Sigaretten-kartel
krijgt stevige boete
Terlouw heeft een
koers, D'66 ook?
Beperkte openheid rond
stukken WDM-affaire
Van Agt
dit jaar
nauwelijks
meer naar
buitenland
"Ziekenhuispersoneel
niet als baaltjes
meel verplaatsen"
Vraagtekens bij brand
ZATERDAG 17 JULI 1982
Binnenland
UTRECHT - De officier-commis
saris en de leden van de krijgs
raad in Arnhem, de auditeur-mi
litair, de advocaten van de
WDM-bestuurders die worden
beschuldigd van het stelen van
geheime stukken, en de betrok
ken WDM'ers zelf, mogen de te
keningen zien waarom het gaat.
Zij staan daarbij wel onder strik
te geheimhouding.
Dat heeft defensieminister Van
Mierlo gisteren geschreven aan
mr. J.H. Gillebaard, de officier-
commissaris die zich met de "ge
heime stukken-affaire" bezig
houdt. Gillebaard had Van Mier
lo eerder deze week gevraagd in
zage te krijgen in de stukken
waar het allemaal om gaat. Eer
der was hem dat, vanwege het
geheime karakter ervan, verbo
den.
De minister schrijft in zijn brief dat
hij de tekeningen heeft gezien en
dat publikatie ervan onaanvaard
baar is. Het gaat volgens hem om
de plattegrond van een "vitale en
daardoor geheime voorziening
ten behoeve van de bondgenoot
schappelijke verdediging".
Volgens de anti-militaristische ac
tiegroep Bond voor Dienstplich
tigen (BVD) zouden het tekenin
gen zijn van het NAVO-complex
"De Cannerberg" bij Maastricht.
Eén van de verdachten. WDM-
i Rijswijk, is
De officier-commissaris mag de
stukken, als hij dat nodig vindt,
verder laten zien aan twee onaf
hankelijke deskundigen. Ook zij
zullen geheim moeten houden
wat er op de tekeningen staat.
Mr. E. Hummels, de advocaat
van Van Rijswijk, had onlangs
om zo'n onafhankelijk oordeel
over de stukken gevraagd, om
dat de drie veiligheidsofficieren
die tot nu toe gehoord zijn alle
drie iets anders zeiden over de
mate van het geheime karakter.
De verdediging van de WDM'en
is blij met de grotere openheic
die nu in de zaak komt. Mr. W
den Hertog, de raadsman var
verdachte Steef Boot. zei giste
ren dat het tot voldoening stemt
dat de rechten van de verdedi
ging worden gerespecteerd. Vol
gens hem is het vanzelfsprekenc
dat de advocaten de inhoud var
de geheime stukken niet verdei
zullen uitdragen, omdat zij ge
houden zijn aan beroepsgeheim.
DEN HAAG (ANP) - Het PvdA-
Tweede Kamerlid Patijn vraagt
zich af of de Nederlandse belan
gen in het buitenland niet ge
schaad worden door de opeen
stapeling van functies van pre
mier Van Agt. Naast premier is
Van Agt ook minister van bui
tenlandse zaken en bij de ko
mende verkiezingen lijsttrekker
van het CDA. Patijn vraagt zich
dit af naar aanleiding van het af
zeggen door Van Agt van zijn
reis naar Brazilië, Venezuela en
de Nederlandse Antillen. Hij wil
van Van Agt weten hoe deze daar
zelf over denkt.
Patijn wil tevens van Van Agt we
ten welke andere internationale
verplichtingen hij nog heeft tot
aan de verkiezingen van 8 sep
tember en tijdens de periode van
de kabinetsformatie daarna. Pa
tijn wil ook weten of er al een
nieuwe datum voor de afgezegde
reis is vastgesteld en hoe de be
trokken regeringen gereageerd
hebben op het afzeggen op zo
korte termijn.
Van Agt zal in zijn functie van mi
nister van buitenlandse zaken dit
jaar nauwelijks nog op reis gaan
Naast het reeds afgezegde be
zoek aan Latijns Amerika staat
er alleen nog een bezoek aan de
algemene vergadering van de
Verenigde Naties in september
op het programma. Van Agt
noemde dit gisteren na afloop
van het kabinetsberaad een
"must" en zei dat dit bezoek
hooguit drie dagen zal duren.
