c
D
Omroepbestel geen
verdediging waard
Nieuwe kans voor peronisme
Alleen elites
gebaat bij
dit systeem
Dagbladen verwerpen monopolie omroepbladen
Argentinië op weg naar democratie
DONDERDAG 29 JULI 1982
Meningen
Dagelijks verschijnen uitvoerige
gegevens over de programma's
die de televisie in Nederland en
de omringende landen te bieden
heeft, in meer dan vier miljoen
dagbladen. In een aantal kran
ten staan deze uitgebreide gege
vens nu al meer dan een jaar
lang, dag in dag uit. Volgens de
NOS en omroepen is dat in strijd
met artikel 22 van de Omroep
wet, waarin wordt bepaald dat
niemand die programmagege
vens mag publiceren zonder toe
stemming van de NOS.
In een kort geding voor de arron
dissementsrechtbank in Gronin
gen heeft de NOS in januari ge
probeerd het Nieuwsblad van
het Noorden te verbieden die
programmagegevens zo uitge
breid te publiceren, als dat blad
sedert december van het vorige
jaar in grote opmaak doet. De
NOS beriep zich bij die gelegen
heid op een in 1974 met de vereni
ging van uitgevers van dagbla
den, de Nederlandse Dagblad
Pers, gesloten overeenkomst,
waarbij de kranten elke dag een
verkorte opgave van de program
ma's krijgen, die in een sobere
opmaak mag worden overgeno
men. Die overeenkomst is inmid
dels door de dagbladen opge
zegd, maar loopt nog tot het ein
de van dit jaar.
De NOS is van mening dat de kran
ten zich er tot dan aan moeten
houden. Voordat dit jaar verstre
ken is zou er een nieuwe over
eenkomst tussen de NOS en de
dagbladen gemaakt moeten wor
den. Als dat niet het geval is,
moet de minister van CRM een
regeling voorschrijven.
Het Nieuwsblad van het Noorden
heeft tijdens het kort geding in
Groningen ontkend dat het de
overeenkomst tussen NOS en
NDP heeft geschonden. Het be
trekt de gegevens uit andere
bronnen. De persdiensten van de
omroepen bieden uit eigen be
weging heel veel informatie over
hun programma's aan de dagbla
den ter publikatie aan. Het staat
die kranten vrij daarover naar ei
gen goeddunken te beschikken.
Voorts heeft het Nieuwsblad de
rechter duidelijk weten te maken
dat het de gegevens via de Ge
meenschappelijke Pers Dienst -
het gezamenlijke persbureau van
een aantal grote provinciale dag
bladen - uit België betrekt. Deze
gegevens zijn met toestemming
Meningen op deze pagi
na zijn voor rekening
van de auteurs.
van de NOS in België in roulatie
gebracht en kunnen op grond
van de EG-bepalingen daarna
vrij in alle andere EG-landen
worden ingevoerd.
De vice-president van de recht
bank in Groningen heeft dit ver
weer aanvaard en de NOS in het
ongelijk gesteld. Onmiddellijk
na dit voor de dagbladen gunsti
ge vonnis zijn vrijwel alle kran
ten in ons land uit België afkom
stige uitgebreide programmage
gevens gaan publiceren. Met als
gevolg dat thans in ruim vier mil
joen Nederlandse huisgezinnen
men uitvoerig in de krant kan le
zen wat de televisie 's avonds te
bieden heeft.
Tegen deze uitspraak is de NOS in
hoger beroep gegaan bij het ge
rechtshof in Leeuwarden. De
president van het hof heeft in
middels de memorie van grieven
van de NOS tegen de uitspraak
van de rechtbank in Groningen
ontvangen en de memorie van
antwoord daarop van de raads
lieden van het Nieuwsblad van
het Noorden. In zijn memorie
houdt de NOS vol dat het
Nieuwsblad van het Noorden in
breuk pleegt op de overeen
komst tussen NDP en NOS. De
krant heeft niet afdoende bewe
zen de gegevens geheel uit Bel
gië te betrekken. Maar ook als
dat het geval zou zijn, dan be
schikt de NOS over een overeen
komst met de Belgische dagbla
duitgevers. waarin het aan de
Belgische kranten en weekbla
den verboden wordt deze van de
NOS ontvangen gegevens aan
derden te verkopen. De gege
vens zijn dus niet in België in
„vrij verkeer" gebracht, maar on
der beperkende voorwaarden
aan de Belgische uitgevers ter
beschikking gesteld.
