Tandarts
krijgt
het voor de kiezen
'Schade aan geestelijke volksgezondheid'
Reportage
Minister legt inkomens
vrije beroepen aan banden
Varia
1
r*
TP "FEL
door"
nico
scheepmaker
Denk niet dat ik de problemen van
de Volkskrant niet begrijp. Jan
Hein Donner is hun vaste schaak
medewerker. Bovendien heeft hij
een levendige manier van formu
leren, en hij denkt in paarde-
sprongen, wat het lezen van zijn
stukken iets avontuurlijks geeft.
Bovendien is hij altijd al politiek
geinteresseerd geweest, van pro
vo tot Cuba. Als hij wel eens een
groot toernooi won, was dat op
Cuba, en niet in Zwitserland, dat
zegt genoeg. Ik begrijp daarom
heel goed dat de Volkskrant Jan
Hein Donner heeft gevraagd een
artikel te wijden aan de komst
van Bella en Igor Kortsjnoi, de
vrouw en de zoon van de dissi
dente grootmeester Viktor Kortsj
noi, en niet te vergeten diens
schoonmoeder en hond. Na zes
jaar touwtrekken wilden de Sow-
jetrussische autoriteiten blijk
baar niet het risico lopen dat er
nog maar één snipper Kortsjnoi
in de Sowjet-Unie achterbleef,
dus werd alles ibat leefde en
Kortsjnoi was op het vliegtuig
naar V/enen gezet: vrouw, zoon,
schoonmoeder en hond. Amalrik
mocht zijn kat meenemen, Kortsj
noi kreeg zijn hond terug. Je
hóórt het de KGB-bonzen zeggen:
vort vort, weg ermee, we willen
niet dat er ook nog maar iets van
jullie hier achterblijft! (behalve
natuurlijk geld en goederen van
waarde, want daar zijn ze heel
principieel in).
Moeten we Jan Hein niet vragen of
hij een stuk schrijft over de ge
zinshereniging van de Kortsj-
nois?, vroeg iemand op een onbe
waakt ogenblik tijdens een
redactievergadering van de
Volkskrant. Enkele aanwezigen
sloten de ogen en kreunden zacht
jes. je weet dat er altijd wel ie
mand zal zijn die zo'n voorstel
achteloos, onnadenkend, ter tafel
brengt, maar je blijft tegen beter
weten in hopen dat het niet zal
gebeuren. Is dat nu wel verstan
dig?, probeert iemand voorzich
tig. Hij is toch onze schaakmede
werker?, gaat de gedachtenloze
onverdroten verder. Bovendien:
Donner is toch eigenlijk de
Kortsjnoi onder de Nederlandse
schakers? Buitenbeentje, eigen
wijs, niet onder de Nederlandse
vlag willen'spelen in de provo-
tijd, zelfde type zal ik maar zeg
gen!
Ik begrijp het best, het was niet te
gen te houden. Het is weer zo'n
typisch paardesprongstuk ge
worden. Enerzijds anderzijds. Er
staan natuurlijk een paar feite
lijke onjuistheden in. „Van Solz-
jenitsin of Boekovski hebben de
meeste Sowjetrussische burgers
nooit gehoord, maar Kortsjnoi is
niemand vergeten". Het percen
tage Sowjet-burgers dat van
Solzjenitsin heeft gehoord is ze
ker niet kleiner dan het percenta
ge Nederlanders dat van Harry
Mulisch heeft gehoord: dank zij
Chroesjtsjov, en zijn eerste con
centratiekamproman „Een dag
uit het leven van Ivan Deniso-
vitsj" was hij immers een gevierd
schrijver in de Sowjet-Unie, - al
duurde dat maar enkele jaren.
Een tikkeltje dommer nog is deze
passage:
„De vrouw werd scherp door de po
litie in de gaten gehouden. De
jongen besloot de ramp nog te
vergroten door militaire dienst te
weigeren. Niet uit principe,
maar omdat „ze je dan nooit
meer loslaten". (Wat niet juist is.
