"Eén
en h<
et was een
bloec
Ibad geworden"
c
Reportage
l schot van ons
Vastenmaand moslims gezelligste van het jaar
D-
Nederlandse Unifil-militairen
lieten Israël zijn gang gaan...
DINSDAG 22 JUNI 1982
Varia
Ik ben geen balletomaan, maar
eens in de zoveel jaar komt er een
moment waarop ik door een be
paald ballet geëlektriseerd
word. De allereerste keer dat mij
dat overkwam herinner ik mij
nog donders goed: een ballet van
Roland Petit, waarvan de titel
me ontschoten is, maar waar een
wolf een grote rol in speelde. En
de laatste keer herinner ik mij
ook nog goed: „Café Muller" van
het Wuppertaler Tanztheater
van Pina Bausch, met al die stoe
len die werden omgegooid, u weet
wel.
„Het toneel is ingericht als een kale,
vuil-grauwe ruimte, waarin klei
ne, ronde cafétafeltjes en tiental
len verschillende soorten stoelen,
variërend van keukenstoel totJu-
gendstilmeubel, staan. Ze
duiden op de leegte, op de onmo
gelijkheid om contact te leggen.
Slechts een acteur is zich bewust
van de stoelen. Wanneer een van
de danseressen begint te bewe
gen, springt hij op en trekt de
stoelen weg, die haar in haar be
wegingen zouden kunnen hinde
ren..."
Dat déé me wat, dat ballet (we heb
ben thuis ook nogal wat stoelen
dus toen ik twee kaartjes kon
krijgen voor de wereldpremière
van „Walzer" van Pina Bausch
in Carré, heb ik meteen toegesla
gen, en mijn moeder gevraagd of
ze mee wilde. „Wat is het?", vroeg
ze.Modern ballet", zei ik, „maar
wel het beste dat er is. Bovendien
de wereldpremière, dus dan bent
u morgen op een wereldbevolking
van zo'n 4 miljard zielen een van
de zeldzame uitverkorenen die
dat ballet gezien hebben!". „Dan
ga ik graag mee", zei ze.
Op de galerij zaten we in een soort
uitgestelde vrije val tegen de
steilwand van Carré aange
drukt, waar veel mensen over een
toneelkijker bleken te beschikken,
die zij hadden kunnen overspa
ren door jarenlang genoegen te
nemen met de goedkoopste plaat
sen. Naast ons zaten Marga Min-
co, Bert Voeten en hun oudste
dochter die over het antieke to
neelkijkertje van de schilder Wil
lem Witsen beschikten (die in
1923 zonder zijn toneelkijker be
graven was), waardoor ik de be
perkingen van zo'n ding heb le
ren kennen: je ziet er niets méér
mee, je ziet ook niets groter, je
ziet hetzelfde alleen een beetje
dichterbij!
De circuspiste was het toneel. Tien
dansers en tien danseressen be
gonnen rustig heen en weer te lo
pen, met op hun hand een papie
ren vouw boot je terwijl uit de
luidsprekers scheepsberichten
van Hamburg kwamen. O jé,
dacht ik, want als gastheer van
mijn moeder voelde ik mij na
tuurlijk persoonlijk verantwoor
delijk voor het gebodene, temeer
omdat zij als 77-jarige nog maar
pas hersteld is van een hartin
farct. „Het lijkt me makkelijker
om te doen dan klassiek ballet",
zei ze. Na een uurtje begon een
deel van het publiek te morren.
De een werd weggekucht, de an
der weggeklapt, her en dier ston
den toeschouwers op en schuifel
den naar de uitgang, één meisje
begaf zich zelfs plompverloren
tussen de acteurs door via het to
neel naar buiten, en een vrouw
riep: „Dansen, dansen!" Dat
werd de meest geciteerde kreet in
de recensies. Het kwam er, met
enige overdrijving, op neer dat
er onder de toeschouwers méér
beweging, méér ballet ontstond
dan op het toneel. Een echt onver
valst ouwerwets theaterschan
daal dus! Tweehonderd jaar ge
leden ergerde Betje Wolff zich er
al aan „dat lachen, praten, badi
neren onder het spel van de ziels-
roerendste treurspelen thans du
ton is", en een criticus uit 1808
(lees ik in „Duizend jaar toneel
in Nederland" van Ben Albach)
beschreef hoe de bezoekers op de
galerijen schreeuwden, vochten,
naar beneden spuwden en schil
len gooiden. Nog in 1862 kon men
blijkbaar alleen maar vechtende,
of door een „beroepsdringer" te
huren, een plaats bereiken èn be
houden op de bovenrangen.