Voorts stelt de NOS dat de vice-
president van de rechtbank in
Groningen ten onrechte heeft
aangenomen dat het hier om een
zogenaamde „parallel-import" in
de zin van het EG-verdrag zou
gaan. Het Nieuwsblad impor
teert slechts het manuscript dat
door de NOS aan de Belgische
uitgevers ter beschikking is ge
steld. Dat wordt vervolgens in
Nederland opnieuw openbaar
gemaakt en vermenigvuldigd.
Dat is strafbaar omdat volgens
de NOS deze manuscripten ook
naar het recht van de EG-leden
als auteursrechtelijk bescherm
de werken zijn aan te merken.
De NOS beschuldigt de ruim 45
medewerkers van de persdien
sten en voorlichtingsorganen
van de omroepen en de NOS zelf
van wanprestatie, omdat zij zich
niet houden „aan de in artikel 32
van de Auteurswet neergelegde
rechtsplicht van de omroepme
dewerkers en medewerkers van
uitgevers van omroepbladen
door delen van uitgebreide pro
gram mageschriften openbaar te
maken of te verspreiden". Deze
mensen zijn overigens aange
steld met de opdracht pers en
publiek zo uitvoerig mogelijk
voor te lichten over de activitei
ten van de omroepen. Door de
persberichten van deze mensen
te publiceren, zegt de NOS nu,
profiteert het Nieusblad van het
Noorden, direct of indirect, van
hun „wanprestatie".
De NOS eist dat het Nieuwsblad
van het Noorden zich alsnog ont
houdt van de publikatie van uit
gebreide gegevens over de televi
sieprogramma's, op straffe van
een dwangsom van honderddui
zend gulden voor elke overtre
ding.
Oneerlijk
In de memorie van antwoord ver
werpen de raadslieden van het
Nieuwsblad van het Noorden dé»
grieven van de NOS met klem.
Reeds voor de rechtbank in Gro
ningen heeft de krant gewezen
op het feit dat door toedoen van
de omroepen zelf de bestaansre
den van de overeenkomst tussen
de NDP en de NOS is vervallen.
Die reden is dat de publikatie
van die uitgebreide programma
gegevens het monopolie moet
zijn van de omroepbladen. Vol
gens het Nederlandse omroepbe
stel zijn de abonnees van die bla
den tegelijkertijd lief van de be
treffende omroep. Op grond van
het aantal leden wordt de zend
tijd onder de omroepen ver
deeld.
„In de loop der jaren zijn de omroe
pen zelf in hevige onderlinge
concurrentie de dagbladen
steeds meer buiten het door de
wet om geregelde circuit met
hun programmagegevens gaan
bestoken", aldus de raadslieden
van het Nieuwsblad. Volgens
hen staat nergens in de Omroep
wet dat het de omroepen verbo
den zou zijn om programmage
gevens aan de dagbladen te ver
strekken. Doen de omroepen
dat, dan staat het de dagbladen
vrij om die gegevens te publice-
Volgens de raadslieden van het
Nieuwsblad van het Noorden is
door commercialisering en con
currentie het aantal abonnees
van omroepbladen als criterium
volgens de Omroepwet voor eer
lijke zendtijdverdeling, in
werkelijkheid een criterium voor
oneerlijke zendtijdverdeling ge
worden. „Door het aldus tot een
verwording van het wettelijk
omroepsysteem te laten komen,
hebben NOS en de omroepen
hun rechten op een beroep op
wanprestatie van het Nieuws
blad verwerkt, dat beroep komt
hun naar de regelen van de goe
de trouw niet langer toe".
