japanners
kwamen in de cockpit, schil
den een appeltje voor me en
ik mocht een pistool vasthou
den dat één van hen aan het
schoonmaken was. Ruud be
handelde zelfs een geïnfec
teerde vinger van één van die
makkers."
Een gevoel van onbehagen
ging er door Sierks toen de
terroristen te horen kregen
dat ze Aden (Zuid-Jemen) zo
snel mogelgk moesten verla
ten. De kist moest hier een
landing maken om te tanken
Met het pistool in de hand
kwam een Japanner naar
hem toe en zei 'Hier, schiet
me maar dood'. De reactie
van de gezagvoerder was
koel: 'Loop maar naar achte
ren. Daar is een wc. Haal zelf
de trekker maar over'.
Hulp
Pim, Ruud en Barry konden, zo
zeiden de vier terroristen bij
Mevrouw Putker en haar zoon
Peter: "Je kunt er een boek over
schrijven"
(Foto GPD1
De zwaar beschadigde trein
na de bevrijding
nieuwsgierige Drentenaren
nemen een kijkje.
werd daardoor weggepromo
veerd en zag zich genood
zaakt ontslag te nemen.
"Maar we hadden mijn sala
ris nodig om ons huis in Wad
dinxveen te bekostigen. Ik
moést werk hebben. Veertig
keer heb ik gesolliciteerd.
Veertig keer moest ik weer
dat hele verhaal ophangen
over hoe alles in z'n werk was
gegaan. Dan kwam alles weer
boven. Ja, ik moést wel, want
regelmatig had ik last van mi
graine en dan was ik weer
een dag uit de roulatie. Maar
daardoor kreeg ik dus ner
gens meer werk".
Vakantie
Het gezin snakte in die tijd naar
een paar weken vakantie. He
laas waren door de gijzeling
zowel de vakantie als het
vakantiegeld schoon op. Me
vrouw Putker: "Ja, want die
drie weken in Drenthe kost
ten me zowel m'n vrije dagen
als ons vakantiegeld".
Even hoopten Peter en zijn ou
ders dat de beloften over gra-
grap natuurlijk, het is toch
wel écht zo gegaan?"
Kamer
ren, buiten die centenzaak,
nog invloed op zijn verdere
leven gehad
'Nou, nee", laat Sierks haast la-
koniek horen. "Persoonlijk
niet. We hebben twintigdui
zend gulden, belastingvrij, in
de handjes gekregen. Mooi
meegenomen. Tja en een
vracht belangstelling waar
van ik dacht dat alles na een
week of twee wel vergeten
zou zijn. Uitnodigingen voor
feestjes en weet ik het alle
maal. Nu pas, acht jaar later,
ebt het wat weg. Gelukkig.
Zo nu en dan reageert er wel
eens een passagier als hij of
zij m'n naam door de boor-
dradio hoort. Eén keer heeft
een passagier me voor zak
uitgemaakt, omdat ik die Ja
panners geen klap op hun
kop had gegeven toen ze la
gen te slapen."
Woord
Geen moment is die gedachte
in het hoofd van Pim Sierks
opgekomen. De gezagvoer
der had zijn erewoord gege
ven om de terroristen af te
zetten op de plaats die zij
hadden uitgekozen. Zorgen
voor een goede verstandhou
ding, dat was het enige dat
hem voor ogen
tis vakanties voor geggzelden
en hun familieleden, waar
over in tal van kranten werd
gerept, ook gestand zouden
worden gedaan. Helaas hoor
den ze er niets meer over. Pe
ter weet dat ook zijn mede
gegijzelden nooit meer iets
van deze geste hebben ge
hoord. Uit de psychiatrische
wereld daarentegen hoorden
ze wel degelijk iets. Peter:
"Er stonden hier meteen al
lerlei psychiaters op de stoep.
We werden in Gouda ontbo
den, m'n moeder en ik, en
toen we daar zaten zeiden ze:
tja, we weten ook niet wat we
met u aanmoeten. Nou, toen
zgn we meteen maar weer op
gestapt".
De gebeurtenissen volgden el
kaar in snel tempo op. Omdat
mevrouw Putker er niet meer
in slaagde werk te vinden
moest het huis in Waddinx
veen worden verkocht Ge
lukkig wist de familie een
Ja, het mysterie rond de ver
dwenen dollars steekt nog
altijd af en toe de kop op.
Zoals bijvoorbeeld twee jaar
geleden, toen één van de
toenmalige bemanningsle
den betrokken raakte bij een
afpersingszaak die zich af
speelde tussen hem en een
bierbrouwerij. Pim was nog
maar tien minuten in Neder
land toen hij ervan hoorde.
Er werden foto's gemaakt en
gepubliceerd. Van hem al
leen.
"Het leek net of ik bij die afper
sing was betrokken", roept
hij uit. "En dan te bedenken
dat ik de man om wie het gaat
nooit meer spreek. Meteen
werd dat verdwenen geld er
bijgehaald. Zelfs in de Twee
de Kamer werden er wéér
vragen over gesteld. Op zo'n
manier stellen ze je jaren ach
ter elkaar in een kwaad dag
licht. Nee, niet leuk hoor."
Genoeg over de dollarkwestie.
Zeventien uur van hot naar
her vliegen met terroristen
die er niet voor terugdeinzen
een mensenleven op te offe
ren voor het bereiken van
hun idealen. Heeft het gebeu-
