Islamieten zijn ook gelovigen.
'Navigators
in problemen
-c
Christenen hebben niet het alleenvertoningsrecht van God
Doornenbal:
Werk nodiger dan ooit
ZATERDAG 12 JUNI 1982
Geestelijk leven
In ons land wonen nu zo'n half miljoen vreemdelingen. Ongeveer 200.000 van hen, voor
namelijk Turken en Marokkanen, zijn moslim. Hun profeet is Mohammed en hun 'hei
lig boek' de koran.
De groei van die godsdienstige minderheid binnen ons 'christelijke' volk was voor de
Raad van Kerken aanleiding, een bescheiden boekje samen te stellen dat christenen
van dienst kan zijn bij hun omgang met moslims.
Het geeft een schets van deze godsdienst - de islam en zijn belijders, vertelt welke
activiteiten er onder moslims in ons land gaande zijn en noemt ook wat ideeën om
contact met deze mensen te krijgen.
De kern van het boekje van de werkgroep 'Islam' van de Raad van Kerken is een bijbel
studie. Daarin wordt duidelijk gemaakt, dat Gods verbond verder reikt dan Israel en
dat het alle volken omvat. Zijn verbond met Noach betreft 'alle levende wezens'. Tot
Abraham zei God: "Door u zal zegen komen over alle geslachten op aarde". In de bijbel
is sprake van een God van heel de schepping.
Over mensen die anders geloven
dan christenen bestaan in Neder
land in grote lijnen drie opvattin
gen.
De een zegt: zij moeten zich tot het
christendom bekeren; er is geen
andere weg tot de zaligheid.
Een tweede: gelovigen, wie ze ook
zijn, blijven die ze zijn; ze kan
nen wel met elkaar praten en sa
menwerken. De houding dus van
de dialoog.
En dan nog een derde opvatting:
verschillend-gelovigen gaan sa
men op weg gaan naar het rijk
van God, en in die ontmoeting
zijn ze bereid het eigen geloof ter
discussie te stellen.
Het geschrift 'Samen leven, anders
geloven' - te bestellen bij 'De
Horstink', postbus 400, 3800 AK
Amersfoort - geeft de lezer voor
al deze derde benadering in over
weging.
Daar zit een gedachte achter die ik
ook tegenkwam in het juni-num-
mer van het blad 'Open Deur
Goede Tijding' maandblad
voor mensen binnen en buiten
de kerken dat in een aantal
artikelen en verhalen een vraag
aan de orde stelt, die met dè
komst van zoveel anders-gelo-
venden in ons land actueel is ge
worden: "geloven we eigenlijk
toch niet allemaal in dezelfde
God?" Hebben bijvoorbeeld
christenen en islamieten hun ei
gen aparte God en zijn de bijbel
en de koran boeken die niets met
elkaar gemeen hebben?
Waarheid
De gereformeerde evangelisatie-
predikant P. Reedijk te Rotter
dam vroeger werkzaam in
Voorschoten - komt ook in an
dere godsdiensten door de Geest
geraakte mensen tegen, die de
waarheid doen. Reedijk heeft in
Rotterdam vrij veel contact met
buitenlandse arbeiders. Tegelijk
stelt hij vast, dat mensen die zeg
gen de 'christelijke waarheid' te
bezitten, dingen kunnen doen
die, volgens hem, niets met de
navolging van Christus hebben
te maken.
"Deze ontdekking", zegt dominee
Reedijk, "maakt me hoopvol wat
Gods zaak betreft, en meer be
scheiden wat onze eigen christe
lijke identiteit aangaat". "Als er
al over iets gemeenschappelijks
moet worden gesproken, dan is
het dit, dat alle mensen, in alle
godsdiensten, culturen en tijd
perken, op Gods genade zijn aan
gewezen. Ikzelf herken die gena
de het meest in Jezus Christus".
De vraag van het 'geloven in de
zelfde God' betrekt de Rotter
damse predikant ook op het
christendom zelf.
