c
c
c
Kylians Svadebka99sterk
warenhuis Paradijs
niet zo goed geslaagd
Wereldpremière van twee "tent—opera's" geen succes
D
D
Balletpedagoge
Marie Rambert
(94) overleden
Scheepvaart
MAANDAG 14 JUNI 1982
SCHEVENINGEN - In plaats van
de lang van te voren aangekon
digde avondvullende Aborigi-
nen-productie, die niet op tijd ge
reed is gekomen heeft Jiri Kylian
twee nieuwe balletten gemaakt
als bijdrage van het Nederlands
Danstheater aan het Holland
Festival. "Lieder eines fahren-
den Gesellen" op muziek van
Gustav Mahler en "Svédebka",
gemaakt op Les Noces van Igor
Strawinsky beleefden vrijdag
avond in het Circustheater hun
eerste voorstelling.
Van deze beide was "Svadebka",
ook door de prachtige muziek,
energiek uitgevoerd door het
Kunst
Omroeporkest en -koor. het
meest geslaagd. Het ballet vertelt
het verhaal van een Russische
plattelandsbruilóft. Kylian voelt
zich altijd erg op zijn gemak bij
een dergelijke, dicht bij de volks
dans blijvende thematiek. Hij
heeft van "Svadebka" een felle
dans gemaakt met een enorm
hoog tempo.
In de dans volgt hij de moeilijke
muziek van Strawinsky op de
voet All#» onverwachte accenten
daaruit keren in de bewegingen
terug, en dat zijn er heel wat. Le
venskracht en zelfbewustheid
spreken uit de dans. Het huwe
lijk wordt gebracht als een ritu
eel. dat in de loop der eeuwen
zijn waarde heeft bewezen, een
vast baken, waaruit de gemeen
schap geloof kan putten voor de
toekomst.
Ujd nauwelijks van toepassing,
maar Kylian heeft voldoende af
stand van het thema genomen
om "Svadebka" toch te laten
aanspreken. De levenslust en on
derlinge verbondenheid geven
de dans een sterke uitstraling.
Het aardse karakter wordt ver
sterkt door de sobere kostume
ring en het houten schuurdecor.
"Lieder eines fahrenden Gesellen"
bevatte veel minder choreografi
sche verrassineen. Op de broeie
rige liederen van Mahler heeft
Kylian een ballet gemaakt vol
heftige zieleroerselen. De dans is
smachtend, verlangend. Ujdend
onder een verloren liefde en dan
weer overlopend van vreugde
om het hervonden geluk Het
verbeelden van dergelijke ge
voelsuitingen is Kylian wel toe
vertrouwd. Sierlijk en vloeiend
glijden de dansers van emotie
naar emotie, maar Kylian voegt
hier weinig toe aan het al van
hem bekende bewegingsreper
toire.
De door vijf paren gedanste cho
reografie doet. ook m sfeer, te
veel denken aan eerdere ballet
ten.
De dansers van het Nederlands
Danstheater kwamen vrijdag
avond wat laat op toeren. "Sinfo-
niëtta". het eerste stuk werd nog
al slordig uitgevoerd en ook het
begin van "Lieder" verliep nog
aarzelend. Het verre van eenvou
dige "Svadebka" kreeg een ge
dreven en feilloze uitvoering, die
door het publiek, terecht, zeer
werd gewaardeerd.
ARIEJAN KORTEWEG
Repetitiefoto van 'Warenhuis Paradijs'.
ROTTERDAM - In samenwerking
met De Lantaren in Rotterdam
heeft het Onafhankelijk Toneel
een groot toneelproject opgezet,
waaraan acteurs van het OT zelf,
De Factorij, Haagse Comedie,
Mexicaanse Hond en Toneel
school meewerken.
