'Ik ben die Nina nicht mehr' Rubinstein in televisieserie RADIO Voor 'Hans' Hagen is de toekomst nu Melodrama van Fass- binder op VARA-tv NOS met laat journaal ZATERDAG 12 JUNI 1982 Radio - tv - kunst PAGINA 5 ZATERDAG 12 JUNI AMSTERDAM (GPD) In Amsterdam-Osdorp wordt tot half juli de liefde aan West- Berlijn en alles wat deze metropool vertegenwoordigt beleden. Berlin ist wieder da! En waarom dan wel? Eine Stadt ohne Mauer hat kein Power. De levenskracht van een ommuurde stad reikt tot ver over de grenzen. Voor de ingang van het Osdorpse cen trum De Meervaart is een poging gedaan om de beklemming van het leven in West- Berlijn weer te geven. Veertig meter muur, een imitatie van de grensovergang Check point Charlie en zes weken lang voorstellingen. Op het bord waarop in bioscoop-realis tische stijl schilderingen zijn weergegeven die het hedendaagse Berlijn moeten duiden, prijkt het conterfeitsel van Nina Hagen. Nina Hagen: "Ik ben een artistieke prinses". HILVERSUM I 18.06 Dingen van de dag. 19.02 Me- tropole Orkest. 19.30 Zing zomaar simpel een melodie. 20.03 Blaastest NOS 20.30 Langs de lijn, sport en muz. VARA 22.30 Wachten op mid dernacht met Herman Stock. 23.02 Mededelingen, SOS- en Politiebe richten. HILVERSUM II 18.00 Nws. OVERHEIDSVOOR LICHTING. 18.30 Franco Huis. TROS. Voorzichtig breekbaar. 19.00 Het Hemelse gerecht. 20.00 Nws. EO: 20.45 EO-Familie-Dag. 21.28 EO Metterdaad. TELEAC 21.30 Micro- electronica in bedrijf. 22.00 Geologie en water. NOS 23.55 Nws. HILVERSUM III NOS 18.04 De Avondspits. 19.02 Op Stap. 20.02 Elpee-pop. 21.02 Country Style. 22.02 Weekend Blues. 22.30 Pers Vers. 23.02 Jazztime. HILVERSUM IV 20.00 Gitaarmuz. 20.10 Holland Fes tival 1982: Radio Filharmonisch Or kest. 22.30 Klassieke kamermuz. ZONDAG 13 JUNI HILVERSUM I (NOS: Ieder heel uur nws.). NOS: 0.02 Metro's Midnight Music. 1.02 Take it easy. 2.02 De NOS-Nacht VARA: 7.02 Oeroude toververhalen 7.30 Vroege vogels. 9.30 Tony van VerTe ontmoet Josepha Mendels. KRO: 10.02 Eucharistieviering. 11.02 'n Zondags pak voor alledag. AVRO: 12.02 Muzikaal onthaal. 13.05 AVROmagazine. NOS: 14.02 Langs de lijn, sport en muz. 17.55 Meded. en weerber. 18.05 Akkoord. 18.30 Hobbyscoop. KRO: 19.02 Luister- sport. 20.03 Man en paard. 20.20 Or- kest(platen)bak. 20.40 Menschen- haat en berouw, hoorsepl. TROS: 21.02 Ben Cramer in concert. 22.55 NOS Sport journaal - WKdvoetbal. 23.00 Nws. en meded. 23.07-24.00 Met het oog op morgen. TROS: 0.02 De Nachtwacht 4.02 Krieken met Adje. HILVERSUM II NOS: 8.00 Nws. KRO: 8.10 Ter ovdr- weging. 8.17 Tussen de regels. 8.25 De hutsgeklutste! HUM.VER- BOND: 9.30 Lauries binnenkant 2. IKON: 10.00 Nws. 10.02 Net zoals wij. 10.12 Kerkdienst. 10.55 Wilde Ganzen. 11.00 De andere wereld van zondagmorgen. NOS: 12.00 NOS- Wereldwijzer. 13.00 Nws. 13.10 Rechtspraak in Nederland. 13.55 Progr. voor buitenlandse werkne mers. IKON: 17.00 Kerkdienst. 17.58 Wilde Ganzen. 18.00 Nws. 18.10 Brood en Spelen. 18.40 Liturgie en kerkmuz. NCRV: 19.10 Zondag- avondmuz. NOS: 20.00 Nws. NOS- RVU: 20.03 Energie in overvloed. 20.30 Overmorgen. 21.10 Gastcolle ge. 21.40 Grenzeloos. NOS: 22.30 Nws. 22.40 De Taaishow. 23.55 HILVERSUM III (NOS: Ieder heel uur nws.). AVRO: 8.02 Ko de Boswachtershow. 8.30 AVRO's Sportpanorama. 