Men kan namelijk vanuit het
christelijke geloof tot tegenge
stelde keuzen komen. Kerkelijk,
theologisch, maatschappelijk,
politiek, ethisch. "We geloven
kennelijk op verschillende ma
nieren in dezelfde God".
Reedijk ziet de christelijke voorstel
ling van God en het geloof 'vol
gruis' zitten. "De kleur wordt be
paald door onze geschiedenis,
cultuur, opvoeding, persoonlijk
heid, enzovoort. Het is niet zeker,
dat wat zich met een beroep op de
bijbel als écht aandient ook
werkelijk echt Is. Er stroomt veel
troebel water door de kerken".
Voor Reedijk is niet het kardinale
punt, of ieder in dezelfde God ge
looft, maar dat een en dezelfde
God de God van alle mensen is.
"Het punt is ook niet, of wij zelf,
met uitsluiting van anderen, de
waarheid óver God bezitten,
maar of Gods waarheid óns be
zit". "Gods Geest waait waar
heen hij wil. Zijn invloed op
mensen is niet aan menselijke
beperkingen onderworpen".
Vanzelf
De Tielse hervormde predikant
Henk Woldendorp gelooft niet,
dat elke manier van geloven op
hetzelfde neerkomt. "Als dat zo
zou zijn, hoeft niemand meer
naar een ander te luisteren"
Zelfs christenen van verschillende
opvattingen kunnen niet zomaar
zeggen, dat ze toch allemaal in
dezelfde God geloven. "Het is
ook niet vanzelfsprekend, dat je
zélf wel echt gelooft in die ene
God. Als zoiets vanzelf gaat spre
ken, hoef je kennelijk geen acht
meer te slaan op het spreken van
God".
Zending, missie en evangelisatie
zijn, volgens de Tielse predikant,
geen eenrichtingverkeer van hen
die God 'hebben' naar mensen
die God 'niet hebben'. "Niémand
heeft hem". "Mensen mogen ge
tuigen van hem en zijn Zoon, en
ontdekken dat anderen op grond
van dat getuigenis het met hem
wagen. Maar omgekeerd mogen
zendelingen en evangelisten
hem ontmoeten in het leven van
mensen die hem niet kennen".
Verhalen
Dr. Gerrit Manenschijn, voorzitter
van de landelijke gereformeerde
commissie voor evangelisatie,
vindt de vraag over 'dezelfde
God' wel de moeilijkste die ge
steld kan worden. "Immers, God
gaat ons begrip te boven. Maar er
doen wel verhalen over hem de
ronde. Een deel is in boeken te
rechtgekomen. De bijbel is zo'n
boek. En de koran". Wat christe
nen over God weten, halen ze uit
de bijbel. Wat islamieten over
God weten, halen ze uit de koran.
Manenschijn: "Beide boeken
zijn niet gelijk of gelijkwaardig,
maar wel allebei boeken over
God".
"Praten christenen en islamieten
over twee verschillende goden?
Nee, zeggen zowel christenen als
islamieten, we hebben het dan
over een en dezelfde God. We
praten wel verschillend over
hem, maar we praten niet over
verschillende goden".
Dr. Manenschijn noemt de belijde
nis van gezang 331 (Liedboek) -
"Wij geloven allen in één God" -
'waar' "Door deze belijdenis is
er verbondenheid met mensen die
tot een andere godsdienst beho
ren. Dat biedt mogelijkheden tot
gesprek en wederzijds begrip. De
islamieten in ons land zijn geen
blinde heidenen. Zij zijn gelovi
gen. Natuurlijk zijn er belangrij
ke verschillen tussen islam en
christendom, maar er zijn ook
overeenkomsten
Als belangrijkste overeenkomst
noemt Manenschijn het geloof in
één God. "Christenen hebben
niet het alleenvertoningsrecht
van God"
Dat is ook van belang voor het con
tact met buitenkerkelijke land
genoten. "God is niet iets van de
kerk, maar de kerk zou iets van
God moeten zijn".