"Warenhuis Paradijs" is gebaseerd
op Zola's "Au bonheur des fem-
mes". Daarin beschrijft Zola de
opkomst van het fenomeen wa
renhuis. Aan de ene kant verte
genwoordigt het warenhuis voor
hem de democratisering van de
luxe, iedereen kan vrij rondlo-
DEN HAAG - Wie enigszins de
weg heeft weten te vinden in de
folder van het Holland Festival
(en de geringe opkomst bij een
aantal evenementen doet mij
weer vermoeden dat dat maar
weinigen is gelukt), kan daarin
ergens onder het hoofdstukje
"tent-opera" hebben ontdekt
dat zaterdagavond in het HOT
twee opera's in wereldpremière
zijn gegaan, die werden onder
scheiden bij een muziektheater
wedstrijd die enkele jaren gele
den door o.a. de Nederlandse
Operastichting georganiseerd
werd.
Het eerste werk "The Telltale
Heart" van de Amerikaan Daniel
Kessner, is een monodrama van
pen en de goederen betasten.
Aan de andere kant creëert het
warenhuis een illusie, niet ieder
een kan de luxe immers betalen,
worden de werknemers schande
lijk uitgebuit en gaan de kleine
winkeliers in de buurt te gronde.
Dirk Groeneveld en Mirjam Koen
schreven het scenario voor "Wa
renhuis Paradijs"; de hoofdfi
guur uit de roman splitsten zij in
drie aparte personages, andere fi
guren werden juist samenge
voegd.
De voorstelling heeft het karakter
van een film; in een groot aantal
veertig minuten naar het gelijk
namige verhaal van E.A. Poe.
Het bestaat uit het relaas van een
geesteszieke over een moord als
gevolg van een dwangneurose.
De opbouw in vier aria's met ver
bindende recitatieven is tamelijk
traditioneel, maar de zangpartij
is effectief geschreven dankzij
een opmerkelijk gevoel voor de
waarde van de tekst en de dra
matische lijn.
De tenor Matti Juhani wist er tot
op zekere hoogte een imponeren
de vertolking van te maken,
maar werd in zijn uitbeelding ge
hinderd door stuntelig gedoe
met microfoons, die zijn stem om
de een of andere reden moesten
korte scènes ontrolt zich het ver
haal. Ook zijn er een aantal close-
ups in aangebracht, die getoond
worden met behulp van video.
Dat heeft gevolgen gehad voor
de manier van acteren en voor de
plaatsing van decor en requisie-
ten, aldus het Onafhankelijk To
neel. Na de pauze dient het pu
bliek inderdaad ergens anders
plaats te nemen, maar dit lijkt
minder verband te hebben met
de video, dan met het feit dat in
de pauze artikelen van zo'n 100
kunstenaars zijn uitgestald.
versterken en dat natuurlijk niet
altijd deden. Een hinderpaal was
bovendien de orkestpartij, die
ondanks de kleine bezetting op
sommige momenten zo'n wirwar
van effectjes was, dat de aan
dacht niet op de zanger gericht
kon blijven.
Corneliu Dumbraveanu en de le
den van het Utrechts Symfonie
Orkest probeerden dit zo min
mogelijk te overtrekken, maar
konden niet verhinderen dat met
name hun "onmuzikale" verrich
tingen als schreeuwen en mur
melen de soberheid van het werk
verstoorden.
De regie van Jan Bouws leed ei
genlijk aan hetzelfde euvel. Een
Na de voorstelling kunnen die
door het publiek gekocht wor
den; de prijzen variëren van
ƒ5,- tot ƒ250,-.
voortdurend zwijgende psychia
ter op het toneel is tegelijk natu
ralistisch en onnatuurlijk en der
halve in dubbel opzicht funest
voor een bekentenismonoloog,
die veel navranter werkt als een
fictieve persoon of het publiek
wordt aangesproken.
'Mirrors of the Truth" van de En
gelsman Ian McQueen kan men
eveneens als monodrama be
schouwen, al is het centrale per
sonage hier in drie wezens opge
splitst. Het gegeven van een
meisje dat allerlei tegenstrijdige
gevoelens zou krijgen als haar ar
tistieke vriendje een mooie jon
gen prefereert, werd opgebouwd
op een serie gedichten van Claire
Het effect van de videao is tamelijk
gering. Het bënvloedt enigszins
de acteerstijl, de acteurs kijken
tijdens een gesprek in de camera
van Kampen. De gedichten zijn
echter een ondramatische woor-
denbrei, volgestopt met alle cli
chés uit de Boeketreeks.