9.02 Juist op zondag. 10.02 Muziek Mozaiek. VARA: 11.02 Het zondagse gezicht van de VARA op drie. 13.03 Dubbel- lisjes. TROS: 14.02 De Europarde. 16.02 Ferry's Gouwe Ouwe Club. NOS: 17.02 De Nationale Hitparade. 19.02 NOS-Jazz. 20.30 Radio Thuis land. KRO: Demo. 23.02-24.00 De WalhaUa-Symphonie. HILVERSUM IV NOS: 8.00 Nws. 8.05 Vader Jacob. 9.00 Musica Religiosa. 10.00 Van het Nederlands Concertpodium: piano recital. 11.00 Holland Festival 1982: Slagwerkgroep Den Haag met viool en piano. 13.00 Nws. 13.05 Holland Festival Journaal. 13.07 Opera matinee. 14.15 Concerten op de zon dagmiddag: Concertgebouw Orkest met Koor van het Concergebouw Orkest en solisten klassieke muz. (14.53-15.13 Praten over...). 16.05- 17.00 Musica Nova. EO: 20.00 Ore- gelbespeling. 20.25 Van Uwil ik zin gen. 21.00 Adagio. 22.00 3 x M - we reldwijd. 22.45-23.00 Ontmoetinge- AANDAG 14 JUNI HILVERSUM I TROS: 07.02 Een goede morgen met Liesbeth LIST. (8.06-8.20 Aktua). 09.03 Continue Muziek. 10.30 Te gast bij John Woodhouse en Herman Emmink. 11.03 Tunes van toen. 12.03 Nederlands Fabrikaat. 13.06 Aktua. 13.25 Raad eens een lied of niet. 14.03 Gerard de Vries draait op verzoek. 16.02 Cafe Chantant. 16.30 De Tien om Kindershow. HILVERSUM II NCRV: 07.00 Nws. 07.10 Ochtend- gym. 07.20 Het levende Woord. 07.30 Nws. 07.35 Hier en nu. 08.00 Nws. 08.11 Hier en nu. 08.30 Nws. 08.33 Te Deum Laudamus. 08.54 Moment. 09.00 NCRV's Scheepsradio. NOS: 09.05 Gym. voor de vrouw. 09.15 Werkbank. 09.24 Waterst. 09.30 Nws. NCRV: 09.33 Plein Publiek. (10.30 Nws). 11.00 De Wereld zingt Gods loff.f. (11.30 Nws). 12.00 Boer en tuin der. OVERHEIDSVOORL.: 12.16 Bizascoop. NOS: 12.26 Meded. voor land-entuinb. 12.30 Nws. 13.30 Nws. 13.33 Nederland en z'n buren. 13.55 Onder schooltijd. 14.30 Nws. RVU- NOS: 14.33 Elke gek heeft zijn ge brek (2) NCRV: 14.53 Zingt voor de Heer. 15.15 Woord in de middag. 15.30 Nws. 15.32 In 't zilver. 16.15 Daar waar de molens staan. 16.30 Nws. 16.32 Het oude refrein. 17.00 (S) Promenade. 17.30 Nws. 17.36 (S) Hier en nu. HILVERSUM III AVRO. 7.02 Vol gas. (7.30 Radiojour naal). 8.30 Radiojournaal. 8.35 Bin go. 10.03 Arbeidsvitaminen. 11.03 Cees van Zijtveld. 12.03 Hollands Glorie. (12.30 Radiojournaal). 13.56 Per Saldo. 14.03 Muziek met Meta. 15.03 Het Steenen tijdperk. 16.03 Toppop Disco. (17.30 Radiojour naal). 17.56 Per Saldo. HILVERSUM IV KRO: 7.00 Nws. 7.02 Dauwtrappen. 9.00 Aan woorden voorbij. 9.10 Lau- date. 10.00 Op het tweede gehoor 11.00 Utrechts Symfonie Orkest mei solist: klass. muz. 12.30 Spektakel- kort. 13.00 Nws. (NOS: 13.05 HoUand Festivaljournaal). 13.07 Onbekend* werken van Max Bruch. 15.30 Uit heems. 16.00-17.00 Spektakel. Het voert de gedachten vanzelf te rug naar die kille decemberdag in 1978, als La Hagen door Sonja Barend in ons land wordt geïn troduceerd vanuit een recht streekse uitzending uit De Meer vaart. De beschilderde punkzan geres dient daarbij als een spec taculair ogend plaatje in een praatprogramma. Ze mag alleen ballads zingen en volgens de aan kondiging zou Nina een opera opleiding hebben genoten. Het wordt een misverstand, zoals er nog vele over Hagen de ronde zouden doen. Haar teksten over de schijnheilige opvattingen over seksueel ge drag van de Duitse burgerij trek ken zelfs Bibeb en