De overeenkomst met de Belgi
sche uitgevers, die door de NOS
eerst nu ter tafel is gebracht, is
volgens de raadslieden nietig op
grond van het EG-verdrag. Het
in deze overeenkomst genoemde
exportverbod is in strijd met arti
kel 85 van het EG-verdrag. Het
Nieuwsblad van het Noorden
houdt vol dat op de gegevens
over televisieprogramma's alleen
voor Nederland een pseudo-au-
teursrecht rust, dat uniek in de
wereld en in ieder geval uniek in
de EG is. Respect voor dit zoge
naamde auteursrecht behoeft de
NOS binnen de Europese ge
meenschap niet te verwachten.
Het hof in Leeuwarden zal in de
komende weken bepalen wan
neer de pleidooien in deze princi
piële kwestie zullen worden ge
houden. Het ziet er niet naar uit
dat dit voor oktober het geval zal
zijn.
Jan van Beek is hoofdredacteur
van de Gemeenschappelijke Pers
dienst, waarbij ook deze krant is
aangesloten.
Als burgerlijke politieke stroming
is het Argentijns peronisme
moeilijk te definiëren - een on
duidelijke combinatie van natio
nalisme, socialisme en kapitalis
me. Het is in elk geval een puur
Argentijns verschijnsel, dat on
danks zes jaar militair bewind en
onderdrukking van de politieke
partijen nog niet is verdwenen.
De Argentijnse militairen zien in
de peronisten hun aartsrivalen
en de opeenvolgende militaire
regimes hebben vergeefs ge
tracht het uit te roeien. Nu is het
peronisme in Argentinië weer
toegestaan.
De nieuwe, gematigde president
van het land, Reynaldo Bignone,
legaliseerde onlangs weer de po
litieke partijen en de vakbonden.
Daarmee heeft de president te
gen de wil van vele militairen in
ook weer de peronisten in staat
gesteld orde op zaken te stellen
en zich te herorganiseren. Zou
den er vandaag verkiezingen in
Argentinië plaatsvinden, dan zou
de peronistische partij, officieel
Partida Justicialista genoemd,
zo'n 60 procent van de stemmen
trekken.
Door Wim Romeijn
Het peronisme ontstond in de ja
ren '40, toen Argentinië zich nog
kon rekenen tot een van de rijks
te landen ter wereld. Juan Do
mingo Peron kwam in 1946 aan
de macht. Volkomen onver
wacht. want als goedlachse land
machtkolonel was hij nooit erg
opgevallen. De basis van het pe
ronisme vormden toen en nu nog
steeds de vakbonden, die ogen
blikkelijk door Juan Peron wer
den versterkt en onder zijn lei
ding een grote invloed kregen.
Tegelijkertijd slaagde Peron erin
de klein rijke bovenlaag van de
bevolking voor zich te winnen
Dit waren de grote boeren, de
grootgrondbezitters. Argentinië
is immers een landbouwland, en
de exportinkomsten liepen goed
door de grote produktic van de
estancia's - grote boerderijen -
die werden gecontroleerd door
de grootgrondbezitters. Peron
keek goed uit om hen nie\ tegen
de schenen te schoppen.
De Argentijnse middenklasse, be
staande uit ambtenaren en mili
tairen, voelde zich ook wel tot
Peron aangetrokken. Om de inte
resses van de verschillende groe
peringen niet met elkaar te laten
botsen en om zich van de steun
van de diverse sectoren te verze
keren, stelde Juan Peron zich bo
ven de partijen op. Hij interes
seerde zich voor het welzijn van
de gehele bevolking en niet voor
de partijpolitieke vraagstukken.
Welvaartsstaat
Zijn vrouw, de legendarische Evi-
ta, hield zich intussen bezig met
de sociale voorzieningen. Via
haar trachtte Peron een soort
welvaartsstaat op te bouwen. De
bevolking verdiende het beste
van het beste en niets was te
duur. Evita zelf werd op handen
gedragen en werd beschouwd als
een soort koningin, een rol waar
van ze zelf met haar fantasieën
van een mislukte actrice maar al
te veel genoot.
