Snelle formatie verwacht
Felle discussie
binnen CPN over
het "rode boekje
C
Opduiken veteranenziekte
geen reden tot paniek
Zigeunerkoning pleegde chantage
Buitenlandse zaken waarschijnlijk naar Van Agt
Kabinet met
PvdA beter
voor politiek
Algemene regels voor
relaties niet gewenst
Boekhouder
museum met
vijf ton
verdwenen
DONDERDAG 27 MEI 1982
(Van éen onzer verslaggevers)
LEIDEN - De zogenaamde vetera-
nenziekte, een vorm van long
ontsteking die enkele jaren gele
den voor het eerst in Amerika
werd ontdekt, is nu ook in twee
Nederlandse ziekenhuizen aan
getroffen. Zowel in het Leidse
Academisch Ziekenhuis als in
het Academisch Medisch Cen
trum in Amsterdam zijn de afge
lopen maanden gevallen gecon
stateerd van de veteranenziekte,
een infectie die wordt veroor
zaakt door de bacterie „legionel-
la pneumophila".
Volgens de internist P. L. Meen-
horst, die is verbonden aan het
AZL en als deskundige op het
gebied van de veteranenziekte
wordt beschouwd, is er geen en
kele reden voor paniek. Drie pa
tiënten in het Leidse Acade
misch Ziekenhuis bij wie de
ziekte was geconstateerd, zijn in
middels weer genezen. Bij het
Amsterdamse Medisch Centrum
werd achteraf via sectie bij zes
overleden patiënten de legional-
la-bacterie aangetroffen, maar
Binnenland
het is zeer de vraag of deze pa
tiënten aan de veteranenziekte
zijn overleden. Want de betrok
kenen waren allen kankerpatiën
ten.
De veteranenziekte- in beide zie
kenhuizen heeft via besmet
warm leidingwater een kans ge
kregen. Door verhitting van het
water tot boven de 60 graden is
de kans op besmetting op het
ogenblik weer ongedaan ge
maakt. omdat de legionella-bac-
terie bij dergelijke hoge tempera
turen wordt uitgeschakeld.
Volgens internist Meenhorst is de
ophef over de veteranenziekte
overdreven. „Het is bekend dat
zich in ziekenhuizen vaak infec
ties voordoen. De legionella-in-
fectie is maar een heel klein on
derdeel in het totaal van infecties
die bij patiënten in ziekenhuizen
kunnen optreden. De ziekte is
ook niet gevaarlijker dan andere
bacteriële infecties. Hij kan ook
worden behandeld. Het samen
spel van behandeling en conditie
van de patiënt maakt uit of ie
mand de infectie te boven komt.
Meenhorst vermoedt dat de ge
heimzinnigheid rond de naam
veteranenziekte de grote aan
dacht verklaart. De ziekte ont
leent zijn naam aan een epidemie
van longontsteking die in 1976 in
Amerika uitbrak onder Vietnam-
veteranen, die op een bijeen
komst in Philadelphia waren ge
weest. Van die veteranen stier
ven er toen 29. Niemand begreep
er aanvankelijk iets van. Ge
dacht werd aan sabotage, tot een
half jaar later een bacterie de ver
oorzaker van het ziektebeeld
bleek te zijn. De bacterie komt
onder meer voor in oppervlakte
water en in de bodem.
Meennorst: „tiet is prettig dat we
nu in staat zijn iets vast te stellen,
waarvan we vroeger niets afwis
ten. We kunnen nu dus ook de
behandeling daarop afstemmen.
Maar nieuw is de ziekte bepaald
niet. In het verleden hebben zich
ook ziektegevallen voorgedaan
die we nu naderhand kunnen
herleiden tot gevallen van vete
ranenziekte".
In de periode tussen 1973 en eind
'81 hebben zich volgens Meen
horst zeker 62 gevallen van vete
ranenziekte in Nederland voor
gedaan. Hij baseert dat cijfer op
gegevens die hu in de afgelopen
jaren ontving van instellingen en
klinieken die alle ïnfectiegeval-
len als gevolg van de legionella-
bactene registreren. Meenhorst
„Ik registreer wat ik toegespeeld
krijg. Toch vormen die 62 geval
len naar mijn mening maar het
topje van de ijsberg. Er zijn vast
ook mensen die thuis liggen met
die ziekte en daarvan herstellen.
