b?
Wij zijn niet eng"
"Rijsttafel is
Hollandser
dan hutspot"
voor
intelligente
mensen
zoekt
het
hogerop
Halve eeuw Conimex Baarn
±K
.TERDAG 31 JULI 1982
Ll bijna twintig jaar draait Mensa, een internationale club voor super-intelligente
pensen, mee in net uitgebreide wereldje van verenigingen dat Nederland rijk is. Met 300
jeden kan men het bestaan van Mensa-Nederland tot nu toe niet bijster florerend
toemen. Overigens niet omdat er weinig intelligente mensen in dit land zouden
mdstappen.
Volgens Gary Horch en Edu
Braat, resp. voorzitter en
publiciteitsmedewerker
%j van Mensa-Nederland,
moet Nederland zo'n
280.000 super-intelligente
r mensen tellen. Het twee-
tal:"Om lid te kunnen
worden van Mensa moet
je een algemene intelli
gentie hebben die hoger
ligt dan van 98 procent
van de bevolking. Ons le
denbestand moet dus ge-
recruteerd worden uit 2
procent van de bevolking.
Dat zijn ongeveer 280.000
mensen. Godzijdank zijn
die niet allemaal lid, maar
500 tot 1000 leden moet
toch haalbaar zijn".
Radiopraatje
Schaalvergroting heeft voor
Mensa-Nederland twee aan
trekkelijke kanten. Edu
Braat:"Sommige Mensale
den zitten nu tamelijk geiso-
leerd. Met 1000 leden kunnen
we regionale kringen vor
men. Een ander punt is dat
we internationaal ook graag
een stem in het kapittel wil
len hebben. Daar zijn mini
maal 500 leden voor vereist".
Op het ogenblik voert de Ver
enigde Staten in de Mensa
gelederen heel nadrukkelijk
de boventoon. Ongeveer
50.000 van de in totaal 60.000
J" Mensaleden, verspreid over
80 landen, zijn daar geves
tigd. Toch is Mensa niet af-
komstig uit Amerika.
ï1 De vereniging werd vlak na de
Tweede Wereldoorlog in En-
geland opgericht door de ad-
vocaat sir Roland Berril. Hij
deed dat naar aanleiding van
een radiopraatje door een
hoogleraar in de psychologie
(Cyril Birt), die het idee op-
perde om een register aan te
1 leggen van mensen met een
hoge algemene intelligentie.
In het begin van de jaren zes
tig begon de groei van de ver
eniging, die vooral aansloeg
in de Verenigde Staten. De
Nederlandse afdeling van
Mensa werd in 1963 opge
richt en was de eerste Mensa-
groep op het vasteland.
Het woord Mensa is afkomstig
uit de Latijnse taal en bete
kent 'tafel'. Edu Braat:"Daar
mee wil men aangeven dat
Mensa een Ronde Tafel Ge
nootschap is waarbij nie
mand aan het hoofd zit. Ie
dereen is gelijk. Er is abso
luut geen onderscheid naar
welk discriminerend element
ook. Leeftijd, opleiding, ras,
geloof of noem maar op, het
doet er allemaal niets toe".
Gary Horch vult aan:"Ook een
bestuursfunctie betekent
niet dat men er op één of an
dere manier bovenuit steekt.
Er is nou eenmaal een be
stuur nodig om de postzegel
tjes te plakken. Het boeltje
moet organisatorisch draai
en".
De organisatorische romps
lomp behelst onder meer het
verzorgen van lezingen, dis
cussies, excursies, quiz
avonden, puzzeltochten, cur
sussen over bijvoorbeeld de
relativiteitstheorie. Gary
Horch:"Er zijn ook speciale
interessegroepen op allerlei
gebied. In de statuten staat
dat de leden net zoveel aktivi-
teiten kunnen ontplooien als
zij zelf willen. Vanuit het be
stuur wordt in elk geval
maandelijks wel een aktivi-
teit op poten gezet"
Contacten
Al die aktiviteiten zijn bedoeld
om gestalte te geven aan de
voornaamste doelstelling van
de vereniging: het bevorde
ren van contacten tussen
mensen met een gelijke hoge
algemene intelligentie. Van
de andere doelstellingen - be
langenbehartiging en het
meewerken aan wetenschap
pelijk onderzoek - is tot nu
toe nog niet veel terecht ge
komen.
