Holland-promotie
bij 'Disneyworld'
EVEN
GEDULD
A.U.B.
Radio Moskou wil die 'ploegscharen' wel
interview
Ex-Leimuidenaar heeft
het er maar druk mee
PAGINA 4
Varïa~
DINSDAG 6 JULI 1982
/an een bevriende arts hoorde ik
een opmerkelijk staaltje van
taalcode.
Hij heeft zijn praktijk in een West
fries dorp. Als je een Westfries
vraagt ergens mee naar toe te
gaan. het geeft niet waar naar
toe, en hij heeft daar geen zin in,
dan zegt hij niet: „Nee, sorry,
maar ik heb daar niet zo'n zi-
nin", en ook verzint hij geen voor
de hand liggende smoes om te ca
moufleren dat hij geen zinheeft te
gaan („mijn moeder is vanavond
jarig, en je begrijpt, daar kan ik
moeilijk wegblijven", of: „U moet
het me maar niet kwalijk nemen,
maar vanavond hebben we ons
vaste kaartavondje met de bu
ren"), maar hij zegt:
„Nee, het spijt r
geen jas"
wel,
r ik heb
Dat is een vorm van taalcode.
Als zoiets je de eerste keer overkomt
zei onze vriend, die als „import"
in dat Westfriese dorp verzeild
raakte), zeg je in je onnozelheid
nog:
„O maar dat hindert toch niet, ik
heb wel een jas voor u!"
Fout!
Het gaat helemaal niet om die jas.
Die man heeft thuis misschien
wel tien jassen hangen, in alle
soorten, maten en kleuren. Bo
vendien kan het hartje zomer
zijn, met een temperatuur waar
in niemand het in zijn hoofd
haalt een jas te dragen. Blijk
baar weet elke Westfries dat ie
mand die de smoes, het excuus of
de verontschuldiging gebruikt
dat hij, helaas, geen jas heeft zo
dat hij onmogelijk mee kan, op
een gecodeerde manier vertelt
dat hij absoluut geen zin heeft
mee te gaan, maar dat hij te be
schaafd is om dat zo plompverlo
ren te zeggen. Liever zegt hij
daarom:
„Ik heb geen jas".
Nu neem ik ogenblikkelijk aan, dat
niet iedere Westfries deze geco
deerde smoes gebruikt, maar ik
heb me door onze vriend toch la
ten verzekeren dat het hem niet
in één, uitzonderlijk en niet se
rieus te nemen geval is overko
men, maar meerdere malen. Wat
ik mij nu afvraag is, of lezers of
lezeressen van deze rubriek, die
tenslotte over het hele land ver
spreid gelezen wordt, ook andere
voorbeelden van zulke typisch
aan een streek, stad of provincie
gebonden taalcodes kennen? Ik
had me, mede namens het Ko
ninklijk Genootschap voor het
Nederlandse Taaleigen, daar
voor van harte aanbevolen! (Ni
co Scheepmaker, Keerngouw 3,
1151 BB Broek in Waterland).
Er is overigens één bevolkings
groep die zich nog niet bekom
mert om zulke taalcodes a la „ik
heb geen jas", vermoedelijk om
dat haar taalgevoel nog onvol
doende is ontwikkeld om nu al
schijnmanoeuvres in de taal uit
te voeren. Ik bedoel de kinderen,
althans die in de peuter- en kleu
terleeftijd. Een van mijn vroegste
herinneringen is, dat ik in de
gang van het huis van mijn oma
aan de Postjeskade in Amster
dam NEE zei tegen oom Gerrit. Ik
moet toen ook een kleuter zijn ge
weest. ,£al ik Geetje even bren
gen, dan kunnen jullie leuk sa
men spelen", zei oom Gerrit.
Geetje was zijn zoontje van mijn
leeftijd. „Nee", zei ik bot. en hoe
wel ik in die bokkige jaren toch
honderden keren nee gezegd zal
hebben, is die ene keer mij zo le
vendig bijgebleven, dat ik er nu
al bijna een halve eeuw af en toe
weer even aan denk. Vermoede
lijk was de ontzetting bij oma en
oom Gerrit zo groot, en werd het
mij zo ingepeperd dat het bijzon
der onaardig van me was om
niet met Geetje te willen spelen,
dat ik het daarom voor eeuwig
heb onthouden.