Bovendien wordt niet iedereen
ziek die met de bactene in aanra
king komt. Zeker niet als het ei
gen afweersysteem goed werkt.
De ziekte krijgt juist de kans bij
mensen die niet veel weerstand
meer hebben".
L»liN HAAG (GPD/ANP) - De kabinetsformatie van de
missionair premier Van Agt is vrijwel rond. In de loop
van vanmiddag zal hij de fractievoorzitters en de kan
didaat-ministers op het Catshuis ontvangen.
In politiek Den Haag verwacht
men dat Van Agt nog voor het
weekeinde zijn formatiepoging
kan afronden. In kleine kring
heeft Van Agt inmiddels de wens
kenbaar gemaakt zelf het liefst
de ministerspost van buitenland
se zaken erbij te willen nemen.
De regeringsverklaring van het
derde kabinet-Van Agt wordt nu
op 8 juni verwacht. Het belang
rijke debat over de voorjaarsnota
kan dan een week later gehou
den worden. Het ziet ernaar uit
dat de beslissing over de datum
van de verkiezingen aan de
Tweede Kamer zal worden over
gelaten. Een kamermeerderheid
is voorstander van verkiezingen
vóór Prinsjesdag, waarbij woens
dag 8 september het meest waar
schijnlijk is.
Formateur Van Agt is gisteren zijn
formatie begonnen met informe
le gesprekken met de fractie
voorzitters van de vier grote par
tijen (CDA, PvdA, WD en D'66).
ADVERTENTIE
WEÈRRAPPORTEN
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Aberdeen
Athene
Barcelona
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Helsmki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
s l!
onbewolkt 27
onbewolkt 26
onbewolkt 26
onbewolkt 27
onbewolkt 27
half bew. 22
licht bew. 26
onbewolkt 25
zwaar bew. 24
half bew. 17
licht bew. 25
licht bew. 1
onbewolkt 25
zwaar bew. 25
onbewolkt 28
onbewolkt 26
bcht bew 26
onbewolkt 18
onbewolkt 27
onbewolkt 22
onbewolkt 20
half bew. 21
half bew. 25
regen 24
onbewolkt 25
zwaar bew. 23
licht bew. 26
onbewolkt 28
onbewolkt 23
onbewolkt 24
half bew 19
zwaar bew. 27
onbewolkt 25
half bew. 27
zwaar bew 19
onbewolkt 22
Uit zijn gesprek met D'66-fractie-
leider Brinkhorst is gebleken dat
Van Agt nauweüjks bedenkin
gen heeft tegen de door D'66
voorgedragen ministerskandida
ten.
Dat zijn de Leidse hoogleraar mr
M. G. Rood (binnenlandse zaken)
en het kamerlid Erwin Nypels
(volkshuisvesting en ruimtelijke
ordening).
Ondertussen is ook binnen het
CDA de selectieprocedure op
gang gekomen. Als meest waar
schijnlijke kandidaten gelden
daarbij de huidige staatssecreta
ris op CRM, Hans de Boer, als
minister op dit departement, en
staatssecretaris Deetman als mi
nister van onderwijs en weten
schappen.
Nog enigszins onduidelijk is wie
sociale zaken en buitenlandse za
ken gaan doen. Voornaamste
kandidaat is de oud-staatssecre
taris De Graaf.
Behalve de naam van Van Agt als
minister van buitenlandse zaken
wordt ook de huidige staatsse
cretaris Van den Broek genoemd
als kandidaat.
In zijn gesprekken met de vier
fractieleiders van CDA, PvdA,
WD en D'66 herhaalde premier
Van Agt de vraag inzake de be
reidheid tot gedogen, die maan
dag ook door informateur Piet
Steenkamp aan de fractieleiders
was meegegeven. Zowel van
Meijer (PvdA) als Nijpels (WD)
kreeg hij de te verwachten ant
woorden. Meijer weigerde op
nieuw om de steun van zijn frac
tie toe te zeggen, terwijl Nijpels
bij zijn „harde eis" inzake de ver
kiezingsdatum (8 september)
bleef.
