"De VPRO is er voor
vele kleine publieken"
B-status is geen
bedreiging voor
kleinschaligheid
Ledenwerfactie
zorgt voor record
in omroepwereld
ZATERDAG 19 JUNI 1982
In allerijl moest vorige
maand het uitzendbureau
worden gebeld: de stroom
van nieuwe leden had
zulke gigantische vormen
aangenomen, dat het
VPRO-personeel die zelf
niet kon verwerken. In
amper één maand tijds
wist de VPRO bijna
tachtigduizend nieuwe
leden te werven. Een
absoluut record in de
omroepwereld. Ruim de
helft van die nieuwe leden
werd aangebracht door
mensen die al VPRO-lid
waren. Ook dat is uniek in
Hilversum.
De B-status kan de VPRO
niet meer ontgaan. Dezer
dagen mag 's lands meest
progressieve omroep haar
driehonderdduizendste lid
verwelkomen en dan zijn
er nog maar dertigduizend
(de veiligheidsmarge van
tien procent) nieuwe leden
nodig om de B-status te
kunnen aanvragen. Dat
moet voor het eind van het
jaar gebeuren en dat zal de
VPRO ook doen.
Niet omdat zij zo graag
B-omroep wil worden,
maar omdat zij wel móét.
Wil de VPRO overleven,
dan is B-omroep worden
het enige middel. In het
geweld van naar A- en
B-status oprukkende
omroepen en met het oog
op de algehele
zendtijduitbreiding in het
nieuwe televisieseizoen,
heeft de VPRO geen andere
keus dan mee te groeien.
Doet zij dat niet, dan is de
kans groot dat haar
aaneengesloten tv-zendtijd
versnipperd raakt, net als
bij de IKON. Koste wat
kost wil de VPRO haar
vaste tv-avond (tot 1
oktober op zondag, daarna
op woensdag) behouden.
Programmaleider Roelof Kiers: "Interessante ideëen die tot dusver werden afgewezen bij gebrek o
zendtijd, krijgen nu een kans". (Foto Pet<
Kort gezegd komt het erop neer
dat zij het huidige bestel wil
len vervangen door een nieu
we regeling, die zegt datje de
zendtijd niet moet verdelen
aan de hand van de ledental
len. maar aan de hand van de
mate waarin men een stro
ming in onze samenleving
pretendeert te vertegenwoor
digen.
Dit is het zogenaamde conces
siesysteem. waarvan de
PvdA zich al in een omroep-
nota van 1980 gecharmeerd
toonde, vermoedelijk uit
angst dat de VARA de race
niet langer zou volhouden.
Hoe dan ook: ingevolge een
wetswijziging moeten alle be
staande omroepen op 1 fe
bruari 1985 aantonen dat ze
wel degelijk representatief
zijn „voor een bepaalde maat-
Snelle groei is voor de
VPRO noodzakelijk
om niet opgeslokt te
worden door de A-om
roepen. Toezeggingen
van CRM wijzen uit dat
dat gevaar steeds min
der denkbeeldig wordt.
Op dit moment heeft
een A-omroep acht uur
en twintig minuten tv-
zendtijd per week en
een CTomroep tweeën
eenhalf uur.
Met ingang van 1 oktober
krijgt een A-omroep er
twee uur bij, terwijl de C-
omroep op tweeëneenhalf
uur blijft staan. Per 1 ok
tober 1984 zullen die ver
schillen nog groter wor
den. Dan zal een A-om
roep over dertien uur tv-
zendtijd beschikken en de
C-omroep over slechts
twee uur en- vijfendertig
minuten.
Wanneer de C-omroepen dit
beetje zendtijd ook nog
eens moeten gaan uitsme
ren over de onaangename
uren, wat zeer waarschijn
lijk is omdat de A-omroe
pen dit ook moeten, dan
laten de gevolgen voor de
VPRO zich raden. De vrij
lange avondvullende pro
gramma's, die doorgaan
voor visitekaartjes van de
ze omroep, moeten dan
worden samengeperst in
anderhalf uur; doodeen
voudig omdat de rest van
de zendtijd elders zit.
Herhalingen
De ledenwervingscampagne,
die op 9 mei door Van Kooten
en De Bie werd gelanceerd
en waarvoor bijna een mil
joen gulden is uitgetrokken,
is zodoende onvermijdelijk,
benadrukt programmaleider
Roelof Kiers. Hij ziet de tv-
zendtijd van de VPRO per 1
oktober volgend jaar (eerder
zal de B-status niet zijn geëf
fectueerd) uitgebreid van
tweeëneenhalf uur naar zes
uur.
Twee uur daarvan is middag
zendtijd. Maar voor het vul
len van die zendtijd heeft de
omroep geen geld. „Dat bete
kent dus herhalingen", ver
klaart Kiers. „Wat we er aan
effectieve zendtijd bij krij
gen, is eigenlijk maar ander
half uur."
Dat is aanmerkelijk minder
dan VPRO-radio, die thans
tien uur zendtijd heeft en
straks ruim dertig uur krijgt.