Maar ook al twee eeuwen daar
vóór in Vondels tijd heerste er
voortdurend onrust in de zaal,
waar een deel van het publiek
stond en heen en weer liep, en
waar gerookt, gedronken en ge
geten werd. Men voelde zich toen
even goed thuis in de schouwburg
als in een rumoerige herberg, dus
zeg in Café Muller, met zijn om
vallende stoelen. Toen na twee
uur de pauze aanbrak vond mijn
moeder het welletjes. „Stel je voor
dat ik plotseling iets krijg", zei
ze, „hoe zouden ze me hier dan
vandaan moeten slepen?"
Dat zijn dus de associaties die je
bij Pina Bausch wat Pof of Kus
sentje betekent) krijgt, althans op
latere leeftijd. We gingen naar
buiten, waar het al een gezellige
drukte was...
Door Taco Slagter
HARIS - Het codewoord was 'Rubicon'. Met deze
aanduiding wilde het Unifil-hoofdkwartier voorko
men dat de VN-vredesmacht in Libanon bij een
eventuele invasie van Israël naar de wapens zou
grijpen. Maar toen de honderden Israëlische tanks
op 6 juni langs de westelijke kust over de Israë-
lisch-Libanese grens denderden, had de Neder
landse sergeant Stef Czernaiwzk (21) 'Rubicon' nog
niet in de koptelefoon van de eerste controlepost
gehoord. Dat gebeurde pas vijftien minuten later.
Nog kwaad over de door Israël begonnen oorlog zegt
hij op de plaats waar hij een cruciale beslissing
heeft genomen: „AIs ik één schot had gelost, had de
ze post niet meer bestaan. Vijftien lopen van Israë
lische M60-tanks waren op ons gericht. 'Einde oefe
ning' was het dan geweest. En misschien wel voor
heel Unifil. Want het Israëlische leger was doorge
gaan".
Enkele uren ervoor heeft de Nederlandse Unifil-commandant, lui
tenant-kolonel Bert van Tol (46) uit Harderwijk met veel bewon
dering gesproken over de „zelfbeheersing" en „discipline" van
het bataljon. Want hoewel er geen schot is gevallen, hebben de
Nederlandse Unifil-posten het er niet zomaar bij laten zitten.
Met inderhaast aangebrachte tankversperringen (stalen kruisen)
en prikkeldraad schakelden de Nederlanders drie Israëlische
tanks uit. Van twee braken de schakels van de rupsbanden; de
derde raakte door een stuurfout van de tankchauffeur verward
in het prikkeldraad en liep onherstelbare averij op aan een aan
drijfas.
„Ik ben blij dat we nu eens ein
delijk met de pers kunnen
praten", zegt overste Van Tol
opgelucht. „Er circuleren al
lerlei indianenverhalen in
Nederland. Zo zouden wij bij
de invasie de andere kant
hebben uitgekeken en een
paar kasten als barricade
voor de tanks hebben opge
worpen. Zonder geweld te
gebruiken hebben we de Is
raëli's laten zien, dat we niet
zonder slag of stoot over ons
heen laten lopen. Het is heel
verstandig wat die jongens
op die belangrijke post heb
ben gedaan. Anders was het
een bloedbad geworden.
Overigens hadden we de drie
tankbrigades enkele uren
met ons anti-tankgeschut
kunnen ophouden. Maar dat
zou zeer veel slachtoffers
hebben gekost onder onze
mensen en de burgerbevol
king. Want veel burgers had
den onder onze paraplu dek
king gezocht. Ondanks dat
veel soldaten woedend waren
over het Israëlische optreden
- sommigen wilden er gewa
penderhand tegenaan gaan -
is de zelfbeheersing van de
Nederlanders toch iets posi
tiefs in deze zaak."
