Eisen Israël onaanvaardbaar
NAVO legt accent op dialoog met Moskou
C
Britse minister tracht
het moreel op te peppen
Demonstratie in
Bonn verliep
zeer vreedzaam
Irak kondigt één
zijdig bestand af
Aanval Port Stanley niet vertraagd
Syrische president Assad wijst voorstellen af
Geen verklaring van
NAVO over Libanon
"Top" kiest voor Europese aanpak
VRIJDAG 11 JUNI 1982
(Van onze correspondent Henk
Dam)
LONDEN - De voor de Britse
troepen desastreus verlopen
Argentijnse luchtaanvallen
van dinsdag vertragen de
lang verwachte aanval op
Port Stanley niet. Minister
Nott (defensie) heeft dat gis
teren in het Lagerhuis ge
zegd.
De bewindsman weigerde te
zeggen hoeveel doden en ge
wonden het resultaat zijn ge
weest van de Argentijnse
aanval die kwam op een mo
ment dat Britse schepen bij
een nieuw bruggehoofd, bij
Fitzroy, bezig waren de laatst
manschappen en voorraden
aan land te brengen.
De minister zei over het lan
dingsvaartuig Sir Galahad,
dat zwaar beschadigd is, en
mogelijk is gezonken: „Het
schip was bezig met het aan
land brengen van voorraden
en manschappen. Er waren
echter nog soldaten aan
boord toen de aanval los
brandde. Na de militaire au
toriteiten geraadpleegd te
hebben, ben ik tot de conclu-
Buitenland
sie gekomen dat het noemen
van getallen de vijand zou
helpen".
Volgens Nott is de schade aan
een tweede landingsvaartuig,
de Sir Tristram, gering, en
werd het schip geraakt toen
het zijn lading al aan land had
gebracht. Op een klein lan
dingsvaartuig, dat ook werd
beschadigd, vielen volgens
de minister zes doden.
Nott deed duidelijk zijn best in
het Lagerhuis om sombere
parlementariërs op hun ge
mak te stellen. „De aanvallen
zijn niet van invloed op ons
vermogen Port Stanley aan te
vallen. Voorraden die verlo
ren zijn gegaan, zijn inmid
dels weer aangevuld", zo zei
hij.
De noodzaak om Port Stanley
aan te vallen, waar naar
schatting 6000 Argentijnen
zich hebben ingegraven,
wordt voor de 8000 Britse
manschappen die Port Stan
ley hebben omsingeld, met
de dag groter. Het zeer slech
te weer begint zijn tol te ei
sen.
De combinatie van felle wind,
een zelden stoppende regen,
en temperaturen rond het
vriespunt hebben tot slacht
offers geleid, ook bij de ge
harde commando's. Volgens
Britse verslaggevers die met
de troepen zijn opgetrokken,
zijn zelfs al soldaten als ge
volg van de ontberingen ter
nauwernood aan de dood
ontsnapt.
Het ministerie van buitenland
se zaken in Londen heeft
donderdag bevestigd dat ka
pitein Astiz, de leider van het
Argentijnse garnizoen op
Zuid-Georgia, die ervan
wordt verdacht enkele jaren
geleden honderden mensen
te hebben doodgemarteld, zo
snel mogelijk naar Argenti
nië zal worden overgebracht.
Hij verblijft in een gevange
nis in Engeland.
Engeland is daartoe verplicht
op grond van de Conventie
van Genève, waarin wordt
bepaald hoe oorlogsgevange
nen moeten worden behan
deld. Zweden en Frankrijk
hebben gevraagd Astiz te mo
gen verhoren in verband met
de dood van een Zweeds
meisje, respectievelijk twee
Franse nonnen, die allen in
Argentinië „verdwenen" zijn.
Aan deze verzoeken heeft het
Britse ministerie van buiten
landse zaken geen gehoor
kunnen geven. Onder de
Conventie behoeft Astiz geen
enkele vraag te beantwoor
den en slechts zijn naam.
rang en registratienummer te
noemen. Een krijgsgevange
ne mag niet aan derde landen
worden uitgeleverd.
Een woordvoerder van het mi
nisterie heeft ontkend dat As
tiz wordt geruild voor drie
Britse journalisten die al we
ken in Zuid-Argentinië wor
den vastgehouden op verden
king van spionage.
(Van onze correspondent Jaap van Wesel)
JERUZALEM - Israël stelt voor Syrië onaanvaardbare ei
sen voor een bestand. Israël eist dat het Syrische leger
zich 40 kilometer van de Israëlische grens terugtrekt en
dat het bestand alleen ten opzichte van Syrië geldt.