Het is aan radio-directeur Jan
Haasbroek die extra zendtijd
te vullen, maar volgens hem
is dat gemakkelijker dan het
lijkt. „We verdrinken in de
voorstellen voor muziekpro
gramma's. Daarvan kunnen
er straks eindelijk eens enke
le worden gehonoreerd. Na
tuurlijk schept dat de nodige
werkgelegenheid. Wij heb
ben veel freelancers die al ja
ren staan te popelen om een
vast dienstverband. Dat kan
straks allemaal worden ge
realiseerd."
„Meer zendtijd op de radio be
tekent ook mogelijkheden
voor een actualiteitenru
briek. En om zoiets op poten
te zetten, dat kost heus geen
maanden van voorbereiding.
Radio is een snel medium.
Het gaat hier vrij soepel alle
maal."
„Je moet alleen oppassen",
voegt Haasbroek eraan toe,
„dat je niet minder kritisch
wordt. Nu je zoveel meer
zendtijd krijgt is het denk
baar dat je een voorstel ac
cepteert onder het mom van:
ach, toch zendtijd genoeg.
Dat mag natuurlijk niet."
Controversieel
Gevaar dat de onstuimige groei
van de VPRO wel eens ten
koste zou kunnen gaan van
de kleinschaligheid, die zij
tot nog toe zo hoog in haar
vaandel heeft gevoerd, is er
naar Haasbroeks mening
niet. „Wij kijken wel uit.
Daarmee zouden we veeleer
leden verliezen dan winnen.
Men verlangt van ons immers
controversiële programma's.
Dus maken we die."
En Roelof Kiers: „Al zouden
we populaire programma's
willen maken, dan nóg kun
nen we het niet. Daar hebben
wij de mensen niet voor. Wij
hebben geen André van
Duin. Maar nog afgezien
daarvan: onze leden zouden
het niet accepteren."
„Het gaat ons niet om het grote
publiek, het gaat ons om de
vele kleine publieken. Het is
ook helemaal niet nodig om
een massapubliek te berei
ken. Onze programmering is
op slechts één ding gericht en
dat is de specifieke interesses
te bevredigen. En daarvoor
moet je natuurlijk een zo
hoog mogeüjke kwaliteit na
streven."
Radio-directeur J an Haasbroek 'We verdrinken in de voorstellen
C- of B-omroep, kleinschalig
heid blijft gewaarborgd bij de
VPRO. Directeur algemene
zaken Frans de Smit heeft
het al eens gezegd „Small is
beautiful, maar als daar de
consequentie van is dat je er
op een gegeven moment niet
meer bent, dan is small niet
meer zo beautiful."
Doorstoten naar de A-status,
daar hoeft niemand bang
voor te zijn, daar prakkizeert
de VPRO niet over. Zodra de
330.000 leden zijn ingeschre
ven. stopt ze met werven.
Sterker nog: als morgen de
Tweede Kamer zou besluiten
het wetswijzigingsvoorstel
van D'66-kamerlid W Wil-
bers aan te nemen, waarbij de
zendtijd volgens een andere
verdeelsleutel wordt toege
wezen en waardoor de VPRO
ook meer zendtijd zou krij
gen. dan zou die VPRO met
een besluiten om geen B-om
roep te worden.
Door
Sjak Jansen
Dolkstoot
Wie in Nederland een omroep
wil beginnen, moet weten dat
je ten minste 150.000 leden
nodig hebt voor de C-status.
het dubbele voor de B-status
en het drievoudige voor de A-
status. Een verhouding dus
van 1:2:3. Voor de verdeling
van de zendtijd wordt echter
de sleutel 1:3:5 gehanteerd en
daartegen ontstaat steeds
meer verzet.
Kamerlid Wilbers zou die ver
deelsleutel graag gewijzigd
zien in eveneens 3:2:1, maar
zolang CDA en PvdA in de
Kamer de zijde kiezen van de
grote omroepen maakt Wil
bers' voorstel weinig kans.
Belangwekkender
teel het plannetje dat de
KRO. VARA en NCRV iv.-r
enigd in de Federatie van
Omroepverenigingen) ge
drieën hebben uitgebroed.
Zij willen dat er een einde
komt aan wat het weekblad
De Tijd deze week noemde
"het neuzen tellen in omroep
land"
schappelijke, culturele of
godsdienstige dan wel
geestelijke stroming in het
volk."
Voor kleinere omroepen bete
kent dit plan een dolkstoot in
de rug. De EO zou worden in
gelijfd door de NCRV en de
VPRO door de VARA. Jan
Haasbroek noemt het plan
schaamteloos. En Roelof
Kiers: „Het zou de VPRO on
herroepelijk wegvagen."
Argumenten
Kortom: voor de VPRO een re
den te meer om een leden-
wervingsactie te ontketenen.
Alle leden kregen een per
soonlijke brief, waarin ze
werden opgeroepen familie
leden. vrienden en kennissen
vriendelijk ertoe te bewegen
lid te worden van de VPRO.
