Ophogen grond bedreigt
tuinen Noorderkwartier
c
i>
Gemeentewerken
buiten boekje
Mijn Meester heeft mij
geen rapier leren dragen
vooral happy lookers
Xaviera Hollander trekt
Buurt verdeeld over onderhoudsplannen
Teveel geld uitgegeven
VRIJDAG 9 JULI 1982
"Godsdienst is een schone zaak
en geeft het mensdom veel
vermaakliet Multatuli in
de vorige eeuw Woutertje Pie-
terse schrijven. Helaas, tot op
de dag van vandaag geeft de
religie weinig aanleiding tot
plezier.
Terwille van de eigen stoel in de
hemel hebben mensen door de
eeuwen heen anderen ver
moord, gefolterdverjaagd of
dwarsgezeten. Een Vlaming
heeft dat hele proces eens in
één kloeke zin samengevat:
"De kogel zag er afzichtelijk
uit nadat hij door de kerk
was gegaan".
Hoe het in de loop der tijden in
Leiden met de godsdiensten)
is toegegaan, treft men aan in
het zojuist verschenen deel 10
van het verzamelwerk "Hut
spot. Haring en Wittebrood",
getiteld: "Leiden, Leienaars
en hun ziel en zaligheid", ge
schreven door B. Leverland
en R. van Maanen, met bij
dragen van D. de Boer. J.
Donkers. H. de Jonge, W. Kui
pers en H. Tjalsma.
Pancraskerk
Ook in Leiden, zo blijkt uit het
verhaal, is er rond de gods
dienst hevig gebakkeleid. Al
in de dertiende eeuw kregen
de pastoor van de Pieterskerk
Leiden
en die van de kefk van Lei
derdorp het met elkaar aan
de stok. Over wie waar ter
kerke mocht gaan, want col
lectegelden moest je je niet
door de neus laten boren. De
oplossing was een kapel te la
ten bouwen tussen twee nieu
we grachten (de Hooglandse
Kerkgracht en de Hooi
gracht), de Pancraskerk, de
voorloper van de latere Hoog
landse Kerk. De pastoor van
Leiderdorp werd ook pastoor
van de Pancraskerk. Strijd
bijl begraven? Nee, want aan
de Haarlemmerstraat was in
middels de Vrouwekapel ge
bouwd en dat maakte het nog
ingewikkelder.
Tussen de aanhangers van de
Pancraskerk en de Pieters
kerk heeft het nooit goed geze
ten. Men bekeek eikaars
bouwwerk met jaloezie.
Daarom maakte men de ei
gen kerk in de loop der tijden
steeds groter, indrukwekken
der. "Door de naijver van
twee parochies ontstonden
twee enorme gothische kerken
in de stad. Kerkelijke schoon
heid uit twist geboren". Het
hoeft dan ook geen verbazing
te wekken, aldus de auteurs,
dat de Pancras nooit is afge
bouwd en dat voor de Pieters
kerk voor een fatsoenlijk on
derhoud de middelen gingen
ontbreken.
Er vloeiden in de jaren van wel
eer overigens zeer veel geld en
goederen naar de kerken. Rij
ke Leidenaars kochten zich
op die manier een priester die
na hun dood voor hun ziele-
heil zou bidden om hun pad
naar de hemel te plaveien.
Die zielemissen gingen een
heel aardige bijverdienste
voor de geestelijkheid vor
men. Wie arm was, moest
maar op eigen kracht de be
geerde plek zien te bereiken.
Folteringen
Ketters en inquisiteurs Lei-
dens historie kan er van mee
praten. Tallozen verloren het
leven vanwege hun geloof
sovertuiging. Eén van de
laatsten die door de officiële
kerk de dood werd gezonden
was Adriaan Cornelisz.
(1552). Toen de schout hem bij
het eerste verhoor om zijn de
gen vroeg, antwoordde hij:
"Mijn Meester heeft mij geen
rapier leren dragen". On
danks langdurige folteringen
liet hij geen namen van ge
loofsgenoten los. Daarna
wurgde men hem en gooide
zijn lichaam op de brandsta
pel.