Israël is niet bereid tot enig be
stand met de Palestijen, en wil
zich het recht voorbehouden ook
na een staakt-het-vuren de strijd
tegen de PLO voort te zetten. De
Syrische president Assad heeft
deze Israëlische eisen afgewe
zen. Hij heeft de Amerikaanse
bemiddelaar Habib echter duide
lijk gemaakt dat Syrië geen tota
le oorlog met Israël wil.
Het ziet er daarom niet naar uit dat
er snel een bestand komt, on
danks de twee brieven die presi
dent Reagan gisteren aan pre
mier Begin stuurde. In de eerste
brief eiste Reagan een onmiddel
lijk staakt-het-vuren. In de twee
de brief voegde hij daaraan toe
dat Israël zijn troepen uit Liba
non terug moet trekken. Aange
zien Syrië en Israël niet bereid
zijn op deze voorwaarden het vu
ren te staken heeft minister van
buitenlandse zaken Haig van zijn
eerdere plan om vandaag naar
Jeruzalem te komen afgezien.
Habib heeft intussen gister
avond voor de derde maal met
president Assad gesproken.
Het was technisch niet
meer mogelijk deze be
richten aan te passen
toen tegen het midda
guur het bericht kwam
dat Israël een staakt-
het-vuren afkondigde.
Aarzeling
Hoewel het aantal slachtoffers vol
gens de Libanese Rode Halve
Maan (het Rode Kruis) al 8.000
bedraagt en volgens de PLO
10.000, is de diplomatieke situa
tie zeer onduidelijk. Amerika
aarzelt kennelijk hoe het zich
moet opstellen. De brieven van
Reagan waren beslist van toon,
maar niet dreigend of ultimatief.
Er wordt gesproken over brute
Russische dreigementen, maar
alles bijeen houdt ook Rusland
zich zeer op de vlakte, hetgeen
vooralsnog de Israëli's in staat
stelt hun invasie voort te zetten.
jp het slagveld wordt in Israël nu
steeds meer gesproken over een
oorlog met Syrië. Er woedde he
vige artillerie- en tankduels tus
sen Israëlische en Syrische troe
pen in de buurt van het Karmeh-
meer in Zuidoost-Libanon, bij de
Bekaa-vallei. Er werden gisteren
23 Syrische geveschtsvliegtui-
gen in dat gebied neergeschoten,
en 2 aanvalshelikopters, zonder
dat de Israëli's verliezen leden.
Syrië heeft tot dusver meer dan
50 vliegtuigen verloren, onge
veer een kwart van de Syrische
jagers, en wat waarschijnlijk nog
belangrijker is, veel ervaren pilo
ten.
Verder vernietigden de Israëli's
opnieuw SAM-raketten in de Be
kaa-vallei. Die waren daar in de
nacht van woensdag op donder
dag naartoe gebracht nadat Is
raël woensdag alle SAM-raketten
had vernietigd. Volgens de
christelijk falangistische radio
heeft de Israëlische luchtmacht
ook het Syrische opperbevel in
de Bekaa-vallei bij Shtura geheel
buiten werking gesteld.
Ook werden zware beschietingen
op het zuidelijk deel van Beiroet
en de vluchtelingenkampen
waar zich de Palestijnse hoofd
kwartieren bevinden uitgevoerd.
Beiroet wordt in toenemende
mate omsingeld. Van het zuiden
en zuidoosten hebben de Israë
li's nu de stad ingesloten. Een
brug over de weg Beiroet-Da-
mascus is volgens de falangisti
sche radio vernield, zodat de weg
met meer begaanbaar is.
Voor niet-Libanezen blijft een van
de weinige mogelijkheden Bei
roet te verlaten over zee. De
Amerikaanse marine is druk
doende een amfibie-vloot ten
westen van Beiroet te groeperen
om de aanwezige ongeveer 4.000
Amerikanen van het strand te
evacueren. Volgens een woord
voerder van het Amerikaanse
ministerie van defensie zou on
geveer de helft van deze Ameri
kanen Beiroet willen verlaten.
Israëli's tevreden
Het thuisfront is over de gehele li
nie tevreden. De militaire opera
tie loopt vlekkeloos, de verliezen
zijn vrij gering, tot dusver onge
veer 50 doden. Hier en daar wor
den er in de pers wel vragen ge
steld over de manier waarop Be
gin en Sharon de aanvankelijk
beperkte actie hebben doen
overgaan in een oorlog met Syrië
in Libanon. Maar dat het hoog
tijd werd dat de Palestijnen van
de grens werden verdreven, daar
zijn de meesten het over eens.