Maar aan alle dromen komt een
einde en in 1955, na negen jaar
Peron-regering, bevond Argenti
nië zich aan de rand van de eco
nomische afgrond. De militairen
grepen in en installeerden een re
gime dat zij noemden vrijheids-
revolutie. Bevrijding van het pe
ronisme werd daarmee bedoeld.
Drie jaar later werden er verkie
zingen uitgeschreven waaraan
de peronisten niet mochten deel
nemen. Juan Peron verhuisde
als balling naar Spapje.
Waarom de Argentijnse militairen
Peron niet konden uitstaan, is
vrij simpel. Peron, zelf een kolo
nel, trok zich altijd weinig van
hen aan en gedroeg zich. altijd
vrij arrogant tegenover de leger
leiding. Hij trapte op heel wat
lange tenen gedurende zijn twee
regeerperiodes. Bovendien liet
Peron zelf vrijwel nooit merken
dat hij een kolonel was. Zelden
verscheen hij in uniform, en dat
terwijl de Argentijnse militairen
over het algemeen als ze aan de
macht zijn apetrots op hun blin
kende uniformen zijn.
Toch keerde het peronisme terug
tussen 1973 en 1976. Evita was
toen inmiddels al overleden en
Juan Peron was hertrouwd met
Isabel Peron, die hem na zijn
dood in 1974 zou opvolgen als
presidente van Argentinië. Isa
bel Peron had echter geen flauw
idee hoe het land moest worden
bestuurd en was omringd door
uiterst corrupte adviseurs die Ar
gentinië opnieuw ruineerden.
In 1976 werd Isabel Peron via een
staatsgreep aan de kant gezet en
sindsdien wordt Argentinië be
stuurd door militairen, die blij
ven proberen het peronisme uit
te roeien. Maar tot op de dag van
vandaag hebben de Argentijnen
heimwee naar Peron en naar zijn
als bovennatuurlijk beschouwde
Evita, aan wiens naam nog
steeds een magische klank is ver
bonden.
Tussen 1946 en 1982 is er natuurlijk
heel wat veranderd, maar de ba
sis van het peronisme bestaat
nog steeds. De overkoepelende
vakcentrale in Argentinië, de
CGT, is geheel in peronistische
handen. Zij gebruiken de CGT
als een instrument tegen de mili-
taren en tegen hun tegenstan
ders in het algemeen.
Nationalisme
In de ideologie van het peronisme
komt het nationalisme op de eer
ste plaats. Peron heeft zich nooit
veel aangetrokken van druk van
buitenaf. Zijn buitenlands poli
tiek was simpel, het moest ge
heel en al ondergeschikt zijn aan
de welvaart van de natie. Zijn
sympathie voor Nazi-Duitsland
heeft Peron nooit onder stoelen
of banken gestoken. Het peronis
me legt verder grote nadruk op
het welzijn van de bevolking.
Bijna geheel Argentinië's huidi
ge sociale wetgeving is door Pe
ron ontworpen en werd door Evi
ta in praktijk gebracht. Op pa
pier ziet het er allemaal erg in
drukwekkend uit. Het probleem
was en is nog steeds dat de kos
ten van deze sociale wetten zo
hoog zijn, dat het land ze ge
woonweg niet kan betalen.
De grote vraag is nog of de peronis
ten weer aan de macht zullen ko
BUENOS AIRES Zeker duizend Argentijnen kwamen afgelopen
maandag naar het graf van Evita Peron ter gelegenheid van haar sterf
dag. dertig jaar geleden. Het Peronisme zou m Argentinië kunnen terug
keren, maar zonder Juan, Evita of Isabel Peron.
men nu Argentinië op weg lijkt
naar de democratie. Deze vraag
is moeilijk te beantwoorden. Al
lereerst heeft het peronisme
geen leider meer, want Isabel Pe
ron, die nu in Spanje woont, zal
nooit door de militairen worden
getolereerd.
