Het walhalla van
de vrije jongens
Spreek'N plaats
Vlooienmarkten
floreren
in Nederland
AITENIK attentie i
MET UV WENERS u«*
E'.KAA KWIJT
ZATERDAG 5 JUNI 1982
Door Miep Hoenson
Rommelmarkten worden een
cultus. Ze breiden zich als
ware epidemieën uit over het
hele land. Elk zichzelf respec
terende vereniging of dorps
gemeenschap organiseert
zo'n vlooien/rommel/luizen/
zwarte markt, en succes is bij
voorbaat verzekerd. Wat de
één als oude rommel afdankt
is njagisch aantrekkelijk voor
de ander. Directeur of putjes
schepper, niemand voelt zich
nu ineens te goed om op een
rommelmarkt te grasduinen,
op zoek naar iets bruikbaars
of naar een curiositeit.
Natuurlijk zal het ook aan de
economische crisis te danken
zijn dat rommelmarkten fu
rore maken. Iedereen let wat
meer op z'n geld. Bovendien
is de consumptie- en weg-
gooimentaliteit goeddeels
verdwenen. Dat oude bank
stel hoeft niet meteen op de
kraak, maar kan nog een
tweede leven gaan leiden in
een andere huiskamer.
Daarnaast lijkt het er op dat de
aloude handelsgeest in het
menselijk brein is terugge
keerd. Wat is er leuker dan te
trachten nog een paar gulden
te vangen voor je overbodige
rommel?
Om al die redenen ontstaat er
een ware stormloop op elke
rommelmarkt, van welke om
vang dan ook. De halfjaar
lijks terugkerende Haagse
Vlooienmarkt (de eerstvol
gende is op 2 en 3 oktober)
brengt steevast 25.000 bezoe
kers op de been. De
kraampjes zijn al maanden
van tevoren volgeboekt. Een
dergelijke markt werd vorige
week voor de eerste keer ook
in Den Bosch gehouden.
De Antwerpse vlooienmarkt
trekt wekelijks 25.000
nieuwsgierigen. In Leiden
kennen we natuurlijk de jaar
lijkse rommelmarkt van ver
enigingen. Vóórdat de deu
ren opengaan staan de men
sen daarvoor al netjes in de
rij. En wat te denken van de
Zwarte Markt, die elke zater
dag opnieuw achtduizend
landgenoten naar de veiling
hallen van Beverwijk haalt?
Het succes daarvan is zo
groot dat de organisator heeft
besloten vanaf volgende
week ook op zondag 750
kraampjes te verhuren aan
eenieder die dat wil.
Het verschijnsel rommelmarkt
is, kortom, niet meer uit Ne
derland weg te denken, maar
dat gegeven wordt niet door
iedereen positief gewaar
deerd. De markthandelaren,
de échte dus, zien het met le
de ogen aan. De Centrale Ver
eniging voor Ambulante
Handel is al in het geweer ge
komen. De vereniging vindt
dat de bonafide handelaren
schade lijden doordat steeds
meer buitenstaanders zelf
marktkoopmannetje gaan
spelen. En die buitenstaan
ders? Er zijn al honderden
hobbyisten die een eigen
baan of uitkering hebben in
geruild voor een leventje als
handelaar in oude rommel.
Een kijkje achter de kraampjes.
Eén van de vut
veilinghallen in
Beverwijk, waar
elke zaterdag en
binnenkort ook op
zondagde
Zwarte Markt
wordt gehouden.
Hij heeft de respectabele leeftijd van 87 jaar. Een ras
echte Amsterdammer, die zich als hoogbejaarde
een tijdlang wat overbodig voelde op deze wereld.
Totdat hij van het bestaan van de Zwarte Markt
hoorde. Hij stapte er op af, nam tot groot ongenoe
gen van de eventuele erfgenamen zijn eigen spul
len mee en huurde een kraampje.
