Bombardementen on 1 banon Elk plan is het overwegen waard" Westen wordt slaaf van Rusland Toch visa voor betogers Spaanse regering tekent beroep aan -C NAVO-secretaris- generaal Luns Na aanslag op ambassadeur Amerikaanse minister van financiën: Iran eist 150 miljard dollar voor beëindigen van oorlog Proces tegen Ecevit Uilenspiegelprij s voor Dries v. Agt ZATERDAG 5 JUNI 1982 Buitenland WASHINGTON (GPD) - De VS zullen toch visa geven aan al thans het merendeel van de bijna 500 betogers tegen kernwapens die naar New York willen reizen voor een demonstratie in de marge van de VN-ontwapenings- conferentie. Een betoging met buitenlandse deelne ming zal op 12 juni naar schatting 300.000 tot 500.000 deelnemers trekken. De Amerikaanse immigratie autoriteiten hadden aanvan kelijk aan zo'n 380 Japan ners. maar onder anderen ook aan de Portugese ex-pre sident Da Costa Gomes, aan de voormalige Italiaanse NA- VO-bevelhebber generaal Ni no Pasti en een Brits Lager huislid voor de Labour-partij de toegang geweigerd. Amerikaanse vredesgroepen hebben furieus tegen deze beslissing gedemonstreerd en de Unie voor de Burger rechten heeft in New York een geding aanhangig ge maakt om het besluit terug te draaien. Donderdag echter liet het ministerie van buiten landse zaken weten dat het de immigratiedienst (die on der het ministerie van justitie valt) had aangeraden toch een inreisvergunning te ge ven aan meer dan 400 demon stranten, die in eerste instan tie waren geweigerd. De wei gering berustte op hun lid maatschap van organisaties die de Amerikanen nauw ver bonden achten met de Russi sche communisten. Er is niet alleen een Ameri kaanse wet die toelating ver biedt van degenen die VS-be- leid vijandig gezind zijn, maar er is nog een tweede wet, die toelaat uitzondering te maken van binding met tische mantelorganisaties worden verdacht. Zo'n orga nisatie is bijvoorbeeld, naar Amerikaans oordeel, de We reld Vredes Raad, waarbij de Japanse Gensuikyo is aange sloten. Driehonderdtachtig leden ervan werden gewei gerd. Bureaucratisch en wat beleid betreft is dan weliswaar vol daan aan de verlangens van het overgrote merendeel van de demonstranten, maar het is allerminst zeker dat alle visa-aanvragen op tijd kun nen worden doorgelicht en afgehandeld voor het begin van de VN-conferentie op maandag, of zelfs maar voor de demonstratie op 12 juni. En omdat ook niet bekend is wie de eerst geweigerde aan vragen hebben ondertekend, is het voorlopig niet duide lijk. schrijft de Washington Post, of hier sprake is van een juridisch probleem, gegeven de wetten in de VS, of van een regeringsbeleid. Gisteren is in New York een VN-conferentie over ontwa pening begonnen voor jour nalisten. Vier genodigden mochten de VS niet binnen. Onder die vier was Wieslaw Gornicki, die nu in Polen de woordvoerder is van het mili taire regime, waartegen de VS een wereldwijde actie zijn begonnen. Gornicki was vroeger journalist. 55 BRUSSEL - Als een ware „prins charming" trekt de Amerikaanse president Rea gan dezer dagen door West- Europa om zijn veiligheids beleid te verdedigen. Het zal de 100.000 demonstranten die op 10 juni tijdens de NAVO- topconferentie in Bonn wor den verwacht niet kunnen overtuigen. Zij herinneren zich nog al te goed Reagans pleidooi voor hernieuwde Amerikaanse militaire over macht, om nu de kersverse „man van de vrede" zoals Reagan zich vorig week zich persoonlijk aandiende, op zijn woord te geloven. Dat neemt niet weg dat Rea gans beleid ten aanzien van de Sowjet-Unie en de kernbe wapening sinds zijn optre den. op zijn minst naar bui ten toe een forse koerswijzi ging heeft ondergaan. De in Nederland om zijn harde