D
'Het gaat om de kunst
en niet om een thema'
J
D
c
Tentoonstelling 60- 80 een topper
c
C
Oud-Leidenaar Rudi Fuchs over zevende Documenta:
Succes Amsterdams Stedelijk Museum
Scheepvaart
c&udcl lieuius
ZATERDAG 19 JUNI 1982
Kunst
BONN (GPD) - „Kunst
is stil en discreet, zij wil
diepgang en hartstocht,
helderheid en warmte",
schreef Rudi Fuchs, de
directeur van het Eind-
hovense Van Abbe-mu-
seum en artistiek leider
van de zevende Docu
menta in Kassei, ruim
zeven maanden gele
den in een open brief.
Die brief was gericht
aan de kunstenaar of de
kunstenares van wie
werk op de „grootste
tentoonstelling van
moderne kunst in de
wereld" zou komen te
hangen.
Op de laatste persconferentie
voor de opening vandaag van
de Documenta heeft F\ichs
die brief nog eens kort her
haald. In een overvol zaaltje
van de 'Hessen-Vertretung'
zei de 39-jarige oud-Leide-
naar dat hij en zijn voorberei
dingsteam vooral hebben ge
streefd naar een rustige ten
toonstelling, waarin op ge
distantieerde wijze wordt ge
toond „wat er aan moderne
kunst is". Volgens Rudi
Fuchs gaat het om de kunst,
en niet om een thema of idee
waaraan de kunst onderge
schikt wordt gemaakt. Er
wordt op de Documenta een
overzicht van jaar avantgarde
geboden. Dat betekent dat
ook een aantal jonge kunste
naars is uitgenodigd.
Maar uit zo'n periode ontstaat
volgens Fuchs logisch een
hiërarchie. „Er zullen kunste
naars zijn die op ander Docu
menta's aanwezig waren. On
ze visie wordt echter duide
lijk uit de accenten die we
zetten, zowel door de werken
die van een kunstenaar zijn
uitgekozen, alsook door de
manier van exposeren. Het
Fridericianum bijvoorbeeld
(een van de tentoonstellings
gebouwen) is verdeeld in de
ouderen, de vaders, op de be
nedenverdieping, en de jon
gere kunstenaars op de bo
venverdieping", aldus Docu-
menta-leider Fuchs.
De persconferentie in Bonn
verliep in een nogal geprik
kelde stemming. In elk geval
een deel van de Westduitse
kunstpers lijkt er zeer geirri-
teerd over hoe Fuchs zich aan
de betreffende journalisten
heeft onttrokken. Hij is ten
eerste niet al te scheutig ge
weest met interviews (dat is
niet erg economisch), en ten
tweede heeft hij, tot ergenis
van vele zogenaamde of ech
te experts in de Bondsrepu
bliek, niet een echt concept
neergelegd.
Tijdens de persconferentie leg
de de zelfverzekerde Eindho-
vense museum-directeur uit
dat het voor hem geen enkel
probleem is of er nu wel of
geen concept is. Kunst en dit,
kunst en zo, kunst en de Der
de Wereld? Als wij met de
kunstenaars spraken, bleek
dat dat ze in ieder geval niet
interesseerde, zei Fuchs.
Verder lijkt het erop dat de
kunstpers in Duitsland het
eigenlijk betreurt dat er, in
tegenstelling tot vroegere
Documenta's, helemaal geen
schandalen tijdens de voor
bereidingstijd zijn geweest.
De zogenaamde 'bijraad', een
team adviseurs dat Fuchs
ruim twee jaar geleden by
zijn benoeming tot artistiek
leider van de zevende Docu
menta benoemde, is nog
steeds volledig intact: Coosje
van Bruggen uit New York,
Johannes Gachnang van de
Kunsthalle uit Bern, Gerhard
Storck van het kunstmu
seum uit Krefeld en Germa-
no Celant, de kunstcriticus
en kunsthistoricus uit Ge
nua. De catalogus staat onder
redactie van Saskia Bos, re
dactrice van Openbaar
Kunstbezit.
Ook de financiën, waarover bij
de grote Westkunst-tentoon
stelling in Keulen zoveel over
te doen was, zijn bij de Docu
menta in orde. Ondanks het
feit dat de transportfirma
kort geleden failliet ging. De
zakelijk leider van de Docu
menta, dr. Wolfgang
Zieglern, zei in Bonn dat, als
de ongeveer verwachte be
zoekers komen, de tentoon
stelling zonder schulden kan
draaien.