Onze eigen Genna Sosonko kan
smakelijk vertellen over zijn
diensttijd boven de poolcirkel bij
40 graden vorst)."
Je hebt naieve schilders en naieve
schakers. Een wezenskenmerk
van een dictatuur is haar wille
keur. Voorbeeld: een vrouw die
een boek van de dissidente
schrijfster Lidia Tsjoekovskaja
in haar bezit had werd tot enige
jaren strafkamp veroordeeld,
terwijl Lidia Tsjoekovskaja zelf
onaangetast in Moskou kon blij
ven wonen. Natuurlijk zijn er
zeer veel gevallen van ex-militai
ren die toch naar Israël mochten
emigreren, want „iedereen" moet
in de USSR in dienst, en dan zou
„niemand" ooit het land uit kun
nen. Maar er zijn ook zeer veel
gevallen waarin emigratie ge
weigerd werd (met als vuistregel:
de eerste vijfjaar niet), omdat de
betrokkene „geheimen" kende. De
moeder van de doodzieke, en la
ter ook gestorven joodse jongen
Sasja Landsman mocht de Sow
jet-Unie niet uit omdat zij jaren
geleden in een fabriek voor com
puters had gewerkt. In een dicta
tuur is willekeur normaal, en in
een bureaucratie is de behoefte
aan regels en voorschriften
waarnaar men kan verwijzen
buitengewoon groot. Igor Kortsj
noi koos daarom voor enkele ja
ren strafkamp, liever dan voor
enkele jaren diensttijd, toen hij
na een visumaanvraag over
haast in militaire dienst werd ge
roepen. Hij wilde de Sow jet-auto
riteiten niet dat argument van
„dienstgeheimen" in handen ge
ven, waarmee zij voor minstens
vijf jaar de hereniging met zijn
vader konden verhinderen. „Niet
uit principe", noemt Jan Hein
Donner dat, omdat hier andere
principes gehanteerd worden
dan in Nederlandse omstandig
heden.
En voor de rest is het natuurlijk
weer een goed leesbaar stuk vol
rake opmerkingen, ook tegen de
schenen van de Sowjet-Unie en
de internationale schaakwereld,
dus ik zou zeggen: de zoveelste re
mise.
VRIJDAG 9 JULI 1982
Begin deze week is de medische wereld on
aangenaam verrast door de plannen van
minister de Graaf van sociale zaken, die
een halt wil toeroepen aan de inkomens in
deze sector.
Officieel heet bet, dat er een stap is gezet in
de richting naar definitieve vaststelling
van zogenaamde "aanvaardbare inkom
stenniveaus" voor vrije beroepsbeoefe
naars.
De Graaf heeft vooreen achttal medische en
paramedische beroepen bedragen voorge
steld. In het algemeen komt bet erop neer,
dat enkele van deze "vrije beroepers" er in
inkomen op achteruit gaan, omdat zij bun
tarieven zullen moeten verlagen.
In het rijtje van medische vrije beroepen
zullen de tandartsen het meeste moeten
inleveren. Zij roepen dan ook het hardst.
Waarom mag je als "vrije jongen" niet ver
dienen wat je kan? Hoeveel is dan wel
geoorloofd? En welke gevolgen kan dat
hebben voor de gezondheidszorg? Een be
schouwing.
Het kabinetsbeleid ter
nivellering van hoge in
komens, vooral in de
gezondheidszorg, is al
enkele jaren op gang.
De regering probeerde
in 1980 de inkomens
van de medische spe
cialisten te verlagen via
de Prijzenwet. Via een
kort geding wisten de
ze artsen die maatregel
te verhinderen, zij kre
gen achteraf ook in ho
ger beroep gelijk. Het
kabinet Van Agt-1
kwam toen met een tij
delijke wet.
Op grond van deze Tijdelijke
Wet Normering Inkomens
Vrije Beroepsbeoefenaars
heeft de minister van sociale
zaken, in overleg met de colle
ga's van volksgezondheid en
economische zaken, de be
voegdheid om vast te stellen
welk inkomenspeil hij per ca
tegorie aanvaardbaar vindt.