In later jaren gold Holland, en
daarmee Leiden, als een bol-
Over de Vrouwekerk aan de Haarlemmerstraatin 1824 vrijwel geheel
gesloopt, is Leiden nog altijd niet uitgepraat. Dit jaar werd er nog heftig
in de gemeenteraad gediscussieerd over de restauratiekosten van enkele
De illustratie toont de kerk, zoals die in het midden van de 18de eeuw
tussen de huizen stond ingebouwd. Op de achtergrond de Blauwe Poort
aan het begin van de Haarlemmerstraat.
werk van verdraagzaam
heid. Maar de auteurs nemen
dat met een korrel zout: "Het
was een vorm van tolerantie
die zeker niet met vrijheid
moet worden verward. Men
verdroeg andersdenkenden
zo lang ze niet lastig waren.
niet al te openlijk hun an-
ders-zijn beleden en geen be
langrijke baantjes wilden
bekleden".
In de 17de eeuw moesten de
vreedzame Kwakers de stad
uit "terwille van de gemoeds
rust der Calvinisten". In de
achttiende eeuw verbood Lei
den de vestiging van joden in
de stad. omdat de joodse ge
meente te snel groeide, een
verbod waaraan overigens
met al te zeer de hand werd
gehouden. Pas na de omwen
teling van 1795 werd het rus
tiger. Ieder mocht voortaan
God dienen zoals hij of zij zelf
wilde. Voor een deel van de
Leidenaars was dat een be
vrijding. voor een ander deel
een onheilsprofetie. Minder
bloedig, meer onderhuids
ging de stmd verder.
"In de laatste dertig jaar is er
meer veranderd dan ooit", al
dus de auteurs. "Oosterse sek
ten oefenen door hun mystiek
een grote aantrekkingskracht
uit op de mensen die zich niet
meer thuisiK>elen in de zake
lijke, materiële wereld van
het Westen. Radio en televisie
brengen andere culturen en
waarden rechtstreeks bij de
mensen thuis. Buitenlandse
werknemers brengen hun
leefgewoonten en hun geloof
naar Leiden. Is het verwon
derlijk dat tal van Christe
nen zich opnieuw bezinnen
op hun ziel en zaligheid
Nee. niet verwonderlijk. Als het
ui Gods naam maar een
pietsje menslievender kan
toegaan dan tot dustier het
geval is geweest
RUUD PAAUW
LEIDEN - De dienst gemeentewerken heeft voor de sloop van het schoolgebouw op de
restanten van de voormalige Vrouwekerk (in 1979) meer geld uitgegeven dan de
honderdduizend gulden die beschikbaar was. Dat is bovendien gebeurd (nagenoeg)
zonder overleg met B en W.
Dat is de conclusie van een onder-
zoek door de commissie voor de
rekeningen. De commissie, on
der voorzitterschap van CDA-
raadslid Vink, acht het onjuist
dat een dergelijke overschrijding
van het krediet kon plaatsvin
den, zonder dat wethouder Waal
hiervan op de hoogte was.
De commissie adviseert om over
schrijdingen van kredieten zo
veel mogelijk te beperken. Dit
zou kunnen door het maken van
afspraken in de gemeentelijke
organisatie, waarbij in een vroeg
tijdig stadium melding wordt ge
maakt aan of overleg wordt ge
pleegd met de verantwoordelijke
Vrouw onwel
door gaswolk
LEIDEN - In het Gorlaeuslabora-
torium aan de Wassenaarseweg
is gisteren een 38—jarige secreta
resse onwel geworden toen een
ontsnapte gaswolk haar op de
gang tegemoet kwam. Bij het ne
men van chemische proeven was
er iets mis gegaan zodat er een
zeer traanverwekkend gas was
ontstaan. De man die in het labo
ratorium aan het werk was
vluchtte daarom naar de gang.
Toen hij juist de deur opende,
liep daar echter de secretaresse
die middenin de gaswolk terecht
kwam. Zij moest worden overge
bracht naar de beademingsafde
ling van het AZL.
wethouder wanneer het beschik
bare geld niet toereikend is.
Verder beveelt de commissie aan
om de communicatie binnen de
gemeente en met name tussen de
directie gemeentewerken en de
uitvoerders te verbeteren. Het
overwegen waard vindt de com
missie ook om opdrachten door
een wethouder vaker schriftelijk
in plaats van mondeling te ver
strekken.
