"Politiek laat mensen
te weinig leefruimte"
Anti-Amerikaanse storm zal snel luwen
EMS in
rustiger
vaarwater
Ina Brouwer (32) nieuwe gezichtvan CPN?
DONDERDAG 17 JUNI 1982
Meningen
PAGINA 11
DEN HAAG-"Dat is
nog lang niet beslist",
bezweert Ina Brouwer
(32) haar omgeving als
haar opvolging van
Marcus Bakker als
lijsttrekker van de CPN
wordt aangenomen. "In
feite ben ik nog niet
kandidaat gesteld", zegt
ze formeel. Maar Marcus
Bakker heeft al wel.
nadat hij zijn heengaan
aankondigde, gezegd dat
zij een prima opvolger
zou zijn. En tijdens het
interview komt hij
demonstratief een
agenda brengen aan Ina
Brouwer. Waarop de
omgeving constateert
dat "de overdracht" een
feit is. Bakker toont een
van zijn breedste
grijnzen: "Zij mag dat nu
behandelen".
Mr. Ina Brouwer uit Groningen wil zelf nog een
beetje op Den Uyl blijven lijken: ze zegt herhaalde
lijk dat ze er nog over moet nadenken. Deze week
wordt in de CPN vergaderd over de lijsttrekker. Op
26 juni wordt er beslist. "Iedereen praat er nu over
en daarbij is mijn naam genoemd."
Maar omdat de CPN de laatste
jaren opener werd en tevens
de bekendheid van Ina Brou
wer van vrijwel nul tot zeer
landelijk steeg, wil ze best
praten over het "als" van het
lijsttrekkerschap. Ze zou het
"slecht vinden als een lijst
trekker en fractieleider zich
alleen maar met parlementai
re stukken en -werk bezig
zou houden. Dat heeft Mar
cus nooit gedaan. Hij is al 25
jaar kamerlid maar hij onder
houdt wel contacten met al
lerlei bewegingen. Zoiets
moet je blijven doen".
Bij "réchts" in de PvdA is
men tamelijk ongerust over
de kans dat de jonge feminis
te Brouwer de CPN-lijst gaat
aanvoeren. Dat zou wel eens
stemmen kunnen weghalen
bij PvdA en wellicht andere
partijen. Is dat opzet?
"Nee, ik heb helemaal niet
geambieerd dat ik ooit in de
ze positie zou terechtkomen.
Vorig jaar toen ik kamerlid
zou kunnen worden, heb ik
wekenlang gezegd: ik doe het
niet. Ik kwam in de Kamer,
Joop Wolff viel uit enan komt
er die kabinetscrisis, die wij
niet zo ingeschat hebben. We
dachten aan 1983. Daarom
heeft het helemaal niet ge
speeld dat ik lijsttrekker
moest worden. Ik ben niet ie
mand die zegt: dat lijkt me
zulk leuk werk".
- Je zou het wel willen zijn?
"Ik heb geen nee gezegd, maar
ik heb ook nog geen ja ge
zegd. Kijk, het gaat allemaal
heel snel. Ik had gerekend
dat Marcus nog een of twee
jaar lijstaanvoerder zou zijn.
Nu Marcus dat heel serieus
aan de orde stelde, ben ik wel
geschrokken, moet ik zeg
gen. Ik dacht toen hij wel zei
dat hij wilde ophouden: dat
zal nog wel een paar jaar du
ren. Die kabinetscrisis maakt
dat mensen beslissingen
moeten nemen. Ikzelf vind
eigenlijk dat ik-nog veel te
kort in het parlement zit om
het te gaan doen. Maar ik wil
er wel over nadenken. Als
fractieleider en als opvolger
van Marcus Bakker moet je
op een collectief kunnen te
rugvallen. Feministische
overwegingen spelen heel
sterk mee bij mij. Ik ben niet
bereid mijn hele privé-leven
en alle keuzen die ik daarin
nog wil maken, geen kinde
ren bijvoorbeeld, om die
daaraan op te geven. Dat
moet ter discussie worden
gesteld, ook in de partij".