Gary Horch en Edu Braat:"Via
Mensa ontstaan nieuwe
vriendschapsbanden. De on
derlinge gastvrijheid is erg
groot. Van het uitwisselingsi
dee komt echt iets terecht.
Elk land heeft een contact
persoon waar Mensaleden
om het ledenregister kunnen
vragen. Voor de buitenwe
reld zijn de ledenlijsten ge
heim. Dat gebeurt op verzoek
van de leden zelf. Sommigen
vinden het om allerlei rede
nen niet zo prettig om in het
openbaar op zo'n lijst te
staan. Die redenen kunnen
uiteenlopen van 'opzien te
gen de reacties uit de omge
ving' tot 'als de Russen ko
men zijn wij de eersten die
worden uitgeschakeld'. We
hebben op de ledenlijst zelfs
jarenlang een meneer X ge
had die trouw z'n contributie
betaalde maar alleen bij de
psycholoog van onze vereni
ging bekend was"
Volgens het tweetal komt de
angst voor openbaarheid - die
waarschijnlijk voor velen ook
een reden vormt om zich niet
aan te melden bij Mensa -
voort uit het feit dat het in
Nederland niet goed in de
markt ligt om boven de mid
delmaat uit te steken. "Er zijn
mensen die Mensa maar een
enge club vinden. Die den
ken dat we ons steeds op de
borst lopen te slaan. Zo van:
kijk eens hoe goed we zijn.
Die ideëen vormen een drem
pel. En dat is jammer, want
Mensa kan voor mensen met
een hoge intelligentie veel
betekenen. Begrijp goed, ie
mand kan vanwege zijn intel
ligentie tamelijk geisoleerd
zitten in werkkring of gezin.
Denk niet dat het altijd op
prijs wordt gesteld als ie
mand erg pienter, erg snel
van geest is".
Test
Men kan lid worden van Mensa
als de hoge intelligentie is
aangetoond door het afleg
gen van een test onder lei
ding van een door Mensa aan
gestelde psycholoog. Een
dergelijke test duurt onge
veer 2,5 uur. Een andere mo
gelijkheid om lid te worden is
het overleggen van een ver
klaring van een andere voor
Mensa aanvaardbare psycho
loog. Aangeraden wordt eerst
een zogenaamde thuistest af
te leggen die op aanvraag
(Mensa Nederland, postbus
100. 3500 AC Utrecht) met an
dere informatie wordt toege
stuurd. Op grond van de uit
komst van de thuistest laat
een Selectiecommissie weten
of er een goede kans bestaat
op het met succes afleggen
van de eigenlijke test.
Gary Horch:"Veel mensen zijn
bang voor de tests, bang om
voor zichzelf af te gaan. Dat
betreft bijvoorbeeld mensen
die het maatschappelijk heb
ben gemaakt. En maatschap
pelijk succes heeft maar ge
deeltelijk te maken met intel
ligentie Maatschappelijk
succes is mede afhankelijk
van factoren als hard werken,
discipline, sociale vaardighe
den. Ik ken een professor,
een erg aardige man. die
durft niet. Hij is bang dat hij
de tests niet haalt. Ach, zo be
nauwd hoeft men, nou ook
weer niet te zijn. Één op de
vijftig is erg intelligent. In el
ke stadsbus zit er bij wijze
van spreken één. Dus zo bij
zonder is dat nou ook weer
niet".
Mensaleden kunnen qua be
roep in principe variëren van
putjesschepper tot hoogle
raar. Edu Braat (zelf taxateur
van kunst en antiek) en Gary
Horch (sociologe) daarover-
"Mensen met allerlei ver
schillende beroepen zijn lid.