Wethouder Waal had mondeling
opdracht gegeven om na het
archeologisch onderzoek ter
plaatse van de Vrouwekerk -
geen zand te storten. Dit is toch
gebeurd. De kosten hiervan be
droegen 59.000 gulden en vorm
den de belangrijkste overschrij
ding van het krediet.
De commissie merkt op dat de be
groting achteraf is gewijzigd en
door de hogere overheden
achteraf is goedgekeurd, maar
dat doet volgens haar aan de ad
viezen niet af.
Mentaliteit
de laatste tijd (van bezuinigin
gen) meer oog gekomen voor het
zuinig omgaan met geld. Deze
'mentaliteitsverandering' is vol
gens Oudhof nog belangrijker
dan de automatisering, die er
ook toe bijdraagt dat de uitgaven
van de gemeente beter overzien
en dus beheerst kunnen worden.
De kans op herhaling van een
dergelijke overschrijding van het
krediet is volgens de accountant
daarom kleiner geworden.
Voorzitter Vink verklaarde dat het
in de gemeente blijkbaar scheef
kan gaan, zonder dat er bloed
vloeit. (Directeur Vos van ge
meentewerken is reeds met pen
sioen; de extra uitgaven zijn
achteraf goedgekeurd. Was die
goedkeuring achterwege geble
ven, dan hadden burgemeester
en wethouders het uit hun eigen
portemonnee moeten betalen).
De totale kosten van sloop van het
schoolgebouw en de restauratie
van de resten van de Vrouwe
kerk bedragen volgens raming
ruim een mÜjoen gulden. De res
tauratie, onder leiding van archi
tect Bob van Beek is inmiddels
in volle gang.
Xaviera Hollander
9?
Eerste Hulp niet welkom
LEIDEN - Een 20-jarige bewoner van de Middelweg, die gisteravond
door personeel van de Eerste Hulp Dienst ter plekke was geholpen na
een aanval van hyperventilatie, belandde daarna toch nog in het zieken
huis. Toen hij na zijn aanval weer by zijn positieven was gekomen,
bleek hij de hulp van de EHD kennelijk niet zo op prijs te stellen. Hij
ging de verplegers te lijf en in de schermutseling die toen ontstond, viel
hij door een ruit. Met snijwondjes werd de man alsnog per ambulance
naar het AZL vervoerd.
LEIDEN Xaviera Hollander
weet het zelf aan het mooie weer
en het voetbal. Erg veel belang
stelling was er in elk geval niet
voor haar Happy Hooker-boek
plus handtekening plus bood
schap die ze gisteravond in de V
en D-vestiging aan de Breestraat
verstrekte. En dan nog voorna
melijk, zoals ze het zelf uitdrukte,
'happy lookers'.
Met name het eerste uur was het een
trieste bedoening. De leiding van
het warenhuis had haar gepos
teerd op de trap naar de tweede
verdieping en daar wist Xaviera
zich alleen maar omringd door
tientallen exemplaren van haar
scabreuze werkje. Slechts een en
keling waagde zich op de trap
pen. Voornamelijk vrouwen al
was daar ook Jan-Maarten voor
wie Xaviera 'steek er nog wat
van op' noteerde en Frans van
wie Xaviera wilde weten wan
neer hij zijn maagdelijkheid had
verloren. Jody, een flink uit de
kluiten gewassen twintigjarige,
viel als enige echt in de smaak.
Hij bleek geen vriendinnetje te
hebben ("Als je maar een stevige
rechterhand hebt"), waarna
adressen en telefoonnummers
werden uitgewisseld.
Uiteindelijk nam Xaviera zelf toch
maar het heft in handen en ver
huisde met gevolg, tafels en boe
ken naar een iets meer in het oog
springende plaats. Onderweg
vertelde ze plannen voor een
plaatje te hebben Samen met Pe
ter Koelewijn, "het liefst iets
boodschapperig
Naast de kassa op de boekenafde-
ling ging het aanzienlijk beter.
Al zag het niet 'pikzwart', zoals
op het eerste gedeelte van haar
elfstedentocht langs boekhandels
kennelijk het geval was.
Eén voorbijganger bleek vooral
geïnteresseerd in de prijs en 24
gulden 50 vond hij voor niks.