Nu staat mijnheer Morison elke
zaterdag tussen zijn eigen in
boedel. Hij praat met ieder
een en probeert en passant
wat te slijten. Het verkopen is
een ceremonie op zich, want
afdingen mag - moét zelfs.
Voor Morison en vele anderen
is de rommelmarkt een uit
komst. Uitkeringstrekkers,
WAO-ers en werklozen, maar
ook mensen die vijf dagen
per week werken voelen zich
op de vlooienmarkt in hun
element.
De man die de Beverwijkse
markt opzette, ex-makelaar
B.Q. van Kampen (38), kent
ze stuk voor stuk. Terwijl hij
zijn zoveelste ronde maakt
over het gigantische veiling
complex hoort hij de verha
len échter de standhouders
met een glimlach aan.
Formule
Van Kampen heeft alle reden
tot lachen. Hij heeft een ijzer-
sterke formule in handen en
hij is niet van plan om die los
te laten. Als makelaar trok hij
een paar jaar geleden een
wissel op de toekomst, de
huizenmarkt stortte toen
toch in. Hij voorzag de toene
mende vrije tijd van de men
sen en de daaruit voort
vloeiende behoefte aan slecht
weer-recreatie. Hij mixte dat
recept met ingrediënten als
economische malaise, koop-
jeslust en overbodige rom
mel en maakte er een smake
lijk geheel van. De gemeente
Beverwijk zorgde voor de
enige bijsmaak in het ontsta
ne brouwsel. Ze zag niets in
Van Kampens plannen om de
veilinghallen in deze ge
meente elke zaterdag als
vlooienmarkt te gebruiken.
Maar dankzij de gewiekste
Katwijkse advocaat Van der
Plas én dankzij de vele publi
citeit die het getouwtrek met
zich meebracht kon Van
Kampen in september 1980
voor de eerste keer een rom
melmarkt houden. Hij nodig
de eenieder die daar oren
naar had uit om voor twee
tientjes een kraam te huren.
Tegelijkertijd zag Van Kam
pen een bron van inkomsten
door alle bezoekers een rijks
daalder entree te vragen. De
cijfers van die eerste dag lo
gen er niet om: 300 standhou
ders en 16.000 bezoekers. Van
Kampen: "Ze klommen over
de hekken heen. Het was gi
gantisch".
Minder gigantisch bleken de
winsten van die begintijd, al
le speculaties dat Van Kam
pen nu wel binnen zou zijn
ten spijt. Binnen enkele
maanden zat hij met een ver
liespost van een ton. De ex-
makelaar over die tijd: "Ik zat
met een hoop investeringen.
Materiaal bijvoorbeeld. Ik
moest honderden veilingkar
ren kopen die als kraampjes
dienst zouden kunnen doen.
Ik huurde dure artiesten in
om mensen te trekken. Ach,
je doet in het begin alles ver
keerd wat maar verkeerd kan
gaan. Ik berekende bijvoor
beeld zeventieneneenhalve
gulden staangeld. Nü is dat
bedrag opgetrokken tot der
tig gulden, en ik geloof dat
dat een juist bedrag is. Maar
ik had toen ook teveel perso
neel ingehuurd. Je weet im
mers niet hoeveel man je no
dig hebt? Op het moment
heb ik elke zaterdag zo'n 50
man rondlopen, en doordat
de organisatie steeds beter
gaat lopen kan ik het met
steeds minder mensen af'.
Kosten
De kosten zijn nog steeds niet
onaanzienlijk. De huur t^n
de hallen bedraagt 4000 gul
den, de personeelskosten be
dragen 10.000 gulden per
week. In totaal betaalt Van
Kampen aan kosten weke
lijks 30.000 gulden. Maar de
zaken gaan goed - en niet al
leen voor de standhouders.