Renate Ru binstein aan. De laatste monkelt na een zeldzaam bezoek aan een rockconcert over het reusachtige volume, de eerste zet Hagen neer als een vertederende, vroegrijpe feministe wier prestaties zouden worden afgezwakt door de man nelijke leden van haar band. Die eenheid, die aan het werk van Hagen juist zo'n dramatiek en zeggingskracht verschaft, spat korte tijd later uiteen. De rest van haar loopbaan ziet er achter af uit als het parcours van een bergetappe in de Tour de France: grillig en onvoorspelbaar. Nina krijgt een verhouding met Herman Brood en dat is koren op de molen menig journalist. Arti kelen dus over hun aanstaande huwelijk, de chaos rond het film project ChaCha, de door drugs doortrokken verhouding die Ha gen vervolgens krijgt met Her mans maatje Ferdie Karmelk, het afkicken, enzovoort, enzo voort. Human interest? De femi nisten verliezen hun interesse in de brutale vrouw. De muziek- pers langzamerhand ook. Het ta lent van Nina lijkt te chaotisch; nieuwe opnamen zijn het resul taat van zakelijke verplichtingen en klinken ook zo. Concerten eindigen in desillusies. Bibeb heeft alsnog ongelijk. Toch siert Hagens portret De Meer vaart niet ten onrechte. De afge lopen twee jaar is een nieuwe ge neratie Duitse muzikanten opge staan die in Nina's onverschrok kenheid en haar voorliefde voor de Duitse taal in elk geval een duidelijk voorbeeld zagen. Ha gen is amper 27, maar geldt al als een levende legende. Alles is mogelijk Levend én legendarisch omwille van haar grilligheid. Een nieuw album - haar derde: NunSex- MonkRock - laat horen dat ze ar tistiek is opgeveerd. Haar vier octaven omspannende strot buigt zich weer vindingrijk over elke zelf opgeworpen hindernis heen. De muziek is afwisselend, niet altijd even vrij van invloe den, maar in elk geval eigenzin nig. Dat geldt eveneens voor de centra le thematiek van het album. Ha gen heeft de Heer gevonden en prijst zijn Naam van vroeg tot laat. Ik kon het net zo min gelo ven als Herman Brood, die zijn vroegere gezellin nu in opdracht van De Nieuwe Revue komt in terviewen en een tijdlang gedul dig alle evangelistische lyriek, die over hem uitgestort wordt, verdraagt. Eerder op de dag ben ik op bezoek bij Hagen, die alle tijd voor inter views en foto-sessies pleegt te nemen en zich nog altijd met en gelengeduld optuigt. Ondertus sen vertelt ze in korte flitsen hoe haar ontvangst in Italië is ge weest: „Ja, naturlich, maar dat is een door en door katholiek land. Maar vrijwel iedereen daar ac cepteert het geloof nog als iets vanzelfsprekends, ook al doe je er niet zoveel aan. Ze keken al leen op toen ik vertelde dat God nooit de bedoeling gehad kan hebben dat men en vrouw zich onthielden van seks. Ook een non heeft recht op een kind, vind je niet? Ze is ervoor gebouwd Later gaat ze rustig zitten. Een preek. „Also", kirt ze in telkens wisselende stemtypes en toon hoogten, „het is eigenlijk heel eenvoudig. Als je bereid bent aan te nemen dat er een God bestaat is alles mogelijk. Waarom is er al les mogelijk? Omdat God je daar de kracht voor geeft. Er is dan meer tussen hemel en aarde dan wij überhaupt kunnen Weten, maar Hij weet het. Het is als Boeddha, net als Boeddha, Yeah. Zij weten het omdat ze meer kunnen zien". Welvaart en hemel Onder