'Gott mit uns'
Ook Manenschijn stelt vast, dat
mensen die zich christen noe
men in de praktijk van alledag
vaak niét in dezelfde God gelo-
"Je kunt niet komen aanzetten met
een God die wapens van de on
derdrukker zegent. Op de kop
pelriem van Duitse soldaten die
Rusland binnenvielen stond:
'Gott mit uns'. Vraag Russen dan
niet, of ze belangstelling hebben
voor déze God. In Amerika bloeit
nu de godsdienst. Men spreekt er
weer van 'God's own country'
(Gods eigen land). Kom je na
mens dié God in Latijns-Amen-
ka?"
Manenschijns conclusie is, dat het
er niet om gaat, 'in God te gelo
ven'. Waar het wel om gaat. is te
geloven in God die het onrecht
héét en die zich verheugt over
gerechtigheid".
"Die God is niet vanzelfsprekend
voorhanden in de westerse chris
tenheid. Hij moet worden opge
graven onder een berg van ver
keerde ideéen en waanvoorstel
lingen vandaan. In God geloven
is wandelen op een weg die naar
een wereld leidt zonder geweld,
onrecht en uitbuiting".
"Op die weg wandelen helaas niet
ólle christenen. En gelukkig niet
alléén christenen. Het is wel de
weg waarop God te vinden is'
M-
Wie wil weten wat anderen geloven
en bezielt, zal ook bereid moeten
zijn zichzelf onder kritiek te stel
len. Dat kost moeite. Immers, het
geeft 'rust', niet verder te zien
dan eigen gedachten gaan. Of om
het met Jan ter Laak, pastor bij
het KRO-omroeppastoraat. te
zeggen "Godsdienstige mensen
gedragen zich soms als directe
woordvoerders van God. Dat kan
leiden tot fanatiek gedrag
Publikaties als het geschrift 'Sa
men leven, anders geloven' van
de Raad van Kerken en het spe
ciale nummer van 'Open Deur -
Goede Tijding' kunnen helpen
om andere gelovigen te gaan zien
zoals ze zijn.
En dat is geen luxe, nu de media de
hele wereld bij ons thuis brengen
en de vreemdeling bij honderd
duizenden in onze steden woont
S.J DE GROOT
PAGINA 11
De regionale Leidse Kerkbode,
een uitgave van de classis (re
gio) Leiden van de Gereformeer
de Kerken, wordt per 1 januari
1983 opgeheven. Ze heeft de
'slag' met de plaatselijke kerk
bladen - die de oplage deden te
ruglopen - niet kunnen winnen.
De kerkeraden zonder eigen
blad zitten nu met de vraag, hoe
het straks met het kerkelijke
nieuws moet.
De koren Advendo (Valkenburg)
en De Lofstem (Rijnsburq) zin
gen vanavond om 7 uur in de
Sint Willibrorduskerk te Oegst-
geest - tijdens een viering - de
Kronungsmesse van Mozart Me
dewerkenden Marleen van Eijk
sopraan. Henk Post bas. Kees
Barnhoorn tenor en Willy Lies-
veldt alt Dirigent: Peter Bontje.
Het Petrus-Leonardus-jongeren-
koor werkt vanavond om 7 uur
mee aan een themadienst "Wat
ben ik zonder de anderen?") in
de Petruskerk aan de Lammen-
schansweg te Leiden
Morgenochtend na de dienst in
de Vredeskerk (Burqqravcnlaan)
te Leiden verzorgt het jongeren
koor Emoena' onder leiding van
Gerard Middelkoop een koffie
concert van ongeveer drie kwar
tier, dat omstreeks kwart over 11
begint Een fluitensemble onder
leiding van Roelie van Leeuwen,
Louis de Jel viool en Marlies
Cossee piano werken mee Met
dit optreden sluit 'Emoena' (35
leden, repetities op maandag-
avond van half 8 tot 9 uur in 's
'Staalwijk' aan de Herenstraat)
het seizoen af.