Een ander probleem is dat de een
heid binnen de peronistische
partij ver te zoeken is. Er bestaan
zowel uiterst rechtse als ex
treem-linkse peronisten, die
hoogst waarschijnlijk niet tot
overeenstemming zullen komen.
Het enige wat de verschillende
stromingen binnen de partij met
elkaar gemeen hebben, is hun
herinnenng aan Juan Peron
Aan de andere kant kan de partij,
verdeeld of niet, rekenen op een
groot aantal stemmen die afkom
stig zijn van de naar de goede ou
de dagen terug verlangende Ar
gentijnen. Wetend dat de Argen
tijnen nu eenmaal een erg melan
choliek volk zijn, is het waar
schijnlijk dat het peronisme in
een of andere vorm zal terugke
ren. Deze keer echter wel zonder
Juan, Evita of Isabel.
De leden van de commissie Wagner tijdens de persconferentie
waarop hun jongste rapport werd gepresenteerd.
Het rapport van de Commissie-Wagner, zo genoemd naar de voor
zitter de heer Wagner, ex-president van de Shell, heeft nogal wat
stof doen opwaaien. Dat geldt vooral het deel over loon- en prijs
politiek van dit rapport Lof van rechts, kritiek van links. De
FNV vindt het rapport erg eenzijdig. Dat klinkt nogal mild in het
gewoonlijk vrij harde spraakgebruik dat men in vakbondskrin
gen hanteert.
Wat zegt het rapport, dat een advies is aan de regering over het
sociaal-economisch beleid in ons land? In het kort dit:
De directe overheidsbemoeienis met de loonpolitiek moet op
houden. Rechtstreekse ingrepen in de cao-onderhandelingen
door de overheid moeten onmogelijk worden gemaakt door'
daaraan de wettelijke basis te ontnemen
Alle rekenkundige koppelingen moeten uit ons sociaal en eco
nomisch bestel verdwijnen. Dus geen automatische koppeling
meer van de lonen aan de prijzen, ook niet van het minimum
loon; de rekenkundige koppeling tussen het minimumloon en
de sociale uitkeringen moet worden vervangen door een be
leidsmatige koppeling. De overheid zal een zelfstandig beleid
moeten voeren voor de ambtenarensalarissen, die dus met meer
automatisch gekoppeld mogen worden aan de lonen in het parti
culiere bedrijfsleven.
Hoe komt deze commissie aan deze „revolutionaire" aanbevelin
gen? Hebben de ondernemers in Nederland, aangevoerd door
Wagner, zetbaas van die duivel Shell, hun kans schoon gezien
om eindelijk af te rekenen met die socialistische welvaartsstaat
in Nederland?
Welnee, het is heel anders gegaan dan dat de sensatiejournalistiek
het graag zou willen zien. Het loonpolitieke deel is voorbereid
door een werkgroepje onder leiding van professor Arie van der
Zwan, met als verdere leden de heren Wil Albcda, André Kloos
en Henk Vredeling. Aan de laatste twee vergaderingen heeft de
heer Langman van de ABN op verzoek van genoemden ook nog
deelgenomen. Het concept van dit werkgroepje is vrijwel letter
lijk in het advies terechtgekomen.
Wat bezielt deze grotendeels uit de vakbeweging afkomstige men
sen om zo'n liberaal rapport te maken? Op die vraag kan ik het
beste voor mezelf antwoord geven:
A) Nederland heeft een van de hoogste werkloosheidspercentages
van de hele Europese Gemeenschap.
B) De sociale uilkeringen, inclusief pensioenen, bedragen in ons
land bijna 35,5 procent van het nationale inkomen. Dat is veruit
het hoogste percentage in heel Europa.
C) Nederland kent een minimumloon voor werkenden dat het
hoogste ter wereld is Hieraan i^ de hoogste sociale zekerheid
van Europa gekoppeld!
