De vrouwtjes wesp
zorgt voor paniek
„Luister eens een boek" of „Lees eens een cassette"
mogelijk
Behandeling
voor
bedreigde
groep
ZATERDAG 5 JUNI 1982
Er zijn in Nederland honderden mannen en
vrouwen, die een panische angst hebben voor de
steek van een wesp, bij of hommel. Zolang deze
insekten in de lucht zijn, durven zij nauwelijks naar
buiten of zij kleden zich - ook hartje zomer - op
winterse wijze. De 41-jarige internist dr. J. C. van
der Zwan, hoofd van de afdeling intensive care van
het ziekenhuis De Lichtenberg in Amersfoort, kent
zelfs een vrouw die haar tuin heeft laten afzetten
met muggengaas om deze beesten toch maar vooral
van haar lichaam te kunnen houden.
Deze mensen behoren tot de zogenaamde bedreigde
groep die supersnel reageert op een steek van een
van deze insekten. Zo snel, dat er soms geen tijd
meer is om zich naar een ziekenhuis te begeven
voor een behandeling. Worden ze niet onmiddellijk
geholpen, dan verkeert hun leven in direct gevaar.
Steeds meer mensen die tot deze groep behoren,
dragen daarom altijd het medicijn adrenaline bij
zich om zichzelf in noodgevallen in veiligheid te
brengen.
door Guillaume Spiering
Dr. J.C. van der Zwan: "Bij sommige mensen komt de reactie zo snel, dat alle hulp te laat is"
Het is vrij algemeen bekend dat
mannetjesbijen, -wespen en
-hommels geen angel hebben
en derhalve niet kunnen ste
ken. Vrouwtjeshommels ste
ken bijna niet, eigenlijk al
leen als de mens het ze onno
dig lastig maakt. Vrouwtjes-
bijen zijn ook niet bepaald
driftige steeksters. Zij zijn
louter bloemgericht en gaan
alleen tot de aanval over als
de mens daartoe (per ongeluk
of expres) aanleiding geeft.
De grote boosdoeners zijn de
vrouwtjeswespen, die behal
ve bloemgericht, ook dol zijn
op zoetigheid en zich dus
veelal in de buurt van men
sen ophouden. De mens is
daarvan niet gediend, jaagt
de wesp weg en het zeer
agressieve insekt steekt van
zich af. Overigens, mensen
die overgevoelig zijn voor de
steek van een wesp hoeven
dat niet ook te zijn voor die
van een bij en andersom.
Uitzuigen
De eerste steek van een wesp,
bij of hommel heeft voor nie
mand gevolgen. Binnen een
uur is de pijn van de steek ge
leden. Het menselijk lichaam
kan de minuscule hoeveel
heid gif van zo'n eerste steek
heel best aan. Maar door die
eerste steek worden in het li
chaam antistoffen opge
bouwd. Bij een tweede of vol
gende steek vormen deze an
tistoffen een verbinding met
het gif. Na enige uren wordt
de huid rond de plaats van de
steek rood en deze zwelt.
Op die momenten kunnen
huis-, tuin- en keukenmiddel
tjes goede diensten bewijzen.
De plaats van de steek moet
worden uitgezogen en de
zwelling kan worden bestre
den door de inname van een
aspirientje en door deze te
bedekken met koude com-
pressen. Het gif wordt afge
broken door de antistoffen en
afgevoerd via de lever.
Het kan ook zijn dat de weer
stand in het lichaam zijn doel
voorbijschiet en het gif zich
verbindt met verkeerde an
tistoffen. „In dat geval treedt
binnen een aantal seconden,
in elk geval binnen een uur
na de steek, een aantal ver
schijnselen op. Bij een derge
lijke verbinding komen uit
de cellen stoffen vrij, die zor
gen voor die verschijnselen.
Het lichaam kan in zijn ge
heel worden bedekt met rode
vlekken of kwabbels. Die
gaan vanzelf over; men is er
hoogstens een beetje beroerd
Toen ook is hij begonnen met
het onderzoek naar en het ex
periment met de bestriding
van het gevaar van een steek
van een wesp of een bij. De
wespen die hij nodig heeft,
vangt dr Van der Zwan zelf
Hij wordt nog wel eens opge
beld met de mededeling, dat
iemand een wespennest in de
tuin heeft Dr. Van der Zwan
is er dan als de kippen bij om
dat nest weg te halen en naar
het ziekenhuis te brengen.