De Koning (CDA):
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN - De demissionaire
minister van landbouw De
Koning (CDA) meent dat het
voor het algemeen politiek
belang goed zou zijn als de
PvdA straks opnieuw in een
kabinet zou komen. "Het zou
een slechte zaak zijn als de
PvdA als oppositiepartij
weer de kans zou krijgen om
alles voor rotte vis uit te
schelden", zei hij gisteravond
op een verkiezingsbijeen
komst van zijn partij in de
Leidse Stadsgehoorzaal.
De Koning sprak zich positief
uit over "het genezingspro
ces" dat zich volgens hem nu
binnen de PvdA aan het vol
trekken is. "Als dat proces
doorzet dan denk ik dat het
op een later tijdstip toch mo
gelijk moet zijn om alsnog sa
men met de PvdA te rege
ren", zei hij. De demissionai
re bewindsman verklaarde in
dat geval echter wel meer
garanties van de sociaal-de
mocraten te willen hebben.
Volgens De Koning, die uitvoe
rig uitweidde over de kabi
netscrisis, is die crisis te wij
ten geweest aan de PvdA. Hij
betichtte de sociaal-democra
ten ervan het financieringste
kort (verschil tussen inkom
sten en uitgaven van de staat)
met 500 miljoen gulden te
hebben willen vergroten in
weerwil van de afspraak die
daarover op Goede Vrijdag
was gemaakt.
In dat verband noemde hij
PvdA-leider Den Uyl "een
ouderwetse man die geen be
gin van begrip wenst op te
brengen voor de slechte si
tuatie waarin de nationale
schatkist verkeert". Hij zei
dat Den Uyl nog steeds denkt
in de economische termen
van de relatief gunstige jaren
vijftig toen "twee maal vijf
nog twee maal zes kon wor
den".
DEN HAAG - Veertien leden van de anti-militaristische actiegroep Onkruit en vc
dienstweigeraars zijn gisteravond rond zes uur door de politie verdreven uit een lokaal i
stelling erkende gewetensbezwaren aan de Paleisstraat in Den Haag.
Zij hadden dat lokaal een uur eerder bezet uit protest tegen wat ze noemden het "zinloze werk" dat tewerkgestel-
den moeten verrichten. Buiten werden nog eens vier mensen aangehouden wegens verzet en belemmering.
(Van één onzer verslaggevers)
LEIDEN - Ons land telt zo'n grote verscheidenheid aan samenlevings-
vormeh, dat het ondoenlijk en onwenselijk is om voor al die soorten
relaties algemene regels op te stellen. De overheid moet zich niet
teveel met buiten-huwelijkse relaties bemoeien. De kans dat zij van
dergelijke samenlevingsvormen surrogaat-huwelijken maakt is an
ders te groot. Samenlevingsvormen kunnen immers uiteen lopen van
het alleen samen-huren tot het samenleven, 'als ware men gehuwd'.
Deze conclusies werden gisteren getrokken door de deelnemers aan de
tweedaagse conferentie 'relatievrijheid en recht', die de Leidse uni
versiteit organiseerde. Aan de conferentie namen ruim honderd Ne
derlandse en buitenlandse specialisten deel. Opgesplitst in de secties
vermogensrecht, rechtspolitiek, fiscaal recht en jeugdrecht trokken
de specialisten hun conclusies. De stellingen, zoals ze aan het eind
van de middag werden geponeerd, zullen als aanbevelingen aan de
regering worden doorgegeven.
De deskundigen waren in het algemeen huiverig voor al te grote over
heidsbemoeienissen met individuele relaties. Zij vonden dat, de eco
nomische crisis ten spijt, elk mens de vrijheid moet hebben om te
kiezen voor zijn eigen soort relatie. Ook als dat financiële nadelen
zou opleveren voor de schatkist. Anders gezegd: het recht moet het
niet financieel aantrekkelijk maken om voor een huwelijk, dan wel
voor een andere samenlevingsvorm het laatste te kiezen. Volgens de
huidige regels is het aantrekkelijker om voor een concubinaat te
kiezen.
De relatievrijheid in het recht moet positief worden gewaardeerd, zo
vatte prof. dr. G. Veldkamp het standpunt van zijn rechtspolitieke
sectie samen.