Het ledental telt daarnaast
vrij veel studenten en waan
zinnig weinig vrouwen. Bij
dat laatste speelt volgens ons
mee dat veel vrouwen de
tests niet willen afleggen om
geen problemen met hun
echtgenoot te krijgen. Helaas
is het zo dat mannen het
meestal niet prettig vinden
als hun vrouwen intelligenter
blijken te zijn".
Edu Braat en Gary Horch;
mee als een talent'
Hoogbegaafd
Mensaleden worden wel aange
duid als hoogbegaafden. Edu
Braat:"Maar hoog begaafd is
een heel algemene term. Je
kunt hoogbegaafd zijn op
sportgebied, op ambachtelijk
gebied, op muzikaal gebied
Wij zijn intellectueel hoogbe
gaafd. Dat is wellicht een ver
warrende uitlating want in
tellect en intelligentie wor
den nogal eens door elkaar
gebruikt. Bij een intellectu
eel persoon moet je denken
aan iemand die over veel ken
nis beschikt, een gestudeerd
iemand, een boekenwurm.
Bij intelligentie moet je den
ken aan een vermogen om
dingen te begrijpen".
Intelligentie krijg je
(Foto Luuk Goseweher».
"Natuurlijk heeft iedereen tot
op zekere hoogte dat vermo
gen. maar Mensaleden be
schikken in dat opzicht over
een extra groot vermogen. De
woorden schrander en slim
zijn hierbij op hun plaats. Je
kunt intelligent zyn zonder
veel te weten"
"Intelligentie krijg je als een ta
lent mee. Je moet het wel
ontwikkelen. Mensaleden
zijn over het algemeen erg
veelzijdig, in veel dingen
geïnteresseerd. Een andere
kenmerkende eigenschap is
hun individualisme. Ze heb
ben een uitgesproken eigen
mening, wat wel in eigenwijs
heid kan ontaarden. Ze be
schikken over het algemeen
ook over gevoel voor humor,
wat een zekere zelfrelative
ring inhoudt. Daarnaast geldt
voor velen dat ze op de mid
delbare school niet veel heb
ben gepresteerd. Einstein is
daar een voorbeeld van. Het
onderwijs brengt voor derge
lijke mensen kennelijk te
weinig stimulans".
Willekeurig
Achteraf blijken mensen als
Einstein dan toch tot de 'bo
venlaag' van twee procent te
horen, een percentage dat
vrij willekeurig is gekozen.
Volgens Edu Braat en Gary
Horch kan de grens voor su
per-intelligentie net zo goed
by 3 of 4 procent van de be
volking worden gelegd.
"Maar men heeft nu eenmaal
2 procent genomen. Dat is
een internationaal historisch
gegeven".
Het tweetal tot slot:"Er wordt
wel eens aangehikt tegen
Mensa in de trant van: waar
om moeten intellectueel
hoogbegaafden zich vereni
gen? Wel. niet anders dan om
dezelfde reden waarom bij
voorbeeld duivenmelkers
zich verenigen. Het is ge
woon leuk om iets gemeen
schappelijks te hebben, in dit
geval het gemeenschappelijk
vermogen om snel informatie
te verwerken. Het is jammer
dat er zulke vreemde gedach
ten over onze club leven.
Kijk, bij een duivenclub is
men trots als de eerste prijs
wordt behaald. Muzikaal ta
lent of sporttalent wordt toe
gejuicht Dat vindt men
prachtig, maar tegenover een
club van zeer intelligente
mensen voelt men een zekere
géne. Nou. we kunnen ieder
een verzekeren: niemand in
de Mensaclub voelt zich su
perieur".
„Wat doen we als we een
buitenlander op bezoek
krijgen en we willen
hem iets laten proeven
dat kenmerkend is
voor Nederland? We
piekeren er niet over
om hem hutspot met
klapstuk voor te zetten.
Nee, dan rennen we
met hem naar de Chi
nees. Dat is ook lo
gisch. De rijsttafel zoals
wij die kennen, is een
mengeling van de Indo
nesische en de Chinese
keuken die in ons land
verder is gecultiveerd".