Morgenavond om half 8 spreekt
ds. G. Bosveld in een bijzondere
dienst van de Leidse baptisten
gemeente in de Lusthoflaan-
school (Herensingel) over "Het
beste krijgt u gratis". Kinderen
van de school werken aan de
dienst mee
Woensdag 16 juni begint de we
kelijkse 'zomeravondzang' weer
in de Oude Kerk aan de Boule
vard te Katwijk aan Zee De bij
eenkomsten - tot 1 september -
beginnen altijd om 8 uur en du
ren een klein uur
Vanuit Noordwijk. Leiden, Den
Haag. Delft en Rotterdam wordt
vrijdag een eendags-pelgrim-
stocht gehouden naar Maria's
Genade-oord' in de Belgische Ar
dennen.
Hervormde Kerk: bedankt voor
Groningen R. van 't Lindenhout
Zuidlaren. voor Woudrichcm E.
J. Bos Hattem, voor Groot-Am-
mers D. C. Floor Wekerom; be
roepen te Wierden A. van de
Meer Lopik, te Sint Laurens
(Walch kandidaat mevrouw E.
de Boer Duiveiidrecht Christe
lijke Gereformeerde Kerken
beroepen te Kornhorn K. Boers-
ma Hoogeveen.
"Het fabeltje dat vrouwen bij uit
stek kunnen zorgen voor een bete
re wereld dient nodig ontmytho
logiseerd te worden. Zowel bij
mannen als bij vrouwen zijn er
vredelievende en strijdlustige fi
guren". (Dominee R de Jonge, ge
huwd. in Alpheuse hervormde
kerkbode).
Gert Doornenbal
Het Navigatorwerk in Neder
land is een actie begonnen om
uit zijn financiële nood te ko
men. Leider Gert Doornenbal
deelt in een brief aan poten
tiële 'vrienden' deze week
mee, dat eind augustus een te
kort dreigt vanf. 70.000. Zo'n
maandelijkse intering heeft
hij de afgelopen zestien jaar,
sinds hij het Navigatorwerk
leidt, nog niet meegemaakt.
"Financieel zijn we op een
kruispunt gekomen".
De Navigators werken in ons
land sinds 1948. Hun motto
is: 'Christus kennen en hem
bekendmaken'. Dat gebeurt
vooral onder scholieren, stu
denten, verpleegkundigen,
jonge echtparen en gezinnen.
De staf bestaat uit 18 onge-
huwden en 25 echtparen. Het
kantoor is gevestigd in het
'Koetshuis' te Driebergen.
Financieel moeten de Naviga
tors het hebben van maande
lijkse giften van een hechte
groep Nederlandse vrienden.
Zij krijgen geen subsidie van
kerk of overheid en ook geen
steun uit het buitenland. Het
werk kost per jaar zo'n 2 mil
joen gulden. De inkomsten
houden nu geen gelijke tred
meer met de groei. Gevers
kampen, net als vrijwel ieder
een, met een teruglopende
economie.
Een driedaagse conferentie re
sulteerde in het besluit om een
bredere groep mensen van de
ze ontwikkeling op de hoogte
te stellen, in de hoop dat zij
dit 'geloofswerk' gaan adop
teren.
Laatste generatie...
Gert Doornenbal beschouwt de
jaren 80 als een 'kritieke tijd
voor de evangelieverkondi
ging'.
"Zullen we in staat blijven, an
deren te bereiken met het
evangelie? Zo niet, dan zijn
we op weg om de laatste gene
ratie gelovigen te worden in
ons land". Zo voorspelt de lei
der van het Navigatorwerk
in Nederland en Skandina-
"De geestelijke nood onder jon
geren en jonge echtparen is
de laatste jaren schrijnender
geworden, omdat in veel
plaatselijke kerken en op
christelijke scholen getwijfeld
wordt aan de betrouwbaar
heid van de bijbel en aan de
persoon en het verlossings
werk van Jezus Christus.
Door de vele veranderende
maatschappelijke en ethische
opvattingen zitten de mensen
vol vragen. Daarom is er gro
te behoefte aan meer bijbel
kennis".
Doornenbal wil het werk nog
niet inkrimpen. "Nu de
geestelijke strijd steeds hevi
ger wordt, lijkt het aandeel
van de Navigators nodiger
dan ooit"
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 dr.