Janna, mijn dochtertje, is trouwens
net zo, en waarschijnlijk nog een
graadje erger. Vorige week werd
ze vier jaar, waarmee ze van
peuter tot kleuter promoveerde, 's
Middags had ze haar partijtje,
waarvoor mijn vrouw al wat
zakjes met snoep en kleinigheden
had klaargemaakt, met op elk
zakje de naam van de gelukkige.
Janna had twee vriendinnetjes
van de peuterspeelzaal uitgeno
digd, en een vriendinnetje en
twee vriendjes van de kleuter
school, die al eerder de overstap
gemaakt hadden van peuter
speelzaal naar kleuterschool. Eén
vroeger vriendinnetje was ze een
beetje uit het oog verloren en had
ze daarom niet uitgenodigd, en
juist de moeder van dat vrien
dinnetje kwam, mét dat vrien
dinnetje, op Janna af om haar te
feliciteren, toen we zusje Sara
van school gingen halen. Janna,
duidelijk als jarige job herken
baar door de uitbundige feest
muts op haar hoofd, liet zich min
zaam feliciteren en zei toen op
mededeelzame toon tegen het ex-
vriendinnetje:
,Jouw naam staat NIET op een
pakje. Want jou heb ik niet uitge
nodigd".
Door Bert Paauw
Ger van der Made weet wel waar hij aan begonnen is.
Sinds hij zich is gaan inzetten voor een Nederlands
paviljoen in het gigantische uitbreidingsproject bij
het Amerikaanse pretpark Disneyworld in Florida,
niet te verwarren met Disneyland in Californië,
komt hij tijd tekort. Vorige week was de drie jaar
geleden naar Amerika verhuisde Nederlander een
aantal dagen 'op oude grond' om in vliegende haast
met allerlei bedrijven en instanties te overleggen.
Interesse en enthousiasme zijn er genoeg. Maar de financiële kant
van de zaak, die ligt in deze economisch benarde tijd wat moei
lijker. Toch denkt Van der Made dat dat uiteindelijk geen on
overkomelijk probleem zal zijn. "Diverse grote bedrijven hebben
zich al bereid verklaard mee te doen aan de eerste fase. Dat
betreft het maken van tekeningen. De tweede fase is de construc
tie en de derde fase de ingebruikneming van het paviljoen. Bij de
tweede en derde fase komen vooral de financiën om de hoek kij
ken. Er moeten wel snel zaken worden gedaan, want de streefda
tum om het contract met Walt Disney Productions te onderteke
nen is 15 augustus van dit jaar. Dan duurt het nog ongeveer twee
jaar voordat het paviljoen in gebruik kan worden genomen"
Waar gaat het nu eigenlijk om? Enkele jaren geleden ging in
Amerika het zogenaamde EPCOT-project van start. EPCOT
betekent Experimental Prototype Community of Tomorrow.
Het project, op touw gezet door Walt Disney Productions en
niet zonder trots aangekondigd als het grootste bouwproject
dat ooit door een privé-onderneming ter wereld onder handen
is genomen, beslaat een terrein van 223 hectaren en ligt naast
het vermaarde Disneyworld.
EPCOT-center bestaat uit twee gedeelten: Future World en
World Showcase. Future World is een enorm paviljoen waarin
een beeld wordt gegeven van de ontwikkelingen van de tech
niek, van vroeger tot nu, aangevuld met de verwachtingen tot
de 21ste eeuw. Het geheel wordt gesponsord door Amerikaan
se bedrijven.
World Showcase bestaat uit 18
landenpaviljoens die gelegen
zijn rond een groot meer.
World Showcase is onder
meer voortgekomen uit de fi
losofie van de vermaarde en
inmiddels overleden Walt
Disney, die de wereldvrede
wilde bevorderen door de
jeugd dichter bij elkaar te
brengen en de mensen met
eikaars culturen en gewoon
ten bekend te maken. Het
eerste zal worden nage
streefd door uitwisselings
programma's van jeugdigen
die in de landenpaviljoens tij
delijk kunnen werken. Het
tweede wordt bereikt door
dat mensen nu in één dag of
in enkele dagen kennis kun
nen maken met 18 landen,
iets waar men in het verdere
leven wellicht niet aan toe
komt.
Toeval
"Het project brengt de mensen
in de wereld letterlijk dichter
bij elkaar", zegt Ger van der
Made die min of meer by toe
val bij het EPCOT-gebeuren
betrokken raakte. Aange
trokken als mede-directeur
van een Amerikaans bedrijf
op het gebied van kunststof
fen, The Dutch Connection
Inc., verruilde hij driejaar ge
leden met zijn vrouw Tilly,
een bekende oud-atlete, het
Zuidhollandse Leimuiden
voor de plaats Longwood in
Florida. In Nederland had
Van der Made de dagelijkse
leiding by het bedrijf Acon
Delta bv in Alphen. Dit be
drijf hield zich bezig met de
import van kunststoffen.