D) We zijn uitzonderlijk afhankelijk van het buitenland, het totaal
van al onze transacties met het buitenland, zowel aan de ïnvoer-
als uitvoerkant, is 30 procent hoger dan ons hele nationale inko-
Om dit alles in wankel evenwicht te houden, hanteert de overheid
het middel van de looncontrole. Nederland moet zijn loonpeil
laag houden, anders ontploft ons stelsel.
Dat laag houden in de lonen bereikt men via loonmaatregelen,
gebaseerd op de loonwet. Werknemers- en werkgcversorgnisa-
ties blijven ovrigens vrij by de loononderhandelingen. Daardoor
komt dikwijls een te hoge loonsverhoging tot stand, waardoor
ambtenarensalarissen, minimumloon en sociale uitkeringen
door hun automatische koppeling uit de pan dreigen te rijzen.
De overheid moet dus een maximumloonmaatrègel afkondigen
om de zaak in de hand te houden. Werkgevers en werknemers
onderhandelen vrijwel in een luchtledige ruimte. De automati
sche prijscompensatie, waarover niet onderhandeld behoeft te
worden omdat die zo uit de rekenmachine rolt, slokt het groot
ste deel van de loonruimte op. Werkgevers en werknemers wor
den het dikwijls eens over echte verbeteringen in de loonsfeer,
omdat aan werknemerskant vaak onderhandeld wordt met de
gedachte: laat ik maar wat meer vragen, want anders denken
mijn leden dat ik mijn best niet voor hen doe, en de overheid
grijpt wel in als het te veel is. En aan werkgeverskant: laat ik
maar toegeven, anders gaan mijn werknemers staken en ben ik
de kwaaie pier. Als ik te veel toegeef, grijpt de overheid wel in en
dan zit die en niet ik met de zwarte Piet.
Dat spelletje spelen we nu al enige jaren. En het land gaat naar de
knoppen, wat zich uit in massale en nog steeds toenemende
werkloosheid en faillissementen.
Het systeem werkt gewoon niet. Men neemt zyn toevlucht tot
kunstgrepen als verlaging van de ziekte-uitkeringen. uitkleding
van de daglonen waarop de sociale uitkeringen zijn gebaseerd,
en hele jaargangen jongeren gaan een volstrekt ongewisse toe
komst tegemoet, zonder scholing of perspectief op blyvend
werk.
Men zegt dat het systeem berust op onderlinge solidariteit. Maar
het is de solidariteit van de elites, die haar basis vindt in de
berusting van de lager-bctaaldcn, die van die elite garantie op
garantie krijgen eerst handhaving van de koopkracht tot aan
modaal, dan tot aan het minimum, dan tot aan het minimum
min één. min anderhalf, min twee, want aan het onmogelyke is
niemand gehouden!
Die solidariteit is niet een echte politieke solidariteit Men dwingt
die af met het technocratische middel in de computer. Die re
geert. niet de politici.
Intussen bevindt de werkelijke belangenbehartiger van de
werkenden en van de slachtoffers van de economische crisis, de
vakbeweging, zich in een onmogelijke positie Zy draagt niet
meer de rechtstreekse verantwoordelijkheid voor de maat
schappelijke positie van haar leden. Ze wordt op een zyfijn ge
rangeerd De leden nemen dat niet, maar nemen wel het heft in
eigen hand door te bedanken als lid, door niet te stemmen, of
door stakingsacties op touw te zetten voor doeleinden die niet
het resultaat zijn van bedachtzame democratische besluitvor
ming binnen de vakbeweging, maar van agitatie door demagogi
sche schreeuwers
In een volgend artikel zullen we nagaan wat de commissie-Wagner
werkelijk heeft voorgesteld en of het terecht is dat rechts Neder
land hierover een juichtoon aanheft, terwijl links Nederland
zegt: dat is de politiek van Colijn!
Ir. Henk Vredeling is lid van de commissie Wagner.