Het budget van de zevende Do
cumenta is 6,9 miloen, wat ze
ker niet overdreven genoemd
kan worden, eerder het te
gendeel. De stad Kassei, de
deelstaat Hessen en de West
duitse overheid betalen hier
van elk 1,3 miljoen mark, de
rest moet worden opgebracht
door de verkoop van de cata
logus (twee boeken voor 85
mark) en de entreegelden (5
mark voor een dagkaart).
Er zijn in totaal 179 kunste
naars uitgenodigd, ongeveer
50 meer dan Fuchs een jaar
geleden onder allerlei voor
behoud voorspelde, wat hem
door sommige kunstcritici
ook al kwalijk werd geno
men. Van die 179 vormen de
Amerikanen de grootste
groep met 52, daarna de Duit
sers met 41 (niemand uit de
DDR), vervolgens de Italia
nen met 26, de Nederlanders
met 13 en de Engelsen met
10. Uit het Oostblok komen
slechts 2 (Polen en Tsjecho-
slowakije) deelnemers, wat
volgens Fuchs in zoveel
woorden komt doordat goede
kunst alleen in vrijheid kan
ontstaan).
Vele Documenta-kunstenaars
zijn al eens met werk in het
Van Abbe-museum in Eind
hoven geweest. Onder ande
ren Carl Andre, Giovanni An-
selmo, Georg Baselitz, Stan
ley Brouwn, John Chamber
lain, Jan Dibbets, Barry Fla
nagan, Van der Heyden, Sig-
mar Polke, Arnulf Rainer,
Klaus Staeck, Donald Judd,
Per Kirkeby, Kanis Kounel-
Rudi Fuchs
lis, Richard Lose, Niele Toro-
ni, Lawrence Weiner.
Op de persconferentie merkte
Gerhard Storck op dat, hoe
wel iedereen kennelijk ver
wacht dat de zevende Docu-
me ta voornamelijk een schil
derijententoonstelling wordt,
hij tot zijn eigen verbazing
geconstateerd had dat slechts
de helft uit schilderijen be
staat. Rudi Fuchs, die op zyn
beurt tot zijn verbazing had
gemerkt dat de ingezonden
kunstwerken steeds groter
worden, en de hoop uitsprak
dat dit geen trend is, voegde
hieraan toe dat er weinig per-'
formances en foto's op de ze
vende Documenta zijn.
De Documenta is geopend tot
en met 28 september.
AMSTERDAM (ANP) - De
tentoonstelling '60-'80 in
het Stedelijk Museum in
Amsterdam, die een beeld
geeft van de vernieuwin
gen en opvallende ontwik
kelingen in de beeldende
kunst de afgelopen twin
tig jaar, blijkt een grote
publiekstrekker te zijn.
k
Per dag passeren gemiddeld 1500
personen de toegang tot dit mu
seum in de Paulus Potterstraat
om in alle dertig bovenzalen de
meer dan 500 werken te zien van
ongeveer 175 kunstenaars uit een
groot aantal landen. Alleen tij
dens de hittegolf liep het bezoe
kersaantal terug. Gewoonlijk be
zoeken per dag zo'n 6 700 men
sen het 'Stedelijk'.
De topdrukte doet zich voor in de
weekeinden wanneer dagelijks
niet minder dan 2000 mensen
nog eens willen bekijken welke
kunststromingen en kunstenaars
de wereld van de beeldende
kunst in beweging zetten.
Volgens museum voorlichter Hen
drik Driessen zullen, als op 11 ju
li het doek valt over de grootste
expositie ooit in het 'Stedelijk'
gehouden, rond de 120.000 men
sen uit binnen- en buitenland de
schilderijen, beelden, objecten,
tekeningen en grafiet van popart,
opart, nieuwe realisme en andere
kunststromingen hebben gezien.
De enige expositie die dan nog
meer bezoekers naar het 'Stede
lijk' trok zal dan de Picassoten-
toonstelling van 1968 zijn. Alle
andere werden overtroffen, ook
de Edward Hoppertentoonstel
ling van vorig jaar die toen een
score bereikte van 90.000 bezoe
kers.
Opvallend is dat velen groepsge
wijs naar '60-'80 komen, vooral
Wassen van middelbare scholen.
De tentoonstelling heeft naar het
oordeel van Driessen op het punt
van kunstgeschiedenis dan ook
grote waarde.
Nadat het 'Stedelijk' op 9 april zijn
poorten voor deze tentoonstel
ling opende waren het vooral Ne
derlanders (80 procent) die naar
het museum stroomden. Maar
het aantal buitenlanders wordt
nu met de dag groter. Is de ver
houding Nederlanders-buiten
landers thans 65-35, de komende
vakantiemaanden zal het aantal
bezoekers van buiten onze lands
grenzen naar verhouding steeds
groter worden.