Naast de reis naar New York zal
Van Agt alleen nog verschillende
keren naar Brussel gaan voor
EG-overleg en dergelijke.
jammer dat het bezoek van pre
mier Van Agt geen doorgang kan
vinden. De eerste minister zou
met zijn delegatie op 4 augustus
in Rio de Janeiro arriveren en
vervolgens een rondreis van acht
dagen door Brazilië maken op
uitnodiging van de Braziliaanse
president Joao Figueiredo. De
redenen die hebben geleid tot
het uitstel worden echter door
het Braziliaanse ministerie van
buitenlandse zaken aanvaard.
ARNHEM - Aktievoerders tegen kernenergie hebben gisteren vier kilo dode vis gestort voor de poort van de Kema in Arnhem uit
protest tegen de op handen zijnde dumping van radio-actief afval in zee. De dode vis verspreidde door het warme weer na korte tijd
een flinke stank.
Voor verboden prijsafspraken
(Van c
correspondent)
BRUSSEL-DEN HAAG - De Eu
ropese Commissie heeft een aan
tal Nederlandse sigarettenfabri-
kanten wegens verboden cjbllec-
tieve prijsafspraken een boete
opgelegd van totaal 3,8 miljoen
gulden. De commissie, het dage
lijks bestuur van de Europese ge
meenschap, heeft er met name
bezwaar tegen dat sigarettenpro-
ducenten samen met grossiers
en sigarettenwinkels collectieve
afspraken maken over de winst-
verdeling in de sigarettenhandel.
DEN HAAG (GPD) - De ambtena
renbond AbvaKabo wil op korte
termijn een gesprek met minis
ter Gardeniers van volksgezond
heid over haar plannen om het
aantal ziekenhuisbedden in ons
land met 8000 te verminderen.
Met die plannen zijn ruim hon
derd ziekenhuizen gemoeid, die
geheel of gedeeltelijk zouden
moeten sluiten. De minister weet
wel in welke ziekenhuizen die
bedden moeten verdwijnen,
maar over de 18.000 werknemers
die daardoor op straat komen te
staan, wordt nauwelijks gerept,
aldus de bond.
AbvaKabo vindt het verheugend
dat de minister zo'n 4000 bedden
nodig heeft voor gehandicapten
in gezinsverzorgende tehuizen,
maar, aldus de bond, daarmee
zijn de met ontslag bedreigde
werknemers in de ziekenhuizen
niet gebaat. Voor de gezinsver-
zorgdende sector worden name
lijk andere papieren gevraagd.
Bovendien is van belang waar
die bedden komen, „omdat men
personeel niet als baaltjes meel
naar andere delen van het land
kan verplaatsen".
Het bestuur van de Nationale Zie
kenhuis Raad heeft gisteren nog
geen beslissing genomen over
eventuele gerechtelijke stappen
tegen de plannen van Garde
niers. De ziekenhuisraad vindt
de bezuinigingsplannen van de
minister veel te drastisch.
Woensdag zal het NZR-bestuur
opnieuw bijeenkomen om over
het geding te praten.
Het NZR-bestuur besloot gisteren
wel eventuele gerechtelijke pro
cedures van individuele zieken
huizen, die door de sluitings
plannen van Gardeniers gedu
peerd zouden worden, te steu-
Ook het eigen voorstel van de
NZR, om via plannen per provin
cie versneld 4300 bedden af te
schaffen, zal binnenkort worden
uitgewerkt. Gardeniers wees dit
voorstel af, omdat het te lang zou
duren en te weinig zou opbren
gen.
Burgemeester en Wethouders van
Amsterdam wijzen sluiting van
het Slotervaartziekenhuis met
kracht van de hand, temeer daar
deze sluiting niet voorkomt in de
aanvankelijk opgestelde moge
lijkheden en plannen.
B en W willen nu op korte termijn
contact opnemen met Gedepu
teerde Staten van Noord-Hol
land teneinde gzamenlijk een ge
sprek te hebben met de minister
van Volksgezondheid vóór 1 sep
tember aanstaande.
Het bestuur van het Slotervaartzie
kenhuis zal door B en W nauw
keurig geinformeerd worden
over de te nemen stappen; het
bestuur op zijn beurt zal het
verontruste personeel van de
gang van zaken op de hoogte
houden.
Dat mag volgens de commissie
niet meer gebeuren.
De commissie, die er voor moet
waken dat vrije concurrentie
binnen de gemeenschap gehand
haafd blijft, vindt dat de princi
pes van de vrije markt tussen de
afzonderlijke producenten en
verkopers van tabakswaren
meer ruimte moeten krijgen. Zo
zouden grossiers en winkeliers
meer korting moetery kunnen
krijgen naarmate ze meer tabaks
waren verkopen. Momenteel is
de bonus die sigarettenfabrieken
aan winkeliers geven voor de
verkoop van een bepaald merk
voor alle winkeliers precies het
zelfde of ze er nu veel of weinig
van afzetten.