het roze-rood sprieterige haar en een sjaal pinnen twee kraakheldere ogen in mijn rich ting. Durf het eens met me on eens te zijn, suggereren ze. Nina schuift als ik vraag wat Boeddha met God van doen heeft. „God is always God", zegt ze eenvoudig. Hij heeft vele zonen. Veel heili gen bevinden zich daarom al in de hemel. Kijk, God kan alles doen en alles bewerkstelligen. Ik heb gevraagd: wat moet ik doen? Moet ik Uw naam verkondigen of moet ik blijven zingen. Het is het laatste. Kijk, ik ben Nina Ha gen niet meer, ik ben deel aan God geworden. Als ik zing, ver kondig ik zijn naam al. God heeft voor mij een leven uitgestippeld van Succes, Hulp, Welvaart en Hemel". Weer die ogen. Ik leid de aandacht af naar een van de teksten op NunSexMondRock. In 'Future is Now', een furieus lied dat dwars tegen de sombere levensver wachting van de punkgeneratie ingaat, handelt een couplet over de gevaren van verslaving: Skia ve wer wird dich befreien? Slaaf wie zal je bevrijden? Nina: „Dat is van Brecht, maar ik heb het niet zomaar opgenomen. Zo'n re gel als: zuipen totdat je kapot gaat, dat geldt wel voor mij. Ik ben naar God gegaan en heb te gen Hem gezegd: alsjeblieft, neem de verantwoordelijkheid van mij over. Ik wil mezelf niet meer beheersen, niet meer con troleren. Ik geef het op, ik kan niet meer". „Ik wil dat Jij mijn vader wordt, mijn broer. Ik was aan het eind van mijn latijn. Ik voelde me al leen. Een training om van de spullen af te komen was welis waar geslaagd, maar ik bleef ver magerd achter. Cocaine maakt je erg slank, weet je dat. Mijn ene boyfriend was een junkie, mijn andere boyfriend gebruikte. Dom! Dom!! Ik heb je al eens over die LSD-trip verteld, niet? Na die ervaringen voel je je al leen 'maar leger. Je twijfelt aan jezelf, aan elke ander" Das macht niks We zitten een half uur later op de grond van haar appartement. De vloer ligt bezaaid met speeltjes van Cosma Shiva, het tweejarig dochtertje van Nina en Ferdie. De andere aanwezigen zijn Julia na Grigorova, een Bulgaarse ci- neaste, met wie Hagen al bijna twee jaar lief en leed deelt, en Noddy Bulsara, een jongen nog, een vroegere imitator van Hagen. Bibebs verhaal vliegt door mijn hoofd (Nina Hagen: „Tussen HILVERSUM (GPD) - Met ingang van 1 januari 1983 komt er een nieuw laat televisiejournaal, dat een kwartier gaat duren. Dit journaal, dat het huidige half- tien-journaal en het laatste jour naal gaat vervangen, wordt uit- vrouwen en mij is vaak een eroti sche spanning. Net als tussen mij en jongens van zestien, zeven tien"). Maar er heerst slechts rust en vrolijkheid. Af en toe krijgen we een lachkick als Hagen haar humor op zichzelf laat botvieren. „Das macht niks", zegt ze dan, „God wil dat we lachen". Later: „In 1979 in Amsterdam heb ik een tijdje in een kraakpand op de Prinsengracht gezeten tussen de wild punks. Herman was er niet bij, Ferdie ook niet, wel Dr. Rat. En gedurende drie dagen had ik een vreemde gewaarwor ding, als in een LSD-trip. Alléén, ik had niets gebruikt. Ik hoorde stemmen door de muren drin gen, door de vloer, door de wan den. En ze praatten tegen mij. Wat ze zeiden, begreep ik lang niet. Ik dacht aan oververmoeid heid. Ik was volkomen abge- hauen immers?" Om tot rust te komen las ik in een boek van Rama Krishna