Lamping, 11.45 oecum. dienst;
Marekerk 10 dr. Bezemer, Schevenin-
gen, 5 ds. Post, Ermelo;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 dr. Bos,
Vlaardingen;
Regenboog (Merenwijk) 9.30 pastoor v.
Well, 11.15 pastoor v. Well en ds. Horten-
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Hemste
de, L.dorp, opendeurdienst;
Bevrydingsk. (Montgomerystr.) 9 dr.
Jongeneel, 10.30 hr. Brouwer, Katwijk,
5 ds. Koolstra;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. De Mey,
na afloop koffieconcert jongerenkoor
'Emoena';
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;
Petrakerk (Surinamestr.) 10.30 doven-
dienst, hr. Terpstra.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bakker en ds. Bovenberg, ha.
Diakonessenhuis 10.30 ds. v. 't Hof.
Endegeest: zie O.geest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 10 prof. dr. Mulder, A.dam;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Koolstra;
Oude Vest 10 dr. Rietveld, Den Haag;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds, Hem-
Dolerende Geref. Kerk (Lokhorstk.):
geen opgave ontvangen.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 en 5 ds.
Wigboldus, ha.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref Gein. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr 11.30 en 5.30
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15.
Remonstr.-Doopsgez. Gem. (Lok
horstk): 10 ds. Koek. mmv koor.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld, 7.30 ds. Bosveld in school Lusthof
laan (onderw. 'Het beste krijgt u gratis',
mmv kinderen Lusthofl.school).
Evang Christengem. (Middelstegr. 3):
10 Henri Koehorst, Mijdrecht.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam.
Evangeliecentrum Zijlsingel 2: zo. 10
rev. Olson (uit Ver. St.), di. 8 hr. Zijlstra,
vr. 8 jeugdsam.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (Hooigr 10 en 7.30.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo 8
Zevendedagadventisten (Lokhorstk.):
elke zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo. 9
en 10 45.
Herensingel zat. 7. zo. 9.30 en 11.
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (Ion.
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9,10.30 en
12;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
H. Ryndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN Herv Gem. 10
ds. Oostenbrug, Ridderkerk, 7 ds. De
Mey, Leiden.
Geref K 10 ds. v Es. Hoofddorp. 6.30
ds. v.d. Bos, Gouda.
Chr. Geref. K.: 9.30 en 4 ds. Heerma,
Soest.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. De Jonge, ha, 6.30
ds. Bogers; Kruiskerk 9.30 ds. Bogers,
ha; Opst.kerk 9.30 ds. v.d. Heiden, ha,
6.30 ds. Romein, Rijnsburg, opendeur
dienst; G. Herderkerk 10 ds. Mulder,
6.30 ds. Nieuwenhuis; De Bron 9 en
10.30 ds. Oosthoek. 6 30 ds. Moll, wo. 16
juni 7,30 nam. oecum. avondmaalsvie
ring; Ashram (Marsdiep) 10 ds. Nieu
wenhuis; Albanianae (Diamantstr.) 10
ds. Moll. In alle diensten ha. 'Onderweg'
(Lijsterl.) 10 ds. Oort; Sionskerk (Plane-
tens.) 9.30 en 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. K Mar.kerk 9.30 ds. De Boer,
Hoofddorp, 6.30 ds. Vree; Salv.kerk 9.30
ds. Vree, 6.30 ds. v. Es. Zie ook herv.
gem.
Geref. K. Vrijg.(Rynstroom): 9.30 en 5
ds. Plaatsman, ha.
Chr. Geref. K 9 30 en 4.30
Oud-Geref Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 ds.
Koekkoek, 6.30 evang. Kits.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 hr. Jongejan.
Volle-evang.gem. (techn. school Bos-
parkweg): 10 hr Bulthuis.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Leger des H (Corn, de Vlammgstr): 10
en 6 30
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 ds. N. van Gelder
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9.30 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN Herv Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 ds. Roetman,
Waddinxveen;
Salv.kerk 9.30 ds. v Leyen. Wilnis, 6.30
ds. v. Laar. Reeuwyk,
Bethl.kerk 9 30 evang v Gaaien, Wie-
nngerwaard. 6.30 ds. Richter
Geref K 10 en 6 30 ds v.d. Berg. ha
Geref. K. Vrijg.; 9.30 en 4.30 ds. Teunis,
ha.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Stelwagen, 6.30 ds. Vlasblom,
De Stek 9.30 dr. Haitsma. Avondmaal.