Perspectieven
Overste Van Tol ziet ondanks
de beschamende wijze waar
op Israël de vredesmacht ne
geerde, nog wel perspectie
ven voor het functioneren
van het bataljon. „Kijk, de
taak de gewapende PLO de
doorgang naar het zuiden te
beletten, bestaat niet meer.
Maar het accent zal meer en
meer komen te liggen op de
functie die we als politie heb
ben. In Libanon ontbreekt
het gezag. Wat wij nu bijvoor
beeld doen, is de misdadige
activiteiten van de christelij
ke militie van Haddad tegen
gaan. Zijn soldaten persen
mensen geld af, gijzelen ze of
gedragen zich als strui
krovers. Hiertegen treden we
krachtig op. En gemotiveerd,
want de bevolking gelooft in
De Unifil-commandant houdt
me voor, dat de Israëlische
invasie natuurlijk geen ver
rassingsaanval voor Unifil is
Israëlische bommen verande
ren de Libanese stad Tyrus in
een puinhoop. Huilend zoekt
deze vrouw tussen verbrokkelde
muren naar de resten van haar
huis.
Tijdens de felle gevechten tus
sen Israëli's en Palestijnen in
Tyrus bleek een Nederlandse
Unifïlpost zich midden in de
frontlinies te bevinden.
geweest. Het feit dat de code
bij de belangrijkste post niet
op tijd is doorgekomen, lag
aan verbindingsmoeilijkhe
den. Wel was door Unifil al
een waarschuwing uitgegaan
dat uit waarnemingen van
Unifil-posten was gebleken,
dat Israël tanks en artillerie
voor de grens en later in de
Libanese enclave van de
christelijke militieleider ma
joor Haddad had samenge
trokken. Uit voorzorg had de
bataljonscommandant al een
instructie uitgevaardigd dat
alle militairen die niet nood
zakelijkerwijs op de posten
nodig waren, in de schuilkel
ders moesten gaan. Gevreesd
werd dat dicht bij de posten
vuurgevechten zouden voor
komen, en de militairen voor
al door de granaten van de te
genstanders van Israël zou
den worden geraakt. En zo
zat een groot deel van het ba
taljon met korte tussenpozen
twee dagen in de bunkers.
Levensgevaar
Zonder meer in levensgevaar
hebben kapitein Boudewyn
Barendrecht (37) uit Heeze en
de militairen van zijn post
vlak bij Tyrus hebben in le
vensgevaar verkeerd. Op de
ze door de VN vooruitgescho
ven post in een voormalige
Libanese kazerne, Tyr-bar-
racs genoemd, vielen mor
tier- en artilleriegranaten van
beide partijen. Op een gege
ven moment maakte de ka
zerne deel uit van de Israëli
sche linies. Tanks stonden te
gen de muren van de kazerne
aangedrukt. De mortiergra
naten sloegen in binnen de
omheining van deze leger
plaats.
Met het zweet in de handen
wachtten Barendrecht en de
anderen de bombardemen
ten en beschietingen met gra
naten in een kleine stinkende
schuilkelder af. Vlak in de
buurt stond een trein met
honderd ton munitiecontai-
ners, die kort voor het uitbre
ken van de oorlog voor het
Franse Unifil-onderdeel was
aangekomen. Op nog geen
tien meter sloeg een mortier
granaat in de grond. Kogels
doorboorden de container,
maar de grote 'bom' bleef
wonder boven wonder uit
Op de rand van een bmnenvy-
ver in de gehavende kazerne
doet kapitein Barendrecht
zijn verhaal. Eerst nog rustig.
Later, wanneer hij in afschu-
welijke details vervalt, kan
hij zijn emoties niet verber
gen. „Had een voltreffer een
van de containers geraakt,
dan waren we als Van Speyk
de lucht in gevlogen. Dan wa-
Gestuntel
„De Palestijnen stonden de dag
voordat de oorlog uitbrak (5
juni) met hun Russisch af
weergeschut en 160-mm-
mortieren rondom de kazer
ne op de Israëli's te vuren.