- Met een feministe als lijst
trekker wordt de aantrekke
lijkheid van de CPN wellicht
wat vergroot. Daarbij ge
voegd het pleidooi van Mar
cus Bakker voor samenwer
king van linkse partijen. Wat
betekent dat?
"Het gaat om samenwerking
door lijstverbindingen tot het
samenwerken voor een rege
ringsvorm. Ik denk niet aan
één partij of zo. Dat is een il
lusie. Verbindingen kunnen
verstevigd worden. Stel dat
PvdA, CPN, PSP en PPR nu
voor de verkiezingen zouden
uitspreken: wij zijn het over
een aantal punten eens, we
willen er gezamenlijk voor
optreden, dan zou dat het
perspectief voor de kiezers
om links te gaan stemmen,
vergroten. Nu had je het weg
blijven van mensen: ze den
ken dat het toch maar een
rotzooitje in Den Haag is.
Door samenwerking vergroot
je het perspectief'. "De op
stelling van de PvdA in het
kabinet Van Agt heeft nogal
wat schade toegebracht aan
links. En dat links groeide
was omdat de PvdA door het
uitstappen een duidelijke
streep heeft getrokken. Dat
geeft een startpunt. Als je
dan tot een linkse meerder
heid komt, graag, we streven
er wel naar".
Ina Brouwer komt van oor
sprong uit een wat ze eerst
"burgerlijk" maar later ge
woon VVD-milieu noemde.
"Ach", zegt ze, "die dingen
moeten eigenlijk geen rol
spelen".
- Bij een lijsttrekker speelt dat
verleden natuurlijk wel mee.
Is dat geen handicap om de
grote groep oudere CPN'ers te
binden?
"Als je bij ons in de partij kijkt,
dan zul je zien dat veel men
sen uit veel verschillende mi
lieus komen. Ik kom uit een
milieu waaruit veel meer
communisten voortkomen
van de jongere generatie. Dat
milieu heeft wel eens een tijd
een rol gespeeld. Maar het
gaat toch om de vraag hoe
mensen het in de partij doen.
Van dat milieu merk ik niets
meer. Eerder dit: Marcus
Bakker is een zeer vertrouwd
gezicht van de partij. Van mij
en andere jongeren denken
ze dan: kunnen die dat wel
aan. Marcus Bakker was ook
begin dertig toen hij in de Ka
mer kwam".
"We zijn natuurlijk met een
heel proces bezig. Onze ver
oordeling van de ingreep in
Polen. Het ontwerp-beginsel-
programma. Discussie over
het verleden van onze partij.
Alles komt tegelijkertijd. Er
zijn best wel mensen die
moeite hebben met de ver
nieuwing. Mensen die al ja
ren lid zijn, vanuit het verzet.
Die altijd zagen dat socialisti
sche landen bij voorbaat
goed waren en gesteund wer
den. Waar mensen inspiratie
uit putten. Dat beeld is ont
zettend aan het rollen".
Marcus Bakker (l) en Ina Brouwer: gaande man en komende vrouw
veel fouten er in dat systeem
zitten. Niet alleen mijn gene
ratie, maar ook ouderen vra
gen zich af hoe zit dat? Ik
kom oudere mensen tegen
die heel blij zijn met de dis
cussie, hoe moeilijk ze het
hebben. Een soort bevrij
ding, toch uiteindelijk wel.
Emancipatie van de CPN om
dat die zelf uit de sectarische
hoek is getreden. Maar ook
emancipatie van het parle
ment en de maatschappij die
de CPN als een democrati
sche partij zijn gaan zien. Dat
gaat niet zonder spanningen.
Toen Marcus in het parle
ment kwam, liep het hele par
lement weg behalve de VVD.
Als andere partijen ons nu
niet zien zitten, gaat het om
zakelijke meningsverschil
len.
Ze schetst de goeie motieven
waarom mensen van uit de
oorlog, het verzet in de CPN
kwamen. "Maar er zijn din
gen, die zijn fout geweest.