Geref. K.: 9.30 en 5 ds. v. 't Hoff. Avond-
Chr. Geref. K.: 9.30 ds. v. Langevelde, 5
ds. v. Dam, Woerden.
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zo. 9 30
en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. De Graaf.
Geref. K.: 9.30 en 5 ds. v. Egmond, Om-
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.3Q-
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 8.45 ds. v.d.
Wal, 10.15 ds. Krispijn en ds. Rothfusz, 7
ds. v.d. Wal; Parkwijk 3 ds. Krispijn.
Avondmaal.
Geref K.: zie herv. gem.
Chr. Geref. K.: 10 en 7 ds. Biesma.
HOOG MADE Herv Gem. 10 ds. v.d.
Hoek.
Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. Kolk
man, ha.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Baas, 6 ds. Boer;
Ontm.kerk 10 ds. Aarents, 6.30 dr. Mey
ers, Leiden; wijkgebouw 'De Wiek' 10
ds. Hamminga, Den Haag, opendeur
dienst.
Geref. K.: 9.30 ds. Vrolijk, 6.30 ds. v.d.
Horst.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Driebergen, 6 ds. De Jong;
O. Kerk 10 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Kielder,
Zevenhoven,
Ichthusk 10 ds. De Jong, 5 ds. v Roon.
Pniélk. 9.30 ds. Kielder, 6 ds. v. Slie
dregt,
Gr v. Pr.school 10 ds. Visser;
Overduin 2.15 ds. Baas.
Geref K.: Vr.kerk 9.30 ds. Kersten. 5 ds.
Vrolijk;
Triumfatork. 9.30 ds. v.d. Horst, 5 ds.
Ootjers. Zaandam, opendeurdienst.
Geref K Vryg.: 10.15 ds. Heida, 3.30
leesdienst.
Ned. Geref K.: 8.45 ds. Moggré. 7 ds.
Chr. Geref. K.: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN Herv.
Gem. 10 hr. v. Wallinga, Ter Aar, 7 zie
geref. kerk.
Geref. K 10 dr. Bade, 7 ds. Koelewijn,
Woubrugge.
LEIDERDORP: Heiv Gem. en Geref.
K Dorpsk 10 ds. Knorth, 3 met gehan
dicapten, ds. Bovenberg, 6.30 ds. v. Loe-
Hoofdstr. 10 ds. v.d. Born;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman;
Leythenrode 10 ds. Lutmers, ha.
Elis. ziekenhuis 9.30 hoogmis. 10.45
mevr. ds. Visser.
Bapt.gem. (wykgeb.Zijlkw.): 10 hr. v.d.
Zeeuw.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9. 10.15 en 12
LEIMUIDEN: Herv Gem. 9.30 dr. v.
Roon, Dordrecht
Geref. K.: 9.30 ds. Los, 7 ds v Leeuwen.
Camping De Drecht: 10.30 hr. De
Leeuw, Leiden.
Rk Kerk: zat 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft. 7 ds De Gelder;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder, ha.
Geref. K.: 10 ds. v. Veen, Soest, 7 hr. v.
Duin, Noordwijk.
Geref. K. Vryg.: 10.30 ds. De Putter. 4.30
Ned Geref K. (Sal va ton) 10.45 en 5 ds.
Schuurman
Chr Geref K 10en7ds v Dyken. ha
Geref Gem 10 en 4 ds Hakkenberg
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7. zo. 10 en
11 30.
Poelpolder zat 7. zo. 9 en 11.30;
Manakerk zat. 7. zo 8 30. 10 en 11 45;
Engelbew. zat. 7, zo. 8. 9.30. 11 en 5.45.
NIEUWKOOP Herv. Gem 9 30 en 6.30
ds. Bronsgeest.