De narigheid met wespen is
alleen dat ze slechts vier vijf
dagen houdbaar zijn
Behandeling
Veel erger is het, i
zwelling ontstaat op een an
dere plaats dan waar men is
gestoken, vrijwel altijd is dat
het gelaat. Er kan dan een
astma-aanval ontstaan, die
tot verstikking leidt of de
bloeddruk daalt dusdanig,
dat men in een shock-toe
stand geraakt. Het is dan echt
een kwestie van; hoe snel ben
je erbij om medicijnen toe te
dienen, die de bloedvaten
vernauwen of om iemand aan
het infuus te leggen. Vooral
die snelle daling van de
bloeddruk heeft nog wel eens
de dood tot gevolg".
Sterfgevallen
Het aantal doden als gevolg van
een steek van een wesp of
een bij is niet precies bekend.
Dr. Van der Zwan schat het
aantal op één a drie per jaar.
„Er worden 's zomers nog
wel eens mensen dood in hun
tuin of op ebn andere plaats
gevonden. Als doodsoorzaak
wordt dan vaak een hartaan
val opgegeven. Maar dat
hoeft niet zo te zijn. Het kan
ook een steek van een wesp
of een bij zijn geweest. Bij
sommige mensen komt de
reactie zo snel, dat alle hulp
te laat is"
Volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) in
Den Haag zou het tussen 1969
en 1978 om maximaal tien
mensen zijn gegaan. Veel
deskundigen vinden dat cij
fer te laag. Via toevallige me
dedelingen zijn in het jaar
1979 alleen al in de provincie
Noord-Brabant drie sterfge
vallen geregistreerd. De des
kundigen geloven dat de
diagnose van een sterfgeval
niet altijd juist wordt doorge
geven aan het CBS.
Sinds anderhalf jaar bestaat er
een methode om zo'n explo
sie als gevolg van een verbin
ding van het gif met verkeer
de antistoffen te
Dr. Van der Zwan en twee
collega's uit Groningen en
Helmond hebben daarvan
uitvoerige studies gemaakt.
Hun bevindingen hebben zij
neergelegd in een aantal arti
kelen in nationale en interna
tionale medische tijdschrif
ten.
Het komt erop neer dat de men
sen die behoren tot de be
dreigde groep worden inge
spoten met zuiver gif van een
wesp of bij. „Voor een derge
lijke behandeling moeten de
ze mensen wel aan drie voor
waarden voldoen uit een
huidtest moet blijken dat de
algemene reactie een gevolg
is van een allergie, een labo
ratoriumonderzoek moet de
verkeerde antistoffen aanto
nen en uit het ziekteverhaal
moet blijken dat de persoon
in kwestie een algemene
reactie heeft gehad. Voor
mensen die allergisch zijn
voor de steek van een bij le
vert deze behandelwijze niet
zoveel problemen op. Ik ver
wijs ze naar een imker, die bij
hen een bij op de arm zet.
Voor imkers ligt de zaak hele
maal gemakkelijk, die red
den zichzelf'
Allergisch
Anders en moeilijker ligt het
voor mensen die allergisch
zijn voor de steek van een
wesp. „De wespen voor deze
behandelwijze komen uit de
Verenigde Staten. Het gif
wordt gezuiverd in Zweden.
Hoe dat verder precies in el
kaar steekt, weet ik niet.
