3
Mooie exposities van Braque en Tanguy
3
c
c
In Parijse Centre Beaubourg
Scheepvaart
ZATERDAG 17 JULI 1982
Kunst
PARIJS (GPD) Twee mooie en niet te omvangrijke
overzichtstentoonstellingen in het Parijse Centre Beau
bourg zijn de moeite waard om in de zomervakantie te
gaan zien. De ene is gewijd aan de 'kubist' Georges Bra
que (1882-1963), de andere aan de 'surrealist' Yves Tan
guy (1900-1955).
Braque leefde enigszins in de schaduw van zijn vriend Picasso, al
kreeg hij tenslotte een staatsbegrafenis met militaire muziek en
bloemen op een binnenplaats van het Louvre. Tanguy leek in zijn
jeugd en met zijn recht overeind staande haren een beetje op
Stan Laurel. Hij emigreerde in 1939 naar de Verenigde Staten en
bleef daar wonen, waardoor zijn latere activiteiten grotendeels
voor het Franse publiek verborgen bleven.
olieraffinaderij zou lijken - van
binnen uit opzienbarend samen
speelt met de Parijse panorama's,
die men vanuit de enorme vensters
waarneemt.
Georges Braque was de zoon van
een huisschilder en hij werd zelf
ook voor het vak opgeleid. Op zijn
eenentwintigste nam hij voor het
eerst lessen in 'kunst'-schilderen
en ontwikkelde hij zich opzienba
rend snel tot een groot talent. Zijn
eerste artistieke vrienden hoorden
tot de groep der 'Fauves' (wilde
mannen) die zich verzetten tegen
de verfijnde, salon-achtige en flet
se kunst van vele der neo-impressi-
nisten. Met deze 'fauves' deed ook
sociologisch een nieuwe generatie
kunstenaars zijn intrede.
Waren de schilders tot dan toe
voortgekomen uit de gegoede
bourgeoisie of de hogere midden
stand, nu waren het zonen van bij
voorbeeld een bakker (Derain), een
huisschilder (Braque) of een wiel
renner (De Vlaminck). Ze hadden
petten op, leefden in de stad en
hielden van harmonicamuziek. Het
was uit met een etherisch beleven
van de hoge luchten en het ijle
licht langs de Seine, waaraan de
impressionisten zich bedronken.
Braque bijvoorbeeld reisde die ja
ren bij voorkeur naar de hete en
hoekige Midi en hij raakte al gauw
onder de indruk van het streven
van Cezanne, die zijn landschap
pen opbouwde met behulp van
mathematische oervormen.
Als Braque in 1907 aan Picasso
wordt voorgesteld en dan in diens
atelier oog in oog komt te staan
met de later zo beroemd geworden
'Demoiselles d'Avignon', is over
zijn toekomst voorlopig beslist.
Beide mannen zoeken samen de
weg van het 'kubisme', al is dat
Voor een museum is elke aanlei
ding tot een 'retrospectief goed ge
noeg. Braque is dit jaar 100 jaar ge
leden geboren en wat Tanguy be
treft: daar had men sinds 1938 ei
genlijk nooit meer iets aan gedaan
en dat werd dus tijd. Bovendien
had het Centre Beaubourg schil
ders als Max Ernst, Rene Magritte
en Salvador Dali al 'gehad'. Beide
exposities worden begeleid door
uitstekende catalogi.
Ondanks de horden die dagelijks
langs de roltrappen van het Centre
Beaubourg naar boven gaan en er
ten onrechte de indruk wekken dat
de massa er tot de kunst komt, be
hoeft men als bezoeker van Braque
en Tanguy geen zorgen te hebben:
in de zalen op de vijfde verdieping
heerst een elitaire rust, en kan men
vaststellen dat bij deze kleinere ex
posities het gebouw - dat op een
"Je vous attends" (1934) van Tanguy
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Flying high", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30,
19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 1 (124130): "An eye for an eye",
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Het ware verhaal van de non
van Monza", da. 18.45 en 21.00 uur, zo.
ook 16.00 uur,. 16 jr.
Kindermatinee: "Popeye", da. 13.30
EURO 2: "An eye for an eye", da. 13.30,
18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45
en 21.15 uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Vrijdag de 13de, deel 2", da.
13.30, 18.45 en 21.00 uur, zo. ook 16.00
uur, za. ook 24.00 uur. 16 jr.
