con^S#!
Keten aansprakelijkheid
raadsels voor bouwers
DE TIJD EISEVIERS
DONDERDAG 8 JULI 1982
Wie zegt dat misdaad niet loont?
Zo begint in de Playboy van juli
een herdenkingsartikel over Wa
tergatehet enige grote schan
daal in de wereldpolitiek dat
naar een flatgebouw is genoemd.
„Van een derderangs inbraak tot
een eersteklas groei-industrie"
om met Playboy te spreken. Zo
goed en zo kwaad als dat ging
heeft Playboy uitgerekend, hoe
veel de Amerikaanse economie
aan het Watergate-schandaal te
danken heeft gehad. Daarbij
ging het niet alleen om de win
sten. maar om al het geld dat
sinds die omineuze 17de juni
1972 dankzij de NV Watergate is
omgegaan. Soms, zoals bij de ver
koopcijfers van het drankje Wa
tergate Bug Juice, tuas dat moei
lijk na te gaan. in andere geval
len moest een schatting worden
gedaan. En in mijn geval kan ik,
door plaatsgebrek, natuurlijk
maar een klein deel van het Play
boy-artikel weergeven, wat u ech
ter de gelegenheid geeft om einde
lijk eens, met opgeheven hoofd en
een zuiver geweten, die Playboy
waar dat interessante artikel
over Watergate in staat" te ko
pen...
Om te beginnen zijn er natuurlijk
de 169 boeken die over of naar
aanleiding van Watergate ge
schreven zijn. Sommige daarvan
door „schrijvers van naam":
John W. Dean lil, Charles W. Col-
son, John Ehrlichman, H. R. Hal-
deman, Richard Nixon... Wat
hebben zij aan hun memoires
overgehouden? Dean 300.000 dol
lar, Haldeman 600.000 dollar, Ni
xon 2.000.000 dollar, Ehrlichan
een onbekend bedrag (maar zijn
uitgever hield er 2.200.000 dollar
aan over), en Colson, wiens uitge
ver met 5.800.000 dollar schoot
ging, gaf de 50.000 dollar die hij
blijkbaar kreeg aan een liefda
dig doel.
Dat Woodward en Bernstein, de
journalisten die Watergate aan
hangig maakten, er toch nog
meer aan overgehouden hebben
dan de schuldigen, zal u plezier
doen te horen. Playboy meldt al
leen wat hun beide boeken (,AU
the President's Men" en „The Fi
nal Days") in totaal hebben opge
bracht, inclusief de opbrengst
van Robert Redfords film en de
lezingen die Woodward en Bern
stein hielden (per persoon in die
tien jaar 450.000 dollar, op die
manier lonen lezingen tenmin
ste!), en komt zo tot een totaal
van bijna 80 miljoen dollar. Inte
ressant is, dat Playboy voor een
voorpublicatie van ,All The Pre
sident's Men" 30.000 dollar be
taalde, en ,J4ewsweek" voor een
voorpublicatie van „The Final
Days" 65.000 dollar.
Playboy telde voorts 286 artikelen
van free lance-auteurs over Wa
tergate, tegen een gemiddeld ho
norarium van 350 dollar. Totaal
iets meer dan 100.000 dollar. De
boetes die Ehrlichman c.s. moes
ten betalen: bijna 1.800.000 dol
lar. De kosten van onderzoek,
vervolging etcetera: ruim 11 mil
joen dollar (inclusief de 25 dollar
en de 6,25 dollar per dag die Hal
deman en Dean als getuigen kre
gen...). De 15 mannen die korter
of langer gevangen zaten kostten
de Amerikaanse staat gemiddeld
25 dollar per persoon per dag:
150.000 dollar totaal. Zwijggel
den en dergelijke: 1.300.000 dol
lar. Verdedigingskosten van de
verdachten (inclusief de'ene dol
lar toegekend aan Morton Halpe-
rin die 600.000 dollar van Kissin
ger en Haig had geëist wegens
het aftappen van zijn telefoon):
ruim 4.300.000 dollar. Lezingen,
gehouden door de verdachten en
andere betrokkenen: 4.200.000
dollar (Frank Wills, de bewaker
die de inbrekers snapte, kwam er
met 2000 dollar voor lezingen het
bekaaidst af). Televisierechten
etcetera, waarbij de 25.000 dollar
die zowel Liddy als Haldeman
voor een tv-interview bedongen,
en de 600.000 dollar inclusief 20
procent van de verkooprechten
die Nixon kreeg voor zijn vijf tv-
gesprekken met David Frost.