want die firma wil er niets
over loslaten. De ongeveer
honderd mensen, die voor
deze behandeling in aanmer
king komen, krijgen van de
huisarts een keer per zes we
ken een injectie. In eerste in
stantie wat vaker, maar de to
tale hoeveelheid ingespoten
gif is nooit meer dan de hoe
veelheid gif die men bij twee
steken naar binnen krijgt
Dat komt neer op een milii
gram gif per persoon per jaar
en daarvoor heb ik per pa
tiënt tien wespen nodig. Een
milligram zuiver gif kost wel
zevenhonderd gulden"
Een kleine groep mensen
wordt door dr. Van der Zwan
onderworpen aan de zoge
naamde diagnostische provo
catie. „We zetten dan gewoon
een wesp of een bij op de arm
van de persoon in kwestie om
te kijken hoe men daarop rea
geert. Voor de volle honderd
procent preventief werken
gaat niet. De antistofTen hoe
ven niet tot een algemene
reactie te leiden en de samen
hang tussen de antistof en
het ziekteverhaal kan ontbre
ken. In die gevalln gaat het
om de ernst van de reactie
Voor deze diagnostische provo
catie heeft dr. Van der Zwan
een groot aantal bijen en wes
pen nodig. Over bijen kan hij
overigens naar behoefte be
schikken; sinds 1970 is hij
een verwoed amateur-imker
„Ik ben volkomen immuun ge
worden voor die steken lm
kers hebben dat ook Hoe dat
kan is nog niet precies be
kend Het is een nieuw ter
rein voor onderzoek en stu
die. Ik denk, dat het verband
houdt met de verhouding
tussen de diverse afvalstof
fen in het lichaam"
Het doel waarnaar dr Van der
Zwan streeft is tweeledig „In
de eerste plaats moeten de
mensen weten dat een derge
lijke behandeling op vier
plaatsen m Nederland
(Amersfoort. Helmond, Gro
ningen en Utrecht) kan wor
den ondergaan In de tweede
plaats wil ik die mensen hel
pen. die doodsbenauwd zijn
voor wespen en bijen. Deze
behandeling is een goed al
ternatief voor het niet vrij
kunnen leven in de tijd, dat
deze insekten in de lucht zyn.
Uiteindelijk gaat het er na
tuurlijk om het aantal doden
als gevolg van een steek van,
een wesp of een bij te reduce
ren tot nul, in elk geval nage
noeg tot nul"
„Luister eens een boek"
of „Lees eens een cas
sette" zijn de nieuwste
slogans in de 750 boek
handels en platenzaken
waar - sinds een week -
een tiental leescasset-
tes verkrijgbaar is. Het
gaat, zegt de uitvoeren
de troika EMI-Records-
Sijthoff Uitgeversmaat
schappij en redactie-
produktiebureau Unie
pers, om niet méér dan
een proefproject. Men
houdt - handel is han
del - evenwel zo sterk
rekening met gunstige
resultaten dat voor dit
najaar al een nieuwe se
rie van 15 geprogram
meerd is.
Reden voor dat optimisme is
het succes dat nu al enkele ja
ren met de leescassette wordt
behaald in voornamelijk de
Verenigde Staten, Engeland
en Australië. Voorlopig geldt
dus nog de experimentele fa
se die aandacht vraagt voor
tien allemansklassieken, be
werkt voor luisteraar én le
zer. opdat ze kunnen zorgen
voor aangenaam, zelfs span
ningsvol. verpozen in bed,
bad. file. tuin. op het strand
of - zomaar - in een kamer
waar men een beetje muziek-
moede is geraakt.
Productie-redactiebureau
Uniepers liet Henk van Ulsen
een aantal collega's benade
ren, die het oude handwerk
van voorlezen zouden moe
ten opnemen. Van Ulsen re
gisseerde ook. met als resul
taat een eerste aanbod dat de
volgende namen kent.
- Jane Eyre van Charlotte
Bronte - verteld door Ellen
Vogel;
- De hond van Baskervilles
van Sir Arthur Conan Doyle
- verteld door Willem Nij-
holt;
- De dag van de jakhals van
Frederick Forsyth - verteld
door Bram v.d. Vlugt;
- Geheim dossier Odessa van
Frederick Forsyth - verteld
door Henk van Ulsen;
- Heerlijke nieuwe wereld van
Aldous Huxley - verteld
door Jules Royaards;
- Lady Chatterleys minnaar
van D. H. Lawrence - verteld
door Ina van Faassen;
- Griezelverhalen van Edgar
Allen Poe - verteld door Ton
Lutz;
- Schateiland van Robert
Louis Stevenson - verteld
door Edmond Classen;
- De Tijdmachine van H. G.
Wells - verteld door Lou
Landré;
- Het portret van Dorian Gray
van Oscar Wilde - verteld
door Henk van Ulsen.