Hij moet dan dertig dagen
voordat hij dit besluit neemt
de inhoud daarvan aan de
organisaties meedelen.
Zo'n besluit heeft De Graaf nu
voorbereid voor huisartsen,
tandartsen, tandartsspecialis
ten, apothekers, fysiothera
peuten, oefentherapeuten
Cecar Mensendieck, logope
disten en verloskundigen.
Hierbij wordt gewerkt met
zogenaamde norminkomens.
Dat zijn niveaus die worden
vastgesteld op grond van ver
gelijkbare ambtenarensala
rissen. Zo worden huisartsen
en apothekers vergeleken
met een ambtenaar in schaal
151.
Berekend
Volgens de berekeningen ko
men deze beroepen voor het
zogenaamde norminkomen
dan uit op het peil van een
vrij hoge ambtenaar, tussen
hoofdadministrateur en di
recteur in. Zo zijn fysiothera
peuten vergelijkbaar gesteld
met de rang van commies A
of administratief ambtenaar
eerste klas (schaal 89). Logo
pedisten zitten daar weer wat
boven (schaal 103) en verlos
kundigen eronder (schaal 82).
Het gaat echter nog steeds om
voorlopige norminkomens.
Want, zoals gezegd, hebben
de organisaties dertig dagen
de tijd om op de plannen van
de minister te reageren. Ver
volgens gaan deze bevindin
gen weer over een aantal
ambtelijke schijven, alvorens
er echt spijkers met koppen
worden geslagen.
Bij de voorlopige norminko
mens is wel rekening gehou-
Door
Jan van Dijk en
Anneloes
Timmerije
gehouden met aspecten als
economische teruggang. Het
gaat bovendien nog steeds
om voorlopige bedragen. "In
De Tijdelijke Wet Normering
Inkomens Vrije Beroeps
beoefenaars is die periode
van dertig dagen ingebouwd
om de betrokken organisa
ties gelegenheid te geven tot
een weerwoord. Aanbevelin
gen en kritieken worden ook
meegenomen in de discussie.
De overheid heeft tot taak om
de inkomens van vrije beroe
pen kritisch te volgen. Het is
namelijk gebleken, dat de
marktwerking zeer gebrek
kig is. Om dat eenvoudiger te
zeggen: als er ergens een kap
per is die goed draait zullen
andere kappers zich in die
buurt vestigen en zo voor een
klanten- (inkomens) verde
ling zorgen. Zo eenvoudig
ligt dat niet bij vrije medi
sche beroepen. Denk aan de
lange opledeingen die hier
voor nodig zijn. Bovendien
stelt de overheid kwaliteitsei
sen en heeft zij dus vanzelf
een bewakingsfunctie".
Ingrijpen
den met het feit dat vrije be
roepsbeoefenaars, anders
dan ambtenaren, zelf hun so
ciale premies en pensioen
premies moeten betalen en
niet profiteren van sociale
verzekeringen. Dit wordt ge
compenseerd met een toeslag
van 45 procent.
Hoeveel
Tot dusver was het gemiddelde
bruto inkomen (het gaat
steeds om gemiddelden) van
een tandartsspecialist 250.000
gulden. Dat is naar de nor
men van aanvaardbaarheid
ruim 70.000 gulden te veel.
Na inlevering van eèn deel
wordt zijn aanvaardbaar in
komenspeil nu op ongeveer
220.000 gebracht. Dat is te
vergelijken met een ambte
narensalaris van 121.000 gul
den (een 'zware' directeur).
Tandartsen mogen nu 135.900
gulden gaan verdienen (amb
telijk salaris: 93.700 gulden).
Voorlopig gaan ze er 11.000
gulden op achteruit.
Boos
De tandartsen, verenigd in de
Nederlandse Maatschappij
tot bevordering der Tand
heelkunde (NMT), waarbij
5500 tandartsèn (82 procent)
zijn aangesloten, zijn na het
bekend worden van de plan
nen van De Graaf heel boos
geworden.