uit de 18e eeuw over hoe de mens de eeuwige rust kan bereiken. Boeddha had gezegd dat je niet safe bent voordat je in Nirwana bent. Zelfopoffering. Ik begreep dat ik mijn eigen ego tegen de muur moest gooien, ophouden met die flauwekul van jezelf en jezelf en ikke. Juist doordat ik de pijn van alle ervaringen kende, wist ik ook dat ik het leven niet meer alleen aankan". Hagen heeft geen spijt van haar voorgeschiedenis. Het is niet één en al berouw of getuigenis van zonden. „Het kan je schizofreen voorkomen, maar dat is het niet. Wie bezig is met zijn creativiteit wordt geadeld door de kunst. Ik ben een artistieke prinses. Ik kan zien hoe kunst je leven kan ver rijken. Het is die troep er om heen. Die liefdesvangnetten, die geneugten. Maar kunst, nee- Door mijn tanden te tonen kan ik de schoonheid van de schepping bezingen, laat ik de majesteite lijkheid van de bergen zien. Ja, lach maar. Je lacht je nog onpas- seijk, maar het is prima, joh! I li ke that. God wil dat ik mijn be nen omhoog werp, de wolken in. Hij wil dat ik dans, dat ik me een beetje laat zien". Toekomst is nu Nina veracht nu de onheilsprofetie die de punkgeneratie van 1977 beleed. „De toekomst is nu", zegt ze. „Future is now. Onzin, dat no future. Daar zit geen geestelijke gezonden om half elf op Neder land 2. Op dat net wordt het twee-minutenjournaal van zeven uur uitgebreid tot vijf minuten. Tot deze wijziging van het jour naalschema heeft het NOS-be- stuur gistermiddag besloten. rijkdom in. De Sex Pistols, dat was bullshit, alleen maar ego. Je moet in de kracht van de liefde geloven, in de kracht van het le ven, de reincarnatie. Johnny Rotten is een oude man voordat hij het weet. Siouxsie van The Banshees ook. Laten ze leven in plaats van die troep te blijven verkondigen. Ik ben nu geluk kig, zij niet". Later in het restaurant slaat Her man Broods ironie kapot op de Rubinstein ontpopt zich in de serie als een goede, humoristische, maar ook relativerende verteller. Tijdens een spreekbeurt op een Amerikaans conservatorium haalt hij de hele les filosofie van de leraren onderuit door de stu denten voor te houden dat het onzin is om meer dan drie uur per dag te studeren op een mu ziekinstrument. „Als je meer dan drie uur per dag oefent, word je een machine. Muziek is een zes de zintuig. Dat draag je bij je. Ik zelf speelde meer door instinct dan door kennis. Ik was namelijk erg lui en had weinig zin om te oefenen. Alles wat ik geleerd heb. was tijdens concerten. Tot op het laatste concert aan toe. Je leert het beste door steeds voor mensen te spelen. Je ontdekt dan elke keer weer iets dat nog beter kan". Ook maakt Rubinstein korte met ten met de uitspraak dat een goe de musicus via zgn hart speelt „Flauwekul, dat hart dat tikt al leen maar. en als het goed is. voel je daar niks. Het is je maag die belangrijk is als je speelt, want als je slecht speelt, dan voel je dat daar en nergens anders". De maker van de serie, Francois rotsachtige hardnekkigheid van Hagen. „Laten we het nu eens over je band hebben", zegt hij. „Goed", zegt Hagen, „wat wil je weten?" „Hoe heb je ze opgedui keld?" vraagt Brood. „Nou", zegt Nina met grote vanzelfsprekend heid, „die zijn op mij afgekomen. Het zijn allemaal jongens die ge loven. Die hadden dat