DEN HAAG (ANP) - De admi
nistrateur van het Neder
lands Letterkundig Museum
wordt ervan verdacht het
museum in de afgelopen tien
dagen voor een half miljoen
gulden te hebben benadeeld.
Dit heeft de Haagse politie
vandaag meegedeeld.
De verduistering kwam aan het
licht toen de administrateur,
de 32-jarige P D C uit Rijs
wijk, maandag niet op zun
werk verscheen. Hu had de
vrijdag daarvoor een vrije
dag genomen De man heeft
zich volgens de politie in het
verleden al eens schuldig ge
maakt aan kleine fraudes
AMSTERDAM (GPD) - Ze waren
bang, de directeuren van de ver
zekeringsmaatschappijen Delta
Lloyd uit Amsterdam en UBO
uit Utrecht. De zichzelf tot zigeu
nerkoning gekroonde Koko Pe
taio had hen gedreigd met een
„bloedbad" als zij bleven weige
ren de door zijn familie geëiste
schadevergoedingen uit te beta
len.
Voor de Amsterdamse rechtbank
verklaarden beide directeuren
gisteren onder ede dat de ver
dachte in maart en mei 1979 via
de telefoon dergelijke dreige
menten verschillende keren had
geuit. „Onder zware druk van de
bedreigingen hebben we tenslot
te de geëiste sommen betaald",
zei de generaal-directeur van
Delta Lloyd. Hij gaf uiteindelijk
opdracht voor drie door brand
verwoeste houten beeldjes
55.000 gulden uit te keren Ex
perts hadden de waarde van de
als antiek bestempelde kunst
werkjes op 7500 gulden geta
xeerd.
Zo verging het ook de UBO. Uit
angst voor de door Petaio aange
kondigde gewelddadigheden
haalde de vrouw van de direc
teur van deze maatschappij haar
man over de familie de genoeg
doening van 230.000 gulden te
geven voor een diamant die door
de scherven van een glas ruit zou
zijn verbrijzeld.
Verdachte Petaio hoorde de be
schuldigingen roerloos aan
Wanneer de getuigen waren uit
gesproken, stond hij op en wees
hij de aantijgingen van de hand
Zijn broers zouden bij de onder
handelingen over de schade
claims wel eens „harde taal" heb
ben gebruikt. De verkeerde zat
in de verdachtebank, vond Peta
io. „Ik ben alleen maar als be
middelaar in het conflict van de
maatschappijen en mijn familie
opgetreden", verweerde hij zich.
„Juist door mijn tussenkomst is
een bloedbad voorkomen".
"Mijn volk staat onder grote span
ning. We hadden recht op het
geld, maar die kapitalisten ver
tikten het ons uit te betalen. Ik
heb alleen tegen die directeuren
gezegd dat ik mun volk op den
duur niet meer in de hand zou
hebben. En dat dan de hel zou
losbarsten".
Waar Petaio zelf over zweeg, maar
wat de president van de recht
bank mr. A. J Knoop Koopmans
de verdachte voorhield, was dat
Petaio degene was geweest die
de pnve-adressen van de direc
teuren in de registers van de Ka
mer van Koophandel had opge
spoord om hen ook thuis te kun
nen lastig vallen. „Ik kon die di
recteuren nooit bereiken. Ze wa
ren altijd in bespreking", legde
de verdachte uit. Maar de straf
kamer-president las de verkla
ringen voor van getuigen - direc
tieleden en personeel van de ver-
zekenngsmaatschappuen - die
zich zö door Petaio en zijn broers
bedreigd hadden gevoeld dat zij
zich door lijfwachten hadden la
ten beschermen en voor de kan
toren waakhonden hadden aan
geschaft.
Tijdens de zitting stond de officier
van justitie, mr. G. Goes, uitvoe
rig stil bij de voorgeschiedenis
van deze strafzaak. Hu onthulde
dat „smeekbeden" van de Bond
van Verzekeraars aan de minis
ter van justitie de aanleiding
hadden gevormd een diepgaand
onderzoek van dne jaar in te stel
len naar de handel en wandel van
de Petaio's
Ter afschrikking van verdere ac
ties en rekening houdend met de
ernst van de feiten eiste mr Goes
een gevangenisstraf van twaalf
maanden waarvan vier voor-
waard ebjk met de maximale
proeftud van dne jaar.