Voorzitter P. Hanendoes van
de NMT legt uit dat de tand
artsen het in principe eens
zijn met een norminkomen.
Maar wat hun woede heeft
gewekt, is het feit dat veel
tandartsen dit inkomen niet
eens halen. Want waar de
tandartsen moeten inleveren
gaat de patiënt profiteren van
verlaagde tarieven. Vooral de
particuliere patiënt zal hier
voordeel aan hebben. "Hier
door gaan nodeloos slachtof
fers vallen onder de jonge
tandartsen, die door de verla
ging van de tarieven steeds
verder achteruit boeren",
zegt Hanendoes. In der visie
van de NMT zal het beeld van
de snel rijk wordende kiezen
trekker plaats zal maken voor
de jonge tandarts die op een
houtje moet bijten.
Een andere woordvoerder van
de NMT, Kees Vingerhoeds,
zegt: "De maatregel van het
ministerie is gebaseerd op
het gemiddelde inkomen.
Meer tandartsen zitten bene
den dat gemiddelde dan er
boven. De afwijking naar bo
ven is groter en daarom van
invloed op het gemiddelde.
Ook zijn er veel tandartsen
met duidelijk lage inkomens.
Ik denk dat iedereen die net
een praktijk is begonnen in
een periode waar patiënten
mondjesmaat binnenlopen,
een zeer bescheiden inkomen
heeft. Die leeft in feit van zijn
schulden".
Verwijt
De NMT verwijt minister De
Graaf dan ook dat deze zijn
maatregel heeft gebaseerd op
"grove, niet cijfermatig on
derbouwde berekeningen".
Basis hiervoor zijn inkomen
senquêtes die in 1979 zijn ge
houden. Uit dat eerste onder
zoek kwam nogal wat 'over
winst' op het norminkomen
naar voren. Drie jaar later is
dat extra inkomen met de
helft teruggelopen.
De tandartsen verwijten het
ministerie ook dat bij de be
rekening niet is gekeken hoe
en wat er in de laatste jaren is
gebeurd. Sociale zaken heeft
bij dat inkomen van '79 het
zelfde percentage groei als
voor ambtenareninkomens
ingebouwd (in tandartsen
kringen heet dat sinds dins
dag 'opgeplust'). Maar vol
gens het NMT zijn de (gemid
delde) verdiensten van' de
tandartsen juist gedaald.
Dat komt, volgens de NMT,
omdat er sinds '79 ongeveer
twintig procent tandartsen
zijn bijgekomen. Bovendien
is sinds dat jaar de vraag naar
tandheelkundige hulp door
de enocomische teruggang
afgenomen. (Mensen denken
wel even na alvorens een
gouden kroon te laten plaat
sen). Meer tandartsen moeten
nu de kleiner wordende to
taal-omzet dus verdelen, iets
waar De Graaf geen rekening
mee heeft gehouden, volgens
de NMT.
Patiënt
Wat gaat dit nu voor patiënten
van met name jonge tandart
sen betekenen? Vinger
hoeds: "Dat zou kunnen gaan
betekenen dat de tandartsen
sneller moeten gaan werken,
meer verrichtingen in dezelf
de tijd. Het kan ook beteke
nen dat ze patiënten minde
voorkomend kunnen behan
delen, of zelfs de zaak minde
goed afwerken dan ze zijn ge
wend. Mogelijk moeten
langer gaan werken of perso
neel ontslaan. Ook kunnen ze
met goedkoper materiaal
gaan werken. En dan denk ik
vooral aan goedkopere, dus
slechtere kwaliteit vulling.
De kosten daarvoor zijn
hoog, dus daar kan flink op
worden bezuinigd. Een na
deel voor de patiënt is, dat de
vulling minder goed houdt".
De tandartsen zijn'niet alleen
maar boss. Zij voeren zelf de
oplossing aan om de inko
mens niet door tarieven in de
hand moeten worden gehou
den, maar via belastinghef
fing. Hierdoor kan de extra
winst worden wegbelast. "Je
zou dat heel goed via de be
lastingen kunnen doen, het
zogenaamde degressieve ta
rief geldt ook al voor tand
artsspecialisten. Zo'n oplos
sing zou veel redelijker zijn
en daar zouden wij onze le
den voor kunnen motiveren",
zegt Vingerhoeds.