EURO 4: "Turks Fruit", da. 18.45 en
21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Ik ben Joep Meloen",
da. 13.45, zo. ook 16.15 uur, al.
Nachtvoorstelling: "The Exterminator",
za. 24.00 uur, 16 jr.
woord dan nog lang geen gemeen
goed.
In dit verband woedt natuurlijk
onder de experts de strijd of Bra
que dan wel Picasso meer of min
der tot de ontwikkeling van deze
kunststroming zou hebben bijge
dragen. Ten aanzien van tenminste
een hoofdstuk in deze historie is
het raadsel opgelost. Niet Picasso
maar Braque bleek namelijk de
'uitvinder' van de kubistische col
lages, die ze rond maakten toen ze
samen in de Provence op vakantie
waren. Aan deze collages is op de
tentoonstelling in het Centre Beau
bourg veel aandacht besteed en er
werd zelfs een speciale catalogus
over uitgegeven.
De collages ontstonden nadat Bra
que in een winkel in Avignon een
soort kastpapier had zien liggen
dat was bedrukt als namaakhout.
Op het moment van deze ontdek
king was Picasso echter in Parijs
en Braque begon vast ermee te ex
perimenteren. Op bijna al deze col
lages speelt het kastpapier uit de
winkel in Avignon een overheer
sende rol.
Het eerste echte olieverfschilderij
van Braque dat op de tentoonstel
ling te zien is stamt uit 1905 en het
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-2566)
GREENWAY: "Op de snelweg breekt
de hel los", do., di. en woe. 20.00 uur, vr.
en za. 19.30 en 21.30 uur, zo. 16.00 en
20.00 uur, al.
Kindermatinee: "De bende van hier
naast", da. 14.00 uur.
Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Das Boot", da. 14.45, 18.45 en
21.15 uur, 12 jr.
CITY 2: "Schiet niet op de tandarts", da.
14.45 (beh. za. en woe.), 18.45 en 21.15
CITY 3: "Flying high", da. 14.45, 18.45
en 21.15 uur al.
CITY 4: "De Tiroler slippertjes", da.
14.45. 18.45 en 21.15 uur, 16 jr.
Exposities
REX (125414): "Het grote voordeel", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,16.30.
19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Bibliotheek - Nieuwstraat 4, tentoon
stelling "Droomwereld", tot 1/8, ope
ningstijden bibliotheek.
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg, t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei
zertijd, ma t/m za 10-17 uur, 13-17 uur.
Gemeentehuis Leiderdorp - t/m 28/7,
Bep Broekema-Van Dyk, etsen, litho's,
tekeningen, ma t/m vr van 8-17 uur, do
van 19-21 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sport medisch Advies Centrum:
Bezoekuren St. Elisabeth-Zlekenhuis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur. van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
geeft dezelfde schok als de eerste
traditionalistische doeken van
Mondriaan. Het is een braaf land
schapje ('La Cóté de Grave Hon-
fleur'), al zijn er aanwijzingen van
een groot en onrustig talent. Wat
Braque niet zou willen horen is,
dat zijn schilderijen uit de 'Fau-
ves'-tijd door de meeste bezoekers
misschien wel het mooiste gevon
den zullen worden. Zelf vermeed
hij over die periode te praten en op
tentoonstellingen moffelde hij zijn
werk uit die tijd het liefste weg.
Braque was ook de auteur van een
bundel aphorismen en gedachten
en daaruit valt te leren waarom hij
een 'cubist par excellence' was.
„De schilder construeert niet een
anekdote", aldus Braque, „maar
een picturaal effect". En hij ver
klaarde nog: „Ik probeer niet de
natuur te kopiëren, maar zoek
daarin naar een eenheid". Een van
zijn meest verhelderende opmer
kingen luidt: „Laten we de dingen
maar vergeten en alleen oog heb
ben voor de verbanden".
Na de invloed van de 'Fauves'
komt die van Cezanne en Braque's
'Maison et arbre' uit 1908. In het
Centre Beaubourg is een schitte
rend voorbeeld van een geslaagde
ÊERUOZE VROU
WEN ROVER'. STA
PAL'. WAAR MES
PRINSES HONNE
PON VANGEN
revolutie. En wat de collages be
treft, waar heel wat bezoekers de
charme niet van zullen afzien, is
het ontroerend te zien hoe deze
voor de ontwikkeling van de kunst
zo belangrijke studies geënca
dreerd werden in oubollig-gouden
lijsten, alsof het om vroeg-19e
eeuwse notabelen-portretten ging.