Zó goed zelfs dat Van Kam
pen het aandurft om voor
taan ook op zondagen te
draaien. Nee, dat mag niet
Het ceremonieel rond dit circus
begint 's zaterdags in alle
vroegte. Rond vijf uur verza
melen zich 300 ('s zomers) tot
700 ('s winters) standhouders
bij de veilinghallen. Ze heb
ben een paar uur de tijd om
hun kraam zo mooi mogelijk
op te tuigen. Vanaf een uur of
zes lopen de 'kraaien' al rond
in de hallen. Kraaien, dat zijn
de snuffelaars, de antiquairs
i de Zwarte Markt: "Helers zitten hier ook, dat kun je niet
Iers. Niet zelden wordt op de
Beverwijkse rommelmarkt
een partij gestolen goed door
politiemensen aangetroffen.
Van Kampen daarover: "Dat
kun je niet voorkomen. Pas
nog is hier een hele partij ge
stolen schoenen opgepikt.
Die was nota bene in Bever
wijk zelf gestolen".
ken. Menige bezoeker loopt
er rond als bevond hij zich in
een supermarkt. Op zoek
naar koopjes, met het bood
schappenlijstje in de hand.
Van Kampen wuift de kritiek
dat de kraampjeshuurders
voor het overgrote deel uit
échte handelaren zouden be
staan van de hand. Hij schat
de verhouding 70 procent
anderen leggen er nog geld
op toe omdat ze teveel reis-
en vervoerskosten hebben.
Maar ik weet dat er tientallen
mensen zijn die er hun be
roep van gemaakt hebben.
Doordeweeks gaan ze op
zoek naar leuke dingen, die
ze hier verkopen. En ik weet
ook dat er een paar honderd
mensen zitten te wachten tot
dat we op zondag opengaan,
want dan geven ze de f>rui
aan hun baan en maken ze
van de Zwarte Markt hun
broodwinning".
Er lijkt door de rommeimarKi
dus een heel nieuw geldcir
cuit te ontstaan, een soort
oeroude handel, buiten de
fiscale netten om. De echte
vrije vogels la Jacobse
Van Es kom je in het Bever
wijkse aan de lopende band
tegen. En de kantoorklerken,
die doordeweeks en baan
hebben en 's zaterdags tegen
bodemprijzen verkopen, ook
Nieuws
Toch is er, wat het verschijnsel
rommelmarkt betreft, niets
nieuws onder de zon. Je zou
kunnen stellen dat de vlooi
enmarkt is herontdekt, want
al ten tijde van keizer Napo
leon III waren er op de Porte
de Clignancourt venters en
voddenrapers te vinden Tot
op de dag van vandaag pro
beren hun nazaten op die
plek spulletjes te verkopen.
Spullen die verzameld zijn
uit vuilnisvaten of oude
slooppanden.
Ook in Engeland is de rommel
markt geen 20-e eeuwse aan
gelegenheid. De verarming
van de gemeente. Degenen
die het aandurven om die eer
ste zondag met hun waren te
gaan staan riskeren een boe
te. "Maar het zal zo'n vaart
wel niet lopen. We gaan ge
woon open, niet stiekem, niet
openlijk. Je kunt wel weer
netjes gaan wachten totdat
alle vergunningen binnen
zijn, maar dan ben je volgend
jaar nog bezig. Terwijl de ge
meente best blij is met ons.
We trekken per slot van reke
ning elke week duizenden
r Beverwijk".
en andere handelaren die ho
pen tussen de rommel iets
waardevols te vinden. De
kans daarop is uiterst klein.
Geen mens is achterlijk als
het gaat om het bepalen van
de waarde die 'curiosa' heeft.
Maar je moet geluk hebben.
Het publiek stroomt massaal
toe vanaf een uur of negen.
Een tijdstip waarop menige
vroege opstaander al achter
de bar van de veiling rond
hangt.