Tenslotte becijfert Playboy dat via
de rubriek „Gemengd allerlei"
nog eens 4.079.605 dollar in om
loop werd gebracht. Daarvan
nam ,J4asty Habits", een sati
risch toneelstuk over Watergate,
met 4 miljoen dollar het leeuwen
deel voor zijn rekening. Verder
2800 dollar voor de zeven Sony-
en twee Uher-recorders waarmee
Nixon al zijn gesprekken liet
vastleggen. Een satirische LP
waarvan 7500 exemplaten ver
kocht werden (44.625 dollar).
Honderd gouden en zilveren das
spelden in de vorm van een oli
fantje met oortelefoons op zijn
hoofd die door Watergate Jewel
lers verkocht werden (30.000 dol
lar). En zeven Watergate-handte-
keningen (inclusief een button
met daarop ,J4ixon wist 't"), die
180 dollar opbrachten.
Alles bij elkaar opgeteld komt
Playboy op een totaalbedrag van
159.816.683 ofte wel bijna 160
miljoen dollar, die de zieltogende
Amerikaanse economie een flin
ke oppepper hebben gegeven
„Nu blijkt dat Watergate in staat
was zoveel leven in het systeem te
blazen, lijkt het gewenst dat er
nu een sappig Reagan-schan-
daal uitbarst", schrijft Playboy
De zaal in het Rotterdamse Groothandelsgebouw
puilt uit. Op smalle plastic terrasstoelen, opgesierd
met decadente krulletjes, zitten zuchtend zware
aannemerslijven. De meesten hebben bloknoot en
pen voor zich liggen. Een enkeling heeft zijn vrouw
meegenomen om de aantekening te maken. De
sfeer is als bij een examen. Zo dadelijk begint voor
deze groep aannemers een lezing over de Wet Kete
naansprakelijkheid, de wet die een einde moet ma
ken aan koppelbazerij.
Een ding is de bouwers duidelijk. Als zij sinds 1 juli - per onge
luk of expres zaken doen met een koppelbaas, dan worden
zij automatisch aansprakelijk gesteld voor niet betaalde loon
belasting en premies van die koppelbaas. Probleem voor de
aannemer is wel „dat ik niet aan iemand z'n goede gezicht kan
zien of hij al dan niet wil frauderen".
De financiële stroppen kunnen enorm zijn. Koppelbazen laten
schulden achter die tot in de miljoenen oplopen. Hun bonafide
zakenrelaties worden daar voortaan op aangesproken door de
fiscus. De regering verwacht dat invoering van de wet nog dit
jaar 125 miljoen gulden oplevert aan belasting die anders niet
betaald zou zijn. Volgend jaar wordt de opbrengst minstens het
dubbele.
Wie zegt dat er grote angst heerst onder vooral de kleinere bouw
bedrijven, overdrijft niet zo heel erg. Een aannemer die zich
geen gewiekste accountant of jurist kan veroorloven, moet zelf
wegwijs zien te worden in de juridische heksenketel die de Wet
Ketenaansprakelijkheid in feite is geworden. Mannen die zich
normaal slechts bezighouden met heldere bouwproblemen en
collegiaal zaken doen, moeten zich daar in een middag ver
trouwd mee zien te maken. Dat kan niet, ook al neem je je boek
houder of je vrouw mee.
De lezing in Rotterdam maakt
dat duidelijk. Diegenen die
aantekeningen willen maken,
geven het al snel op. Als de
hele wet is doorgesproken,
mogen er vragen worden ge
steld. Die komen er nauwe
lijks. Je kan immers pas vra
gen stellen als je de proble
men zo ver doorziet dat je
tenminste de haken en ogen
kan onderscheiden.
„Veel stomme vragen", had
drs. J.F.A, Letteboer, de man
die namens de NVOB (de or
ganisatie van kleinere bouw
bedrijven) het woord voerde,
al gezegd op de vraag hoe de
bouwers reageren op de le
zingen die hij en collega's in
drie weken tijd door heel Ne
derland geven. Stomme vra
gen, niet omdat de aanne
mers stom zijn maar omdat
een dergelijke wet er met in
enkele weken ingestampt
kan worden.