Dat rooie boekje bijvoor
beeld. Dat boekje (over het
"verkeerde" verzetsverleden
van sommige CPN'ers, date
rend uit 1958) kwam uit de
ideologie dat er maar één
goeie analyse van de maat
schappij was, de rest waren
mensen die afwijkingen ver
toonden, ook in je eigen par
tij. Dus meningsverschillen
werden alleen beoordeeld op
afwijkingen van de juiste
lijn".
"Er zijn mensen geroyeerd in
die tijd waarvan je nu zegt
dat is heel slecht geweest dat
dat zo is gegaan. Diezelfde
mensen stonden allemaal
voor idealen. En nog. Het da
gelijks bestuur stelt nu voor
dat rooie boekje in te trek
ken. Toen is er geschiedenis
geschreven door het congres.
Discussie daarover is nu
noodzakelijk. Wil je verder
komen is het noodzakelijk je
eigen geschiedenis te verwer
ken. De waardevolle dingen
eruit halen en afkeuren wat
afkeurenswaardig is. Je zult
moeten zeggen: er zijn men
sen uitgezet, maar dat is onte
recht geweest"
"Het rooie boekje was een sym
bool van methodes in een
communistische partij die ik
afwijs. Wat ik ervan weet, ik
ken niet alle details, maar
meningsverschillen in onze
partij werden toen opgelost
door "één lijn". Dat was de
ware en de andere was fout.
Royement of mensen die weg
gingen. Die methode wijs ik
volstrekt af. Je moet het niet
opnieuw ophangen aan één
of twee personen. Maar aan
de methode die de partij toen
hanteerde en de ideologie.
Wat ik fout'zou vinden is de
schuld van het rooie boekje
geven aan één persoon en als
die dan weg is, zou het opge
lost zijn. Dat zou nu dus neer
komen op precies hetzelfde
als wat ze toen deden. Er zijn
personen die verantwoorde
lijkheid hebben gedragen.
Maar het is uiteindelijk de
aard van de methode die in
de partij is gehanteerd".
Het wordt dus een feministi
sche partij?
"Als het aan mij ligt wel, ja. Als
politieke partij ben je bezig
om zaken in de maatschappij
te veranderen. Een van de
doelstellingen is opheffing
van de onderdrukking van de
vrouw, niet meer de vrouw
als tweederangs wezen. Dat
heeft gevolgen voor de ma
nier waarop de partij zich or
ganiseert en men met elkaar
omgaat. Eén belangrijke fi
guur in de partij mag dan niet
100 of 80 uur werken, of zich
niet druk maken over privé-
problemen, of geen kinderen
hebben.
Ik vind het een vermenselij
king. Een mens is niet alleen
een politiek wezen, maar
heeft ook een menselijk pri
vé-leven. De hele partij moet
zorgen dat bijvoorbeeld niet
van 5 tot 10 vergaderd wordt,
maar er rekening gehouden
wordt met vrouwen. Die zit
ten met kinderopvang. Geza
menlijk moetje bekijken hoe
je dat dan opvangt."
"Je ziet hier ook het mannelij
ke gedrag van vergaderen:
als je nou maar flink en aar
dig. met kwinkslagen en
stoer vertelt, dat is de
werkelijke politiek. Vrouwen
hebben een andere wijze van
praten". Ze vertelt van het
gedrag van enkele mannelij
ke kamerleden bij een de
monstratie van Vrouwen
voor de vrede, waaraan zij
met vrouwelijke kamerleden
meedeed. Bij het overhandi
gen van een petitie schoten
mannen naar voren omdat ze
op de foto wilden komen.
"Dat is typisch politiek zon
der inhoud, maar je wel laten
zien... je als persoon profile
ren. Daar heb ik toen even ru
zie over geschopt. Dat vond
ik slecht. Er zijn ook manne
lijke kamerleden die een ver
haal houden bij een vrouwe
lijke voorzitter en dan drie
keer zeggen "meneer de
voorzitter". Subtiele dingen,
maar bepalend voor het ge
drag van mannen".