Geref. K.: 9.30 en 6.30 ds. Nooteboom,
ha.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst, 7 ds. Beek
huis, R.dam.
Remonstr. Gem.: 10 ds. Bosman.
Rk Kerk: zat 7. zo. 9 en 10 45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Molenaar.
Geref. K.: 9.30 ds. Wattel, Hoofddorp, 7
Rk Kerk: zat 7. zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 dr. Schram, Abcoude.
Geref. K.: 9.30 ds. Rang, 6.30 ds. Wyn-
gaarden.
Chr. Geref. K.: 9 30 en 3 ds. Visser.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9 30 en 7 ds.
Zoutendijk
Geref K.(W Verlaat): 9.30 en 7 hr Stam.
Nieuwkoop.
Rk Kerk zat 7.30. zo. 9 en 10 30.
NOORDWIJK Herv Gem Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d Lee. 5 ds. Westland,
7 zondagavondvienng.
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Henkei, Den
Haag, 7 ds. Elgersma.
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Westland
Geref. K.: Hoofdstr. (Zee) 10 hr v Duin,
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Gesink, 7 ds.
Ferwerda;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra. Zie ook
herv. gem.
Ned. Prof Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds.
Wagenvoorde.
Rk Kerk Zee zat 7, zo. 9.30 en 11.
Binnen zat 7, zo. 8, 10 en 11.30.
NOORDW1JKERHOUT Dorpsk 10 ds.
Kalkman
Rk Kerk Victork rat 7. zo 9 30 en 11.
Jozefk zat 7, zo 8 30 en 10.
OEGSTGEEST Herv Gem. Groene of
Will.kerk 11 ds. Kooman. jeugddienst.
Pauluskerk 9.30 drs. Schwencke
Gemeentecentrum (Lytw 10 30 dr Bal
kestetn, Sliedrecht, 7 ds. Veenstra, Lei
den.
Gepef. K10 mevr. ds. Bakker, Waterin
gen, 7 zie herv. gem
Geref. K. Vryg 8.45 en 5 ds. De Putter,
ha.
Ned. Geref K. (Gem centrum) 8 45 ds
v. Leeuwen, Vlaardingen, 4 ds. De Lan
ge. ha.
Van Wyckerslooth 4 dr. Cramer.
Endegeest: 9 30 pater v. Vliet.
Volle-evangeliegem. (Genv centrum) 4
Rk Kerk Wül.kerk zat 7. zo 9 en 10 30
OUD-ADE: Rk Kerk zat 7. zo. 8 30 en
1030
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv Gem 9.30 ds. De Korte, 6.30 ds
De Boer, Hoofddorp, gez. jeugddienst
Geref. K 9 30 ds Verschoor. Aalsmeer.
6.30 zie herv gem
Remonstr. Gem.: 10 ds. Duinker.
R.dam.
Rk Kerk zat 7. zo 8. 9 30 en 11.30
ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk
Mar. Pres zat 7. zo 8, 9 30 en 11
Petrus B zat 7. zo. 9 30 en 11 30
RIJNSATERWOUDE: Herv Gem 9 30
ds. Verwey, Krimpen a.d. IJssel. 7 ds.
Schalk
Chr Geref K. 9 30 dienst. 2.15 ds v
Sorge, Rynsburg.
RIJNSBURG Herv Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Schuurman, Katwyk. 5 ds
Chnst. Eek en Wiel.
Bethelkerk 9 30 ds Hanemaayer. Al
phen; camping Koningshof 10 dr v Oe-
Geref. K.: Petrak- 9 dr v Oeveren. 5 ds.
Damsma.
Imm kerk 9 en 10.30 ds. Damsma. 5 ds.
Baayen,
Mar.kerk 9 30 ds. Baayen. 5 dr. v Ocve-
Geref. K. Vryg.: 10 en 5.15 ds Schreu-
der
Chr Geref K 9 30 en 5 ds v Sorge
Evang. Christengem (aula mavo) 10
evang. Niemeyer. Alphen.