rechtse stellingname nogal eens verguisde NAVO-secre- taris-generaal mr. Joseph Luns heeft zich in dit band aanzienlijk ingespan nen om Reagan tot een mee genuanceerde koers te krij gen. Zo vloog Luns in vember vorig jaar, voordat Reagan tot de nul-optie be sloot, in het geheim naar Washington voor overleg met de Amerikaanse president. Aan de vooravond van de NA- VO-top in Bonn sprak onze Brusselse correspondent met mr. Luns over Reagan, de vredesbeweging, de alterna tieven voor de huidige NA- VO-strategie en de kans op verwezenlijking daarvan. Conclusie, wat Luns betreft: „Ik verwacht daar niets van". Of het daarom ook niet ge beurt, is een tweede. Ten slot te is de NAVO-secretaris-ge- neraal. zoals Luns vaak zelf benadrukt, „slechts de die naar van 15 NAVO-landen". BEIROET, JERUZALEM, LONDEN (GPD) - Tientallen burgers zijn gisteren in de Libanese hoofdstad Beiroet gedood door Israëlische bombardementen. De voorlopi ge schattingen over het aantal slachtoffers lopen uiteen tussen 20 en 35. Een woordvoerder van premier Begin van Israël verklaarde gisteravond dat het bestand tussen Israël en de PLO niet langer van kracht is. Directe aanleiding voor de Israëli sche bombardementen was de aanslag op de ambassadeur in Londen, Shlomo Argov (55), die donderdagavond laat werd neer geschoten voor een hotel in het centrum van Londen. De Israëli sche ambassadeur, die een kogel in zijn hoofd kreeg, verkeerde vrijdagavond nog in levensge vaar. Intussen zijn vier man aan gehouden, die allen in het bezit zijn van Arabische paspoorten. De PLO-vertegenwoordiger in i Londen heeft de aanslag op de Israëlische ambassadeur aldaar veroordeeld, en gezegd dat de PLO niet verantwoordelijk is voor deze daad. Niettemin ver klaarde een woordvoerder van premier Begin in Jeruzalem dat het van schijnheiligheid getuigt, nog langer van een bestand te spreken. „Geen regering ter we-* reld kan dulden dat haar burgers waar dan ook ter wereld ver moord worden", aldus de woord voerder. Hij wees op wat hij noemde „aanhoudende Pale stijnse bestandsschendingen" en zei dat aan het geduld van Israël nu een einde is gekomen. Israëlische straaljagers bestookten enkele uren lang doelen in en rond Beiroet. Vooral het Pale stijnse bolwerk vlak bij Yasser Arafats PLO-hoofdkwartier moest het ontgelden: hierop wer den niet minder dan twaalf luchtaanvallen gedaan. Steeds weer stegen enorm grote grijs-ro de paddestoelen van rook, stof en puin boven Beiroet uit. Gi gantische branden waren het ge volg, die gisteravond nog niet ge blust waren. De Palestij nen trachtten - zoals ge woonlijk tevergeefs - met hun verouderd luchtdoelgeschut de hypermoderne Israëlische bom menwerpers te veijagen. Wel hebben de Palestijnen terugge slagen: nog geen uur na de Israë lische bombardementen vrijdag middag op Beiroet, en later ook op Zuid-Libanon, bestookte de PLO nederzettingen in het noor den van Israël met Katjoesha-ra- ketten. Daarbij zouden één dode en vier gewonden gevallen zijn. De Israëlische actie wordt in Liba non uitgelegd als van de Israëlische interpretatie van het Israëlisch-Palestijnse be stand in Zuid-Libanon, dat sinds juli '81 van kracht is: de PLO houdt vol dat dit bestand alleen geldt voor acties over de Liba- nees-Israëlische grens. Israël daarentegen - en dat is vrijdag middag weer gebleken - meent dat iedere gewelddaad tegen ie dere jood of Israëli waar ook ter wereld gepleegd, „vergolden" moet worden met disproportio neel grove militaire middelen te gen Palestijnse 'doelen' in Liba non, tot in Beiroet zelf toe. Het Israëlische bombardement op Beiroet en Zuid-Libanon en de Palestijnse reacties daarop zul len een nadelig effect hebben