Met de „devaluatie" van de Franse frank en de Italiaanse lire en de
„revaluatie" van de Duitse mark en de Nederlandse gulden is
althans voorlopig de rust weergekeerd binnen het Europese Mo
netaire Stelsel, het EMS. Ik schrijf de woorden devaluatie en
revaluatie tussen aanhalingtekens omdat ze in het kader van het
EMS wat oneigenlijk zijn. Het gaat om een aanpassing van de
zogenaamde spilkoersen of middenkoersen.
Het EMS trad in maart 1979 in werking. Het was voorafgegaan
door iets soortgelijks, het zogenaamde Slangarrangement van
1972. Dat was een reactie op het verloren gaan van het systeem
van vaste wisselkoersen dat de wereld sinds de Tweede Wereld
oorlog tot het begin van de jaren '70 kende. De valuta's gingen
toen „zweven", dat wil zeggen hun koersen werden op de wissel
markten bepaald door vraag en aanbod. Zwevende wisselkoer
sen hebben het bezwaar dat ze door allerlei zaken, ook niet-
economische, sterk kunnen worden beïnvloed en dus vaak
enorm schommelen.
Dit is bijzonder hinderlijk voor landen die in hoge mate onderling
handel drijven, zoals de landen van de Europese Gemeenschap
pen. Hun handelaren en ook fabrikanten enzovoorts moeten we
ten waar ze met de waarde van de diverse geldeenheden aan toe
zijn. Er mogen geen grote risico's van plotselinge en hevige
koersschommelingen inzitten. Om voor de geldeenheden van de
EG-landen de schommelingen binnen zekere grenzen te hou
den, werd besloten tot een monetaire samenwerking.
Vast
Om redelijk vaste wisselkoersen te bereiken, is voor ieder van de
muntsoorten van de EG-landen, behalve Engeland en Grieken
land. die (nog) niet meedoen aan het EMS, een spil- of midden
koers vastgesteld ten opzichte van elk van de andere deelne
mende munten. Dus voor de gulden zijn er spilkoersen ten op
zichte van de Belgisch-Luxemburgse frank, de Deense kroon,
de Duitse mark, de Franse frank, het Ierse pond en de Italiaanse
lire.
Als nu een munt meer dan 2,25 procent (bij de lire 6 procent) naar
boven of naar beneden afwijkt van zijn spilkoers ten opzichte
van een andere munteenheid, dan moet er in die andere munt
eenheid worden geintervenieerd, dat wil zeggen dan moet door
steunverkopen respectievelijk aankopen de verhouding tussen
de beide munteenheden weer in het gareel worden gebracht.
De Franse frank kan als voorbeeld nu dienen. Die stond de laatste
tijd op de wisselmarkt weer zwaar onder druk. Telkens als op de
wisselmarkt de koers van de gulden door de bovengrens van de
frank (spilkoers plus 2,25 procent) heenschoot, moest de Neder-
landsche Bank franken kopen (is guldens aanbieden) om de
koers van de frank weer binnen de marge te krijgen.
Verhouding
Er is dus voor de koersen tussen de diverse aan het EMS deelne
mende munteenheden een redelijke verhouding vastgesteld.
Het uitgangspunt daarbij is en kan natuurlijk ook niet anders
zijn, de verhouding in economische betekenis en kracht tussen
de deelnemende landen. Er is een referentie voor: de Europese
valuta-eenheid, ECU, die tevens dient voor het berekenen van
wat het ene land aan het andere schuldig is. Aan deze „papieren
munt" ga ik verder voorbij.