Rk Kerk zat 7. zo 10.30
RIJPWETERING Rk Kerk zat 7. zo.
7 30, 9 en 10 30
SASSENHEIM Herv Gem 9 en 10 30
ds v. Achterberg, 7 ds Zijlstr.i, VOfdf Q,
opendeurdienst.
Geref. K.: 9.30 ds. Ferwerda. 7 zie herv.
gem.
Chr Geref. K.: 10 en 5 kand. v.d. Vegt.
Utrecht.
Ned Prot Bond (Jul.laan 17); 10.30 ds.
Spelberg. Utrecht
Rk Kerk zat 7. zo 9 30 en 11
TER AAR Herv Gem 9 30ds. Vermeu
len. Valkenburg, 6 30 ds Klein Kranen
Geref K 9 30 en 6 30 hr v Well. N
Rk Kerk Aardam zo. 9 en 12.
kerk Langcraar zat 7. zo 8 30, 9 30 en
11.30.
VALKENBURG Herv Gem 10 ds.
Jongeboer, Baam, 6.30 ds. Vermeulen
Geref K 9 30 ds De Vries, Den Haag.
ha, 6 30 ds Koster, ha
Geref. K. Vrijg.: 9.30 leesd., 5 ds. Heida
VOORHOUT Herv Gem 10 ds. v.d.
Werft
Rk Kerk zat 7. zo 9. 10.30 en 11.45
VOORSCHOTEN Herv. Gem Dorps
kerk 10 dienst. 7 zie geref kerk.
De Ontmoeting 9.30 ds. De Zwart,
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds
Geref. K. 9.30 ds De Zeeuw. 7 ds.
Knorth, Leiderdorp.
Geref K Vryg. 1015 en 3 30 ds Box
Rk Kerk: Laur.kerk zat 7. zo. 10 en
11 30.
M. Godskerk zat 7. zo. 10 J0
WADDINXVEEN Herv Gem Kruis
kerk 8 45 en Bethelkerk 10 30 ds Maas
land.
Hoeksteen 9.30 ds. v. Vuuren, 6.30 ds.
Verboom. Bethelkerk 8 45 ds Verboom,
5 ds. Zoutendyk, Noorden, 6 30 ds Ver
welius; Immanuarerk 9.30 ds Hulst. 7
ds Bos
Geref Kerk- Kruisk 10 ds. Fernhout 5
ds. v d Berg.
Ontm.kerk 10 ds. v.d. Berg
WARMOND: Herv. Gem 10 ds Den
Tonkelaar.
Rk Kerk zat 7. zo 8 30. 10 en 11 30
WASSENAAR Herv (Jem Dorpsk 10
ds Steenstra. 4.30 ds Visser. Katwijk 7
ds v. Bruggen;
Kievietk 10 ds. v Bruggen,
Messiask 10 ds Ter Linden. O geest.
Dorpscentrum 9.30 ds Woltcrs
Geref. K Zyllaan 10 en 5 ds v.d. Meu
ten,
Zuid 10 ds. v.d Kamp
Ned Prot Bond (Kcrkdam) 10 30 ds.
Wemer, buitendag
WOUBRUGGE Herv Gem 9 30 ds
Koelewyn, 6 30 kand. De Boo, Koude
kerk
Geref K 9 30 en 6 30 dr vd Zwaan
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN Herv Gem 9 30 ds
v d. Broeck. Bodegraven
Geref K 9.30 ds. v. Leeuwen. 7 dr v.
Oeveren, Rynsburg.
Rk Kerk zat. 7. zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE Herv Gem 10 prof
dr v Gennep. Leiden
Rk Kerk St Jan zo 9 30 en 11.
Chr Dienaark zat 7. zo 10.
H Ryndyk zat 7. zo 9 30 en 11
ZWAMMERDAM Herv Gem 9 30 ds
Haakman. 6 30 kand De Heer Lekker
kerk. gemeensch evangeüsatiedienst
Geref K 9.30 ds v Dyk. Amersfoort.
6 30 zie herv gem
Remonstr. Gem.: 10 dr Meyenng.
Ogeest