op de missie van de Amerikaanse bemiddelaar Philip Habib, die aanstaande maandag in Beiroet wordt verwacht. Habibs op dracht is juist, het kwetsbare be stand in Zuid-Libanon tussen Is raël en de Palestijnen, dat de Amerikanen nog steeds van kracht achten, te bestendigen. Onder de huidige omstandighe den is dat wel een erg moeilijke opgave. Palestijnse commando's dragen een slachtoffer weg bij het sportstadion in de Libanese hoofdstad Beiroet Het stadion werd vandaag door Israëlische bommen getroffen. VERSAILLES - De Amerikaanse minister van financiën Donald Regan heeft gisteren in Parijs gezegd dat het westen een "slaaf' van de Sowjets zou kunnen worden wanneer het voortgaat de Russen op "zulke makkelijke voorwaarden" kredieten te verlenen. BEIROET - Iran heeft gisteren een prijs van 150 miljard dollar ge noemd voor beëindiging van de oorlog met Irak. Deze, door Irak begonnen strijd, duurt thans 20 maanden en dreigt het kwetsba- i re olieijke gebied van de golf te destabiliseren. Het bedrag werd genoemd door president Ali Khamenei in een rede bij het gebed op de Campus van de universiteit van Teheran. Het was driemaal hoger dan dat in Arabische diplomatieke krin gen was genoemd als mogelijk vredesaanbod van de zes landen, in het gebied, die een raad van samenwerking hebben gevormd. Saoedi-Arabië, Koeweit. Bah rein. Oman. Qatar en de Verenig de Arabische Emiraten. De westerse democratieën zouden tot nieuwe beperkingen ten aan zien van leningen aan de Sowjet- Unie moeten besluiten, aldus Re gan in een waarschuwing aan de Amerikaanse bondgenoten aan de vooravond van de tweedaagse topconferentie in Versailles. t in Liba- 1 1 opleggen weer verdaagd erpretatie O ANKARA - Het proces tegen de Turkse oud-premier Bulent Ece vit is gisteren na bijna een half uur verdaagd tot 18 juni. De poli ticus stond terecht wegens ver boden contacten met de buiten landse pers. De politicus kwam donderdag vrij na een gevangenschap van bijna twee maanden op grond van uit latingen tegenover een Noorse krant. De Turkse autoriteiten waren toen van mening dat die uitspraken het aanzien van hun land in het buitenland schaden. Het desbetreffende proces is eveneens tot later deze maand verdaagd. Als Ecevit schuldig wordt bevon den kan hij tot zes maanden ge vangenisstraf worden veroor deeld. In het andere proces dreigt een straf van maximaal vijf jaar. Het tot 18 juni verdaagde proces werd eind april ook al opge schort toen Ecevit tegen de be schuldigingen van de procureur- generaal inbracht dat deze geba seerd waren op een slechte Turk se vertaling van de originele En gelse tekst van een van de inter views. Ofschoon de rechters nog geen nieuwe tekst hadden hero penden zij de zaak omdat zij lan ger oponthoud niet zinvol acht ten. Maar na een half uur beslo ten zij tot verdaging tot 18 juni om de verdediging en de aankla ger in de gelegenheid te stellen hun slotpleidooien voor te berei den. "Wanneer je te ver gaat met het verlenen van krediet aan je te genstander, ben je dan inder daad niet bezig je tegenstander ten eigen nadele te ondersteu nen", zei Regan. Hij voegde hier aan toe: "wanneer je teveel leent zal je debiteur vrij snel de mees ter worden en jij de slaaf, omdat jij de debiteur overeind moet houden"."Wat president Reagan (in zijn recente verklaringen) probeert te doen is te wijzen op de gevaren van zulk een koers voor de westerse landen. Als dat een obsessie is, dan is dat maar De bewindsman deed zijn uitlatin gen op een persconferentie in Parijs en beantwoordde hiermee Europese kritiek op de door de VS voorgestande scherpe beper kingen van leningen, die de han del tussen oost en west moeten bevorderen. 