Ger van der Made:"Zakelijk en
privé verbleef ik regelmatig
in de Verenigde Staten. Ik
kreeg daar contacten met
i die ook in de kunst-
Beeld van het
zogenaamde
EPCOT-center,
het gigantische
uitbreidingsproj
ect bij het
pretpark
Disneyworld in
het Amerikaanse
Florida.
Op de voorgrond
Future World
overzicht wordt
gegeven van de
technologische
ontwikkelingen.
Op de
achtergrond een
waaromheen 18
landenpaviljoens
moeten verrijzen.
Als het lukt krijgt
ook Nederland
een plaats.
stoffen-sector zaten. Dat is
uiteindelijk uitgemond in
mijn huidige baan. Het be
drijf waar ik nu voor werk le
vert allerlei kunststofproduk-
ten die worden gebruikt bij
grote bouwprojecten. Met
Disneyworld worden veel
vuldig zaken gedaan".
"Daardoor raakte ik op de
hoogte van het EPCOT-pro
ject. Ik heb toen gevraagd:
hoe zit het met Nederland?
Het bleek dat geïnteresseer
de landen zich jaren geleden
voor het project hadden kun
nen aanmelden. Nederland
heeft dat niet gedaan. Ik ben
er toen in gesprongen omdat
het mij voor Nederland een
geweldige kans leek om zich
te presenteren. Zeker nu het
economisch slecht gaat moet
je elke kans die ertoe by-
draagt om het hoofd boven
water te houden aangrijpen,
dunkt me. Van de kant van
Walt Disney Productions
hebben ze tegen me gezegd:
ga maar eens bellen en schrij-
Interesse
"Daar ben ik nu volop mee be
zig. Ik steek er veel tyd en rei
zen in. Ik doe alles wat bin
nen mijn vermogen ligt om
interesse te kweken. Ik moet
zeggen dat de reacties heel
bemoedigend zijn. Ik heb on
langs bij het bezoek van ko
ningin Beatrix aan Amerika
met de leden van de meege
reisde economische missie
gesproken. Ik heb in Hous
ton ook zelf met de koningin
gesproken die zich zeer posi
tief over het project heeft uit
gelaten en heeft gevraagd om
op de hoogte te worden ge
houden. De missie heeft het
EPCOT-center ook gezien.
Jan Terlouw was enthou
siast. Ik ben inmiddels ook
bij Van Agt geweest in diens
hoedanigheid van minister
van buitenlandse zaken".
Op 1 oktober van dit jaar gaan
de eerste 9 landenpaviljoens
open. Het betreft Canada,
Groot-Brittannië, Frankrijk,
Japan, de Verenigde Staten,
China, Italië, Mexico en
West-Duitsland. Enige tijd la
ter zullen Sparye, Israël, De
nemarken, Marokko, Vene
zuela en Equatoriaal Afrika
volgen. Er zijn nog drie open
plekken waarvan er één, als
alles lukt, dus door Neder
land zal worden bezet. Maar
volgens Van der Made moet
er dan wel snel worden ge
handeld omdat er meer ka
pers op de kust zijn. "Als één
of ander land op korte ter
mijn met veel geld over de
brug komt, bijvoorbeeld
Koeweit, dan gaat het project
onze neus voorbij. En dat zou
heel jammer zijn. Zeker in
een jaar waarin de Neder
lands-Amerikaanse betrek
kingen door de 200-jarige
vriendschapsbanden extra in
de belangstelling staan".
Export
"Ik heb begrepen dat in het be
lang van de Nederlandse eco
nomie de export moet wor
den bevorderd. Dat paviljoen
is een geweldige mogelijk
heid om de export te promo
ten. Je kunt het beschouwen
als een vooruitgeschoven
handelspost. Het is de bedoe
ling dat de paviljoens een au
thentiek karakter krijgen,
dus worden geconstrueerd in
een vorm die typerend is
voor het land. Tegelijkertijd
moet de factor 'entertain
ment' aanwezig zyn. Wij kun
nen Nederland via dat pavil
joen pousseren".Van der Ma
de somt enkele mogelijkhe
den op:
- promotie van het toerisme;
- promotie van allerlei produk-
ten;
- promotie van kunstwerken,
hetzij door wisselende ten
toonstellingen, bijvoorbeeld
met schilderijen, hetzij door
de aanwezigheid en verkoop
van bijvoorbeeld Delfts
blauw;
- promotie van industrieën, bij
voorbeeld elektronica, bag-
gerwerken, waterwerken,
vliegtuigindustrie;
- het wijzen op transportmoge
lijkheden. Rotterdam kan
zich presenteren als de poort
tot Europa.