De belangrijke details en laat
ste aanvullingen van de wet
werden pas begin juni gepu
bliceerd, terwijl de ingangs
datum al 1 juli was. De offi
ciële voorlichtingskrant van
de Sociale Verzekeringsraad
draaide half juni pas van de
persen en moest toen nog
verspreid worden.
De NVOB is (met enkele orga
nisaties van onderaanne
mers, in het bijzonder de or
ganisatie van schilders) de
enige organisatie die haar le
den intensief voorbereidt op
de ingrijpende gevolgen van
de wet. Die in haar ledenblad
ook waarschuwt: „Het wordt
voor u een zaak van lijfsbe
houd. U moet studeren of te-
nondergaan".
NVOB-secretaris Lettebeer: "Veel onderaannemers zullen gewoon verdwij
(Foto Cees Zern)
5 konden zich, be
halve bij de NVOB, ook nog
laten voorlichten op een pe
perduur Kluwer-seminar in
Amsterdam op 24 juni. Voor
een serie lezingen met lunch
moet 450 gulden betaald wor
den. Toch waren ook daar
nog 200 deelnemers.
Systeem
Voordat duidelijk gemaakt kan
worden wat de Wet Kete
naansprakelijkheid inhoudt
(overigens geen echte nieuwe
wet, maar een serie aanpas
singen van bestaande), is het
zinnig eerst te vertellen hoe
koppelbazen werken. Die
opereren altijd als onderaan
nemer. Ze doen tegen beta
ling van een vooraf afgespro
ken bedrag bijvoorbeeld het
metselwerk op een woning
project voor de hoofdaanne
mer. De koppelbaas betaalt
zijn metselaars zwart uit. Na
een paar maanden laat de
koppelbaas zich failliet ver
klaren, zodat hij niet meer te
achterhalenis voor de belas
ting en bedrijfsvereniging.
De winst bestaat uit de niet
betaalde premies en loonbe
lasting: veertig procent van
de loonsom. Dat kan in enke
le maanden miljoenen gul
dens opleveren.
Volgens de wet moeten voor
taan de hoofdaannemers die
achtergelaten schulden van
de malafide onderaannemers
betalen. Justitie gaat ervan
uit dat de hoofdaannemer
voortaan zorgvuldiger onder
aannemers uitzoekt en con
troleert of ze niet zwart uitbe
talen.
Als de onderaannemer op zijn
beurt werk uitbesteedt, is zo
wel hij als de oorspronkelijke
hoofdaannemer aansprake
lijk voor de betalingen van de
derde onderaannemer. Van
daar de term 'ketenaanspra
kelijkheid.
De wet geeft enkele mogelijk
heden om het risico zoveel
mogelijk in te perken. De le
zing van Letteboer in Rotter
dam draait vooral om die mo
gelijkheden voor de hoofd
aannemers. Het betalen van
onderaannemers via geblok
keerde rekeningen is de
meest belangrijke. Wie zijn
onderaannemer via zo'n reke
ning betaalt, kan door de be
lasting niet meer worden aan
gesproken.
Fiscus
NVOB-secrataris Letteboer put
zich uit in een reeks waar
schuwingen aanbevelingen
en opmerkingen die zijn luis
teraars doen huiveren. Een
geblokkeerde rekening ge
bruiken vindt hij prima.
„Maar u moet dan wel specia
le contracten opstellen, af
spraken maken met de bank
en de instemming van de on
deraannemer hebben". Die
laatste immers krijgt voor
taan een deel van zijn geld op
een geblokkeerde rekening
waar alleen de belasting
dienst en bedrijfsvereniging
nog aan mag komen. De
NVOB heeft intussen voor
voorbeeldcontracten ge
zorgd. Maar tegelijkertijd
waarschuwt Letteboer „Ga
voor een eenvoudig klusje
met een bekende relatie geen
uren aan de keukentafel pra
ten over de voorwaarden.
Want dan is wel meteen uw
winst en de zijne weg".