Ook gebruikten ze de beruch
te Katjoesja-raketten Maar
de Israëlische vliegtuigen za
ten veel te hoog om ze te kun
nen raken. We hebben om dat
gestuntel van die Palestijnen
nog gelachen. Een dag later
was het menens. Voor onze
deur was het een ware veld
slag. Vier zware bombarde
menten op Tyrus en Sidon
maakten je angstig. Ik dacht
dat je aan die dreunen zou
wennen, maar nu weet ik dat
je daar nooit gewoon aan
raakt De volgende dag wa
ren we frontlijn van de Israë
li's. Verschrikkelijke gevech
ten. Aanvankelijk moesten
de Israeli's zich terugtrek
ken. Vier tanks van hen wa
ren afgeschoten".
„Op een gegeven moment ont
dekten we dat een tankgra
naat een gigantisch gat in de
omringende muur van de ka
zerne had geslagen. Iedereen
kon erdoor kruipen. Met ge
vaar voor eigen leven hebben
de korporaals Peter Egberts
(18) uit Bathmen en Milken
van der Velden (21) uit En
schede tijdens de gevechten
onze eigen pantserwagens in
het gat gereden en de rest
hebben ze met zandzakken
en andere troep afgedicht".
Lijken
Twee etmalen maakten deze
Nederlandse militairen de
verwoestende bombarde
menten op Tyrus en Sidon
mee. Op de derde dag van de
oorlog verschenen op een
open veld voor de uitkijkto
ren van de Nederlandse Uni-
fil-troepen honderden tanks.
Barendrecht „Zij stelden zich
pal naast elkaar in slagorde
op. En toen kwam er uit een
van die lopen een rode rook-
granaat ten teken dat de op
mars bij Tyrus kon beginnen.
Een onvoorstelbaar gebulder
volgde. De bewoners van de
steden zaten toen al op het
strand, gewaarschuwd voor
de aanval door middel van
drie soorten pamfletten Wat
je toen zag. laat zich moeilijk
beschrijven. Voltreffers op
hotels en fiatgebouwen. Af
schuwelijk. Naar dat laatste
ben ik gaan kijken. Wat een
puinhoop. Overal lagen lij
ken. Ik zag een kindervoetje.
Ik hoorde een vrouw gillen.
Haar beide benen waren eraf.
We hebben waar we konden
eerste hulp verleend. Want
dat kon toen nog. De Israëli's
waren nog te veel in beslag
genomen door de gevechten
om het ons te kunnen belet
ten Die vrouw hebben we
door de Zweden van Unifil
laten afvoeren. Zij heeft het
overleefd".
Hij zwijgt even om iets weg te
slikken. Vervolgt heftig "Die
duizenden mensen die in de
steden onder het puin zijn ge
komen. Dat vergeet je nooit
meer Op de dag van de bom
bardementen was de zon niet
meer te zien Stof, rook,
stank... Het had een mooie
blauwe dag moeten zijn".
Deze week begint voor de
250.000 tot 300.000 moslims
in Nederland de Ramadan,
de grote vastentijd, die zo'n
29 dagen duurt. Het Moslim-
informatiecentrum in Den
Haag heeft een beroep op de
Nederlandse bevolking ge
daan om begrip te tonen
voor vastende moslims en
met hen mee te leven.
Tijdens de Ramadan onthou
den de moslims zich tussen
zonsopgang en zonsonder
gang van alles wat het leven
veraangenaamt. Zij moeten
in die periode ook extra hun
best doen om niet betrokken
te raken bij conflicten.
Omdat deze vastenmaand ook
in de vakantietijd valt, probe
ren veel moslims een deel in
hun vaderland door te bren
gen. Een functionaris van het
Moslim-informatiecentrum
vertelde, dat juist de vasten
maand in de Arabische lan
den de gezelligste van het
jaar is, vooral 's nachts, om
dat dan wél gegeten en ge
dronken mag worden.
Ontwikkeling
De ontwikkelingsbank van
de Wereldraad van Kerken in
Amersfoort heeft een teleur
stellend jaar gehad wat be
treft de toeneming van het
aantal leden. Maar het aande
lenkapitaal is verheugend ge
stegen. De 'oecumenische
ontwikkelingscoöperatie' zag
dit kapitaal stijgen van bijna
10 naar ruim 13 miljoen gul
den. Het aantal deelnemers
ging van 142 naar 147.