Als het werkelijk zo somber is
als de NMT ons doet geloven,
zullen velen hun halfjaarlijk
se bezoek aan de tandarts
-toch al geen pretje - nu met
afgrijzen tegemoet zien. Zal
borend Nederland in het ver
volg als een soort niets ont
ziende beul in een razend
tempo zijn patiënten-bestand
moeten afwerken om in elk
geval een droge boterham te
kunnen verdienen?
Op Sociale Zaken, waar de be
denkers van deze plannen zit
ten, zegt D.F. Goudriaan, dat
de norminkomens weliswaar
zijn gebaseerd op de inko
mensenquête van '79, maar
dat er uiteraard rekening is
"Een tweede reden
overheid ingrijpt in deze in
komens is, omdat een deel
van de financiering afkom
stig is uit collectieve midde
len (ziekenfondsen), die niet
onbeperkt beschikbaar zijn".
Waarom wil de overheid eigen
lijk die inkomens aan banden
leggen? De Wet Normering,
enz. stelt, dat er aanvaardba
re inkomensniveaus moeten
plaatsvinden om zo "een
evenwichtige inkomensver
houding te bevorderen". De
hoogte van de tarieven van in
dit geval, de medische vrije
beroepen, wordt dan via de
Wet tarieven gezondheids
zorg vastgesteld. Het gaat er
kort gezegd om, de zoge
naamde "positieve restpost"
weg te werken. Een positieve
restpost is 'ruwweg' het be
drag dat een categorie vrij be
roepsbeoefenaars meer ver
dient dan het norminkomen.
Volkgezondheids-ambtenaar
J.N. Redeker, vindt de kri
tiek van de NMT, dat vooral
particuliere patiënten gaan
profiteren van de tariefsver
laging, niet terecht. "Het
spreekt natuurlijk vanzelf dat
de tarieven voor ziekenfonds
patiënten ook omlaag gaan.
Deze verlaging werkt alleen
indirect. De premies worden
lager". Over de gevolgen die
de tariefsverlaging heeft voor
de volksgezondheid kon Re
deker nu nog niets zeggen,
niaar dit aspect zal volgende
week in gesprek met de tand
artsen worden meegenomen.
Een oplossing voor de verschil
lende standpunten van de
tandartsen en Sociale Zaken
is voorlopig nog niet in zicht.
Een woordvoerster van het
ministerie meent dat de sug
gestie om de extra winst weg
te belasten, geen haalbare
kaart is, omdat je dan voor
verschillende beroepsgroe
pen aparte tarieven voor de
inkomstenbelastig moet gaan
hanteren.De uitdrukking
'ambtelijke molens draaien
langzaam' is ook van toepas
sing op deze kwestie. Ingrij
pende en cijfermatige beslis
singen als deze moeten eerst
over vele schijven. Voordat
de tariefsverlaging werkelijk
een feit zal zijn, zitten wij (in
het gunstigste geval) alweer
onder de kerstboom.
Intrekking subsidies vormingswerk
Het moderamen (dagelijks be
stuur) van de hervormde synode
heeft minister De Boer van cul
tuur, recreatie en maatschappe
lijk werk om een onderhoud ge
vraagd naar aanleiding van
diens voornemen om per 1 janua
ri de subsidie aan enkele vor
mingscentra te beëindigen. Door
deze maatregel zouden onder
meer het hervormde instituut
'Kerk en Wereld' in Driebergen
en het vormingscentrum 'De
Klencke' in Oosterhesselen (Dr.)
worden getroffen. Het synodebe-
stuur hecht er veel waarde aan,
dat deze vormingscentra hun
werk kunnen voortzetten.