In een opgeblazen, van elke helder
heid gespeende inleiding in het
programmaboeKje probeert de
componist daar allerlei diepzin
nige betekenissen over puber
teit, groei en volwassenheid aan
te geven, maar zijn toelichting is
even hol als zijn muziek. De
hoofdpersoon heeft hij opge
deeld in een sopraan, een jazz
zangeres en een danseres, maar
met veel talent voor het artificië
le slaagt hij er zelfs in de zing
zang van de sopraan en de deun
tjes van de jazz-zangeres tot een
dreinende monotonie samen te
in plaats van naar elkaar, maar
dergelijke momenten komen
weinig voor. en lijken geen dui
delijk doel te dienen. Of het
moest vervreemding zijn, een
loskoppeling van personage en
handeling.
Iets soortgelijks is in de hele ma
nier van spelen te zien, de ac
teurs spelen hun scènes niet ge
woon, maar lijken in een fractie
van een seconde telkens te moe
ten besluiten die scènes te spe
len. In het midden blijft echter of
dit een bewust gekozen speelstijl
is, of een kwestie van slecht acte
ren. Maar ook in het eerste geval
zou er meer kracht in het spel
kunnen zitten.
Wat de bedoeling betreft is "Wa
renhuis Paradijs" een voor het
Onafhankelijk Toneel heel toe
gankelijke voorstelling. Het ver
haal komt echter niet goed van
de grond, en de vele personages
maken het er niet simpeler op.
Werkelijke spelspanning ont
breekt, kortom, dit is niet de
meest geslaagde voorstelling van
het OT. "Warenhuis Paradijs"
wordt gespeeld tot en met 30 juni
in De Lantaren.
JACQUELINE MAHIEU.
voegen, ondanks een instrumen
tatie waarin het Circle-ensemble
o.l.v. Jochem Slothouwer zich
kon uitleven in alle vondsten die
McQueen maar kon bedenken.
Over het korte balletgedeelte pra
ten we maar niet Het was er met
de haren bijgesleept en de uit
voering er van was een diepte
punt in een voorstelling, die ver
der visueel nog wel een paar
grappige momenten had.
In het HOT zyn beide werkjes van
avond nog te zien en daarna vin
den er vijf voorstellingen plaats
in de tent op het terrein van
Frankendael aan de Middenweg
in Amsterdam.
PAUL KORENHOF.
LONDEN - De Britse balletpeda
goge en balletleidster van Poolse
afkomst dame Mane Rambert is
zaterdag aan een beroerte m haar
woning in Londen overleden. Zij
was 94 jaar
Aanvankelijk in Parijs medicijnen
studerend, ging zu over op de
dans nadat zu in Warschau Iso-
dora Duncan had zien optreden.
In Genève opgeleid door Emile
Jacques-Dalcrozc, werd zy in
1912 door Diaghilev geëngageerd
als docente voor moderne rit
miek. In die tijd werd haar be
langstelling gewekt voor het
klassieke ballet.
Zij studeerde b(j Cecchetti en Asta-
fieva en maakt haar eerste cho
reografie The Golden Apples in
1917. Na de Eerste Wereldoorlog
kwam zij naar Engeland waar zij
in 1918 met de bekende toneel
speler Ashley Dukes trouwde.
Deze kocht voor haar een oude
kerkzaal waar zy in 1920 een be
faamd geworden balletschool be
gon.
Haar eerste leerling bewoog zij er
toe te proberen zich te bekwa
men in choreografie. Hij werd
één van de grootsten van het
land. Sir Frederick Ashton Ash-
ton eerste ballet. "The tragedy of
fashion", uitgevoerd door "ma
dame" Rambert in 1926 was het
begin van het Britse ballet.