Het is duidelijk dat het EMS staat en valt met een stabiliteit in de
economische krachtsverhoudingen van de deelnemende lan
den. Een verzwakking van de economie weerspiegelt zich snel
in een daling van de wisselkoers van de munteenheid van dat
land. Overschrijdt de koersval de grenzen dan moet er gènterve-
nieerd worden. Is de verzwakking erg groot dan is er voortdu
rend de noodzaak van ingrijpen door de centrale banken op de
wisselmarkten Dat kan niet onbeperkt doorgaan. In dat geval
moeten de spilkoersen worden aangepast. Dat is nu in het afge
lopen weekeinde gebeurd, op verzoek van Frankrijk, en dat heet
dan devaluatie en revaluatie, maar zoals gezegd is dat een wat
oneigenlijke terminologie.
Dit was trouwens al de zesde keer sinds het voorjaar van 1979 dat
de spilkoersen binnen het EMS moesten worden aangepast. Dat
was de bedoeling niet en de president van onze centrale bank,
dr. W. Duisenberg, vroeg zich dan ook af of het EMS wel in staat
is te zorgen voor redelijk stabiele wisselkoersen in Europa. Er is
al wel eens voorgesteld de marge te vergroten (zoals voor Italië
al geschiedde), dan hoeft er minder snel (en vaak?) te worden
ingegrepen. Zo'n oplossing maakt het stelsel misschien wel
minder onrustig, maar verbloemt het kernprobleem.
Het kernprobleem is het uit elkaar drijven van de economische
kracht en betekenis van de acht deelnemende landen. De Fran
sen gingen onder Mitterrand over van de strijd tegen de inflatie
op de strijd tegen de werkloosheid. Dat is nu aan hun economie
goed te zien en helaas niet in gunstige zin.
Onmacht
In de noodzaak om in ruim drie jaar zes keer de spilkoersen aan te
passen, weerspiegelt zich de onmacht van de Europese gemeen
schappen om werkelijk tot een gecoördineerd economisch be
leid te komen. Misschien gaat het nu dagen. De regering in Pa
rijs heeft krasse maatregelen genomen, waarvoor het woord om
mezwaai best gebruikt mag worden Daarmee komt het econo
mische beleid in Frankrijk meer in de pas met dat van met name
Duitsland en ons land. In februari jl., bij de vorige aanpassing
van de spilkoersen, toen op Belgisch en Deens verzoek, besloot
de regering in Brussel noodgedwongen ook tot aanvullende
maatregelen om de economie in de hand te houden, beter ge
zegd te krijgen.
Of het in Frankrijk nu lukt, de tyd zal het leren. Ook in het land
zelf is men er niet gerust op en wordt een volgende „devaluatie"
van de frank niet voor onmogelijk gehouden. Of wordt er om
tijdelijke voordelen op gehoopt7
Het EMS mag dan niet best functioneren, zonder het EMS zouden
de schommelingen van de Europese wisselkoersen nog groter
zijn en de coördinatie van beleid nog geringer, tot schade van de
Europese Gemeenschap.
BOTE DE BOER
(Van onze correspondent Rob Spren
kels)
MEXICO-STAD - „Het is tijd dat er een
Latijns-Amerikaans samenwerkings
verband wordt opgericht zonder de
Verenigde Staten". Woorden uit de
mond van de Panamese president
Aristides Royo, maandag, tijdens de
ontwapeningsconferentie van de
Verenigde Naties in New York. En
dinsdag opnieuw een uiterst felle
aanval van de Argentijnse minister
van buitenlandse zaken, Costa Men-
dez, aan het adres van Washington
vanwege de Amerikaanse steun aan
de Britten inzake het Falkland-con
flict.
Niettemin ziet het er naar uit dat de an
ti-Amerikaanse storm die de oorlog
in de Zuidatlantische Oceaan de af
gelopen weken door Latijns-Ameri
ka heeft doen razen spoedig zal gaan
liggen. Het enige lidteken dat de
Reagan-regering wellicht zal irrite
ren is het verlies van de mogelijkheid
om een beroep te kunnen doen op
het Tiar-akkoord (het inter-Ameri-
kaanse verdrag van wederzijdse mili
taire bijstand) om de Salvadoriaanse
burgeroorlog te kunnen beslechten.