De hervormde provinciale kerk
vergadering in Groningen had de
synode gevraagd, met klem te
gen dit bezuinigingsplan te pro
testeren. "Het moderamen dient
minister en parlement te vragen,
of deze maatregel wel verant
woord is", schreef de Groningse
kerkvergadering. "Door het ver
lammen van vitale knooppunten
van bezinning en vorming in on
ze samenleving wordt aan de
geestelijke volksgezondheid on
noemelijke schade toegebracht".
In een gemeenschappelijke verkla
ring van de provinciale kerkver
gaderingen van Groningen en
Drente wordt erop gewezen, dat
vormingswerk van toenemend
belang is in een tijd van econo
mische en sociaal-culturele
achteruitgang. "Dit werk richt
zich op versterking van de weer
baarheid van die groepen die
door de omstandigheden in de
verdrukking raken. De voorge
stelde maatregelen wekken de
indruk als zou vormingswerk
een toegift zijn van het verschijn
sel welvaartsstaat".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Berkenwoude kandidaat B. J.
Damman Enschede, te Vaassen
A. A. Drost Barendrecht, te Wier
den (Ov.) H. Harkema Brakel, te
Beerzerveld (Ov.) kandidaat J.
Riemersma Ternaard; benoemd
tot bijstand in het pastoraat te
Amerongen H. Bossenbroek In-
gen.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Heerenveen C. Terpstra Rui-
nerwold.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Daarlerveen
H. Knigge Langeslag, te Heeren
veen J. van de Wetering Harkste-
de-Overschild.
Ds. W. van Laar (Zeist), secreta
ris binnenland van de Gerefor
meerde Zendingsbond in de Her
vormde Kerk, gaat binnenkort
als zendingspredikant naar Chili.
Zijn opdracht is, de nationaal-
presbyteriaanse kerk in dat land
te helpen bij de missionaire toe
rusting van gemeenteleden.
In een brief aan alle aangesloten
verenigingen spreekt het hoofd
bestuur van de Bond van Neder
landse hervormde mannenver-
enigingen op Gereformeerde
Grondslag zijn ongerustheid uit
over de 'vergrijzing' van de
bond. Het vraagt de verenigin
gen, voorstellen te doen om dat
proces een halt toe te roepen. De
verenigingen moeten zich ook be
zinnen op hun manier van verga
deren. Het kan best zijn, dat deze
stijl jongeren niet aanspreekt,
veronderstelt het hoofdbestuur.
De bond - die de geest ademt van
de Gereformeerde Bond - is nog
de enige mannenorganisatie in
de Hervormde Kerk.
Zuid-West
Er komen meer gemeerftchappe-
lijke hervormd-gereformeerde
kerkdiensten in Leiden-Zuid-
west (Bevrijdingskerk). De beide
kerkeraden hebben besloten tot
geleidelijke invoering van één
morgendienst.
In december, januari en februari
wordt om 10 uur één dienst ge
houden. Voor maart, april en mei
geldt de nu bestaande regeling (9
uur en half 11 afwisselend een
hervormde of gereformeerde
dienst), zo ook in september, ok
tober en november. Éen dienst is
er weer in juni, juli en augustus.
Met deze geleidelijke invoering
willen de kerkeraden de tegen
standers van een gezamenlijke
morgendienst - en die zijn er
nog altijd - tegemoet komen.
Het is de best denkbare regeling
onder de huidige omstandighe
den, schrijft dr. J. A. B. Jonge-
neel, hervormd predikant, in zijn.
laatste wijkbericht.
Eind deze maand verhuist dr. Jon-
geneel naar Bunnik. Aan de
theologische faculteit van de
Utrechtse universiteit gaat hij les
geven in de 'zendingsweten
schap'. De 'Boshuizerwijk'
(Zuidwest) zoekt naarstig naar
een opvolger.
In het kader van 'Zevenhonderd
jaar Nieuwkoop' geven de 'Con
tinental Singers' uit Amerika op
donderdag 15 juli om 8 uur een
gospelconcert in de sportzaal 'De
Steupel' te Nieuwkoop.
De oude Dorpskerk in Wasse
naar staat op de zaterdagen in ju
li en augustus van half 11 tot 4
uur voor bezichtiging open.