In en na de Tweede Wereldoorlog
gebruikt Braque zwart in zijn doe
ken en het maakt daar een even on
sympathieke indruk als deel van
sommige nationale vlaggen. Zijn
laatste doek op de tentoonstelling
in het Centre Beaubourg stamt uit
1961 tot 1963 en het toont een ver
pletterde kar tegen een geel koren
veld met vogels. Wat dat betreft
lijkt het shockerend veel op een
van de laatste doeken van Van
Gogh: het korenveld met de kraai
en in Auvers. Als Braque tegen zijn
zestigste met experimenteren was
opgehouden, zou dat aan zijn roem
niet hebben afgedaan.
Het verband tussen Braque en
Tanguy is alleen dat ze nu naast el
kaar hangen in het Centre Beau
bourg. Yves Tanguy werd geboren
in het ministerie van marine op de
Parijse Place de la Concorde en,
naar de legende wil, in het bed van
de schilder Gustave Courbet. Tan
guy's vader was kapitein bij de ma
rine geweest en genoot nu van zijn
rust als inwonend employé. De fa
milie kwam uit Bretagne en reisde
daar vaak heen. zodat Yves al
vroeg onder de indruk kwam van
de menhirs en dolmens, vreemde
vormen waarvoor hij zo ontvanke
lijk bleek.
Tanguy
Op zijn achttiende werd Tanguy
leerling-officier bij de handelsma
rine en reisde hij op vrachtschepen
naar Zuid-Amerika. Twee jaar later
moest hij in dienst en sloot hij daar
hechte vrendschap met de dichter
Jacques Prévert. Na de diensttijd
had Tanguy 12 baantjes en 13 onge
lukken. Hij werkte op een persbu
reau en was conducteur op de
tram. In de cafés maakte hij schets
jes tegen een fooi en wordt er opge
merkt door Maurice de Vlaminck.
Het grote moment is daar, als Tan
guy op het achterbalkon van een
bus voorbijschiet langs een galerie
waar een doek van De Chirico is
uitgestald. Op dat moment weet hij
schilder te willen zijn. Een latere
ontmoeting met André Breton, de
paus van de surrealisten, heeft tot
gevolg dat hij zich bij deze bewe
ging aansluit en er voogoed deel
van zijn anecdote-rijke historie
wordt.
Een reis in 1930 naar Afrika maakt
op Tanguy grote indruk om de
vreemde rotsformatie - een heel
eigen woestijn-geologie - die hij er
waarneemt. Zijn werk lijkt ook wel
wat op gedroomde woestijnen,
waar nooit een menselijk wezen
zichtbaar is, maar gevuld met klei
ne, onbenoembare voorwerpen,
waarvan een onuitsprekelijke me
lancholie uitgaat. Breton noemde
Tanguy 'de schilder van schrikba
rende eleganties, in de lucht, onder
de grond en in de zee'. Volgens
Breton zou de taal van deze 'schil
deringen van de stilte' pas 'door la
tere generaties worden verstaan'.
Het merendeel van Tanguy's werk,
zoals dat in het Centre Beaubourg
te zien is. was nog nooit eerder
voor het Franse publiek toeganke
lijk. Een groot deel uit zijn latere
periode kwam uit de Verenigde
Staten, zoals zijn laatste doek, 'Ver
menigvuldiging der bogen', dat
thuishoort in het 'Museum of Mo
dern Art' in New York. Het is 1 bij
1,50 meter groot en de onderste
helft is bedekt met wat uit de lucht
gevallen losse onderdelen van
'Flying Fortresses' konden zijn. of
versteende schaaldieren, gestolde
geitenogen, resten van maanman
nen, een nachtmerrie in een naai
doos.
In de bovenste helft verdwijnt deze
schrikaanjagende fauna achter een
lichtblauw-gnjze mist. Gezegd
wordt wel dat Tanguy in dit werk
zijn dood voorvoelde. Kort nadat
het af was stierf hij zonder nadere
aankondiging, van het ene mo
ment op het andere, in Woodbury
(Verenigde Staten). In 1948 had hy
de Amerikaanse nationaliteit ver
kregen.
De voorname factor die zijn grote
voorbeeld De Chirico aanvankelijk
kenmerkte, maar al vnj snel voor
goed verzaakte, namelijk de meta
fysiek - de bovenzinnelijkheid -
in de uitgebeelde dingen, bleef het
kenmerk van Tanguy's beschei
den. bijna zwijgende kunst, nau
welijks beroerd door veranderende
stromingen.