Het verbod van de commissie op
de bestaande zogenaamde karte
lafspraken in de Nederlandse si-
garettensector maakt voor ro
kers zelf overigens weinig uit. De
prijs van de tabak zal er niet door
omhoog of omlaag gaan daar de
ze wordt vastgesteld door de Ne
derlandse overheid. Die over
heid speelt overigens een actieve
rol in de totstandkoming van de
nu door de Europese commissie
afgewezen collectieve afspraken.
Omdat de fabrikanten dus niet
de enige schuldigen zijn heeft de
commissie bij de bepaling van de
hoogte van de boetes enige mati
ging betracht. Verwacht wordt
dat de getroffen tabaksfabrikan
ten tegen de beslissing van de
Europese commissie in beroep
zullen gaan bij het Europese ge
rechtshof.
De betrokken bedrijven en de hen
opgelegde boetes zijn: sigaret-
tenfabriek Ed. Laurens BV te
Den Haag (boete f 1.108.757), Bri
tish American Tabacco Co. (Ne
derland) BV te Amsterdam (boe
te f913.094), Turmac Tabacco
Co. BV te Hilversum (boete
f847.873), R. J. Reynolds Tabac
co BV te Hilversum (boete
f391.326), Philip Morris Holland
BV te Amstelveen (boete
f326.105) en de De Koninklijke
Bedrijven Theodorus Niemeyer
BV te Groningen (boete
f260.884).
De betrokken sigarettenproducen-
ten hebben hun commentaar
overgelaten aan de stichting Si
garettenindustrie in Den Haag.
Woordvoerder T. G. A. Vink van
ZEIST (ANP) - De oorzaak van de brand in de zwakzinnigenin
richting Dennendal in Den Dolder, waarbij zes pupillen om het
leven kwamen, is niet te achterhalen. Het gerechtelijk laborato
rium heeft het onderzoek onvernchterzake moeten afsluiten.
Dat zei de Utrechtse officier van justitie mr. F.L. Vugs, die het
onderzoek leidt, gisteren op een persconferentie in Zeist. Brand
stichting en de mogelijkheid dat één van de pupillen in bed
's nachts een sigaret heeft gerookt worden vooralsnog uitgeslo
ten.
Uit het inmiddels afgeronde onderzoek van de Zeister politie
(waar Den Dolder onder valt) is gebleken dat vijf stafleden van
Dennendal die in eerste instantie te hulp schoten en veertien
van de twintig pupillen uit het als een fakkel brandende pavil
joen De Grashoek wisten te halen pas het brandalarm in het
paviljoen indrukten toen ze al vijf tot zes minuten bezig waren
met het redden van de pupillen.
Brandweercommandant J. Dogger kon overigens niet zeggen ot
die vijf minuten wellicht fataal zijn geweest. Dat is volgens hem
moeilijk te achterhalen. Bovendien was het gedeelte waar de om
het leven gekomen pupillen sliepen in het paviljoen door de
vlammen en de rook al onbereikbaar toen het personeel het
brandende paviljoen binnenkwam. Woordvoerder H. Remeyer
van de directie van de Willem Arntszstichting - waar Dennendal
onder valt - deelde mee dat het personeel geen duidelijke brand
instructie had gehad en dat er ook nooit brandoefeningen zijn
gehouden. Maar Dogger zei dat het overigens nog maar de vraag
was geweest of het personeel in dat geval wel meteen de brand
weer had gealarmeerd. "In zo'n acute situatie is het altijd maar
de vraag wat je het eerst doet", zo zei hij.
deze stichting verklaarde „zeer
verrast" te zijn door de uitspraak
en de hoogte van de boetes, maar
hij achtte het nog te vroeg om
een commentaar te geven.
Inbrekers-
bende stal
voor bijna
twee miljoen
MAASTRICHT (ANP) - Een ne
gen man tellende bende (één
bendelid is nog voortvluchtig)
heeft bij 190 inbraken en diefstal
len voor minstens 1,7 miljoen
gulden buitgemaakt en een scha
de aangericht voor meer dan
acht ton. De gemeentepolitie van
Maastricht heeft dit gisteren be
kendgemaakt. De bende ope
reerde in Limburg, Noord-Bra
bant en de grensstreken van Bel
gië en West-Duitsland.
De bendeleden (20—34 jaar) had
den het vooral gemunt op brand
kasten en auto's. In één geval
kraakten ze op een nacht vier
brandkasten met behulp van
snijbranders die ze elders had
den gestolen.