De verdediging achtte het bewijs
voor de bedreigingen niet bewe
zen en vroeg om vrijspraak.
Uitspraak volt over veertien dagen.
j j
Voor de tweede keer in vijfjaar
tijd wil de CPN een officieel
congresbesluit terugdraaien.
De eerste keer gebeurde dat
in januari 1978. Toen werd
Paul de Groot, sinds de jaren
'30 de ongekroonde koning
van de CPN. het erelidmaat
schap ontnomen dat hem
tien jaar eerder was verleend.
Die „onttroning" had plaats
op het 26e partijcongres. Op
het nieuwe congres, dat in
november wordt gehouden,
gaat het om de officiële in
trekking van het in 1958 ge
publiceerde rapport „De
CPN in de oorlog".
Dat partijdocument, destuds
door het Congres goedge
keurd. wordt naar de kleur
van het omslag ook wel 'het
rode boekje' genoemd. Het is
geschreven door Marcus
Bakker, de huidige fractielei
der van de CPN in de Tweede
Kamer. Het boekje wordt nu
door het dagelijks bestuur
van de partij beschouwd als
een sta-in-de-weg voor een
herwaardering, bestudering
en verwerking van de ge
schiedenis van de CPN, zo
verklaarde vice-partijvoorzit-
ter Elli Izeboud eind vorige
week in de Waarheid, het
dagblad van de CPN.
In de kwart eeuw die sinds de
publikatie van het beruchte
rode boekje is verstreken,
hebben vooral ex-CPN'ers
zich druk gemaakt over de in
houd ervan, maar het laatste
jaar is de discussie over het
boekje ook in de partij zelf,
met name onder jonge leden,
ontbrand. Dat begon toen de
30-jarige Amsterdamse politi
coloog Arnold Koper, lid van
de CPN, het geschrift uit 1958
aan de kaak stelde in het blad
Komma, een uitgave van het
IPSO, het wetenschappelijk
bureau van de CPN. Hij pleit
te voor intrekking van het
rapport, dat volgens hem „op
laster cn geschiedvervalsing
is gebaseerd".
Koper betoogde dat vooraan
staande CPN'ers, die er in het
rode boekje fel van langs
hadden gekregen en vervol
gens waren geroyeerd,.recht
hebben op de verontschuldi
gingen van de CPN en in het
bijzonder van diegenen die
zich destijds actief met de sa
menstelling van het rapport
hebben bemoeid".
Praktijken
Vervolgens kwam CPN-vorzit-
ter Henk Hoekstra in maart
van dit jaar met de medede
ling dat ook hij zich distan
tieerde van het rode boekje.
Hij erkende dat in 1958 „de
verkeerde mensen" het
slachtoffer waren geworden
van bepaalde praktijken in
de CPN. „Dat moeten we her
stellen". Wel voegde hij eraan
toe, dat het verschijnen van
het geschrift moest worden
gezien tegen de achtergrond
van de toen heersende koude
oorlog, die de CPN vooral na
de gebeurtenissen in Honga
rije in 1956 in een volstrekt
isolement bracht, waarbu de
partij zich te weer moest stel
len tegen een vijandige bui
tenwereld.
Pas vorige week bleek dat het
partijbestuur van de CPN in
feite al twee jaar van mening
is dat het rode boekje op de
helling moet worden gezet:
het eerder genoemde blad
Komma publiceerde in zun
meinummer twintig stellin
gen die partij-ideoloog en IP-
SO-directeur Jaap Wolff al in
1980 had opgesteld over het
rapport „De CPN in de oor
log". In die stellingen, inmid
dels ook gepubliceerd in De
Waarheid, zegt Wolff dat het
rode boeKje als politiek
stnjdschrift, als wapen in de
partijstrijd, een negatieve uit
werking heeft gehad op de
positie van de partij zelf en
het historisch onderzoek
naar de rol van de CPN tu-
dens de oorlog heeft geblok
keerd.