"Voor niks?", riposteerde Xavie
ra Hollander. "Twee jaar van
mijn leven zit er in".
Met signeren boek bij V en D
Faculteitsraad
akkoord met
reorganisatie
bij "biologie'
LEIDEN - De subfaculteitsraad
biologie is gisteren in een mon
stervergadering vrijwel unaniem
akkoord gegaan met de reorgani-
satie plannen Dertien mensen
stemden voor en één lid van de
raad onthield zijn mening. Het
plan werd alleen op onderge
schikte punten gewijzigd. Gaat
ook de universiteitsraad met het
voorstel akkoord, dan zullen er
negentien functies worden opge
heven.
Zeker elf mensen zullen in een la
ter stadium weer een baan krij
gen aan de universiteit. De toe
komst van het overblijvende
achttal is zeer onzeker. Woord
voerder Van Ieren: "We zullen
nog proberen of we ook voor hen
een andere baan kunnen vinden
Lukt dat niet. dan worden zij
ontslagen".
De subfaculteit is genoodzaakt een
deel van het personeelsbestand
te amputeren, omdat bezuinigen
op apparatuur en onderhoud van
gebouwen niet voldoende sou
laas bieden.
De reorganisatie houdt ook in dat
het aantal vakgroepen wordt ver
minderd van elf naar vyf en het
aantal onderzoeksgroepen van
21 naar zesUen.
LEIDEN De caravan waarmee
een familie uit de Gemt Dou-
straat vandaag op vakantie had
willen vertrekken, is gisteren to
taal uitgebrand. De brand, die
waarschijnlijk is ontstaan door
een defect aan de ijskast, het
niets heel van de totale vakan
tieuitrusting van de familie.
Man dood
aangetroffen
LEIDEN - De 53—jarige Joop de
Wolf is gistermiddag door agen
ten dood aangetroffen in zijn wo
ning in het St. AnnahoQe. De po
litie werd gewaarschuwd door
zyn broer en een buurman die
De Wolf al sinds zondag niet
meer hadden gezien Waarschijn
lijk is De Wolf die dag al gestor-
Mevrouw Van Noort
LEIDEN - Onder de bewoners van
woningen aan de Van der Duyn-
straat en omgeving (Noorder
kwartier) is grote deining ont
staan over het plan van de ge
meente om de tuintjes achter de
ze huizen met 60 centimeter op te
hogen en de oude schuren af te
breken. Door het ophogen van
de grond dreigen fraai aangeleg
de tuinen, waaraan de mensen ja
renlang gewerkt hebben, verlo
ren te gaan. De emoties in de
buurt zijn hoog opgelaaid.
Enkele jaren geleden zijn al plan
nen gemaakt om de 103 wonin
gen van woningbouwvereniging
'Ons Belang' aan de Van der
Duynstraat, de Julianakade, de
Julianastraat, de Willem de Zwy-
gerlaan, de Falckstraat en de
Marnixstraat te renoveren. De
huurders van de woningen ko
zen echter voor een groot onder
houdsplan voor hun huizen. De
(meer ingrijpende) renovatie
plannen zijn sindsdien van de
baan.
Het plan voor groot onderhoud,
waarmee de bewoners wel ak
koord gingen, betreft ondermeer
het vernieuwen van de riolering,
het vervangen van oude aan-
rechtblokken en het vernieuwen
van deuren en kozijnen. Voor de
ze onderhoudswerkzaamheden
hoeven de bewoners hun wonin
gen niet uit en hoeft geen huur
verhoging te worden betaald.
Tegelijk met de opknapbeurt moe
ten ook de tuinen met 60 centi
meter worden opgehoogd en de
schuren, die in de loop der jaren
zijn verzakt, moeten worden ver
vangen door nieuwe stenen
schuren. Dit is bij een groot aan
tal bewoners niet in goede aarde
gevallen. De huidige schuren
met puntdaken zijn zeer karakte
ristiek voor de buurt. Bovendien
blijkt uit een schouwrapport dat
slechts 15 schuren aan vervan
ging toe zijn.
De meeste onrust is ontstaan over
het ophogen van de tuinen. Veel
mensen hebben jarenlang ge
werkt om in hun tuin ^en fraaie
beplanting aan te leggen.