De respons overtrof de stoutste
verwachtingen. De tientjesle
den meldden zich met dui
zenden tegelijk. En nu maar
hopen dat zij volgend jaar dat
tientje opnieuw zullen beta
len. Roelof Kiers verwacht
niet anders: „Onze leden la
ten zich niet door foefjes
overtuigen maar door argu
menten. Als zij lid worden,
doen zij dat uit waardering
voor onze programma's of
omdat ze overtuigd zijn van
de bijzondere functie die de
VPRO in het omroepbestel
vervult."
Volgens onderzoeken van de
Universiteit van Amsterdam
zouden zich onder de Neder
landse televisiekijkers zes
honderdduizend potentiële
VPRO-leden bevinden. Er
zou dus nog een heel terrein
braak liggen. Al te veel activi
teiten tot ontginning daarvan
hoeven wc van de VPRO
evenwel niet te verwachten.
Over het algemeen is een
VPRO-lid van linkse signa
tuur. Een enkeling is lid om
dat hij zij het interessant
vindt staan tegenover vrien
den en kennissen, maar ver
reweg de meesten hebben
voor de VPRO gekozen om
dat men vindt dat er in ons
zuilensysteem een buiten
beentje moet zijn.
Steekproeven bevestigen dat
hy/zy een meer dan gemid
delde opleiding heeft met een
meer dan gemiddeld inko
men. Hy/zy leest de Volks
krant en/ol NRC-Handels-
blad en naast die krant Vrij
Nederland. Het zyn veeleer
zaken als het milieu en ont
wapening die zijn/haar be
langstelling genieten dan de
kleine criminaliteit of sport.
Filmplan
Over sport gesproken „Daar
doen wij dus niet aan", zegt
radio-directeur Haasbroek.
„Daar wordt op radio en tv al
zoveel aandacht aan besteed,
dat slaan wij maar over. Van
daar ook onze totale ontken
ning van het disco-gebeu-
„K wissen doen
Om dezelfde reden Wat an
dere omroepen doen, dat zijn
wij geneigd met te doen. Wij
zijn de meest vernieuwende
omroep. Gemiddeld hebben
onze programma s ook maar
een loopduur van hooguit
twee jaar Dan is het weer tijd
om met iets nieuws te ko-
„Nu die zendtijduitbreiding
voor de deur staat denken we
aan thema-programma's, die
we over een reeks uitzendda
gen uitsmeren Ook zullen
nu, denk ik, doelgroepen aan
bod kunnen komen, waaraan
we tot nog toe bij gebrek aan
zendtijd geen aandacht kon
den besteden Eigenlijk is die
dertig uur radio niet zo veel
hoor. Als je bedenkt dat er
zo'n 500 radio-uren per week
zijn, dan mag dertig uur best
voor de VPRO
Wat de televisie betreft: daar
zal volgens Roelof Kiers ge
varieerdheid worden nage
streefd Dankzij de op han
den zijnde zendtijduitbrei
ding zullen zaken als drama,
amusement en muziek meer
aandacht krijgen. „Interes
sante ideeën die tot dusverre
werden afgewezen bij gebrek
aan zendtijd, krijgen nu een
kans. Ikzelf ben een warm
voorstander van een film-
plan. Elke week op dezelfde
tijd een film. waarvoor alle
genres in aanmerking ko-
Kiers ziet de VPRO niet naar de
andere omroepen toegroeien.
Veeleer verdacht hij een te
gengestelde ontwikkeling. Er
zal naar zijn overtuiging een
steeds grotere scheiding ko
men tussen massa-omroepen
en kwahteitsomroepen. „De
kijkcijfers bij de VARA voor
kwalitatieve programma's als
De Onderste Steen zyn nu al
zo teleurstellend laag dat ik
vermoed, dat er voor die pro
gramma's en de makers in de
toekomst steeds minder
plaats zal zijn by de VARA.
Er is immers een hevig wor
dende concurrentiestrijd.
Kijkcijfers, enfin..."
Kwaliteit
„Nu stel ik me zo voor dat de
programmamakers die daar
in de knel komen, by ons te
recht moeten kunnen, zodat
je bij de VPRO een nog grote
re samenbundeling van kwa
liteit krygt Maar willen wy
die ruimte kunnen scheppen,
dan moeten wc wel de B-sta
tus hebben Daarom, ik 1Mb
het al eerder gezegd, is met
het gedoe om onze B status
niet alleen het VPRO belang
gediend. Ook de kwaliteit op
de tv is in het spel
„Je ziet het ook in Amerika.
Daar neemt de vraag naar
kwaliteit alleen maar toe
Daar ontstaan naast de grote
netwerken steeds meer ka
beltelevisie-staüons omdat
de kijkers een betere klPBÜ
teit wensen dan zy van de
netwerken krygen. De kwali
teit, daar gaat het om En de
VPRO"* Zeventig procent van
onze ducumentaires maken
we zelf Elke maand tenmin
ste één of twee Dat is waan
zinnig veel. Vertel my eens
waar vind je dat dynamische
nog meer'' Ik zou het zo gauw
niet weten