Een mooie aanbeveling van
Letteboer die de verwarring
bij zijn luisteraars allen maar
vergroot, is zijn opmerking
dat de wet uitgaat van een
zeer ruime omschrijving van
het begrip aannemer „De wet
gaat uit van een hele andere
omschrijving van aannemer
dan u gewend bent uit het
Burgerlijk Wetboek. Als u
twijfelt, ga er dan maar van
uit dat u aannemer bent".
De belastingdienst belooft in
de nieuwe wet geen schulden
te verhalen op hoofdaanne
mers als de onderaannemer
op een bonafide manier fail
liet gaat. Het gaat er tenslotte
alleen maar om de koppelba
zen aan te pak km
Letteboer: ,.U wordt niet aan
gesproken als er geen sprake
is van verwijtbaarheid. Ik
denk dat er geen enkele aan
nemer is ie denkt dat het la
ten oplopen van schulden
aan hem te wgten is. maar ga
er maar vanuit dat de fiscus
daar heel anders overdenkt.
Klamp je aan die belofte
vooral met vast"
Goed gedrag
Een hoofdaannemer die al de
rompslomp van geblokkeer
de rekeningen niet wil, kan
zijn onderaannemer vragen
om een bewijs van goed beta
lingsgedrag dat zowel de be
drijfsvereniging als de fiscus
voortaan verstrekt Een kop
pelbaas die als zodanig be
kend staat, zal zo'n verkla
ring uiteraard niet krggen.
..En aannemer moet zo'n ver
klaring dus altijd vagen van
zgn onderaannemer", zegt
Letteboer met grote nadruk.
„Dat is heel triest voor de on
deraannemer die wel bonafi
de is maar wat achter is met
zijn betalingen. Ons advies:
ga ook met die onderaanne
mers niet in zee".
Deze aanbevelingen (zoals veel
andere adviezen van het
NVOB) gaan regelrecht tegen
de belangen van de kleine on
deraannemers in ..Ik weet
dat het heel moeilijk is een
bonafide dakdekker te vin
den". waarschwt Letteboer
„Houdt speciaal hun uren in
de gaten. Als u twgfelt, stort
dan geen 40 procent op de ge
blokkeerde rekening maar
tachtig of meer. Dan zit u in
ieder geval goed". De dak
dekker zit stukken minder
goed, maar zo is het harde za
kenleven.
Wie de NVOB aanhoort, moet
concluderen dat de wet als
voornaamste gevolg zal heb
ben dat het hele systeem van
onderaanneming op de hel
ling komt te staan. „Veel on
deraannemers zullen gewoon
verdwijnen", erkent Lette
boer. „Selecteer uw onder
aannemer. Dat wordt de gul
den regel".
Fonds
Onderaannemers werken in
middels aan een onderling
waarborgfonds dat alle rr i
co's voor de hoofdaannemers
moe uitsluiten. Een hoofd
aannemer die als gevolg van
de wet belastingschulden
van een onderaannemer
moet betalen, klopt an bg het
waarborgfonds Dat neemt
de betaling over Ook dat on%
derlinge waarborgfonds bete
ket een selectie voor de on
deraannemers. Zwakke en
kwade broeders worden uit
gesloten van deelname aan
zo'n fonds.
Begin deze week werd de medi
sche wereld opgeschrikt door
een plan van minister van sociale
zaken de Graaf om de inkomens
van de vrije beroepen aan ban
den te leggen. Het ministerie
heeft op grond van de salarissen
van ambtenaren met een verge
lijkbaar inkomen een norminko
men vastgesteld.
Twee weken geleden meldde de
Landelijke Huisartsen Vereni
ging juist dat de meeste
huisartsen dat norminkomen
niet eens halen. Sterker nog, er
zijn artsen die van duizend gul
den per maand moeten zien rond
te komen, volgens de LHV.
Ageeth Scherphuis ging voor VN
op zoek naar die minima onder
de huisartsen. Zij vond er één,
maar die zit er met zo mee. "Het
is nu even de adem inhouden,
maar over vijf jaar zal het wel be
ter gaan". Desondanks zijn er le
gio huisartsen te vinden die hun
praktijk zijn begonnen in "de
gouwe tijd". Banken gaven on
beperkt krediet, maar zeiden er
niet bij dat de rente wel eens
drastisch omhoog zou kunnen
gaan. Daarbij komt dat patiënten
mondiger zijn geworden en dus
meer tijd vragen. Particuliere pa
tiënten lange tijd een belang
rijke bron van inkomsten - be
zuinigen door minder snel een
bezoek aan de huisarts te bren
gen. VN constateert echter, dat
er ondanks deze klaagzang nog
wel wat te verdienen valt. "En als
het werkelijk zo slecht wordt
kunnen de huisartsen altijd nog
in loondienst".