Aan het woord is F. Herman de
Groot, manager van het
Baarnse bedrijf Conimex. 's
werelds grootste producent
van rijsttafelprodukten en dit
jaar een halve eeuw oud. „De
rijsttafel is typisch Neder
lands geworden", vindt hij,
„typischer dan hutspot".
be-
Begraven
aat Vooral de laatste tien jaar heeft
eu_ het oosters eten en koken
;en snel aan populariteit gewon-
^er nen. Herman de Groot strooit
met marktonderzoekcijfers
ien om ^at illustreren. In 1968
eg_ at 40 procent van de Neder-
rer_ landse gezinnen nooit oos-
op ters, vorig jaar was dat nog
lUr_ maar 11 procent.
,en Tegenwoordig valt één op de
tien warme maaltijden die
0IV thuis worden genuttigd in de
net categorie Chinees-Indisch.
jn Bijna twee van de drie huis-
log vrouwen maken regelmatig
vej_ zo'n maaltijd zelf. Vooral in
elfs J°n6e gezinnen neemt de ge-
ïeel woonte toe om de spruitjes af
be_ te wisselen met nasi of bami
„Wij opereren in een van de
ncj. weinige markten van de le-
ma_ vensmiddelenbranche die
oep nog steeds groei vertonen".
ajs Conimex is de handig geven
te (je den afkorting van Conserven
toe_ Import- en Exportonderne-
,ml ming. In 1932 opgericht door
lers *wee jonge inwoners van
toe_ Baarn - notariszoon Tonnie
ken Schouten en zijn vriend Al-
ers_ phonse Sterneberg - die
rb0, Spaanse produkten zoals sar-
en_ dines en olijven gingen in-
e in voeren om die in hun dorp
huis aan huis te verkopen
Gebrek aan kennis verhinder
de ze niet om een paar jaar la
ter ook Indische specialités
te gaan importeren. De eerste
zending bestond uit trassie
(gefermenteerde garnalen) en
goela djawa (Javaanse riet
suiker), die door een verpak-
kingsfout tot één brij aaneen
was gekoekt en een dermate
penetrante geur verspreidde
dat de jonge ondernemers de
handel ijlings in hun tuin be
groeven
In 1936 werd ook met produk-
tie begonnen: het bakken van
sambal op een keukenblokje,
ingeklemd tussen twee bu
reaus. Volgens een recept
van een oud-KNIL-militair
die hiervoor als deeltijdwer
ker was ingehuurd.
Schouten overleed in de oor
logsjaren. De activiteiten van
Conimex waren toen mini
maal, maar in 1945 pakte
Sterneberg de draad weer op
Hij had zich intussen door
zelfstudie ontwikkeld tot een
Indié-kenner die o.a voor
winkeliers een cursusboekje
over oosterse levensmidde
len schreef.
Doorbraak
e grote doorbraak voor het be
drijf kwam in de jaren vijftig.
Twee belangrijke oorzaken
de immigratie van enkele
honderdduizenden mensen
uit Indonesië en de storm
Door Frits Koffijberg
achtige opkomst van het Chi
nese restaurant Toen Coni
mex in 1972 volledig eigen
dom werd van de Britse gigant
Reckitt Colman, was de
Baarnse fabriek al de groot
ste in zijn soort ter wereld.
In 1972 werkten er 175 mensen.
Dat zijn er nu 190, terwijl de
omzet sindsdien bijna ver
viervoudigd is. De afgelopen
tien jaar is er veel bijge
bouwd en fors geautomati
seerd. „Maar naast zeer hoge
technologie tref je hier ook
nog heel knullig handwerk
aan".
Conimex dekt tussen de 75 en
80 procent van de markt. De
concurrentie richt zich vooral
op de prijzen, aldus Herman
de Groot, die zich daarover
wel eens zorgen maakt.
„Want van ons als marktlei
der wordt verwacht dat we
ook investeren in de uitbouw
van de markt"
Over smaak valt te twisten, zegt
hij, maar niet over kwaliteit.
„We hebben enorme investe
ringen gedaan, gericht op
kwaliteit. Zo vinden we het
heel belangrijk dat we een la
boratorium hebben voor de
kwaliteitscontrole. Per slot
van rekening importeren we
uit landen waar men het vaak
niet zo nauw neemt met de
hygiëne.