Twistpunt
Met het verschijnen van deze
leescassettes (twee in een
„boekomslagje" met een ge
middelde duur van twee en
een half uur) is een oud dis
cussiestuk uit de la gehaald.
Is het - zo wordt luid en 'dui
delijk gevraagd - wel oirbaar
boeken in te korten? Is een
boek er niet in de eerste
plaats om gelezen te worden?
Doet men Het Boek geen
schade?
Het is een discussie die zo oud
is als - bijvoorbeeld - de film.
Af en toe, als men een sterk
boek ook nog mooi vindt,
wordt er even gefulmineerd
tegen de scenarioschrijvers
De lezers
luisteraars
v.l.n.r. Bram
van der Vlugt,
Ina van
Faassen, Henk
van Ulsen,
Ellen Vogel,
Willem Nijholt,
Jules
Rooyaards en
Lou Landré.
(Foto ;pdi
die - op weg naar een film -
maar schrappen en toevoe
gen. Af en toe zeg ik, want de
film is naast het boek al zo
lang als zelfstandig medium
erkend, dat het discussiestuk
vergeeld is.
Marinus (H.) van Raalte - in zijn
jonge jaren de vormgever van
het (toen) omstreden blad Ta
boe, sindsdien producer met
zaken als de Boekenweek en
de Platentiendaagse in zijn
pakket en nu directeur van
Uniepers - zegt met de lees
cassette een nieuw en zelf
standig medium op de markt
te brengen.
„De kernvraag is of net oor
spronkelijke boek zo goed is
dat het de aanleiding kan zijn
voor heel andere vormen,
film en cassette bijvoorbeeld
Wij brengen geen gesproken
boek, wij presenteren de in
terpretatie van een boek. Dat
hoeft het origineel geen scha
de te doen, integendeel. Zo
als je bij een behoorlek lo
pende film de vraag naar het
boek vaak ziet stijgen, zo
merk je een zelfde effect bij
de cassette. Ik zou zeggen dat
het eerder stimulerend dan
beperkend werkt".
„Het zal altijd wel een twist
punt blijven, maar ik vind dat
je dat open mag laten voor de
consument. Een boek is in
het algemeen niet geschikt
om integraal te worden voor
gelezen Er zit zoveel overtol
ligs in dat een goede verteller
met gebruikmaking van d«-
mogelijkheden van zijn stem
kan elimineren Dat is tijd
winst, dat maakt het verhaal -
op c.i orpt l< r 11ir
om zijn onze bewerkingen
toegespitst op de dialoog
Wat blijkt nu, althans VOOT
mij7 Zo'n bewerking ont
steelt niet, ze voegt een extra
dimensie toe aan het verhaal
Toen we er met Henk van Ul
sen over spraken, zei hu het
schitterend te vinden om
voorgelezen te worden. Hu
had het toen over de eigen
waarde van het vóórlezen
Nederlands
Van Raalte over het wel zeer
Engelse aanbod ..We hebben
ons voor deze eerste proefse-
rie bewust bu de bewerking
van de Engelse reeks gehou
den Alles is opnieuw ver
taald en de keuze is beperkt
gebleven tot de populaire
klassieken op het gebied van
de love-story, de misdaadro
man. science fiction en spio
nage
„Dat bluft niet zo Als de uit
komsten aanleiding geven
om door te gaan. produ. MO
wc nog dit najaar een nieuwe
srni- van 15 leescassettes met
daann zeker v\jf Nederlandse
boeken, vijf Engelse toppers
en vijf titels die speciaal ge
richt zun op buvoorbeeld jon
geren, de biografische be
langstelling, misschien ook
poezie De vraag naar het Ne
derlandse boek is. nu we pas
bezig zun, al opvallend groot
Er worden ook besprekingen
met uitgevers en auteurs ge
voerd Een schrijver die niet
op onze manier op een band
je wil. komt er ook niet op
Behalve reacties van mensen,
die het lezen op moeiluke
plaatsen en momenten plots
vergemakkehjkt zien komt
er veel respons op het casset
te project van de kant van
ziekenhuizen, visueel ge ha n
dicapten, de omroepen en het
reis wezen
Kennismaking met de leescas
sette kost nu per titel -
27,50
ANDRE OOSTHOEK