Beide tentoonstellingen zijn tot 27
september aanstaande in het Cen
tre Beaubourg te zien. Op het pro
gramma staat daarna een over
zichtstentoonstelling van het werk
van De Chirico. Wie de catalogi van
Braque en Tanguy te duur of te
zwaar vindt, komt heel goed uit de
voeten met de speciale edities van
het Petit Journal' van het Centre,
die niet meer kosten dan drie frank
per stuk.
RUDOLPH BAKKER
Yves Tanguy, in 1936 gefotogra
feerd door Man Ray
Museum De Lakenhal: Expositie Thea
trale Collectie Hans van Oosterom, t/m
28 augustus
Oegstgeest - Kunstcentrum Lange
Voort, expositie van Jan van den Bos,
Monica Elias, Kitty Langenberg, Ineke
Pijn, Leo Vogelenzang, tot 27/7, di t/m vr
13.30-17.30 uur. vr 19-21 uur. za 12-17
Museum De Lakenhal: Expositie "Jo-
han de Vries: van symbolist tot realist,
schilderijen en tekeningen 1914-1940", tJ
m 15 augustus
Galerie Fenix - Botermarkt 26, t/m 18/7,
Han Rotteveel, schilderijen, di, wo, vr
10-19 uur, do 10-21.30 uur, za 7.30-18 uur.
zo 11-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.,
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kan er een afwijkende tyd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000)
Sommige mensen dunen
niet onder die ladder
door.
I
f*Kleine vreemdeling "V.
zelfde hs.aLrdra.cht
hebben sis de Dlkkodlkkos
Dsa.rom wij denken gij
witte god zijn
Maar gij toch wel
soort god zijn
want gij hebben
vrede gebracht
ABRIKOZENMOUS-
SE
Halveer 500 c verse
abrikozen en ontpit ze
Schillen la onnodig
Laat ze met 1 dl water.
150 g suiker en een stuk
citroenschil boven zeer
laag vuur gaamuddo
ren. Vcrwyder citroen
schil Wrijf de abrtko-
zen door een zeef en
voegna afkoeling dev
gewenst een drupje
rum toe Klop een acht-
Mocht het seizoen voor
de verse abrikozen
reeds voorbij zMn. dan
kunt u eventueel sbrfco-
«en uit blik gebruiken
c(0udcl lieuius
17 juli 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Volgens in Londen aangeko
men berichten is de khedive van
Egypte (onderkoning namens
de Turkse sultan. Red.) zoogoed
als gevangen gehouden xn het
Ramleh-paleis. en zou hij afge
zet zijn, zoo hij nog in leven is,
waaraan wordt getwijfeld. Een
deel der Britsche vloot is naar
Port-Said i>ertrokken; te Ale
xandra worden Engelsche troe
pen van Cyprus verwacht. Bij
het bombardement door de En
gelsche schepen zijn 2000 Egyp-
tenaars om het leven gekomen,
onder wie ook vrouwen en kin
deren. De Egyptische soldaten,
da Alexandra verlaten heb
ben, staan onder aanvoering
van den minister van oorlog
Arabi Pasja. Arabt zou den
spoorweg achter zich door ont
plofbare voorwerpen hebben
vernield, en zich met zijne troe
pen verscnarufi neoben öy Ref-
red-desar, op een uur afstand
van Alexandra.
- Een der reuzenslangen van
Hagenbeek in het aquarium a
Berlijn, eene Zuid-Amerikaan-
sche waterslang, is dezer dagen
gestorven na 651 dagen achter
een volstrekt geen voedsel ge
bruikt te hebben. Zij was uitge
teerd tot een dikte van een
koord. De andere van die soort
is na 521 dagen vasten begon
nen met eten en gebruikt alle
dagen een duifje.
YijJXig jaar geleden
Te Nice ts een aantal bede
laars in het riviertje Paillon om
het leven gekomen. Het onschul
dige watertje was door buiten-
gewoon heinge regens plotse
ling buiten de oevers getreden.
De daklooze bedelaars, die de
gewoonte hadden tn een brug
tunnel te overnachten, werden
tijdens hun slaap door het wa
ter verrast en door den stroom
meegesleurd Het juiste aantal
dooden ts niet bekend, doch
men vermoedt, dat het aantal
slachtoffers in eüc gevat wel
twintig zal bedragen.