Kranten als Haaretz en de Jeru
salem Post die Begin bepaald
niet goed gezind zijn stellen heel
voorzichtig wel vragen, maar ko
men niet echt met kritiek, en ze
ker niet op het militaire aspect
van de operatie.
Die operatie heeft volgens militaire
commentatoren onder ideale
omstandigheden plaats. Israël
vecht tegen Syrië alleen, en hoeft
zich niet op andere fronten in te
dekken. De Syrische luchtverde
diging is vernietigd. Het lijdt
geen twijfel. Als er morgen in Is
raël verkiezingen zouden wor
den gehouden zou Begin een
grote overwinning behalen.
Terwijl in het noorden i
veroverde stad Tyrus zich e
(Van onze speciale verslagge-
Ferry Mingelen)
BONN - De regeringsleiders en
ministers van buitenlandse
zaken van de zestien NAVO-
landen (Spanje deed voor het
eerst officieel mee na de re
cente toetreding van dit land
tot het Atlantisch bondge
nootschap) hebben de ont
wikkelingen in Libanon uit
voerig besproken, maar ze
werden het niet eens over een
gezamenlijke verklaring. De
Verenigde Staten wilden de
woensdag door de tien lan-
den van de Europese Ge
meenschap scherp uitgespro
ken veroordeling van Israël
niet onderschrijven omdat
dit mogelijke toekomstige
Amerikaanse bemiddelings
pogingen in Jeruzalem alleen
maar zou bemoeilijken.
Aan de andere kant vonden de
NAVO-landen, die ook lid
zijn van de Europese Ge
meenschap dat zij één dag na
hun scherpe veroordeling
niet een veel zwakkere ver
klaring zouden kunnen uitge
ven omdat dit vragen zou op
roepen naar hun werkelijke
standpunt.
Om de problemen over de ver
klaring naar buiten toe te
maskeren, wees NAVO-se-
cretaris-generaal Luns er op
dat Libanon geen zaak is
voor de NAVO als zodanig en
dat er dus geen verklaring te
verwachten was. De NAVO
heeft zich echter al eens eer
der officieel over ontwikke
lingen in het Midden-Oosten
uitgesproken. NAVO-secre-
taris-generaal Luns sprak wel
namens de andere NAVO-
landen grote bezorgdheid uit
over de ontwikkelingen in Li
banon en hij betreurde het
verlies aan mensenlevens.
(Van onze correspondent Hans Amesz)
BONN - Terwijl de staats- en regeringschefs van de lidstaten van
de NAVO in een speciale 'afluistervrije' zaal van de Bondskanse-
lanj confereerden, protesteerden aan de overkant van de Rijn
ongeveer 300.000 mensen vreedzaam tegen bewapening in Oost
en West en vooral ook tegen het zogenaamde N AVO-dubbelbe
sluit ter produktie en stationering van middellange afstandsra
ketten in West-Europa. Hoewel de organisatoren tevoren had
den verklaard dat het niet om een anti-Reagan-festival ging,
werd de stemming aan de Rijn-oever aardig weergegeven door
de slogan van een popcorn-verkoper: „Flokken kaufen, Reagan
hauen" (Popcorn kopen, Reagan in de pan hakken).
De voorzitter van de burger-initiatiefbeweging en milieubescher
ming, Jo Leinen, zei dat de Amerikaanse president nu eindelijk
eens moet beginnen met een kruistocht voor ontwapening in
plaats van een kruistocht tegen allerlei andere staten in de we
reld.
De tweede massale demonstratie van de Westduitse vredesbewe-
gig in Bonn na die van oktober vorig jaar, waar eveneens ruim
300.000 mensen waren, leek op een gigantische jaarmarkt met
luchtballons, rock 'n roll, verkoop van vruchtesap, biodyna-
misch voedsel, cola en bier. Uiteraard waren er overal stands
van allerlei comité's, variërend van solidanteitsgroepen met de
onderdrukten in Chili en El Salvador tot groepen die zich soli
dair verklaarden met de Palestijnen en diegenen die in Oost-
Duitsland het verboden embleem „Maak zwaarden tot ploeg
scharen" dragen.
De vreedzaam verlopen demonstratie werd overschaduwd door
een triest incident. Al voor de slotbijeenkomst had een 36-jarige
man zich met benzine overgoten en geprobeerd zichzelf in
brand te steken. Hij moest met derdegraads verbrandingen in
een ziekenhuis worden opgenomen, waar hij later overleed. Ver
der hadden kleine groepjes een poging gewaagd door te dringen
tot het verboden gebied rondom de Bondskanselarij. Zij werden
door de ordebewakers van de demonstratie zelf teruggedron
gen, waardoor de politie in feite niet hoefde in te grijpen.