De bank van de Wereldraad
van Kerken werd in 1975 op
gericht om onder aantrekke
lijke voorwaarden geld te le
nen aan ontwikkelingspro-
jekten die niet door anderen
worden gesteund. Vaak gaat
het om gemeenschappen die
zo arm zijn, dat ook de We
reldbank er geen geld in wil
steken. Behalve kerken kun
nen ook particulieren aan
deelhouder worden, via een
lidmaatschap van de Neder
landse vereniging tot steun
aan de Oecumenische Ont
wikkelingscoöperatie in
Leeuwarden.
De bank heeft op dit ogenblik
75 procent van het kapitaal
belegd in projekten in 9 lan
den, waaronder India en Chi-
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Bennebroek H. C. van It-
terzon Gouda, te Ermelo P.
Vroegindewey Workum; aan
genomen naar Lemele (Ov
A. Terlouw Ballum-Hollum
(Ameland), naar Ingen (Bet.)
L. F. W. Sterk Kerkdriel, be
dankt voor Almelo G C. Vij-
zelaar Rijswijk (ZH), voor
Oosterwolde-Fochteloo (Fr.)
D. Penninkhof Well-Ammer-
zoden.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Haarlem J P. Bos (le-
gerpredikant) Hoevelaken;
aangenomen naar Noordwijk
J. J. Kuiper Sneek.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar Er
melo E. Woudt Den Helder
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Kam
pen J. C. L Starreveld Delft,
aangenomen naar Noorde
loos B. de Romph Vlaardin-
gen.
Volgende maand zal ds. A.
Juffer te Oegstgeest in dienst
van de Gereformeerde Zen-
dingsbond in de Nederlandse
Hervormde Kerk als zen
dingspredikant naar Kenia
(Afrika) vertrekken. Mede na
mens de Hervormde Kerk
van Oost-Afrika gaat hij les
geven aan een theologische
school in Limuru.
De hervormde gemeente van
Nieuw-Beijerland, waar ds.
Juffer predikant is geweest,
heeft zich bereid verklaard
als 'zendende gemeente' op
te treden. Daar heeft op 14 ju
li dan ook de uitzending
plaats.
Ds. Sjouke Vooistra, docent
in de christelijke geloofs- en
zedeleer aan het doopsgezind
seminarie te Amsterdam,
hoopt op vrijdag 2 juli aan de
Universiteit van Amsterdam
te promoveren tot doctor in
de godgeleerdheid De titel
van zijn proefschrift is; 'Het
Woord is vlees geworden, de
melchioritisch-menniste ïn-
carnatieleer'
Afscheid
Met een college over Johann
Sebastiaan Bach heeft profes
sor dr H. van der Linde af
scheid genomen van de theo
logische faculteit van de ka
tholieke universiteit van Nij
megen. Van der Linde was
hoogleraar in de geschiedenis
en problematiek van de oecu
menische beweging Ruim 20
jaar geleden ging hij als her-
vormd predikant over naar
de Rooms-Katholieke Kerk.
In zijn afscheidscollege gaf pro
fessor Van der Linde er blijk
van, geen spijt van deze stap
te hebben. Hij krijgt in Nij
megen geen opvolger. Van
der Linde toonde daarvoor
begrip. Volgens hem is de oe
cumene nu 'geïntegreerd'
"Geen zinnig mens, of hij
denkt oecumenisch", zei hij
Soms gaat professor Van der
Linde voor ut hervormde
diensten Hij vindt dat
'groots "Het bewijst, dat wij
de tijd begrijpen en elkaar
vertrouwen"
Teleurgesteld was de scheiden
de hoogleraar over de reactie
van 'Rome' op vooruitstre
vende theologen als Kung en
Schillebeecki Zelf welt Van
der Linde zich thuis in de kri
tische sfeer van 'De Bazuin',
Concilium'. "Voorlopigen
'Hervormd Nederland'
In Grand Rapids (Verenigde
Staten) zijn ruim veertig lei
ders uit de 'evangelische be
weging' (evangelicals) in de
wereld bijeen gekomen voor
een conferentie van een week
over de 'relatie tussen evan
gelisatie en sociale verant
woordelijkheid' De confe
rentie wil zaterdag met een
slotverklaring komen.
Amnesty International is een
handtekeningenactie begon
nen voor de vrijlating van een
aantal evangelische christe
nen in Roemenie. Zy worden
ervan beschuldigd, zonder
toestemming van de staat by-
bels te hebben gedistri
bueerd