Een andere uiting van de belang
stelling voor '60-'80 is de verkoop
van de bij de tentoonstelling be
horende catalogus. Normaal
worden 1700 exemplaren ge
drukt, waarvan men er na afloop
van de betreffende expositie
vaak nog wel één kan kopen. De
ze keer is de oplage van tiendui
zend stuks al geheel uitverkocht
en is het 'Stedelijk' koortsachtig
bezig een nieuwe oplage van de
persen te laten komen.
Hoewel het bezoek er niet door ge
drukt lijkt te worden is niet ie
dereen gelukWg met de 2,50 gul
den extra entreegeld (zes gulden
totaal zonder museumkaart).
"Ondanks de sponsoring van de
tentoonstelling door een Ameri
kaanse maatschappij hebben we
tot het verhoogde entreetarief
moeten besluiten omdat de kos
ten van deze expositie gigantisch
zijn", aldus Driessen. Hij voegt
er aan toe dat men die rijksdaal
der extra wel had kunnen laten
vallen, maar in dat geval had
men in het programma van het
Stedelijk Museum fors moeten
snoeien en dat wilde men niet. Er
staan namelijk nog andere inte
ressante exposities op het repor-
toire.
Tot 11 juli hebben bezoekers nog
de tijd om het oog te laten gaan
over de werken van Roy Lichten-
stein, Richard Hamilton, Claes
Oldenburg, Andy Warhol, Ro
bert Bauschenberg, Arman,
Spoerri, Jean Tinguely, Arman
do, Francis Bacon, Georg Base
litz, Dubuffet, Ger van Elk, Si-
gurdur Gudmundsson, Anton
Heyboer, Ellsworth Kelly, Yves
Klein, Willem de Kooning, Luce-
bert, Roger Haveel, Carel Visser,
André Volten, Co Westerik en ve
le anderen.
Vanaf 7 augustus kunnen de lief
hebbers van de stijlgroep hun
hart ophalen. Een groot deel van
de tentoonstelling van deze
groep, die in het kader van het
200-jarig bestaan van de diplo
matieke betrekkingen tussen
Nederland en de Verenigde Sta
ten is getrokken komt dan naar
het 'Stedelijk', een ander deel
gaat naar het Kroller Muller op
de Hoge Veluwe.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Meteor", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1: "In de huid van een killer", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
uur, 16 jr.
LIDO 2: "Missing", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 3: "Chariots of fire", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur,
16 ir.
STUDIO (133210): 'Tales of ordinary
madness", da. 19.00 en 21.15 uur, do.,
vr., ma. en di. ook 14.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: 'Tèkenfilmarsenaal",
za., zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45
EURO 1: "Een nummertje tussen de
coulissen", do., vr., ma. en di. 13.30
uur, za. ook 24.00 uur, 18 jr.
Kindermatinee: "Donald Duck's zomer
feest", za., zo. en woe. 13.45 uur.
EURO 2: "Ordinary people", da. 13.30,
18.30 en 21.15 uur, zo. ook 16.00 uur,
al.
Nachtvoorstelling: "Driver", za. 24.00
uur, 16 jr.
EURO 3: "Strafbataljon Charlie Bravo",
da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45,
16.15,18.45 en 21.15 uur, za. ook 24.00
uur, 16 jr.
EURO 4: "Dead and buried", da. 13.30,
18.45 en 21.00 uur, zo. ook 16.00 uur,
za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Het slangeéi", do. 21.00
uur, vr. en za. 21.30 uur, 16 jr.
"Sphinx", vr. en za. 19.30 uur, za. ook
16.00 uur, zo. 15.30 en 18.15 uur. 12 jr.
"Atlantic City", zo. 21.00 uur (besl.), di.
en woe. 21.00 uur, al.
Kindermatinee: "Dumbo, het vliegende
olifantje", za. 14.00, zo. 13.30
14.15 uur.
Bioscoop Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "The Battle of Britain", da.
14.45, 18.45 en 21.15 uur, 12 jr.
CITY 2: "Southern Comfort", da. 14.45
(beh. za. en woe.), 18.45 en 21.15 uur,
16 jr.
Kindermatinee: "Popeye",
14.30 uur.
CITY 3: "Tiroler meisjes op het liefdes
pad", da. 14.45, 18.45 en 21.15 uur, 16
jr.
CITY 4: "Popeye", da. 14.45
TRIANON (123875): "Les uns et les au-
tres", da. 14.00 en 20.00 uur, al.