De "Marie Rambert Dancers" ging
in 1930 "Ballet Club" heten en in
1931 "Ballet Rambert"
In 1966 werd het gezelschap omge
vormd tot een modern ballet
Mane Rambert begon zich lang
zaam uit haar actieve rol terug te
trekken.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Death wish, deel 2",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Bloodbeach", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
ir, 16 jr.
LIDO 3: "Four friends", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16 45 uur, al.
LIDO 4: "Chariots of fire", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16
jr.
STUDIO (133210): "La femme d'è coté",
da. 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Tekenfilmarsenaal",
za., zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45
TRIANON (123875): "Les uns et les au-
tres", da. 14.00 en 20.00 uur, al.
REX (125414): "Pruimebloesem", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30,
19.00 en 21.15 uur, vr. en za. ook 23.30
uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Les uns et les autres", da.
20.00 uur, zo. 15.45 en 20.00 uur, al.
EURO 1: "Gerijpte vruchten", ma., di.,
do. en vr. 13.30 uur, 18 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
het zwaard van krijn", za., zo. en woe.
13.45 uur.
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Nachtvoorstelling: "Hang 'em high", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Conan, koning der barba
ren", da. 13.30, 18.30 en 21.15 uur. zo.
ook 16.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Gerijpte vruchten",
za. 24.00 uur. 18 ir.
EURO 3: "Caligula en Messalina", da.
13.30,18.45 en 21.00 uur, zo. 13.45,16.15,
18.45 en 21.00 uur, za. ook 24.00 uur, 16
EURO 4: "Virus", da. 13.30, 18.45 en
21.15 uur, zo. 13.30, 16.00, 18.30 en 21.00
uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Alligator", vr. 19.30, za.
16.00 en 19.30 uur, zo. 15.30, woe. 20.30
uur, 16 jr.
Q Expoattles
Art-tea-house De Oude Rijn - tot 12/7,
Nixje Straus, olieverfschilderijen -
aquarellen, di t/m za van 10-19 uur, do
tot 21 uur, zo 11-18 uur, ma van 12-18
Leiderdorp - Gemeentehuis, t/m 16/
6, expositie Rob van Vuren en Peet
Heemskerk, ma t/m vr van 7-17 uur, do-
avond van 19-21 uur.
Noordwijkerhout - Leeuwenhorst, Lan-
gelaan 3, t/m juni, kunstexpositie.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Voorschoten - Kunstgalerij 'De Stijl',
Leidseweg 155, t/m 12/6, schilderijen,
gouaches, foto's en beelden van Wim
van Berkel en Huib Benschop, ma t/m
woe van 15-18 uur, vr van 10-21 uur, za
van 10-18 uur.
"De hel op vier wielen", do. 20.30, vr. en
za. 21.30 uur, zo. 18.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Dumbo het olifantje",
Biocopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Meatballs", da. 14.45, 18.45 e
21.15 uur. al.
Galerie Denise Stephan - t/m 27/6,
Mark Rietmeijer beelden, Johannes van
Hoften acrylschilderingen, Rineke Kop
schilderijen, vr, za, zo, van 13.30-17.30
Galerie Fenix - Botermarkt 26, t/m 18/7,
Han Rotteveel, schilderijen, di, wo, vr
10-19 uur, do 10-21.30 uur, za 7.30-18 uur,
zo 11-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
6/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland,
De Lakenhal, Oude Singel 28, expositie
schilderijen die gerestaur. moeten wor
den, tot en met 13 juni, dinsd. toten met
zat 10-17 uur, zon- en feestd. 13-17 uur.
Oegstgeest Kunstcentrum "Lange-
voort", schilderijen en beeldhouwwer
ken van Harry Agema, Anita Andriesse,
Annelies Bosch, Auke de Graaf, Marijke
Kaercher. t/m 15/6, dinsd., woens., don-
derd. en vrijdag van 13.30-17.30: vrijdag
avond 19-21, zat. 12-17 uur
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg uitsluitend
na overleg met het hoofd van de afde
ling.