Wie er ook komen, dat zijn re
chercheurs, op zoek naar he-
Trekker
De markt is voorts een trekker
voor mensen a la de 87-jarige
Amsterdammer. Mensen die
met hun vrije (zater)dag geen
raad weten. Mensen die op
fleuren omdat ze lekker kun
nen handelen. En gehandeld
wordt er. Een uitgebreide
rondgang op de markt leert
dat er niets te verzinnen is
dat hier niet ligt. Geen won
der dat velen - en vooral gast
arbeiders - hun hele huisraad
van de Zwarte Markt betrek
particulieren, 30 procent han
delaren. "En waarom niet?
De één houdt postduiven, de
ander staat hier met een
kraampje. De man die zijn
postduif met een dikke winst
verkoopt is toch net zo goed
commercieel bezig?".
De resultaten zijn niet even po
sitief voor alle standhouders,
die met elkaar honderden
tonnen huisvuil verkopen.
Van Kampen zegt dat er geen
peil op te trekken is "Som
migen kunnen er van eten,
van de adel had in de vorige
eeuw tot gevolg dat volge
stouwde kelders en zolders
van statige huizen werden
leeggehaald door opkopers.
De Portobello Road in LOfl
den, Engelands meest beken
de vlooienmarkt, is daar van
daag de dag nog het resultaat
van. In Nederland kennen we
natuurlek al jarenlang het
Waterlooplein, sinds een paar
jaar verplaatst naar elders
vanwege de bouw van de me
tro
Alleen: het aantal rommel
markten is schrikbarend toe
genomen. Bleef dat aantal ja
renlang beperkt tot de paar
grote (Londen, Amsterdam,
Antwerpen), in West-Europa
worden momenteel weke
lijks ruim 300 rommelmark
ten gehouden. De vlooien
markten breiden zich als een
epidemie uit. Daar komt de
Centrale Vereniging voor de
Ambulante Handel, die het
opneemt voor de échte
marktkooplieden, ook ach
ter. De Vereniging is een
soort kruistocht begonnen te
gen de particulieren, die win
keltje willen spelen én tegen
de handige jongens die dat
mogeluk maken.
Voorzitter J Willemsen: "Want
hoe gaat dat bij zo'n rommel
markt? Een handige particu
lier huurt een zaal of een stuk
grond en gaat dan op eigen
houtje een rommelmarkt
houden. Verstand van zaken
hoeft hij niet te hebben - al
leen maar wat organisatieta
lent. Terwijl de echte hande
laren en marktkooplieden
minstens twee jaar moeten
leren voordat ze achter een
kraam mogen staan, kunnen
die particulieren zómaar aan
de gang. Je krijgt een heel
nieuw distributiesysteem,
ook dat Want denk maar niet
dat die lieden belasting beta
len. Ze staan niet eens ergens
ingeschreven".
Voorwaarden
Willemsen somt op aan welke
voorwaarden de et hte markt
koopman moet voldoen: hij
moet een gerichte opleiding
hebben, hij moet zélf achter
zyn kraam staan, hij moet de
papieren van de Kamer van
Koophandel hebben en inge
schreven Staan bij bat Cen
traal Registratiekantoor. El
ke marktdag betaalt hij tien
tallen guldens staangeld. De
geregistreerde tweedehands-
handelaren betalen 18 pro
cent btw over hun omzet.
De Centrale Vereniging voor de
Ambulante Handel is niet
van plan om hel erbij te laten
zitten Ze heeft bij rommel
markten in Arnhem. Dor
drecht. Rotterdam en Gro
ningen al blokkades georga
niseerd We zetten de hele
boel 's morgens om zes uur af
met zestig tot honderd
vrachtwagens Echt. dan
komt er geen kip meer bij.
We houden er niet van. want
wc zijn gezagsgetrouwe men
sen Maar de situatie is volko
men scheefgetrokken Je
moet wel iets doen om die
wildgroei tegen te houden
Want u gelooft toch ook niet
dal al die troep op rommel
markten nog steeds van de
opruiming van de zolder af
komt?"