Van der Made:"Er zijn moge
lijkheden te over maar het
geld moet rond komen. Ik
heb goede hoop dat dat zal
lukken. Alles verloopt tot nu
toe naar wens. Een definitie
ve keuze ten aanzien van be
drijven is nog niet gemaakt.
Ik heb in de ene week dat ik
in Nederland ben ook niet al
les en iedereen kunnen be
zoeken. Maar geïnteresseerde
bedrijven kunnen altijd nog
contact opnemen met het mi
nisterie van economische za
ken of rechtstreeks met mij
in Amerika. Maar dan moe
ten ze wel snel zijn".
Open plek
In Amerika verwacht men dat
het EPCOT Center een flinke
impuls zal geven aan de toch
al indrukwekkende bezoe
kersstroom die richting Flori
da reist. Het nu tien jaar be
staande Disneyworld - niet te
verwarren met hfet 16 jaar ou-
dere Disneyland in Californië
- trekt jaarlijks 14 miljoen be
zoekers. Mede door een op
touw te zetten en gedeeltelijk
al gevoerde wereldwijde
campagne moet dat aantal
bezoekers uitgroeien tot 22
miljoen, per jaar.
Ger van der Made;."We moeten
beslag zien te leggen op een
open plek. Via een paviljoen
in World Showcase kunnen
we laten zien dat Nederland
meer heeft te bieden dan
klompen, kaas en tulpen. Op
1 oktober'84 moet het Neder
lands paviljoen open. Zo niet,
dan is dat een enorme gemis
te kans".
Radio Moskou heeft de regering
van Oost-Duitsland in Berlijn de
les gelezen wegens haar optre
den tegen die jongeren in de
evangelische kerken die hun kle
ding sieren met de bekende stic
kers 'zwaarden tot ploegscha-
De kerkelijke vredesbeweging in
de DDR, waarin vooral jongeren
actief zijn, gebruikt dit symbool
voor haar activiteiten. Het is ont
leend aan het oudtestamentische
bijbelboek Micha, hoofdstuk 4
vers 3: "Dan zullen zij hun zwaar
den tot ploegscharen omsmeden
en hun speren tot snoeimessen;
geen volk zal tegen een ander
volk het zwaard opheffen, en zy
zullen de oorlog niet meer leren".
De Oostduitse regering heeft er al
meermalen blijk van gegeven,
met de doelstelling en de manier
van actievoeren van deze bewe
ging niet gelukkig te zijn. Het
zou de bereidheid om het eigen
land en systeem tegen het wes
terse imperialisme te bescher
men en de internationale vrede
te bevorderen kunnen verzwak
ken. Er is, volgens de regering,
maar één officiële vredesbewe
ging: die van de staat. En die
vindt zowel zwaarden als ploeg
scharen nodig om de vrede te be
waren. De regering heeft het dra
gen van de stickers dan ook-ver
bonden.
In een Duitse uitzending van radio
Moskou zei een commentator
met betrekking tot dit conflict in
de DDR. dat een socialistische
maatschappij als de Sowjet-Unie
in de afbeelding 'zwaarden tot
ploegscharen' haar eigen politie
ke bedoelingen herkent. "Wij ge
loven, dat het momenteel een
eerste vereiste is om zwaarden in
ploegscharen te veranderen",
verklaarde de commentator met
nadruk.
Wapenindustrie
De rooms-katholieke en protes
tantse kerken in Frankrijk vra
gen president Mitterrand in een
verklaring om inperking van de
wapenindustrie en wapenex
port. Een delegatie van de ker
ken is bij de president op be
zoek geweest om de verklaring
te overhandigen en toe te lich
ten.
De kerkelijke brief constateert, dat
de vredelievende taal van de hui
dige regering niet altijd overeen
komt met de werkelijkheid. En
die is: perfectionering van de
Franse kernmacht en een steeds
grotere wapenuitvoer. Frankrijk
is de derde wapenuitvoerder in
de wereld, na de Verenigde Sta
ten en de Sowjet-Unie. Hoewel
de geestelijke leiders erkennen,
dat de wapenindustrie niet van
de ene op de andere dag kan om
schakelen, menen zy toch, dat
deze op den duur gevaren in
houdt voor de vrede.