Wolff gaat in zijn stellingen ook
in op een aantal zware be
schuldigingen die in het rode
boekje werden geuit tegen
vier voormannen van de CPN
in de jaren '40 en '50: Gerben
Wagenaar. Henk Gortzak,
Frits Reuter en Bertus
Brand sen Deze vier speel
den een uitmuntende rol in
het communistische verzet
tegen de Duitse overheersing
Ujdens de oorlogsjaren. Vol
gens het rode boekje echter
zouden zij als werktuigen van
de Britse geheime dienst
hebben geprobeerd na 1943
de illegale CPN te liquideren.
Zij zouden ook de solidariteit
met de Sowjet-Unie hebben
willen verbreken. Tudens de
oorlog speelden zij een verra
derlijke rol, aldus het rode
boekje. Zij zouden als kern
van een rechtse groep tijdens
de bezetting „in dienst van de
Londense regenng-Gerbran-
dy hebben gestaan".
Zelfs wordt gesuggereerd, dat
er verbindingen waren tus
sen Wagenaar en de zijnen en
de Duitse Sicherheitsdienst
In dit verband wordt opge
merkt dat Wagenaar in 1944
na een verhoor van enkele
uren weer door de Sicher
heitsdienst werd vrijgelaten.
Met andere woorden: het niet
gearresteerd worden zou een
..bewijs" zun voor verrader-
luk handelen. Terecht noemt
Jaap Wolff dit in zijn nu ge
publiceerde visie op het rode
boekje een bewusvoering
uit het ongerijmde". Wolff:
„Veronderstellingen van die
aard zijn niet alleen kwets
end voor de genoemden, te
vens werden daarmee de gro
te verdiensten van de partij
miskend, die enn slaagde om
haar rijen uit te breiden na de
zware slagen in de eerste oor
logsjaren".
Wolff wust er voorts op. dat het
rode boekje een „terugreken
methode" hanteert. De groep
Gortzak-Wagenaar, die in de
tweede helft van de jaren '50
na een aantal conflicten met
de partijleiding over onder
meer vakbondszaken in on
genade viel en in 1958 uit de
partij werd gestoten, kreeg in
de brochure het verwut dat
ze eigenlijk altijd al een ver
keerde en verraderlijke rol
had gespoeld In de woorden
van het rode boekje: „Zij
hebben zich ontpopt als
werktuigen van het imperia
lisme, die de 'communist'
hebben gespeeld zonder het
ooit werkeluk te zijn".
Die visie wordt nu dus niet
meer onderschreven door het
CPN partu bestuur Voorzit
ter Henk Hoestra heeft al la
ten weten, dat Wagenaar en
de zijnen kunnen terugkeren
in de partu, mits zij zich kun
nen vinden in het nieuwe
ontwerp beginselprogramma,
waarover het komende CPN-
partijcongres zich in novem
ber buigt Maar Wagenaar.
Gortzak, Reuter en Brandsen
hebben in een ingezonden
brief in een ochtendblad vori
ge week duideluk hebben ge
maakt dat zu er niet over
peinzen toe te treden tot de
CPN. Zu hebben geen ver
trouwen in het vernieuwende
karakter van het ontwerppro
gramma en stellen geen pnji
op, wat zu noemen, „eerher
stel door eerlozen".
De stalinist Paul de Groot is
verdwenen, maar verder is er
in de CPN niets wezenlijks
veranderd, zo vinden Wage
naar en de zijnen. De huidige
machthebbers in de CPN
(Hoekstra. WolfTen niet in de
laatste plaats Marcus Bakker,
de auteur van het rode boek
je) zijn voor hen totaal onaan
vaardbaar
Het komende CPN-congres
kan zich, indien alle leuzen
over nieuwe denkpatronen
oprecht zun. dan ook niet be
perken tot intrekking van het
rode boekje. Het gaat niet al
leen om eerherstel voor men
sen aan wie groot onrecht is
aangedaan Aan de orde is
eveneens de vraag hoe de
partu anno 1982 denkt over
de marxistisch-lenimstische
beginselen die de CPN sinds
haar opnehting in het vaan
del schnjft en de gevolgen
die deze beginselen hebben
voor haar optreden in de da
gelijkse praktijk, met name
ook voor het interne functio
neren van de partu
JAN DE ROOS
ADVERTENTIE
Haarlemmerstraat 58 ^XgVf
leiden-071-140148 U'lidANVC