VN blijft in de malaise-sfeer met
een interview met Van Agts troe
telkind, Gerry Wagner: geen
prijscompensatie; laagste uitke
ringen omlaag; soepeler ontslag
procedures. En als klapper op de
vuurpijl een heel kleurenkatern
vol over "de inkomems en de cri-
spraken zou kunnen maken op
het eiland Aruba: "Zelfs militair
ingrijpen la de Falklands wordt
niet uitgesloten".
moeders stonden er glimlachend
bij en keurden het goed.
Schrijver/dichter/vertaler Bernlef
heeft grote moeite met de wgze
waarop dagblad Het Parool de
discussie is begonnen over
schrijversstippendia. Het blad
signaleerde hoe schrijvers met
geld van de overheid op hun lau
weren rusten. "Dit stuk voedt
het burgermansvooroordeel over
de schrijver: het is toch eigenlijk
geen beroep".
De Tijd voelt de grote man achter
het succes van de Kwantum Hal
len aan de tand. Joop Steenber
gen bijgenaamd Tom Poes.
Ex-profbokser, ex-haringverko
per, ex-loodgieter, ex-tapijthan
delaar. Nog dit decennium hoopt
hij in Nederland tachtig vestigin
gen te hebben en in Zwitserland
ten minste vijf. Zijn pr-man, de
vlot mompelende Peter Kneg-
jens, noemt hem een kleine wou
dreus, wars van iedere vorm van
kapsones. Een FNV-bestuurder
typeert hem als een kleine deug
niet en VARA's ombudsman
Frits Bom pakt stevig over
Steenbergen uit: "Als een poten
taat heerst hij over zijn imperium
en doet al zijn personeel rillen en
sidderen: een buitengewoon ge
vaarlijke man voor het bedrijfsle-
Catherine Keyl, van NCRV's "Hier
en Nu", wordt aan het woord ge
laten over de vrouwen bij de om
roep: "Het aardige is dat er zo
veel kansen liggen voor mensen
die niks kunnen" Prof.dr. C.A.
van den Beid, directeur van het
Centraal Planbureau, geeft m De
Tijd toe dat de prognoses van
zijn bureau niet kloppen. Ze zijn
gebaseerd op voorgenomen be
leid, maar dat beleid wordt zel
den op nooit uitgevoerd. Toch
staan de kranten steeds weer bol
van de CPB-gegevens.
Verder in De Tijd een interview
met de financiële specialist van
de PvdA, Thijs Woltgens ("Loon
vorming? Het is toch bijna alle
maal abstracte luchtfietserij") en
een hoofdstuk uit Jane Fonda's
onlangs verschenen biografie.
De kwestie Israël-Libanon staat
deze week centraal. Elseviers
heeft er zelfs een NIPO-enquéte
onder de bekende groep "repre
sentatieve Nederlanders" aan ge
wijd. Daaruit blijkt dat de sym
pathie voor Israël duidelijk aan
het tanen is: "Bijna driekwart
van de Nederlandse bevolking
heeft weinig of geen begrip voor
de Israëlische invasie in Liba
non; 77% staat afwijzend tegen
over de opmars van de Israëli's
naar Beiroet; steeds meer Neder
landers zien Israël als een grotere
bedreiging voor de wereldvrede
dan de PLO".