Uit een mergelgroeve stalen ze 85
kilo dynamiet. Ze verstopten die
in de grond om er later gebruik
van te kunnen maken bij het op
blazen van brandkasten. Op aan
wijzing van de verdachten heeft
de politie deze voorraad dyna
miet teruggevonden.
Geweld heben zy, voor zover be
kend. niet gebruikt. Een enkele
maal dekten zij hun aftocht door
het lossen van schoten uit een
alarmpistool.
Drama in Hulst
HULST (ANP) - Een 61-jange in
woner van het Zeeuwse Hulst
heeft gistermorgen met behulp
van gif zelfmoord gepleegd, na
dat hij eerder op de dag vermoe
delijk zijn 37-jarige echtgenote
met een vuurwapen had omge
bracht. Volgens de rijkspolitie
was de man nog in leven toen hij
werd gevonden. Hij overleed la
ter in de middag in een zieken
huis in zijn woonplaats. Het stof
felijk overschot van zijn vrouw
werd in de woning gevonden.
De rijkspolitie van Hulst en de dis
trictsrecherche in Middelburg
onderzoeken de precieze toe
dracht van de zaak
D'66-minister Jan Terlouw
heeft het niet gemakkelijk.
Eerst wordt hij verguisd van
wege zijn activiteiten als be
windsman van economische
zaken. Vervolgens wordt hij
ter linkerzijde voor 'rechts
versleten omdat hij de PvdA
uit het kabinet laat stappen
en zelf bij het CDA blijft zit
ten. En inmiddels, zeggen
zijn criticasters, heeft de ver-
rechtsing nu helemaal toege
slagen. want Terlouw wil no-
tabene de blokkade van zijn
partij tegen limtBWCI k
met CDA en VVD gaan op
heffen.
Terlouw staat echter niet op
zichzelf. Hij is de exponent
van een partij die aan ernsti
ge verdeeldheid ten prooi is
en die. tegen het decor van
een dreigend electoraal ver
lies. krampachtige pogingen
doet de rijen weer te sluiten.
zijn. De keuze die de D'66-n
nisters na de crisis in het ka
binet-Van Agt II hebben ge
maakt. valt best te billijken.
Want D'66 koos niet voor
niets voor een tussenkabinet
met het CDA. De droevige
cijfers bij de verkiezingen en
in de opiniepeilingen hebben
daarbij ongetwijfeld een rol
gespeeld. Uit het kabinet
stappen, moet de top van
D'66 hebben gedacht, bete
kent dat de verliescijfers on
middellijk op de partij van
toepassing worden ver
klaard: daarom blijven we
maar constructief meerege-
ren om D'66 nog enig profiel
te kunnen geven.
Begroting
Die veronderstelling wordt nog
eens gevoed door de opstel
ling van de D'66-ministers in
het tussenkabinet. dat de af
gelopen week de begroting
voor 1983 in elkaar heeft ge
zet. Rond die begroting was
een soort crisissfeertje ont
staan nadat CDA-minister
Van der Stee (financiën) zijn
bezuinigingsvoorstellen voor
1983 op tafel had gelegd. Van
der Stee wilde volgend jaar 6
miljard extra ombuigen bo
venop de 8 miljard voor 1982
en '83 die al in de Voorjaars
nota was overeengekomen.
Daartoe wilde hij de ambte
narensalarissen bevriezen en
de sociale uitkeringen met
dne procent verlagen.
*Iu was in de Voorjaarsnota al
vastgelegd dat de ambtena
rensalarissen met ruim 650
miljoen gulden zouden wor
den gekort en dat de sociale
uitkeringen minder zouden
stijgen. Terlouw c.s. hadden
daartegen geen bezwaar,
maar met het nieuwe voorstel
van Van der Stee hadden ze
de grootst mogelijke moeite
omdat dit in feite zou neerko
men op een definitieve ont
koppeling van lonen en uit
keringen.
Jan Terlouw.
Nee. zei Terlouw. we moeten
dat voorstel maar vergeten en
het plan van de Tilburgse
econoom prof Schouten als
uitgangspunt nemen. Dat
houdt in bevriezing van alle
lonen (en dus ook van de
daaraan gekoppelde uitkenn
gen) in ruil voor bclastmgver
laging om het dan optreden'
de koopkrachtverlies te com
penseren. Aanvaarding van
dit plan betekent echter dat
de Voorjaarsnota op losse
schroeven komt te staan. En
dat is curieus. Want was het
niet de Voorjaarsnota ge
weest die de PvdA uit het ka
binet had doen stappen ter
wijl de ministers van D'66
bleven zitten'' Waarom zijn
de Democraten, die nu ken
nelijk alsnog bereid waren de
Voorjaarsnota overbodig te
maken, toen niet meege
gaan?