REX (125414): "Paspoort naar het por
noparadijs", da. 14.30, 19.00 en 21.15
uur, zo. 14.15,16.30,19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "Sissy's hot sum
mer", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt n van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Expositie»
Bibliotheek Nieuwstraat 4, tentoon
stelling "Droomwereld", tot 1/8, ope
ningstijden bibliotheek.
Gemeentehuis Leiderdorp - t/m 28/7,
Bep Broekema-Van Dijk, etsen, litho's,
tekeningen, ma t/m vr van 8-17 uur, do
van 19-21 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Galerie Denise Stephan - t/m 27/6,
Mark Rietmeijer beelden, Johannes van
Hoften acrylschilderingen, Rineke Kop
schilderijen, vr, za, zo, van 13.30-17.30
Pieterskerk: ruimtevaarttentoonstelling
"Tussen hemel en aarde" tot en met 4
juli, dagelijks van 11 tot 17 uur, donder
dag tot 22 uur.
Art-tea-house De Oude Ryn - tot 12/7,
Nixje Straus, olieverfschilderijen -
aquarellen, di t/m za van 10-19 uur, do
tot 21 uur, zo 11-18 uur, ma van 12-18
Galerie Fenix - Botermarkt 26, t/m 18/7,
Han Rotteveel, schilderijen, di, wo, vr
10-19 uur, do 10-21.30 uur, za 7.30-18 uur.
zo 11-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.,
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevaflendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitsluitend
na overleg met het hoofd van de afde
ling.
Sportmedisch Advies Centrum:
blessurespreekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandag;
van 19.30-20.30 uur.
besoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis:
Volwassenen: dagelijks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
i2.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
afdeling C.C.U. (hartbewaking) da
gelijks van 14.00-14.30 uur en 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
RIJNOORD: bezoektijden 's middags
14.30-15.15 uur, 's avonds 18.30-19 30
uur. Extra bezoek voor de hartbewa
king: 's ochtends 11.00-11.30 uur. Extra
bezoek voor vaders op de kraamafde
ling: 's avonds 19.30-20.30 uur. Kinder
afdeling 's middags 14.30-15.30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-18.30
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000).
FRED BASSET
75 g gesmolten I
worden Misachten al
het nodig zijn dat
enige tijd een lepeltje
Kruid
rend vocht verkoken
Pocheer vier eieren of.
wat wel wat gemakke
lijker ia. bak boven teer
laag vuur heel zachte
aptegeleieren. Neem
vier dikke tneden wit
brood. hol een kant wat
uit en bak te in boter
goudbruin Leg in elke
holte een aptegclei en
schep het lof erop
De eigenaar van een huis te
Antwerpen had onder zijn
huurders een Duitscher, die
hem twee termijnen huur schul
dig was en wiens inboedel dien
tengevolge zou worden ver
kocht. "Gij hebt mij duizend
franken commissieloon be
loofd". zoo sprak deze tot zijn
schuldeischer, "indien ik voor
uw nieuwgebouwd huis een
kooper wist te vinden. Welnu, ik
weet er een in Brussel. Maar
dan laat ge natuurlijk niet
mijn inboedel verkoopen, aan
gezien ik dan meer geld ont
vang van u dan gij van mij".
Dat was billijk; de verkoop
werd uitgesteld en de huisheer
ging naar Brussel om den koop
te sluiten. Daar zocht hij den
geheelen dag naar den aange-
duiden kooper, doch kon hem
niet vinden om de heel eenvou
dige reden dat hij alleen be
stond in de verbeelding van den
Duitscher, die van de afwezig
heid van zijn schuldeischer ge
bruik maakte om zijn inboedel
te verkoopen en zich uit de voe
ten te maken!
De "Daily News" meldt uit
Pietermaritzburg, dat in het
Kaapsche Parlement de eerste
Nederlandsche redevoering ge
houden is. Men verwacht dal
dit voorbeeld navolging zal
vinden.
Vijftig jaar geleden
De rechtbank te Weenen heeft
uonnis gewezen in het proces le
gen Matoesjka, die met voorbe
dachten rade aanslagen op
spoorwegen had gepleegd. Hij
werd veroordeeld tot zes jaren
zware kerkerstraf. De verdedi
ger zag van beroep of. De
vrouw van Matoesjka viel by
het verlaten van de rechtszaal
in onmacht. Zij werd door eeni-
ge artsen behandeld. De des
kundigen hadden tijdens het
proces verklaard, dat Matoesj
ka een simulant is, die m
werkelijkheid geen geestesver-
schijmngen had gehad of in
magischen toestand had gehan
deld, zooals hij had beweerd.