in mij her kend". Brood geeft het op, hij zweet ongenadig. „Even een an der hemdje aantrekken, men- Reichenbach, reisde met Rubin stein naar de plekken die de be jaarde pianist het liefst zijn: Isral. Venetië. Pargs, Deauville. In de verschillende afleveringen praat hij met grote kunstenaars zoals cellist Paul Tortelier, dirigent Karl Bohm, pianist Misha Dich ter, dirigent Claudio Abbado, violist Isaac Stern, maar ook met jonge musici die het nog hele maal moeten maken. In de hele serie ziet men Rubin stein maar één keer spelen, als hij iemand les geeft. Voor de rest is het een meer autobiografische film geworden dan een muziek documentaire In totaal heeft Reichenbach twee jaar gefilmd. Behalve de reeks over Rubinstein, zendt de VARA deze zomer nog een aantal muziekprogramma's uit. op 1 augustus een opname van Les Beaux Arts Trio, met piano-trio's van Haydn en Schu bert; op 22 augustus 'At the hounted end of the day', een pro fielschets van William Walton, de grootste nog levende componist in Engeland; en op 26 september ten slotte een portret van de vio list Itzhak Per lm an. De eerste aflevering van Arthur Rubinstein is zondagavond om 19.05 uur via Ned. 1 te zien. sen" Hagen vertelt verder: „Ik ben die Nina nicht mehr. Ik ben een deel van God. Er zal een nieuwe Jezus opstaan, weet je dat. Misschien ben ik hem wel". Wat? De nieuwe Heiland? „Ja", knikt ze lief. „Sinds kort weet ik dat ik in mgn andere gedaante ook een man ben. Alleen dan heet ik Hans. Hans Hagen". Ze lacht hard. JOHN OOMKES 'Der Handier' HILVERSUM - Een gaaf voor beeld van Fassbinder's melo drama nieuwe stgl is „Der Handier der vier Jahreszei- ten", de elfde film van de on gelooflijk produktieve regis seur, die de VARA zaterdag avond heeft ingelast Zelf be klemtoonde hg het sociaal- kritisch karakter van deze ongecompliceerde, pakken de. heel goed gemaakte film. Fassbindcr trekt zich hier het (droevige) lot aan van een heel sympathieke fruit ven ter, die we onherroepelijk ka pot zien gaan aan zijn verstik kende. schijnheilige, klein- burgerljke en destructieve omgeving. Het zijn meer in het bijzonder de vrouwen in zgn leven die hem grondig vernielen. De enige die er iets van begrijpt is zgn zuster, maar die laat hem uiteindelijk ook vallen. Er blgft hem ten slotte nog maar een vluchtweg over: moedwillig drinkt hij zich naar zgn tweede en nu fatale hartinfarct toe. Met grootscheepse (ook muzi kale) effecten, absurde vol zinnen. lange camera-instel lingen en een uitgekiende re gie brengt Fassbinder ons die door hem bedachte aardige man heel nabg. En die er lust in heeft, kan in deze melodra matische geschiedenis ook nog een parabel zien over het naoorlogse Duitsland Arthur Rubenstein HILVERSUM - Een van de grootste pianisten van deze tijd is zonder meer Arthur Rubinstein. De nu 93-jarige pia nist speelt niet meer; zijn ogen zijn zover achteruit ge gaan dat hij niet meer kan schrijven en geen noten meer kan lezen. Maar, zo zegt Rubinstein, „ik ben nu gelukki ger dan ooit. Mijn gehoor is veel beter geworden". De VARA-televisie zendt vanaf zondag een uit vijf delen be staande serie uit over en met Rubinstein. De reeks werd gemaakt door de befaamde cineast Francois Reichen bach.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 5