Een van de woordvoerders op de demonstratie, generaal b.d. Gerd
Bastian. loofde bondskanselier Schmidt omdat die in zijn ope
ningstoespraak voor de NAVO-topconferentie had gezegd dat
„ook demonstraties hun plaats in het proces van democratische
meninsvorming hebben". „Een land waar niet wordt gedemon
streerd, staat onder de verdenking geen volledige vrijheidsrech
ten voor zijn burgers te verwerkelijken", aldus Helmut Schmidt
Door de gigantische demonstratie op de ene en de vergadering
van de regeringsleiders van de NAVO-landen op de andere oe
ver van de Rijn ontstond in Bonn gisteren een grote verkeers
chaos, waar veelal met luid gevloek op werd gereageerd.
BEIROET (Reuter/UPI) - Irak
heeft gisteren eenzijdig een
staakt-het-vuren in zijn 21 maan
den oude oorlog met Iran afge
kondigd. Dit heeft het officiële
Iraakse persbureau INA bekend
gemaakt dat een communiqué
van het Iraakse opperbevel ci
teerde. In het communiqué
stond verder dat de Iraakse een
heden met ingang van gisteren
geen schoten afvuren of andere
militaire operaties uitvoeren.
Het Iraakse opperbevel deelde la
ter echter mee dat zijn eenheden
in Iran door Iraanse artillerie wa
ren beschoten en dat zij daardoor
gedwongen waren het vuur te
beantwoorden.
In het communiqué stond verder
dat de afkondiging van het be
stand overeenkomstig de geest
van de eerdere verklaring van de
regerende revolutionaire com
mando raad (RCC) - de Iraakse
regering - is. Deze stelde Iran
woensdagavond laat een onmid
dellijk bestand voor in hun con
flict om de "zionistische agres
sie" in Libanon het hoofd te bie
den, Iran wees het voorstel af
met de opmerking dat het te laat
kwam. Radio-Teheran verklaar
de dat Irak het aanbod had kun
nen doen voordat de Israëlische
invasie plaatsvond. "Het is nu te
laat en zij zullen er voor moeten
betalen", aldus citeerde de radio
Iraanse regeringsfunctionaris-
Een missie van de organisatie van
de islamitische conferentie (ICO)
deed woensdag al een beroep op
beide partijen vrede te sluiten en
deel te nemen aan de gewapende
stryd tegen Israël. Waarnemers
zijn van mening dat Irak de Is
raëlische inval in Libanon heeft
aangegrepen om Iran tot actie te
dwingen en naar de onderhande
lingstafel te brengen, zonder dat
het zelf een nederlaag hoeft toe
te geven.
Met het besluit tot het uitvaardigen
van het bestand lijkt het Iraakse
bewind verder te willen aanto
nen dat het naar een snelle af
wikkeling van het conflict met
Iran streeft.
(Van onze speciale verslaggever
Ferry Mingelen)
BONN - „Deze samenkomst heeft
zijn waarde als bewijs dat de NA
VO nog een alleszins levende or
ganisatie is". Zo vatte minister
president Van Agt gisteren in
Bonn het belang samen van de
net afgelopen topconferentie van
regeringsleiders en ministers
van buitenlandse zaken van het
westelijke bondgenootschap. In
een zeer evenwichtige slot
verklaring, waaraan maanden
lange tekstonderhandelingen
vooraf waren gegaan, wordt, zo
als Van Agt het zei, „het belang
van de instandhouding van een
solide defensie en voortgaande
inspanning tot wapenbeheersing
onderstreept.
Bij die solide defensie krijgt de
versterking van de niet-nucleaire
conventionele strijdkrachten ac
cent. De afspraak van de vorige
NAVO-topconferentie in 1979 te
Washington om jaarlijks 3 pro
cent meer aan defensie uit te ge
ven voor dat doel, wordt echter
niet herhaald De NAVO-landen
streven wel naar die 3 procent
groei, maar ze vonden hét niet
verstandig dit in deze econo
misch zo zware tijden weer eens
te benadrukken, te meer daar
hierover steeds weer ruzie ont
staat tussen de NAVO-bondge-
noten.