Een organisatie van Amerikaans staten
zonder de VS lijkt op het eerste ge
zicht een onhaalbare zaak. En wat
betreft El Salvador zal Washington
ongetwijfeld wel een mechanisme
vinden om, indien nodig een even
tuele vredesmacht uit de grond te
stampen, hoewel Argentijnse deelna
me eraan natuurlijk voorlopig mag
worden uitgesloten.
Maar ondanks alle anti-Westerse gelui
den heeft het Argentijnse regime in
feite alle voorzorgsmaatregelen ge
troffen om niet met het Westen te
hoeven breken. Waarom? Met name
vanwege de import en de financiën.
Voor het begin van de oorlog stond
Argentinië bij het Westen maar liefst
35 miljard dollar in het krijt. En zon
der verdere financiële zuurstoftoe
voer, waarvoor het Oostblok gezien
zijn magere deviezen beslist niet kan
zorgen, zal de Argentijnse economie
nog voor het einde van dit jaar com
pleet failliet zijn. Om nog maar te
zwijgen over de desastreuze gevol
gen van een eventuele aanhoudende
Noordamerikaanse boycot voor een
land waar een militaire dictatuur de
afgelopen zes jaar korte metten heeft
gemaakt met de kleine en middelgro
te nationale industrieën en de consu
ment vrijwel geheel heeft overgele
verd aan multinationale importgoe
deren.
De Latijnsamenkaanse landen die Ar
gentinië in het Falklandconftict
steunden zijn onder te verdelen in
twee groepen. Allereerst de belang
rijkste vanzelfsprekend anti-Ameri
kaanse landen: Cuba, Nicaragua en
Panama. En in de tweede plaats de
pro-Amerikaanse landen: Bolivia,
Peru, Guatemala, El Salvador, Hon
duras en Venezuela, die zich vanwe
ge de Amerikaanse steun aan de Brit
ten bij de anti-imperialistische
spreekkoren van de eerste groep
voegden
Alle landen van die tweede groep zijn,
evenals Argentinië zelf, voor een eco
nomisch voortbestaan voor bijna
honderd procent afhankelijk van de
VS. Allen hebben immense schulden
bij de Westerse banken en behalve
Venezuela gaat het om uiterst zwak
ke economieen. Dat een land als Bo
livia, na twee jaar van smeekbedes
om het herstel van de betrekkingen
met Washington, zich nu plotMUDg
voorgoed tegen de VS zal keren, lijkt
uiterst onwaarschijnlijk. Het nieuwe
Guatemalteekse bewind op haar
beurt is uit op militair hulp van Was
hington. Het Salvadoriaanse regime
leeft er van
Venezuela, van de pro-Amerikaanse
landen na Argentinië wellicht het
meest anti-Amenkaans tijdens het
Falklandconflict, zit wat Middcn-
Amerika en Cuba betreft op één lijn
met de Reagan-rcgenng en is na en
kele NAVO-partners, Egypte en Is
rael het eerst land aan wie Washing
ton ultra-moderne F-16-vliegtuigcn
heeft verkocht In totaal maar liefst
24 stuks waarvan de eersten eind
1983 zullen worden afgeleverd.
Nu Argentinië geen potentiele kandi
daat meer is om een eventuele vre
desmacht voor El Salvador te leiden
lijkt die taak op het lijf geschreven
van Venezuela, ook al zou die vredes
macht voor de rest slechts zijn sa
mengesteld uit Middenamerikaanse
legers, bijvoorbeeld door een herle
ving van de Condm a, liet mal Socno-
za ter ziele gegane Middenameri-
kaan akkoord inzake wederzijdse
militaire bystand.
Washington zal ongetwyfeld al zijn
economische pressiemiddelen doen
gelden om de door de Panamese pre
sident Royo gewenste organisatie
van Amerikaanse staten zonder de
VS te voorkomen, mocht daarvoor in
Latyns-Amenka nog interesse be
staan nu de Falkland crisis is beslist.
Verwacht mag worden dat de anti-
Amerikaanse storm in Latyns-Ame
rika snel ai luwen