Sportmedlscb Advies Centrum:
blessurespreekuur' Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandag;
van 19.30-20.30 uur.
Resoekuren St. Elisabeth-Zlekeohuls:
Volwassenen: dageUjks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
i2.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30-19.30 uur.
Kxaamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
afdeling C.C.U. (hartbewaking) da
gelijks van 14.00-14.30 uur en 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinde
renzijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patienter.
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
10.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
RIJNOORD: bezoektijden 's middags
14.30-15.15 uur, 's avonds 18.30-19.30
uur. Extra bezoek voor de hartbewa-
king: 's ochtends 11 00-11 30 uur. Extra
bezoek voor vaders op de kraamafde-
ling: 's avonds 19.30-20.30 uur. Kinder
afdeling 's middags 14.30-15.30 uur. 's
middags alleen voor ouders 14.30-18.30
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000).
FRED BASSET
YOGHURTSALADE
Dew talade it ren com
binatir van yoghurt c<
verhouding naar eige»
lelljc wilt opdienen ak
•en koele yoghurtaaU-
de met een groen toe
voegael of aL een koude
groen tear hotel dut met
weinig yoghurt Breng
een grote pan water a
de kook en werp er 5
f apinaaeblad e ren
Schep ie eruit alt het
water weer aan de kook
U gekomen Vocht er
uit drukken Eruit r
ragf\jn geknipperd uitje
goudgeel en Lat
rt»f
minuten zachte» i
hakken laat de n
Oe afkoelen en druk
nog cent al het vocht er
uit Niet hakken Meng
er twee brkertyet y,g
hurt van de beate kwan
ten door en kruid r
amaak met aout. pr
knoAook. munt en
({QucLcllieuius.
14 juni 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Een Fransch photograaf te
Tanger heeft van den keizer
van Marokko opdracht ontvan
gen om zijne vrouwen, op dit
oogenblik 364 in getal, te photo-
grapheeren. De portretten zijn
bestemd voor een album tot per
soonlijk gebruik van den tul-
tan. Een ander dergelijk album
zal, naar men beweert, aan pre
sident Grévy van Frankrijk ten
geschenke worden gegeven.
- De wolven schijnen in Frank-
rijk erg huis te houden, althans
er is door de regeering een wets
ontwerp ingediend waarbij op
nieuw premien worden uitge
loofd, iKin 40 tot 200 fr., poor het
dooden van wolven.
Als een vlieg tn het glas .van
een bierdrinker valt, zal men
onmiddellijk gewaar kunnen
worden van welke nationaliteit
deze is. De Spanjaard betaalt
het bier, laat het staan en gaal
heen zonder een woord te spre
ken De Franschman doet het
zelfde, doch moppert er bij. De
Engelschman giet het glas leeg
en bestelt een ander De Neder-
lander neemt de vlieg er onmid
dellijk zeer voorzichtig uit en
drinkt dan het bier De Rus
drinkt het bier en de vlieg ver
dwijnt mede in zijn maag De
Chinees neemt er de vlieg uit,
eet haar op en werpt het bier
weg.
Vtjflig jaar geleden
Het Bntsche petroleumtank-
«chip "Circe" pan de Shell heeft
den Oceaanvlieger Hausner.
die sedert een week werd ver
mist, op 500 zeemijlen ten Wes
ten nan Oporto levend gered.
Hausner was op 3 Juni van het
Amerikaanse he vliegveld Floyd
Bennett opgestegen voor een
vlucht naar Warschau Sinds
dien had men niets meer van
hem vernomen. H\j heeft acht
dagen en nachten met zijn
vliegtuig hulpeloos op den Oct
aan rondgedreven Hausner
was weliswaar ongedeerd.
maar zoo uitgeput, dat hy nog
geen uitpoerig reload omtrent
zyn ervaringen kon doen Hij
heeft geleefd oan sandwiches en
water uit den radiator