"Een te grote kloof tussen uitspra
ken van de politieke leiders en
de politiek die zij in werkelijk
heid voeren is ook gevaarlijk
voor de toekomst van de demo
cratie in Frankrijk zelf', zegt de
verklaring.
De delegatie drong bij de president
ook aan op stopzetting van nu
cleaire proeven op een atol in de
Stille Oceaan. Daar is vorige
week, tot groot ongenoegen van
onder andere het naburige
Nieuw-Zeeland, weer een atoom
bom tot ontploffing gebracht. De
Franse geestelijke leiders heb
ben de president gevraagd, te ko
men met werkelijke voorstellen
voor vérgaande, evenwichtige en
gecontroleerde ontwapening.
Uitkeringen
De Britse kerken gaan actie voe
ren tegen de door de regering
aangekondigde kortingen op de
sociale uitkeringen.
Onder het motto 'Kerken in actie
tegen de armoede' eisen de ker
ken onder meer een verhoging
van de uitkering aan het snel toe
nemende aantal langdurig-werk-
lozen, verhoging van de kinder
bijslag en een rechtvaardiger
verdeling van subsidies voor de
aankoop van een woning.
Groot-Brittannië telt bijna een mil
joen mensen die langer dan een
jaar werkloos zijn.
Pastorale ervaringen binnen de
kerken hebben de laatste jaren
duidelijk gemaakt, dat het aantal
mensen wier levensomstandig
heden met 'armoede' moeten
worden omschreven steeds gro
ter wordt. Deze armoede heeft,
volgens de kerken, apathie en
vertwijfeling tot gevolg, en ver
oorzaakt steeds meei geweld in
de gezinnen, op school en in de
woonwijken. De leefsituatie van
de armste groepen is sinds de
tweede wereldoorlog nauwelijks
verbeterd.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Cuyk (deelwerk) kandidaat J.
Lemereis Aalten; bedankt voor
Ommen B. van 't Veld Nunspeet;
toegelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar gesteld J. de
Heer Lekkerkerk, A. A. van Hou-
welingen Leiden, W. Kok Stol
wijk en M. J. Paul Zoetermeer.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar Ulrum
kandidaat K. Harmannij Kam
pen; bedankt voor Dokkum en
voor Spakenburg J. van de Wete
ring Harkstede.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: bedankt voor Veenendaal J.
Germs Winschoten, voor Korn-
hom K. Boersma Hoogeveen.
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Heeren
veen K. Muller Alkmaar-Zaan
streek.
Unie van Baptistengemeenten:
beroepen te Rotterdam-Zuid en
te Groningen-Noord J. H. Hof
man Stadskanaal.
Het hoofdbestuur van het
Christelijk Jongeren-Verbon-
d-YMCA-Nederland heeft drs.
Rob Visser (30) tot voorzitter be
noemd. De heer Visser, die jhr.
C. van Eysinga opvolgt, is her
vormd predikant in Deil-En-
spyk. Vroeger is hy al enkele ja
ren als vrijwilliger van het CJV
actief geweest in de Haagse
Spoorwijk.
De heer A. de Jong te Heerenveen
werd gekozen tot tweede voorzit
ter. Nieuwe penningmeester van
het CJV is de heer J. Schuurman
te Zeist.
De Raad van Kerken in Neder
land heeft de minister v^rt bui
tenlandse zaken, mr. Van Agt,
gevraagd, zich op de hoogte te
stellen van het proces in Zuid-
Afrika tegen dominee Cedric
May son. Mayson is medewerker
geweest van het nu verboden
Christelijk Instituut van ds. C. F.
Beyers Naudé en werd eind vo
rig jaar gearresteerd, verdacht
van hoogverraad.
Het proces, dat waarschijnlijk in
augustus zal plaats hebben, i
vrijdingsbeweging African Na
tional Congress.
ADVERTENTIE
Morgen (woensdag) zijn we gesloten om - traditie
getrouw - orde op zaken te stellen. Dat is even vervelend,
maar toch ook weer niet. En dat zult u overmorgen - als
we weer open zijn - roerend met ons eens zijn. Tot dan!
de BONNETERIE
De Bonneterie en Pander: Ka/verstraal, Amsterdam. De Bonnelerte: Beethcmenstraat,
Amsterdam. Groenmarkt en in Babyion, Den Haag. Lijnbaan, Rotterdam.