Boompjes en heesters zijn soms
door de kinderen bij bepaalde
gelegenheden geschonken of ge
plant en vormen daardoor een
kostbare herinnering. Bij het op
hogen van de grond zouden vrij
wel alle bloemen, boompjes,
heesters en heggen met de grond
gelijk worden gemaakt.
De gemeente heeft intussen be
langrijke toezeggingen gedaan
om de bewoners over de streep
te trekken. Zo zal de plantsoe
nendienst zorgdragen voor tijde
lijke verplanting en het opnieuw
planten van duurdere planten en
struiken. Ook zouden de tuinen
opnieuw worden aangelegd naar
de wensen van de bewoners. Op
hogen .van de tuinen is volgens
de gemeente noodzakelijk omdat
sommige mensen regelmatig te
maken hebben met waterover
last. Volgens bewoners van de
Van der Duynstraat is van wate
roverlast juist geen sprake. "De
tuinen en schuren en de daarach-
tergelegen brandgang zijn altijd
kurkdroog", zeggen zij.
Mevrouw Van Noort uit de Van der
Duynstraat is helemaal ontdaan
over de gang van zaken. Zij heeft
een schitterende tuin vol bloe
men en planten en ziet met angst
en beven tegemoet dat straks al
les plat gewalst gaat worden.
"Die tuin is mijn lust en mijn le
ven", zegt zij. "Ik heb minstens
100 vaste planten. Die krijg ik
nooit meer terug. Bovendien zul
len we al onze privacy kwijt zijn
als de heg weg is en wordt ver
vangen door een paar paaltjes".
"Het is eeuwig zonde", zegt ook
een buurman die de tuin in komt
wandelen.
De provinciale Directie van het mi
nisterie houdt echter voet by
stuk en heeft uitgemaakt dat als
de tuinen en schuren niet wor
den aangepakt ook het groot on
derhoud van de woningen niet
doorgaat. "Dat vind ik chanta
ge", zegt mevrouw Van Noort.
"Aanvankelijk was het meren
deel van de 103 bewoners tegen
het plan om de tuinen op te ho
gen maar onder de druk dat zij
dan ook geen nieuw aanrecht-
blok krijgen is een aantal men
sen gezwicht".
Ook het bestuur van de woning
bouwvereniging 'Ons Belang'
staat "met haar rug tegen de
muur", verteld mevrouw Van
Noort. Vooruitlopend op de re
novatie zijn twee jaar geleden al
voor een half miljoen gulden ver
beteringen in de woningen aan
gebracht. De renovatie ging niet
door en dus is de woningbouw
vereniging met de kosten blijven
zitten. Ook de plankosten zyn in
middels flink opgelopen. Het mi
nisterie wil alleen over de brug
komen als het totale onder
houdsplan wordt uitgevoerd.
"Zouden de bewoners het ver
vangen van de schuren en het
ophogen van de tuinen toch wei
geren dan wordt de goedkeuring
van het hele plan door het minis
terie ingetrokken. Dan gebeurt
er dus helemaal HM
schreef de woningbouwvereni
ging aan de bewoners
De emoties in de buurt zyn intus
sen hoog opgelaaid 'Tydens een
bewonersvergadering, vorige
week, raakten de gemoederen zo
verhit dat iemand, onwel gewor
den, naar het ziekenhuis moest
worden vervoerd Mensen die al
tijd goed met elkaar omgingen,
praten niet meer tegen elkaar De
buurt is verdeeld in twee kam
pen". aldus mevrouw Van Noort.
Volgens de gemeente heeft een
meerderheid van de aanwezige
bewoners, in de bewoners verga
dering. uitgemaakt dat de plan
nen doorgang moeten vinden
De gemeente houdt het erop dat
na de vakantie met de werk
zaamheden begonnen gaat wor
den.
JAN R1JSDAM
LEIDEN - Een 62-jangc Leide-
naar heeft gisteren een lichtmast
platgereden op de Voorschoter-
weg De man, die het erg warm
had en zyn voorhoofd wilde afve
gen. had geprobeerd zyn zak
doek van de vloer van de auto te
pakken. Daarby raakte hy de
macht over het stuur kwyt en
botste tegen de lichtmast De
man sprak na het ongeval over
rugklachten. Zyn auto werd to
taal vernield.