80 miljard De schuld van de Warschau-pact- landen bedraagt momenteel naar schatting 80 miljard dollar en de Europese regeringen menen dat als natuurlijk gevolg hiervan de kredietverlening aan banden zal komen te liggen, zodat het onno dig is rechtstreekse actie - die de tente in gevaar kan brengen - te ondernemen. Het zijn vooral Frankrijk en West-Duitsland die kritiek hebben geuit op de door politieke motieven ingegeven beperkingen en deze twee lan den hebben laten weten hun handel met de Sowjet-Unie in stand te willen houden. Toen Regan werd gevraagd of zijn regering, wanneer Westeuropese bedrijven technologie leveren voor de bouw van de Siberische pijplijn, vergeldingsmaatregelen zou nemen, antwoordde de Ame rikaanse bewindsman: "We gaan ons beleid niet aan de grote klok hangen". JAKARTA - Het aantal doden als gevolg van de ergste overstro mingen op Zuid-Sumatra in deze eeuw is gisteren gestegen tot 176. Vierentwintig mensen worden nog vermist. Dit is meegedeeld door een woordvoerder van het provinciaal bestuur. Hij zei dat in het rampgebied van Ogan Komering Ulu en Muara Enim de regen bleef vallen. "Meer slachtoffers verwachten we echter niet, daar de dorpelin gen de gevarenzones hebben ver laten", voegde hij er aan toe. MADRID - De Spaanse minister raad is overeengekomen tegen enkele van de uitspraken van de krijgsraad in het proces van de 32 rechtse militaire leiders van BRUSSEL - De jongerenorganisatie van de Belgische Christelijke Volkspartij (CVP) heeft haar jaarlijkse prijs, genoemd naar de legendarische komische held Tijl Uilenspiegel, ditmaal toege kend aan premier Dries van Agt. Dit heeft het bestuur onder leiding van Eric van Rompuy gisteren bekendgemaakt. De Uilenspiegelprijs is bestemd voor een persoon of groep die blijk heeft gegeven van politieke moed en een daad heeft gesteld van stoutmoedig karakter. Van Agt krijgt de onderscheiding omdat hij "een toonbeeld is van wat een christen-democratisch leider moet zijn in crisistijd". De naar Lamme Goedzak genoemde prijs, die het jongerenver- bond jaarlijks toekent aan een persoon of groep die op het poli tieke vlak een daad met een bijzonder negatief karakter heeft gesteld, gaat naar de Belgische werkgevers- en vakbondsorgani saties "wegens hun negatieve en onverantwoordelijke houding het tewerkstellingspact." de poging tot staatsgreep van vo rig jaar, beroep aan te tekenen, zo is gisteren uit ministeriële bronnen vernomen. Het was gisteravond nog niet be kend tegen welke vonnissen in hoger beroep zal worden gegaan, maar de regering van Leopoldo Calvo Sotelo bekritiseerde met name de lichte straffen voor "twee leiders van de staatsgreep poging". Klaarblijkelijk werd gedoeld op de straffen (zes jaar) voor majoor ge neraal Alfonso Armanda Comyn, de vroegere adviseur van koning Juan Carlos en voor generaal ma joor Luis Torres Rojas, een vroe gere commandant van een tank divisie. Tegen hen was 30 jaar ge- vangenisstraaf geeist. Beroepen tegen de uitspraken van het militaire tnbunaal zullen het (burgerlijke) hooggerechtshof moeten worden voorgelegd De premier had kort nadat de von nissen waren uitgesproken ge zegd "Ik heb moeite met de vrij lating van (11) officieren, die ons 17 uur lang (in het lagerhuis) ge gijzeld hielden", de meeste Spaanse politieke partijen en de kranten leverden kritiek op de - De topconferentie in Bonn lijkt een soort demonstratie te moeten worden van de be reidheid van Amerika en de NAVO om over wapenbeper king te onderhandelen. Luns: ..De NAVO is steeds be reid geweest om te onderhan delen over beperking van de atoomwapens. De NAVO is de grootste en belangrijkste vredesorganisatie in de we