Het accent van de NAVO-top lag,
uitgaande van een krachtige de
fensie. op de mogelijkheden met
de Sowjet-Unie te onderhande
len over wapenbeheersing op
verschillende terreinen. De slot
verklaring en het bijbehorende
speciale document over wapen-
beperking, weerspiegelen in het
daarin opgenomen programma
„voor vrede en veiligheid" dui
delijk de meer genuanceerde Eu
ropese aanpak van de Oost-West
verhoudingen boven de harde
defensielij n die de Amerikanen
aanvankelijk voorstonden.
De Westduitse bondskanselier
Schmidt had in zijn openingsre
de gistermorgen er al op gewe
zen dat het streven naar militair
evenwicht alleen niet genoeg is.
„Er bestaat het gevaar van een
wapenwedloop, die door het we
derzijdse wantrouwen het even
wicht voortdurend hogerop
stuwt. Een wapenrace zou ons
doel, de veiligheid, in gevaar
brengen", aldus Schmidt.
Slotverklaring
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Haig roemde
gisteren de mate van overeen
stemming tussen de NAVO-
bondgenoten. „Dit is de meest
krachtige boodschap tot nu toe.
Het is een unanieme oproep aan
de Sowjet-Unie om nu eindelijk
ook eens wat aan de vrede te
doen, nu de NAVO zo duidelijk
die vredeswil heeft getoond", al
dus Haig.
In de slotverklaring worden eerder
bekendgemaakte ontwapenings
voorstellen nog eens opgesomd.
Die betreffen drie belangrijke
terreinen, de strategische kern
wapens, de grotere taktische
kernwapens in Europa en de om
vang van de militaire troepen
sterkte aan beide zijden van het
IJzeren Gordijn. Wat betreft de
grote strategische kernwapens
heeft de Amerikaanse president
Reagan voorgesteld om in de on
derhandelingen met de Sowjet-
Unie die op 29 juni aanstaande
beginnen vergaande reducties te
proberen te bereiken. Reagan wil
het aantal grote strategische ra
ketten met een derde verminde
ren. Voor de taktische langere-af-
standskernwapens in Europa
heeft Reagan in november vorig
jaar al de zgn. nuloptie voorge
steld: als de Sowjet-Unie zijn 300
nieuwe SS-20-raketten en de ou
dere SS-4 en SS-5-raketten uit
gebruik neemt, zal de NAVO af
zien van invoering van de ge
plande 572 nieuwe atoomraket
ten. De NAVO-regenngsleiders
herhalen nog eens in hun verkla-
De NAVO-conferentie kreeg gisteren een onverwachte gast uit Saoedi-
Arabië, de minister van buitenlandse zaken Saoed al Faisal. In een
gesprek met de Amerikaanse president Reagan heeft de Saoedische
prins gezegd van de Verenigde Staten „een duidelijk teken te ver
wachten over waar men staat ten opzichte van deze niet-uitgelokte
agressie met voorbedachten rade van de kant van Israel". Volgens
Saoed al Feisal deelde Reagan zijn zorg en het begrip van het gevaar
van deze situatie.
ring dat als de onderhandelingen
geen resultaat hebben, die invoe
ring wel degelijk moet doorgaan.
Ten aanzien van de beperking van
de landstrijdkrachten in Oost- en
West-Europa heeft Reagan een
oud voorstel nog eens van stal
gehaald, waarbij wederzijdse
sterkteniveaus worden inge
voerd op 700.000 man land
machttroepen of 900.000 man
land- en luchtmachttroepen sa
men. Deze-verminderingen zou
den in zeven jaar moeten worden
bereikt.
Het grootste probleem bij de on
derhandelingen over wederzijd
se troepenbeperking blijft overi
gens dat men het wederzijds niet
eens is over de werkelijke sterk
tecijfers van dit ogenblik De
NAVO meent dat het Oostblok
een grote conventionele over
macht heeft, maar het Oostblok
bestrijdt dit. Men vreest in NA
VO-knng dat dit probleem voor
lopig niet zal worden opgelost.
De voorstellen van president Rea
gan ten aanzien van de nucleaire
bewapening en de troepenbepcr-
king zijn door de andere NAVO-
partners, zo zei premier Van Agt
in Bonn, „als zeer waardevol aan
vaard". Dat betekent volgens de
premier overigens niet dat de uit
komst van de onderhandelingen
ook dezelfde zal zijn. „Het is een
voortreffelijke opening van de
onderhandelingen, de kans van
welslagen is optimaal, maar de
Sowjet-Unie zal natuurlijk ko
men met tegenvoorstellen en
daarover zullen we dan uiteraard
moeten praten", aldus Van Agt.
Aandachtig luisteren de Britse premier Thatcher en de Amerikaanse
president Reagan naar toat NAVO-secretaris-generaal Luns te berde
brengt