Gecharmeerd
De meest waarschijnlijke ver
klaring hiervoor ligt in de
strategie die D'66 ten tijde
van de crisis heeft uitgestip
peld. D'66 was altijd al erg ge
charmeerd van het plan-
Schouten en nam dit ook op
in het verkiezingsprogramma
dat later werd vastgesteld
Als dit plan door het tussen
kabinet zou zijn overgeno
men, wat niet is gebeurd, zou
dit een klinkende overwin
ning hebben betekend voor
D'66 en mogelijk posi'ieve
gevolgen hebben gehad bij
de verkiezingen van 8 sep
tember.
In het verlengde daarvan kan
ook het standpunt van Jan
Terlouw worden verklaard,
die. zoals gezegd, een blokka
de tegen samenwerking met
CDA en VVD afwijst. In 1981
had het congres van D'66 die
blokkade opgeworpen omdat
het niet wilde dat de partij
zou meewerken aan een
'rechtse koers. Als het tot re
geringsdeelname zou komen,
dan in elk geval met de "na
tuurlijke bondgenoot' de
PvdA. en verder met het
CDA óf de VVD
In linkse kring wordt inmid
dels gretig gespeculeerd over
de "verrechtsing" van Ter
louw, die zou hebben laten
blijken dat hu straks wel met
CDA en VVD in zee wil. Maar
ook hier ligt de waarheid in
het midden In het weekblad
"De Tijd" van deze week legt
Terlouw uit dat het voor zijn
partij heel gemakkelijk zou
zun geweest om na de crisis
van mei j.l. de PvdA in te rui
len voor de WD. "Dan had
den we nog drie jaar rustig
kunnen doorregeren. Dan
hadden we ons in die periode
rustig kunnen herstellen (van
het electorale verlies ww.) en
over drie jaar zouden de kie
zers die ommezwaai allang
zijn vergeten. Dat zou over
drie maanden al weg zun
Maar wu hadden beloofd dat
niet te zullen doen (de blok
kade ww.) en we hebben ons
er nog aan gehouden ook".
Blijkbaar wil Terlouw een der
gelijk dilemma niet meer. Bo
vendien wil hu niet meer met
beloften (een blokkade) de
verkiezin^ji ingaan om
straks niét met gebonden
handen aan de formatietafel
te hoeven zitten. Daarom dus
geen blokkade. De vraag of
hij straks opnieuw als grote
leider zal fungeren hangt
daar nauw mee samen Want
Terlouw wenst geen leiding
te geven aan een koers die
niet de zijne is.
Niet vrolijk
Vandaag komt het congres van
D'66 in Amersfoort bijeen om
zich zowel over de blokkade
als over het lijsttrekkerschap
uit te spreken Voor Terlouw t
ziet het er niet vrohjk uit.
D'66 heeft een flinke linker
vleugel die opnieuw een
blokkade wil opwerpen te
em een coalitie met CDA n
WD Bovendien zun er twee
kandidaten naar voren ge
schoven, het kamerlid G Mik
en H. van Woerden, om Ter
louw op te volgen als hjst-
trekker en politiek leider
Van Woerden maakt niet veel
kans. maar Mik. die links in
de partu groot aanzien geniet,
kan voor Terlouw een be
langrijke concurrent worden.
En dat is nog niet alles. Uit een
schnfleluke stemming onder
de leden van D t>6 bleek don
derdag dat zu niet Terlouw
maar Ineke Lambcrs-Hac-
quebard (staatssecretaris van
volksgezondheid en milieu
hygiëne) als lijsttrekker wil
len Terlouw werd op de vier
de plaats gezet, wat overigens
niet wil zeggen dat hu dc
strijd al heeft verloren want
het congres beslist In zover
re moeten de resultaten van
de stemming met enige te
rughoudendheid worden be
keken
Wat er wel uit valt af te leiden is
dat een groot deel van de ach
terban niets voelt voor rege
ringssamenwerking met
CDA en VVD. Lambers heeft
een sterke voorkeur voor sa
menwerking met de PvdA en
en zal zich bijgevolg waar-
schunluk ook voor een blok
kade uitspreken. Het is daar
om zeker niet uitgesloten dat
Jan Terlouw spoedig van het
politieke toneel verdwunt.
WIM WIRTZ.