reld". - Dat wordt niet door iedereen zo gezien. Luns: „Dat komt omdat er een geweldige anti-NAVO-propa- ganda is in allerlei kringen, het anti-Amerikanisme, het anti-NAVO. het anti-secreta ris-generaal. Tegenover Ame rika staat men veel kritischer dan tegenover Rusland, dat valt mij vaak op. - Hoe komt dat dan? Luns: „Linkse groeperingen zien in Amerika de aartskapi talist en dat doordringt al hun gevoelens. Daarbij komt dat men zeker bang is voor Rusland en niet voor Ameri ka. Het Russische systeem heeft op alle punten gefaald, behalve in de bewapenings sector. Die enorme bewape ning geeft Rusland een groot gewicht, dat heeft invloed - Heeft de harde defensie-op stelling van Reagan niet eer der wantrouwen gewekt in de NAVO als „vredesorganisa tie". Luns: Reagan heeft gezegd dat hij de achterstand in de verdedigingsmacht van de VS zou gaan inhalen, dat was inderdaad hard nodig". - Maar dat heeft in Europa als een rode lap op een stier ge werkt. Luns: „Nee, het is eerder zo dat anti-Amerikaanse gevoelens maar worden aangewakkerd wanneer daar maar even de gelegenheid voor bestaat". - Maar het valt toch niet te ont kennen dat Reagan zijn vei ligheidsbeleid aanzienlijk heeft gematigd vergeleken bij het begin van zijn president schap. Luns: „Dat is de zwakheid van het Amerikaanse systeem. Ie dere president wordt maar voor vier jaar benoemd en ie dere president moet zich in werken. - Men zegt dat u persoonlijk bij Reagan meer begrip heeft ge wekt voor de Europese zorgen over zijn harde beleid. Luns: „De secretaris-generaal heeft het recht en de plicht de gevoelens van de verschillen de bondgenoten tot uiting te brengen en de secretaris-ge neraal aarzelt niet ge rechtvaardigde Amerikaanse standpunten als zodanig te verdedigen om van de andere kant ook de gevoelens van de Europese landen over te brengen". - De indruk bestaat dat u voor die Europese zorgen over de kernbewapening minder be grip heeft. Luns: „Weet u, de oorlog is zo verschrikkelijk igeworden door de mogelijkheid van een nucleair conflict dat het niet langer politiek is met andere middelen. Het doel van de Amerikaane atoombewape ning is derhalve de vrede te bewaren. Wanneer er bewe gingenzijn om die vredesbe- warende taak te ondermij nen, dan geeft dat grote zor gen omdat dit het oorlogsge vaar vergroot. Om haar af schrikwekkende rol te blij ven vervullen, moet de atoombewapening van het Westen geloofwaardig zijn. De invoering door de Russen van de SS-20-raket in Europa die de NAVO met haar takti- sche kernwapens niet kan uitschakelen, heeft die ge loofwaardigheid ondermijnd Rusland zal betwijfelen of Amerika zijn vreselijke stra tegische wapens zal gebrui ken om Europa te bescher men bij een aanval van die SS-20-raketten met de zeker heid dat binnen acht minuten een antwoord komt dat even verschrikkelijk is. De geloof waardigheid van onze afweer stond dus op spel en op 12 de cember 1979 heeft de Allian tie eenstemmig besloten die geloofwaardigheid te herstel len en daardoor heeft ze dus een vredesbewarende taak. Degenen die zich daartegen keren brengen de vrede in ge- - Voorziet u een werkelijk ge bruik van die atoomwapens Luns: „Ik weet het niet, nie mand weet het. Persoonlijk denk ik van niet omdat men weet dat het antwoord on middellijk zal komen. Dezelf de reden waarom de Duitsers in de wereldoorlog geen che mische wapens gebruikten. - Maar die onzekerheid of een atoomoorlog to beperken 15, vormt juist het kernargument van de mensen die zeggen we moeten de NAVO-strategie wijzigen, bijvoorbeeld door af te spreken nooit als eerste kernwapens te gebruiken. Luns „Laat ik me daar met grote klem tegen keren. Dan kan je beter helemaal