René de Bok geeft een aantal rede
nen waarom de mening in Ne
derland is gewijzigd: "Door de
wijze waarop Israel een beperkte
actie 'Vrede voor Galilea' bij
stuurde tot een grootscheepse in
vasie Een zeker ook niet te on
derschatten factor is ditmaal de
verrassende besluitvaardigheid
van politieke leiders in de Weste
lijke wereld. Bij vorige Israëli
sche acties werd kritiek aan het
adres van Israël uiterst voorzich
tig gebracht en besmuikt gefor
muleerd, aldus De Bok. "Dit
maal was de reactie van de tien
EG ministers van buitenlandse
even snel als scherp De Israëli
sche invasie werd in heldere ter
men veroordeeld"
Alice Oppenheim interviewde mi
nister van financiën Van der
Stee: "We zitten in een rotsitua
tie en ik krijg aan alle kanten op
mijn donder, maar je moet je al-
tgd realiseren dat het in de poli
tiek vandaag Hosanna en mor
gen 'Kruisigt hem' is".
Verder deze week een beschou
wing over Venezuela, dat aan-
Ien Dales, oud staatssecretaris van
sociale zaken, blikt in HN terug
op haar kortstondige periode als
bewindsvrouw en belicht wat ze
nog had willen doen als ze haar
periode had kunnen afmaken.
"Ik heb het gevoel gekregen dat
ik wat kan. Dat ik tot iets kan bij
dragen en ik hoop dat ook te
kunnen om de sociaal-democra
tie weer een goede plaats te ge
ven-maar even goed zou ik als
hoge ambtenaar in een grote stad
kunnen werken".
Joop van den Berg, directeur van
de Wiardi Beekman Stichting,
het wetenschappelijk bureau
van de PvdA, vraagt zich af of de
PvdA wel op het goede spoor zit
als ze zich vanwege haar kernwa
penstandpunt voor jaren in een
oppositierol laat drukken. "Hier
over is in de partij nog niet goed
nagedachtIk vind in het alge
meen dat er een bereidheid moet
zijn tot compromissen, anders
krggen we Engelse toestan
den..."
Het blad blikt terug op de homo-
demonstratie in Amersfoort Een
stafmedewerker van het COC:
Dit is wat er leeft onder de opper
vlakte van tolerant Nederland
De tolerantie houdt op als je met
zijn vgfduizenden komt aanzet
ten. Het warm h. u in- t .i!< n
jongeren, die geweldadig waren.
De buurtbewoners, de vaders, de
Twintig jaar voor de slag om de
Falklandeilanden voerde Neder
land zijn eigen laatste oorlogje.
Om Nieuw-Guinea. John Jansen
van Galen keert terug in de kolo
niale rimboe van 1962 en brengt
in een serie van vier HP-artike
len weer tot leven hoe destgds
tienduizend van 'onze jongens'
leerden tjebokken.
Deze week de oorlog en de herin
neringen daaraan van de solda
ten en hun hoogste chefs: ring
worm en apepokken in de Tang
si; achttien wit gedekte kisten
Hoe het begon, hoe het was en
hoe het eindigde. De lamlendig
heid die haaks staat op de voor
stelling die de soldaat zich ervan
had gemaakt en die toch iets van
avontuur had "Langzamerhand
ga je hopen dat er in godsnaam
eindelijk letrs zal gebeuren, je
komt tot rare dingen. De ser
geant laat maar eens oefenen of
de maten in nood een geheim
kunnen bewaren. Het fanatieke
rotjong dat de proef ondergaat
geefi geen knm, al drukken ze
nog zoveel peuken in zgn nek
uit"
Volgende weck de politieke invals
hoek ofwel Luns legen de rest
van dt w. rrld
Terug in de tegenwoordige tgd be
licht Emma Brunt in HP de Ik-
tgdschnftcn Mensen ("een blad
dat om jezelf heen gedrapeerd
is"). Leef ("Positief denken, dat
is het") en Partner ("Het is een
soort gevoel"). De product-ma
nager van Mensen: "Brengen wij
iets uit de grotere Umwelt, dan
kiezen wc toch steeds de heel
persoonlgke benadering: wat
doe ik met mgn eigen angst voor
de atoombom7"
Jan Kuitenbrouwer reisde (nog
maals) af naar Krimpen aan den
IJssel om te constateren dat de
aarde bg het voormalige gifbc
dnjf EMK nog steeds brand.
"Eén Iu11r i cm.wg" Rob
Heukels ging in de boezem van
het CDA op zoek naar de twee
spalt rondom Van Agt Wig
moeten we dan nemen7 Lubbers
ADVERTENTIE
Haarlemmerstraat 58 ^mm\JÊ
leiden-071-140148 lid ANVC