„Wij zijn de enige die sambal
maken van verse pepers",
zegt hij verder: „Als de pe
pers worden geoogst, zorgen
wc dat ze binnen vier dagen
hier zijn en dan worden ze di
rect ingelegd. Anderen ma
ken sambal van gemalen ge
droogde pepers die met wa
ter worden teruggeweld. Dat
verschil is echt te proeven".
Geen blik
Spaanse pepers en gedroogde
uien vormen qua volume de
belangrijkste grondstoffen
De pepers komen uit Marok
ko. Griekenland, Italië en
Frankrijk, de uien uit Oost
Europa en Egypte. Kruiden
en specialités betrekt Coni
mex uit het Verre Oosten
(Maleisië. Thailand) en Afn
ka. „Niet zo veel meer uit In
donesië. want tydens de Soe-
karno-periode hebben we
naar andere importkanalen
moeten zoeken en die heb
ben we nog steeds"
Een derde van de omzet bestaat
uit produkten die vyf jaar ge
leden nog niet bestonden
Pakjes 'mix' bijvoorbeeld
met behulp waarvan in min
der dan een half uur een oos
terse maaltijd kan worden
klaargestoomd. Smaak ver
vlakking? Daar hoeft volgens
Herman de Groot geen spra
ke van te zijn. „Als de huis
vrouw volgens een eigen re
cept kookt, wordt er uit de
losse pols gekruid. Nou. met
zo n pakje kun je ook prut
sen. Er is helemaal geen be
zwaar tegen om er wat extra
knoflookpoeder by te gooien
of wat je maar in huis hebt. In
zo'n pakje zitten overigens
veel meer ingrediënten ver
werkt dan de huisvrouw an
ders zou gebruiken"
„Van smaak vervlakking kun je
pas spreken bij echte kant
en-klaar maaltijden, maar die
doen het in Nederland niet".
Conimex heeft ooit nasi en
bami in blik in zyn assorti
ment gehad. „Maar die werd
meer op het gemak verkocht,
niet omdat het spul zo lekker
was. Daar zyn we lang gele
den mee gestopt".
Hij vertelt over een mevrouw
die les gaf in Indisch koken
en tegen haar cursisten zei: je
moet niet de ketjap van Coni
mex nemen, maar naar toko
X gaan. want die heeft zyn ei
gen ketjap. „En wat wil het
geval? Dat wy aan die toko
grootverpakkingen van tien
liter leveren en die vent vult
daarmee zyn eigen flessen".
Recepturen worden in eigen
beheer vervaardigd Coni
mex heeft daarvoor een pro-
duktontwikkelingslaborato
rium. Daarnaast kent het be-
dryf een afdeling recepten-
service waarvan een druk ge
bruik wordt gemaakt: zo n
750 aanvragen per week.
voornamelijk van particulie
ren. „Maar we worden ook
geregeld geraadpleegd door
schrijvers van kookboeken
en eetrubneken en door
koks".
Het bedryf heeft dit jaar zes
nieuwe produkten op de
markt gebracht, waaronder
vyf natrium-arme. „Veel fa
brikanten conserveren met
behulp van zout Het is de
goedkoopste methode, maar
heeft wel zyn invloed op onze
gezondheid"
Emigranten
Van de totale omzet wordt 15
tot 20 procent uitgevoerd
Naar veertig landen „Overal
waar maar Nederlanders zit
ten Emigrantenlanden zoals
Canada en Australië zyn be
langrijke afzetgebieden Ove
rigens geloven we dat op lan
ge termyn het oosters eten
ook elders in Europa belang
ryke voet aan de grond zal
krygen, zeker in Noord
Duitsland en Scandinavië"
Van de recessie merkt men in
de omzet weinig. „Dit soort
maaltyden wordt met als
duur ervaren. Onze grootste
concurrent is overigens niet
de aardappel, maar de groen
te. In periodes waann de
groente duur is zien we een
stijgende lijn in het verbruik
van nasi en bami"
De ketjapkokerij: "...die vent vult daarmee zijn eigen flessen