geen atomaire verdediging heb ben. Wat die verdediging juist geloofwaardg maakt, is de onzekerheid in het Krem lin of de NAVO het atoomwa pen als eerste zal gebruiken. Als die onzekerheid niet meer bestaat, zal dat door de Sowjet-Unie. met zijn grote overwicht aan conventionele (niet-nucleaire) wapens, met vreugde worden begroet". - Maar als zelfs de NAVO-se- cretans-generaal betwijfelt of een kernoorlog te beperken Luns: „U vergeet één ding: dat wapen is er om de vrede te bewaren en dat is gelukt, al 33 jaar lang". Maar steeds meer mensen in Europa en de Verenigde Sta ten vertrouwen daar niet meer op en zoeken naar moge lijkheden om wat tegen die atoomwapens te doen. Voor aanstaande politici, zoals bijvoorbeeld Kennedy in de Verenigde Staten, pleiten al voor bevriezing van de strate gische arsenalen. Luns: „Ja, er is een ondergra ving van de westelijke verde diging gaande, dat is heel zorgwekkend, dat ziet men in Nederland, in Duitsland en tegenwoordig ook in Ameri ka, dat wil ik wel beamen". Meent u werkelijk dat men sen als Kennedy en andere politici de westelijke verdedi ging ondergraven? Luns: „Nee. maar neem nou het voorstel van McNamara (minister van defensie onder president Kennedy). Hij be pleit nu met anderen de ver klaring om niet als eerste kernwapens te gebruiken. Wat daarin staat, kan heel aantrekkelijk zijn, maar men vergeet dat ze duidelijk zeg gen dat dan de conventionele bewapening moet worden versterkt. Dat is, dat zouden die heren moeten weten, on mogelijk. De NAVO-landen zijn niet bereid twee tot drie maal zoveel aan defensie uit te geven. Men spreekt wel over de bewapeningswed loop, maar dat is een lacher tje als je weet dat de landen in Europa momenteel als per centage van hun nationaal produkt de helft aan defensie uitgeven van wat ze 25 jaar geleden uitgaven. Ik ben daarover in correspondentie met de heren. Ik verwacht niets van die plannen". Zou de roeiende zorg over de atoomwapens niet leiden tot meer geld voor conventionele wapens. In Nederland hebben PvdA en D'66 recent ook ge pleit voor meer aandacht voor die conventionele bewa pening. Luns: „Dat moet zich dan wel uiten in concrete besluiten. Een van de struikelblokken in de kabinetscrisis was de fensie, de PvdA wilde daarop verder bezuinigen". - Wat vindt u van het voorstel van de groep-Palme een in ternationaal gezelschap voor aanstaande politici onder wie de voormalige Ameri kaanse minister van buiten landse zaken Vance, de Russi sche nucleaire deskundige Arbatov, onder leiding van de Zweedse oud-premier Pal- me, die voorstelt een atoom- vrije zone van 150 kilometer aan beide kanten van het IJ zeren Gordijn m te stellen om een te snel gebruik van de atoomwapens in de gevechts zone te t voorkomen) Luns. „Het is een naïef voor stel, want met de mobiele atoombattenjen die men te genwoordig heeft, kan die de nucleairisatic binnen een dag weer ongedaan gemaakt wor den. Het zyn begrijpelijke en zeer achtenswaardige gevoe lens om te trachten de oor logsdreiging weg te nemen, maar r is geen oorlogsdrei ging zolang onze verdediging maar geloofwaardig is". - De discussie over mogelijke veranderingen van de nu cleaire strategie ipmU ikfe dus voornamelijk buiten de NAVO af „Ja, en de pers overdraft die nogal. Elk plan is het overwe gen waard, maar ze moeten wel realiseerbaar z(jn. Kijk, er zit een groot element van illusie in de manier waarop veel mensen over de Sowjet- Unie denken. Ik herinner me van voor de oorlog dat veel mensen toen dachten dat wanner men maar toegaf aan Hitler, alles wel in orde zou komen. Men kan mensen al les doen geloven FERRY MINGELEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9